انواع استخرها

الف: استخرهای روی زمین

در این استخرها کاسه استخر روی زمین قرار می گیرد و اتصالات مربوط به آب و فاضلاب و برق به صورت ثابت در نظر گرفته می شود. ظرفیت این استخرها متوسط و عمق آن کم ، پیش بینی می شود. این استخرها مناسب فعالیت های آموزشی و تفریحی است.
شیرجه در این استخرها به علت عمق کم امکان پذیر نمی باشد. در این استخرها امکان نمایش زیر آب برای برنامه های آموزشی شنا و غواصی امکان پذیر است.

ب: استخرهای بالای زمین

در این استخرها کاسه استخر بالاتر از تراز زمین قرار می گیرد و اتصالات مربوط به آب و فاضلاب و برق به صورت موقت و یا ثابت پیش بینی می شود. ظرفیت و عمق این استخرها کم می باشد. این استخرها مناسب فعالیت های آموزشی و تفریحی است. شیرجه در این استخرها به علت عمق کم امکان پذیر نمی باشد. این استخرها ممکن است بخشی از سیستم سازه بنا و یا در مقیاس کوچکتر به صورت بار روی سقف تلقی شود که در این صورت امکان جابجایی پیدا خواهد کرد.

پ: استخرهای درون زمین

در این نوع استخرها کاسه استخر به طور کامل درون زمین قرار می گیرد و کلیه اتصالات مربوط به آب و
فاضلاب و برق و تاسیسات جنبی به صورت ثابت و دائمی پیش بینی می شود. این استخرها با امکان افزایش ظرفیت و عمق ممکن است برای کلیه ورزشهای آبی و مسابقات مورد استفاده قرار گیرد.

استخر های شنا برحسب شیوه تصفیه آب

  الف : خزینه(FILL – and – DRAW)

این استخر در واقع چیزی بیشتر از یک وان حمام نیست که ممکن است به عنوان یک استخر خصوصی مورد استفاده قرار گیرد و بار استحمامی آن سبک است. در حالیکه در خزینه های عمومی با بار استحمامی سنگین، آب می باید به طور مرتب بعلت افزایش آلودگی ناشی از استحمام کنندگان، تعویض گردد. در طراحی استخرهایی از این نوع می باید به بازاء هر استحمام کننده 500 گالن آب بین تعویض های کامل استخر منظور نمود. در تاسیسات بزرگ، اندازه استخر بسیار بزرگ می شود، حجم زیادی از آب تلف می گردد و استخر در فواصل خالی شدن و پر شدن مجدد، برای مدت طولانی خارج از سرویس است. به لحاظ افزایش مداوم آلودگی، لازم است قبل از هر دوره استفاده از استخر، به آب مقدار کافی کلر زده شود تا ضد عفونی گردد. اما تعیین میزان دقیق کلر مورد نیاز غیر ممکن است و از این رو می باید در استفاده از کلر دست بالا را گرفت. بدلیل این نقایص، این نوع استخر(یا در واقع خزینه) نمی باید بعنوان یک محل استحمام عمومی مورد استفاده قرار گیرد و بطور کلی برای کلی برای تاسیسات بزرگ، این طرح غیر عملی است.

ب : استخر با جریان آب گذرا (FLOW – TROUGH )

طراحی این نوع استخر زمانی ممکن است که جریان آب کافی از یک رودخانه یا نهر مجاور، قابل حصول باشد. اما چنانچه قرار باشد جریان آب لازم از آب لوله کشی شهر یا چاه تامین گردد، اتلاف یا در واقع اسراف زیاد آب را می باید مد نظر قرار داد. شهرداریها استفاده از آب شهر برای چنین استخری را مجاز نمی دانند. اگر آب استخر از یک نهر تامین شود، لازم است کیفیت آن از نقطه نظر امکان آلودگی به فاضلاب مورد آزمایش قرار گیرد. در صورت مشاهده آلودگی، به منظور جلوگیری از گسترش بیماریهای ناشی از آب آلوده، می باید با استفاده از ماده ضدعفونی کننده، آب میکروب زدایی نمود. در طراحی یک استخر، کمتر از 500 گالن در روز بازاء هر شناگر، حجم آب ضد عفونی نشده خیلی کوچک است. این آلودگی آب با استفاده از مواد ضد عفونی کننده کاهش می یابد، اما باز هم تعیین میزان دقیق ماده ضد عفونی کننده مورد نیاز غیر ممکن است.

