بهداشت حرفه ای

دانستنیهای بهداشتی

·         بهداشت حرفه ای

o        جوشکاری، عوارض و راههای پیشگیری از آن

o        روشنایی محیط کار و تاثیر آن بر بینایی

o        سموم، خطرات و شرایط استفاده از آن

جوشکاری، عوارض و راههای پیشگیری از آن

مقدمه:

   بشر از زمانیکه خود را شناخته در پی کار و فعالیت بوده و در هر زمان دستخوش تحولاتی گردیده  است. به وجود آمدن ابزار کار قدیمی‌ترین تحولی است که در زندگی بشر بوجود آمده است. زمانی ابزار سنگی و بعداً با پیدایش آهن و فلزات ابزار فلزی جایگزین آن شد به تبع توسعه صنایع و ابزار آلات مشاغل مرتبط با آنها نیز به صورت تخصصی درآمده و از هم جدا گردید که حرفه جوشکاری یکی از آنها می‌باشد.

عوامل زیان آور موجود در کارگاه جوشکاری:

   در کار جوشکاری ابزار و وسایلی استفاده می‌شود که در صورت عدم رعابت موازین ایمنی باعث بروز مشکلاتی می‌گردد. عمده‌ترین عوامل زیان‌آوری که در رابطه با این حرفه وجود دارد عبارتند از:

1-    انواع اشعه‌های ناشی از جوشکاری

2-    سر و صدای محیط کار

3-    دود و گازهای ناشی از جوشکاری

4-    حرکات و وضعیت‌های نامناسب بدن در حین کار که در مورد هر یک توضیحات مختصری ارائه میگردد.

1-    اشعه‌های ناشی از جوشکاری:

نور مرئی IR- UV

   نور مرئی همان نور طبیعی و نور مصنوعی ناشی از لامپ‌ها می‌باشد که نه تنها نقش مهمی در رویت اشیا و جلوگیری از برخورد با آنها دارد بلکه بر اساس آخرین تحقیقات نقش بسیار مهمی در افزایش بازدهی و جلوگیری از خستگی ناشی از کار دارد.

   در بین اشعه‌ها، اشعه ماوراء بنفش (UV) ناشی از نقطه جوش و مادون قرمز (IR) ناشی از التهاب فلز گداخته خطر بیشتری دارند. تابش اشعه حاصل از جوشکاری بخصوص دستگاههای جوش الکتریکی بر چشم سبب ناراحتی چشم با علائم سرخی، ریزش اشک، خارش و ترس از نور، ورم ملتحمه،‌ خیرگی و آب مروارید می‌گردد.

روش پیشگیری : در مورد جوشکاران بایستی از عینکها و یا سپرهای حفاظتی شیشه‌های آن قادر به جذب اشعه ماوراء بنفش و مادون قرمز می‌باشند استفاده شود.

2ـ سر و صدای محیط کار :

خستگی شنوایی : کاهش قدرت شنوایی، تحریک اعصاب، وزوز کردن گوش، سوت کشیدن پرده گوش از جمله عوارض ناشی از سر و صدای محیط کار می‌باشد. تغییر در ترکیبات خون و سایر مایعات بدن نیز گزارش شده است که افزایش یا کاهش قندخون از آن جمله‌اند.

   در صورتیکه سر و صدای محیط کار در حدی باشد که باعث مختل شدن مکالمه عادی بین دو نفر در محیط کار گردد بالاتر لز حد مجاز بوده و کارگر باید از گوشی جهت محافظت سیستم شنوایی استفاده کند.

وسایل حفاظت سیستم شنوائی شامل:

پلاک گوش: طوری طرح و ساخته شده است که کاملاً در مجرای داخلی گوش قرار میگیرد.

گوشی: کاملاًً‌ گوش خارجی را می‌پوشاند از نظر حفاظت بهتر و در ضمن خیلی راحت‌تر از پلاک گوش خواهد بود.

3-   دود و گازهای ناشی از جوشکاری:

   دود حاصل از جوشکاری با کاربید و استیلن حاوی انواع فلزات سمی و سایر مواد شیمیایی بوده که استنشاق آنها به آسانی صورت میگیرد که این ذرات می‌توانند به قسمتهای انتهایی ریه‌ها نفوذ نموده و عوارض شدیدی ایجاد نمایند.

گازهای زیان آور ناشی از جوشکاری:

   از جمله گازهایی که در حرفه جوشکاری استفاده می‌شود گاز استیلن می‌باشد که گازی است بی‌رنگ که خالص آن بوی بدی ندارد علت بوی بدی که در جوشکاریها استشمام می‌شود هیدروژن سولفوره مخلوط با آن است که به علت ناخالصی کاربید می‌باشد.

