استاندارد نمونه گیری از مخلوطهای آسفالتی استاندارد ASTM : D979

استاندارد نمونه گیری از مخلوطهای آسفالتی

استاندارد ASTM : D979

1- هدف :

این روش شامل نمونه گیری از مخلوطهای آسفالتی در محل کارخانه ، انبار یا کارگاه می باشد . محدوده مقادیر در واحدهای متریک قابل قبول است .

2- اهمیت و موارد کاربرد :

نمونه گیری اهمیتی معادل انجام آزمایش دارد و شخص نمونه گیرنده باید دقت بسیاری در نمونه گیری بعمل آورد تا نمونه ها ، بیانگر قابل قبولی از طبیعت و حالات موادی که از آنها نمونه گرفته شده است ، باشند . برای بدست آوردن اطلاعات اولیه ، نمونه ها باید توسط قسمتی که مسئولیت تکمیل اطلاعات را دارد گرفته شوند . برای کنترل فرآورده تهیه شده در کارخانه یا انبار ، یا در محل مصرف بوسیلة سازنده ، پیمانکار یا مسئولین دیگر بخشها برای حسن انجام کار ، اخذ می شوند . نمونه هایی که برای آزمایش هایی جهت پذیرش یا عدم پذیرش از نظر خریدار ، مورد استفاده واقع خواهند شد توسط خریدار یا نماینده قانونی او گرفته می شوند .

3- روش آزمایش :

3-1- بررسی –مواد باید برای تعیین اختلافات قابل تشخیص بررسی شوند .فروشنده باید تجهیزات لازم برای بررسی و نمونه گیری مناسب و ایمن را فراهم کند .

3-2- نمونه گیری – روشهای انتخاب محل و تعداد دفعات نمونه گیری در استاندارد ASTM D3665 تشریح شده اند .

3-2-1- نمونه گیری از تسمه نقاله – تسمه نقاله را متوقف کرده و به طور تصادفی حداقل سه مساحت تقریباً هم اندازه را روی تسمه ، برای نمونه گیری انتخاب کنید . در هر محل نمونه گیری صفحه ای را قرار دهید ، که شکل هر صفحه با شکل تسمه یکنواخت باشد . از محلهای انتخابی ، مقادیر تقریباٌ مساوی از مصالح بگیرید که در نهایت نمونه ای به مقدار معادل یا ببیش تر از حداقل مقدار پیشنهادی در استاندارد مربوطه داشته باشید . سپس همة  مصالح روی صفحات را بدقت در ظرف مناسب بریزید .

3-2-2- نمونه گیری از کامیون یا حمل کننده های جاده ای – با یک روش تصادفی ، بخشهایی را برای نمونه گیری از فرآورده حمل شده ، انتخاب کنید . حداقل سه نمونه با مقادیر تقریباً مساوی بگیرید . به طور تصادفی از واحدهایی که نمونه گیری شده ، انتخاب و با یکدیگر مخلوط کنید تا نمونه صحرایی به مقدار معادل یا بیش از حداقل مقدار پیشنهادی در استاندارد مربوطه داشته باشید . نمونه ممکن است بوسیلة جمع آوری مقادیر با یک بیلچه یا بیل بدست آید .

3-2-3- نمونه گیری از جاده قبل از تراکم – وقتی فقط یک نمونه باید گرفته شود ، حداقل سه مقدار تقریباً مساوی به طور تصادفی از بخشی که باید نمونه گیری شود بدست آورده ، نمونه ها را با هم ترکیب کنید تا نمونه صحرایی به میزان بیش از حداقل مقدار پیشنهادی در استاندارد داشته باشید .

وقتی تعداد سه نمونه یا بیشتر برای ارزیابی مقدار زیادی از مصالح باید گرفته شود ، از روش تصادفی برای تعیین محل نمونه گیری استفاده کنید و یا می توان همه مقادیر یا نمونه ها را از سطح جاده با توجه به اینکه شامل کلیة مواد قرار گرفته در زیر باشد ، از عمق کامل مصالح بگیرید . در صورت لزوم صفحات را روی سطح راه موجود قرار دهید تا شامل همة مصالح مخلوط باشد . با علامتهایی ، قسمتهایی را که باید از آنها نمونه گرفته شود مشخص کنید . صفحاتی که قبل از پخش مخلوط قرار داده می شوند می توانند دلیل روشنی بر توزیع تقریباً یکنواخت باشند .