پ : استخر با جریان آب در گردش(RECIRCULATING)

امروزه عموما این سیستم تصفیه آب استخر مورد استفاده قرار می گیرد. این سیستم تا کنون بسیار پیشرفته شده است و پمپهای سیرکولاتر، فیلترها، کلرزن ها و دیگر وسایل ضروری آن توسط کارخانجات بسیاری تولید و عرضه می شوند. روش های موثر و عملی کنترل جهت ابقاء حداکثر شرایط بهداشتی و تسهیلات جذاب شنا برای حداکثر نفرات شناگر وبا حداقل هزینه، در این سیستم ابداع و متداول گردیدده است در یک کلام این سیستم اقتصادی ترین و ایمن ترین شیوه تصفیه آب استخر می باشد.
در یک استخر با جریان آب در گردش، آب کثیف و مستعمل به طور مرتب با آب فیلتره و تصفیه شده جایگزین میشود به مفهوم کلمه، تصفیه آب استخر در نتیجه رقیق کردن مداوم آن است. اولین بخش از آبی که از استخر بیرون کشیده می شود را می توان بعنوان آب کاملا کثیف در نظر گرفت. به لحاظ اختلاط دائمی آب تمیز ورودی و آب کثیف باقیمانده در استخر هر بخش بعدی خارج شونده مرکب خواهد بود از نسبت کمتری از آب کثیف و مقدار بیشتری آب تمیز.

ویژگی ها و مشخصات انواع استخر ها

برای هر یک از فعالیت های مربوط به ورزش های آبی داخل استخر ، بر اساس ویژگی های خاص آن ، باید مشخصات و ابعاد و اندازه هایی به شرح زیر پیش بینی شود:

الف ـ آموزش خردسالان
استخر آموزش خردسالان دارای عمق حداکثر 90 سانتیمتر ، عرض 7 متر و طول 6/16 یا 20 متر مطابق شکل شماره (1-1) می باشد. برای ورود به این استخر پیش بینی پله با عرض حداقل 7 متر برای کودکان مبتدی توصیه می شود. ایجاد دو خط شنا در طول استخر با علائم راهنما در کف ، کمک موثری در پیشرفت روند آموزشی خواهد داشت . همچنین پیش بینی حاشیه ای به عرض 2 متر با کف سازی مناسب و غیر لغزنده دور استخر امکان نرمش و آمادگی جسمانی شناگران خردسال و همچنین آموزشهای تئوریک آنها را فراهم خواهد ساخت.
ضمناً حاشیه استخر امکان کنترل مربیان و نظارت بر شنای خردسالان را در داخل آب تسهیل خواهد کرد.

شکل 1- 1- استخر آموزش خردسالان

ب : شنای تفریحی
استخرهای تفریحی تابع ضوابط و معیارهای خاصی به جز میزان عمق آب نمی باشد از این رو استخرهای تفریحی در شکلهای مختلف و با تجهیزات وسایل تفریحی گوناگون طراحی و احداث می شود. در طراحی این گونه استخرها عمق آب در بخش بزرگی از استخر (تا 80 درصد) کمتر از 7/1 متر در نظر گرفته می شود[1]. ناحیه عمیق در این نوع استخرها برای نصب تخته های شیرجه کوتاه (حداکثر تا یک متر) ، وسایل بازی مانند انواع سرسره ها، و موج افکن های مکانیکی و همچنین ورزش غواصی مناسب می باشد. کف استخرهای تفریحی باید دارای شیب ملایم باشد و از 7 درصد تجاوز نکند. پیش بینی سکویی به عرض حداقل 2متر در حاشیه استخرهای سرپوشیده و 4 متر در حاشیه استخرهای سرباز برای استراحت شناگران و نظارت ناجیان غریق ضروری می باشد.
پ ـ شنای حرفهای و مسابقات
استخر شنای ویژه مسابقه برای انجام فعالیت هایی نظیر شنای آموزشی کودکان ، شنای تفریحی و یا شیرجه مناسب
نمی باشد، زیرا مقررات و ضوابط این فعالیت نیازمند ویژگی خاصی است که انجام سایر ورزش های آبی را کمتر
امکان پذیر می کند.
فواصل استاندارد و رسمی برای مسابقات شنا 100 متر ، 200 متر، 400 متر، 800 متر و1500 متر می باشد، از این رو طول استخر باید مضربی از 100 باشد لیکن طول 50 متر برای برگزاری مسابقات ترجیح داده شده است.
استخرهایی به طول 33/33 متر، 25 متر ،20 متر و حتی متر برای مقاصد تمرینی و یا مسابقات غیر رسمی پیش بینی می شود.
عرض استخرهای مسابقه با توجه به تعداد خطوط شنا تعیین می شود. عرض خطوط شنا برای مسابقات داخلی 2 متر و برای مسابقات بین المللی تا 5/2 متر پیش بینی می شود. خطوط شنای کناری با فاصله نیم متر از لبه استخر در نظر گرفته می شود به گونه ای که برای یک استخر 6 خطی 13 متر عرض لازم خواهد شد. استخرهای کمتر از 6 خط برای مقاصد تمرینی به کار می رود و در این استخرها فاصله خطوط شنای کناری از لبه استخر به 25 سانتیمتر کاهش می یابد که در این صورت استخر 4 خطی دارای 5/8 متر عرض و استخر 5 خطی دارای 5/10 متر عرض خواهد بود. استخرهای ویژه مسابقات رسمی و بین‌المللی دارای 50 متر طول با 8 خط شنا هر یک به عرض 5/2 متر می باشد که با احتساب دو فاصله نیم متری از لبه کناری استخر ، ابعاد کلی به 21×50 متر خواهد رسید. شکل شماره(1-2) نصبت طول به عرض استخر را نشان میدهد .