 عوارض ناشی از این گاز شامل:

   سرفه، ریزش اشک، سردرد، سرگیجه، ورم ملتحمه، اختلالات گوارشی، بیهوشی،‌ نارسایی تنفسی می‌باشد که در غلظت‌های زیاد باعث اغماء و مرگ می‌گردد.

راههای پیشگیری از عوارض فوق :

   برای جلوگیری از ایجاد عوارض فوق استفاده از ماسکهای مخصوص و فیلتردار جهت حفاظت دستگاه تنفسی الزامی است و همچنین استفاده از سیستم تهویه  عمومی و موضعی در کاهش بار آلودگی محیط کار مؤثر می‌باشد.

4-  حرکات و وضعیت‌های بدن در حین کار:

   یعضی از حرکات مفصلی به علت تجاوز از حد طبیعی و به جهت شدت و تکرار شدنشان باعث ایجاد ضایعات مفصلی میگردند. انجام کارها به طور غیرطبیعی باعث درد عضلات میگردد. دردهای پشت، انقباض عضلات کنار مهره‌ای، دردهای منطقه بین فقرات گردن و پشت کمر دردهای ناشی از کار کردن در یک وضعیت نامتناسب، تغییر شکل ستون فقرات از جمله این عوارض می‌باشد

راههای پیشگیری:

   برای پیشگیری از عوارض فوق ایجاد فواصل معین و منظم بین زمان استراحت و کار الزامی می‌باشد و همچنین نحوه درست بلند کردن بار حائز اهمیت می‌باشد.

---

روشنایی محیط کار و تاثیر آن بر روی بینایی

مقدمه:

   چشم: همانقدر که عضو خارق‌العاده و شگفت‌انگیز است بهمان اندازه نیز ظریف و بی‌پناه و آسیب‌پذیر میباشد . بنابراین در هنگام کار یا هر جای دیگری باید از آن محافظت نمود.

   ناراحتی‌های چشمی اکثراً‌ در ساعات کار اتفاق افتاده و ناشی از علل گوناگون می‌باشد. این صدمات ممکن است ناشی از ازدیاد نور، کمبود نور، پرتاب ذرات، تاثیر مواد سمی، اشعه ایکس یا سایر تشعشعات یونیزان و حرارت باشد.

تاثیر و روشنایی بر روی بینایی کارگران:

   تامین نور کافی و مناسب در محل کار موجب می‌شود که:

1-    میل و رغبت به کار در کارگر افزایش یابد.

2-    دقت عمل در کار بیشتر شود.

3-    راندمان و نتیجه کار افزوده گردد.

4-    سلامت چشم و قدرت بینایی کارگر محفوظ مانده و خستگی اعصاب کمتر شود.

5-    کار بهتر،‌ راحتتر و دقیق‌تر انجام شود.

6-     از میزان حوادث حین کار کاسته گردد.

تامین نور کافی و مناسب در محیط‌ های کار:

   در محیطهای کاری با نور مناسب امکان بروز هر نوع حادثه نیز کاهش می‌یابد. نور مناسب از طریق استفاده از نور طبیعی و مصنوعی و یا هر دو تامین میگردد.  این نور می‌بایست دارای روشنایی کافی بوده، خیره کننده نباشد و بطور یکسان پخش شده باشد .

عوارض ناشی از ازدیاد نور:

خیرگی: مهمترین عارضه ناشی از ازدیاد نور است. این حالت در اثر برخورد مستقیم نور به چشم و یا انعکاس شعاع تابش نور از سطوح شفاف به چشم بوجود میآید.

علائم خیرگی: احساس ناراحتی و درد در چشم، کم شدن حس بینایی، ترس از نور و ریزش اشک پدید می‌آید. مثلاً زمانی که منبع نور به طور مستقیم در میدان دید کارگر قرار گیرد باعث بروز خیرگی میشود برای جلوگیری از بروز این مشکل منابع روشنایی بایستی به فواصل مناسبی نسبت به هم نصب شود.

عوارض ناشی از کمبود نور:

   در کارگاههائیکه نور مناسب و کافی وجود نداشته باشد بخصوص در مورد کارهای ظریف و دقیق باعث اختلال و کاهش بینایی خواهد شد.

   این عوارض شامل فشار در چشم، سردرد،‌ سرگیجه خستگی، بی‌میلی نسبت به کار و نیستاگموس حرفه‌ای می‌باشد.( بیماری نیـسـتاگـموس سـبب بـروز حـرکـات غیـر طبیعی در چشم می شود.)

چه عاملی سبب بروز نیستاگموس در معدنچیان می‌گردد:

   اگر کمبود نور به مدت طولانی ادامه داشته باشد این عارضه بوجود می‌آید.