4- نمونه گیری از یک نقاله متحرک که مخلوط را به مخزن صندوقی حمل می کند – بخشهایی را برای نمونه گیری از نقاله متحرک ، به روش تصادفی ، بسته به ظرفیت مخزن صندوقی انتخاب کنید. پس از خالی شدن پیمانة کارخانه آسفالت نقاله متحرک را متوقف کرده سپس شیاری به پهنای 150 میلیمتر از بالا تا پایین حفر کنید . تقریباً سه مقدار مساوی از بالا ، میانه و ته شیار ، نمونه برداشته و نمونه های هر بخش را در یک ظرف بریزید . سپس نمونه ترکیب شده از بخشهای مختلف باید نمونه صحرایی به مقدار معادل یا بیش از مقدار حداقل پیشنهادی در استاندارد را بدهد .

5- نمونه گیری از قیف تغذیه نقاله برای انتقال مخلوط به انبار – بر اساس حداکثر ظرفیت انبار به طور تصادفی بخشهایی را برای نمونه گیری از قیف انتخاب کنید . حداقل سه مقدار تقریباً مساوی از مواد برای هر نمونه ، با گذراندن تابه یا سطل و یا ظرف مناسب دیگری از میان جریان کامل موادی که از قیف بر روی نقاله می ریزند ، اخذ کنید . از ترکیب های هر بخش ، باید مقدار نمونه صحرایی معادل یا بیش از حداقل مقدار پیشنهادی در استاندارد باشد ، بدست آید .

6- نمونه گیری از جاده پس از تراکم – بخشهایی را به طور تصادفی برای نمونه گیری از مصالح در محل انتخاب و سه مقدار مساوی انتخابی به طور تصادفی از بخشی که باید نونه گیری شود ، بدست آورید . هر مقدار را آزمایش کرده و برای تعیین قابلیت پذیرش ، از نتایج آزمایشها میانگین بگیرید . همه مقادیر مصالح را از کل عمق آن اخذ و توجه کنید که تمام مواد لایه را شامل شود . هر یک از مقادیر باید به روش مغزه گیری ، اره کردن و دیگر روشهایی که حداقل دستخوردگی را در مصالح ایجاد کند ، گرفته شود .

3- تعداد و مقادیر نمونه های صحرایی :

3-1 تعداد نمونه های صحرایی لازم بستگی به حساسیت و تنوع خواصی که باید اندازه گیری شوند ، دارد . هر بخشی را که باید یک نمونه صحرایی از آن گرفته شود قبل از نمونه گیری ، علامت گذاری کنید . تعداد نمونه های صحرایی اخذ شده باید کافی باشند تا نتایج آزمایش رضایت بخش باشد .

توجه 1 : راهنمایی برای تعیین تعداد نمونه های لازم برای کسب نتایج آزمایش را می توان در روش ASTM D2234 و دستورالعملهای ASTM E105 ، ASTM E122 و ASTM E141 یافت .

 3-2 راهنمایی در مورد مقدار مواد در نمونه های صحرایی در جدول یک ارائه شده است . مقادیر نمونه ها بستگی به نوع و تعداد آزمایشهایی که مواد تحت آنها قرار می گیرند دارد و مقدار کافی مواد باید برای انجام مناسب این آزمایشها اخذ شوند . کنترلهای استاندارد و آزمایش های قابل قبول در استانداردهای ASTM آورده شده و مقداری از نمونه صحرایی را که برای هر آزمایش خاص لازم است ، در این استانداردها مشخص می شود .

جدول یک – راهنمایی برای تخمین مقدار نمونه

حداکثر اندازه اسمی مصالح سنگی (الف)	حداقل وزن تقریبی مخلوط متراکم نشده برحسب کیلوگرم	حداقل مساحت تقریبی مخلوط متراکم شده برحسب سانتیمتر مربع
3/2 میلیمتر (شماره 8)	8/1	232
7/4 میلیمتر (شماره 4)	8/1	232
5/9 میلیمتر (اینچ)	6/3	232
5/12 میلیمتر ( اینچ )	4/5	413
19 میلیمتر (اینچ )	3/7	645
0/25 میلیمتر (1 اینچ)	1/9	929
1/38 میلیمتر( اینچ)	3/11	929
50 میلیمتر (2 اینچ)	9/15	1453

الف) حداکثر اندازه اسمی مصالح سنگی ، بزرگترین اندازه الک در ردیف مشخصات اجرایی است که مصالح سنگی مجازند روی آن باقی بمانند .