شکل 1-2- نسبت طول به عرض استخرها

عمق استخرهای مسابقه در کمترین محل3/1 متر و یا حداقل 17/1 متر می باشد که انتخاب 22/1 برای کارایی بیشتر استخر توصیه میشود .
با در نظر گرفتن تمهیداتی در مقاطع استخرهای مسابقه ای و تمرینی امکان برگزاری سایر ورزش های آبی تا حدود زیادی فراهم می شود، به گونه ای که رعایت عمق و شیب مجاز در کف استخرها و بهره گیری از تقسیم کننده های شناور، قابلیت بسیار خوبی برای افزایش کارایی و تبدیل به استخرهای چند منظوره بوجود خواهد آورد.
مقاطع ارائه شده در شکل (1-3) کف استخرهای چند منظوره و مقدار شیب مجاز آن را که کمتر از 7 درصد در طول استخر می باشد نشان می دهد.

شکل 1-3- کف استخرهای چند منظوره و مقدار شیب مجاز آن

شکل شماره (1-4) مقطع یک استخر 50 متری مسابقه را نشان می دهد که با تنظیم کف و استفاده از تقسیم کننده های شناور یک نمونه بسیار موفق از استخرهای چند منظوره را به وجود آورده است. در این استخر علاوه بر برگزاری مسابقات رسمی امکان آموزش واترپلو، شیرجه از روی تخته شنا و شنای تفریحی تامین شده است.

شکل1-4- مقطع استخر 50 متری مسابقه ای

 
 
 
تعین حداکثر ظرفیت استخرها بر حسب نوع شنا و نوع استخر

برای تعیین ابعاد و اندازه های استخر مهمترین عامل تعداد شناگران می باشد که میانگین تراکم آنها با توجه به سرانه های ارائه شده به شرح ذیل قابل محاسبه می‌باشد.


ناحیه کم عمق آب (کمتر از 7/1 متر عمق):

شنای تفریحی= عمق آب برای استخرهای سرپوشیده و سرباز 5/1 متر
شنای آموزشی پیشرفته(تمرینات)=عمق آب برای استخرهای سرپوشیده 2 متر- سرباز 5/2 متر
شنای آموزشی ابتدایی=عمق آب برای استخرهای سرپوشیده 4 متر-سرباز 5/4 متر

ناحیه عمیق (بیش از 7/1 متر عرض):

شنای تفریحی پیشرفته=عمق آب برای استخرهای سرپوشیده 2 متر- سرباز 5/2 متر
شیرجه= عمق آب برای استخرهای سرپوشیده 5/17متر- سرباز 20متر

حداقل عرض حاشیه استخر:

برای استخرهای سرپوشیده 2 متر- سرباز 4 متر


حداکثر ظرفیت استخرها بر حسب عمق استخر

این میزان به سادگی توسط مساحت سطح استخر و تعداد استفاده کنندگانی که می توانند به صورت ایمن از امکانات این سطح استفاده کنند تعین می شود :
سرانه استخر به ازاء عمق استخر

استفاده کننده به ازای هر2/2 متر مربع=قسمت کم عمق آب (کمتر از یک متر)
استفاده کننده به ازای هر72/ متر مربع=آب راکد (m 1 - 1.5 عمق)
استفاده کننده به ازای هر 4 متر مربع=آب عمیق (بیش از m 1.5 عمق )
استفاده کننده به ازای هر 4 متر مربع=آب عمیق (بیش از m 2 عمق )