به طور کلی ، مقادیر مشخص شده در جدول یک مقدار کافی از مصالح را برای آزمایشها متداول آماده خواهد کرد . مقدار نمونه آزمایش را از نمونه های صحرایی با چهار قسمت کردن یا دو قسمت کردن به روشی مشابه با دستورالعمل ASTM C702 یا در صورت لزوم با روشهای آزمایش کاربردی دیگر بدست آورید .

توجه 2 : مساحتهای تقریبی یک نمونه با وزن معین نمونه در جدول یک ارائه شده است . این ابعاد بر اساس ضخامت معمول برای هر اندازه مصالح سنگی مقرر شده ، می باشد . تغییر در ضخامتها ، وزن مخصوص مصالح سنگی و طرح اختلاط سبب تغییر در این مساحتها خواهد شد .

1-                    انتقال نمونه ها :  

1-1-     نمونه ها را در ظروفی که به نحوی ساخته شده اند که مانع از دست دادن و یا آلودگی هر قسمت از نمونه و یا محتویات آن به علت عملکرد نامناسب در ضمن انتقال شود حمل کنید .

1-2-     مشخصات نمونه ها باید جداگانه بر روی آنها چسبانیده شود تا اطلاعات لازم را به استفاده کننده نمونه ارائه دهند . نمونه ای از نوع اطلاعاتی که ممکن است مفید باشد شامل موارد زیر است ، لیکن اطلاعات فقط به این موارد محدود نمی شود .

4-2-1-کاری که مصالح برای آن مورد استفاده قرار می گیرد ، شماره قطعه پروژه ، شماره مسیر بزرگراه ، استان .

4-2-2- منبع نمونه ، برای نمونه های مخلوط کارخانه ای ، این اطلاعات شامل مسئول کارخانه ، محل کارخانه و نوع کارخانه ، مشخصات قیر و مصالح سنگی مورد استفاده می باشد .

4-2-3- برای نمونه های اخذ شده از جاده نقطه ای که نمونه گیری شده ، همراه با شماره ایستگاه و موقعیت طولی در روسازی و موقعیت محل دقیق نمونه گیری .

4-2-4- نمونه گیری در چه تاریخی اخذ شده و توسط چه کسی و با چه عنوانی انجام شده است .

5-2-5- مشخصات و آدرس درخواست کننده و اینکه برای چه کسی گزارش باید تهیه شود .

استاندارد تعیین میزان پخش مواد قیری

ASTM D2995

1- هدف: این دستورالعمل شامل تعیین میزان پخش طولی و عرضی مواد قیری بر حسب لیتر در متر مربع می باشد.

2-خلاصه دستورالعمل :

2- 2-1 روش آزمایش A - صفحات کالیبراسیون از قبل توزین شده، بر روی سطح راه در جلو ماشین قیرپاش کالیبره شده قرارداده می شوند. ماشین قیرپاش که باید کالیبره شود، در حالیکه قیر را پخش می کند از روی صفحات کالیبراسیون عبور می کند. سپس از روی سطح راه برداشته و دوباره توزین می شوند. وزن قیر داخل صفحات با تفریق کردن، تعیین شده و میزان پخش آن محاسبه می شود.

2-2 روش آزمایش B -ظروفی زیر هر فواره ماشین قیرپاش قرار گرافته و مواد قیری به داخل ظرف در یک مدت زمان معین پاشیده می شوند. حجم مواد قیری پاشیده شده در این مدت زمان، محاسبه می شود. یکنواختی عرضی مواد قیری پاشیده شده بر روی روسازی، از این محاسبه بدست می آید و پخش طولی مواد قیری بر روی روسازی به صورت تابعی از سرعت ماشین قیرپاش محاسبه می گردد.

3- مشخصات و موارد کاربرد: مقدارمواد قیری پاشیده شده در سطح روسازی، توسط دستگاه قیرپاش با استفاده از این روش می تواند تعیین شود.

4-وسایل آزمایشگاهی :

4-1 روشهای آزمایش A یا B :

 4-1-1 ترازو: با دقت تا 1/0 گرم .

4-1-2 جعبه توزین یا محافظ ترازو: برای حفاظت ترازو از باد، وقتی که ترازو در محل کارگاه استفاده
می شود.

4-1-3 میز ترازو: میزکار برای وزن کردن .

4-2 روش آزمایش B :

4-2-1 ظروف بیضی: با اندازه های تقریبی طول قطر کوچک 9/88 میلیمترو قطر بزرگ 6/228 میلیمترو 2/203 میلیمترکه حجم داخلی تقریبی یک گالن می باشد.

4-2-2 باندهای لاستیکی، با قابلیت محکم شدن وقتی که اطراف ظروف بیضی کشیده می شوند.

4-2-3 زمان سنج: با توانایی ثبت تا 1/0 ثانیه .

5- مواد :

5-1 روش آزمایش A :

5-1-1 صفحات ژئوتکستایل – با حداقل وزن 8 اونس بریارد مربع و اندازه 12 اینچ در 12 اینچ (8/304 میلیمتردر 8/304 میلیمتر) .

5-1-2 نواربا روکش آلومینیومی – با اندازه پهنای 2 اینچ (8/50 میلیمتر) و طول 6 اینچ (4/152 میلیمتر).

5-1-3 کاغذ بوخر (Butcher Paper) نمره 50 – با اندازه 30 اینچ (762 میلیمتر) در 950 فوت برای حفاظت موقت صفحات ژئوتکستایل در ضمن کالیبراسیون .

5-2 روش آزمایش B :

5-2-1 کیسه های پلاستیکی – با قابلیت جای گیری داخل ظروف بیضی اما با ابعاد بزرگتر به طوریکه وقتی داخل ظرفهای بیضی قرار می گیرند لبه های آن به سمت خارج برگردند.

6- روش آزمایش (میزان پخش عرضی) .

6-1 روش آزمایش A :

مقدار کافی از صفحات ژئوتکستایل کارخانه ای انتخاب کنید به طوریکه وقتی سرتاسر آنها روی سطح راه قرار می گیرند، نوار پیوسته ای در پهنای راهی که باید قیر پخش شود، بوجود آید سپس حلقه ای با نوار ایجاد کیند، بطوریکه سمت چسبنده آن به طرف بیرون باشد، دو حلقه از نوار روی یک لبه از هر صفحه ژئوتکستایل قرار دهید.

وزن مجموعه صفحه و نوار را با دقت 1/0 گرم بدست آورید این مجموعه را از ظرف نوار بر روی جاده قرار دهید به طوریکه لبه نواری شده، رو در رو با پخش کننده باشد. برای چسباندن صفحه نواربندی شده به سطح راه مقداری فشار اعمال کنید. این عمل را برای باقیمانده صفحات برای عرض کامل موردنظر برای کالیبراسیون ادامه دهید.

دو ورق از کاغذ بوخر بر روی مجموعه صفحات در محلهایی که چرخهای پخش کننده بر روی مجموعه صفحات می افتند، قرار دهید این ورقها باید طوری قرار گیرند تا مجموعه صفحه را از خرابی ناشی از عبور چرخهای کامیون پخش کننده از روی مجموعه صفحه، محافظت کند.

این ورقها باید به جلو و عقب چرخها در سطح راه بچسبند، بطوریکه وقتی پخش کننده از روی مجموعه صفحه عبور می کند، مجموعه صفحه را با قیر پخش شده روی آن ترک نماید.

به محض عبور پخش کننده از مجموعه صفحه کالیبراسیون، هر مجموعه صفحه را از روی سطح راه بردارید سپس هر صفحه را با دقت 1/0 گرم توزین کنید. وزن هرصفحه و موقعیت صفحه بر روی سطح راه را، در برگ گزارش ثبت کنید.

6-2 روش آزمایش B :

یک کیسه پلاستیکی داخل هر ظرف قرار داده و قسمت اضافی پلاستیک را بالای سر ظرف برگردانده و با یک نوار لاستیکی محکم کنید. وزن مجموعه ظروف بیضی، کیسه پلاستیکی و نوار لاستیکی را با دقت 1/0 گرم ثبت کنید.