اندازه و ساختمان معمول استخر

اولین گام در طراحی استخر شنا، تعیین مساحت کل آن است که بر مبنای چگونگی استفاده و تعداد شناگرانی که در یک زمان در داخل استخر خواهند بود، پیش بینی می شود. بر حسب توصیه کمیته استخرهای شنای آمریکا، می بایدحداقل طول استخر ft 60 و عرض آن مضربی از 5 ، 6 یا ft 7 باشد.
عرض هر لاین شنا در استخرهای ورزشی باید حداقلft 7 منظور گردد. اما در استخرهای تفریحی، تنها تعداد شناگرانی که در یک زمان داخل استخر خواهند بود،عامل اصلی در تعیین مساحت استخر می باشد. معلوم شده است که برای زمانی که حداکثر تعداد شناگران داخل آب باشند، می باید به ازاء هر شناگر درون آب 25 فوت مربع سطح در نظر گرفته شود. در اینجا فرض بر این است که یک سوم افراد حاضر در استخر درون آب نیستند(منظور شناگرانی هستند که در محیط اطراف استخر بوده و هنوز به داخل آب نپریده اند ویا داخل آب بوده و از آن خارج شده اند، با این توضیح فرق بین افراد حاضر در استخر و«شناگران درون» آب مشخص می شود).
عمق استخر بستگی به چگونگی استفاده از آن دارد. عمق آب در قسمت کم عمق انتهایی استخر باید حداقل 4 تا 5 فوت باشد و کف استخر با شیب ملایمی به تدریج به قسمت عمیق منتهی گردد. بهتر است عمق انتهای عمیق استخر جهت مناسب بودن برای شیرجه 9 فوت منظور شود. تا جائیکه پا به کف استخر می رسد و امکان راه رفتن وجود دارد، نمی باید عمق استخر به طور ناگهانی تغییر یابد، به طور تقریبی از عمق 4 فوت به 6 فوت. با معین شدن عمق استخر ومساحت سطح استخر، حجم داخل استخر مشخص می شود. جدول شماره (1-3) ابعاد استخرهای قانونی را که توسط کمیته استخرهای آمریکا توصیه شده اند ارائه می دهد. ظرفیت این استخرها براساس گردش مداوم و 24 ساعته آب و فرمول های زیر تعین شده اند:
L*W\25 = بار استحمامی استخر
حجم آب مورد نیاز برای هر شناگر بر حسب گالن=T2 25/6Q
C*V\T*Q = ظرفیت استحمامی استخر در روز
L = طول استخر
W = عرض استخر
Q = حجم آب مورد نیاز برای هر شناگر (گالن)
T = مدت زمان یک گردش کامل آب استخر (ساعت)
C = ساعات گردش آب استخر
V= حجم استخر (گالن)



مثال:
بعنوان یک مثال طراحی ، فرض کنید در یک استخر تفریحی حداکثر 84 شناگر شنا کنند. در اینصورت:

فوت مربع سطح آب مورد نیاز 2100 = (فوت مربع بازاءهر شناگر) 25 * (شناگر) 84

لذا ابعاد استخر برای چنین سطحی بر حسب طرح می تواند بدین قرار باشد:30*70 یا 35*60 اگر این استخر دارای سکوی شیرجه نیز باشد، می توان شیب کف استخر را از عمق 4 فوتی در انتهای کم عمق به سمت نقطه ای به عمق 10 فوت در فاصله 15 فوتی از انتهای عمیق استخر فرض نمود. بنابراین عمق متوسط استخر را برای این شیب یکنواخت چنین خواهد بود:


7=(2)/(10+4)
مساحت استخر در انتهای کم عمق برای یک سطح استخر a= 70 ft * 30 ft خواهد شد:

S = (70 - 15 ) ft * 30 ft = 1650 ft2


سطح بدست آمده S = 1650 ft2 را اگر در عمق متوسط h=7 ft ضرب نماییم حجم v= 11550 ft3 بدست می آید.

در قسمت عمیق حجم استخر برابر است با :
v = 15 ft * 30 ft * 10 ft = 4500 ft3
بنابراین حجم کل استخر بر حسب گالن برابر خواهد بود با :
V total = (4500 ft3 + 11550 ft3 ) * 7.5 [gal/ft3] = 120375 gal
چنین استخری در صورتیکه سر پوشیده باشد باید با موزائیک یا کاشی سفید یا روشن خط کشی شود، و اگر در فضای باز باشد باید با سیمان سفید بطور کاملا صاف نازک کاری شود، تمامی گوشه های استخر می باید گرد باشند و سطح پیرامون استخر بگونه ای کاملا واضح بمنظور نشان دادن عمق آب در نقاط معین علامت گذاری شود، ترجیحا در نقاطی که عمق آب یک فوت افزایش می یابد. علامت گذاری خطوط شنا و غیره را می توان مواد تیره رنگ انجام داد ولی می باید در بخش اعظم استخر مواد روشن رنگ بکار روند تا هر گونه آلودگی و چربی به راحتی پیدا شود.