یک مجموعه ظرف زیر هر فواره لوله پخش کن برای کالیبراسیون دستگاه پخش قیر قرار دهید و اطمینان حاصل کنید که بالای مجموعه ظرف هم سطح یا بالاتر از انتهای فواره قرار گرفته است. لوله پخش کن را بکار بیندازید به طوریکه وقتی قیر از هر فواره پاشیده می شود کاملا بر هر یک از مجموع ظروف از قبل توزین شده، متصل باشد. به محض شروع پر کردن مجموعه ظروف، کرنومتر را بکار بیندازید.

وقتی که تقریبا ظرف پر شد، جریان قیر لوله پخش کن را متوقف کنید. به محض قطع جریان قیر به داخل ظرف، کرنومتر را متوقف کنید. وزن هر یک از مجموعه های ظروف را، در جای مشخصی روی برگ گزارش ثبت کنید.

زمان سپری شده بین آغاز و پایان جریان قیر به داخل مجموعه ظروف را ثبت کنید.

7- روش آزمایش ( میزان پخش طولی)

7-1 روش آزمایش A :

مجموعه صفحات کالیبراسیون و  نوارهای تشریح شده در بخش قبل را آماده کنید. تعداد کافی صفحات را لب به لب روی روسازی قرار دهید به طوری که میزان مواد قیری که درجهت طولی باید پاشیده شود، بپوشانید. صفحات را در جائی قرار دهید که چرخهای پخش کننده با آنها تماس پیدا نکنند.

به محض اینکه دستگاه قیرپاش، قیر را روی صفحات کالیبراسیون پاشید، صفحات برای توزین برداشته و روی میز توزین قرار دهید سپس هر مجموعه صفحه را با دقت 1/0 گرم توزین کرده و وزن هر صفحه و موقعیت آن را در برگ گزارش ثبت کنید.

7-2 روش آزمایش B :

سرعت پیشروی دستگاه قیرپاش را بر حسب فوت در دقیقه، از سرعت سنجی که قیلا کالیبره شده و روی دستگاه نصب است یا با اندازه گیری زمان لازم برای اینکه این وسیله طول معینی را روی روسازی طی کند. تعیین کنید این سرعت را با G یادداشت کنید سپس پهنائی که قیر پاشیده شده، اندازه گیری کنید و این پهنا را بر حسب فوت بصورت H یادداشت کنید.

8- محاسبات (میزان پخش عرضی)

8-1 روش آزمایش A : وزن مجموعه صفحه را وزن کل مجموعه صفحه پوشیده شده با قیر، کم کنید. (هر صفحه ای را که کاملا با قیر پوشیده نشده است در نظر نگیرید)

میزان پخش قیر را برای هر مجموعه صفحه بر حسب لیتر در متر مربع بر اساس رابطه زیر تعیین کنید.

(فوت مربع بر متر مربع) 764/10*(لیتر بر سی سی) 001/0 *= میزان پخش بر حسب لیتر بر متر مربع

به طوریکه :

A = وزن خالص قیر در مجموعه صفحه بر حسب گرم .

B = وزن مخصوص قیر در دمای پاشیدن .

8-2 روش آزمایشB :

8-2-1 میزان جریان قیر از هر فواره را بر اساس جدول یک محاسبه کنید.

زمان سپری شده t  (ثانیه)=
شماره ظرف	(a) وزن ظرف+کیسه+نوار (گرم)	(b) وزن ظرف+کیسه +نوار+قیر (گرم)	(c) وزن قیر (گرم)	(d) میزان پخش قیر (گالن بر دقیقه) ]   0/158t*[	(e) انحراف از میانگین (درصد)
			متوسط (F) =

جدول یک – تعیین میزان جریان از فواره های دستگاه پخش قیر

9- محاسبات (میزان پخش)

9-1 روش آزمایش A : همان روشهایی را که در بندهای 8-1 عنوان شد.

9-2 روش آزمایش :

9-2-1 میزان پخش طولی برای پخش با سیستم پاشیدن، مستقل از مکانیزم حرکت ماشین به صورت زیر است:

                                                        (G*H)/ (40/74F) = میزان پخش بر حسب لیتر بر متر مربع

به طوریکه:F = میزان پخش قیر بر حسب گالن بر دقیقه .

G= سرعت دستگاه قیرپاش بر حسب فوت در دقیقه .

H= عرض پاشیدن بر حسب فوت .