   در بیماری نیستاگموس کارگران معمولاً وقت خروج از معدن متوجه این عارضه می‌گردند. بدین ترتیب که به مدت چند لحظه احساس می‌کنند که اشیاء جلوی چشمشان می‌لرزد. این عارضه ممکن است یک یا هر دو چشم را گرفتار سازد.

   تامین روشنایی در معادن سبب محو سریع نیستاگموس معدنچیان می‌گردد.

    عواملی که عوارض ناشی از کمبود یا ازدیاد نور را تشدید می‌کند:

   خستگی فکری، خستگی چشمی، سن

 منابع نور:

   برای روشنایی کارگاهها از دو منبع نور طبیعی (نور خورشید) و نور مصنوعی (الکتریکی) می‌توان استفاده نمود.

روشنایی طبیعی:

   نور آفتاب سالم‌ترین و ارزان‌ترین وسیله روشنایی و یکی از منابع مهم تامین انرژی نورانی می‌باشد.

به منظور استفاده بهتر و صحیح‌تر از روشنایی روز بایستی به نکات زیر توجه نمود:

·         در صورتی که کارگاه یا محل کار بزرگ باشد و پنجره‌های آن برای رساندن نور به همه قسمتها کافی نباشد باید در قسمتهایی از سقف از پوشش شیشه‌ای استفاده شود.

·         برای جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید در تابستان بهتر است بالای پنجره‌ها سایبان داشته باشد.

·         برای استفاده بیشتر از نور آفتاب باید سقف کارگاه و دیگر سطوح منعکس کننده نور به رنگ روشن بوده تا نور را بهتر منعکس کند.

·         برای اینکه نور کافی به محل کار برسد بایستی با توجه به نوع کار، تابش نور و آفتابی بودن محل مجموع سطوح پنجره‌ها و یا سقف شیشه‌ای کارگاه متناسب با مساحت کف کارگاه باشد.

در طرح روشنایی مصنوعی برای محیط کار این نکات باید مورد توجه قرار گیرد:

-     نور حاصله از منابع روشنایی باید تا حدامکان به روشنایی روز نزدیک باشد.

-    سقف و قسمت بالایی دیوارها معمولاً به منظور افزایش راندمان روشنایی وارده از پنجره‌ها به رنگ روشن و قسمت پایین دیوارها برای ایجاد شرایط آسایش به رنگ تیره رنگ آمیزی میشوند.

-    مقدار نور حاصله از منابع روشنایی باید ثابت و به اندازه کافی بوده و بر کلیه سطوح محیط کار به طور یکنواخت توزیع شود تا از بوجود آمدن سایه و زوایای تاریک جلوگیری شود.

-     تعمیر و سرویس به موقع منابع روشنایی

-     تمیز و پاک نمودن نورگیرها به طور مرتب

                  -     در مورد میزان نور برای کارگاههای مختلف ارقام زیر می‌تواند راهنمای مناسبی باشد:

محل کار	میزان روشنایی مطلوب بر حسب لوکس*
کارهای بزرگ	80-100
کارهای ظریف	150- 250
کارهای بسیار ظریف	500- 1000

    آیا محیط کار شما از میزان نور مناسب برخوردار می‌باشد؟

* لوکس: واحد اندازه‌گیری روشنایی در محیط کار گویند که بوسیله دستگاه لوکس‌متر اندازه‌گیری میشود.

---

سموم، خطرات و شرایط استفاده از آن

مقدمه:

   در بعضی موارد ما مجبوریم از سم استفاده کنیم. اما باید بدانیم سم مثل هر دارویی باید فقط در حد لزوم و در موقع ضرورت با روش درست بکار رود، وگرنه بسیار خطرناک بوده و همانطور که حشرات و موشها را از بین می‌برد میتواند انسان و حیوانات مفید را هم بیمار کرده یا بکشد.

سم چیست؟

   سم ماده‌ای است که دارای منشع گیاهی، حیوانی و شیمیایی بوده  و از یک راه خاص و یا راههای مختلف در مقادیر معینی باعث اختلال و یا توقف فعل و انفعالات حیاتی به‌طور موقت یا دائم میگردد. سم اگر به مقدار خیلی کم خورده شود و یا بخار و بوی آن تنفس گردد باعث ناراحتی، بیماری و مسمومیت شده است منجر به مرگ گردد.

مسموم کیست؟

   هر انسان یا حیوانی که سم از طریق بینی، دهان یا پوست وارد بدن او شده و موجب ناراحتی و بیماری یا مرگ وی گردد مسموم شده است.

علائم مسمومیت:

   بستگی به نوع سم و مقدار آن و مدتی که از مصرف آن سم گذشته باشد دارد اما بطور کلی میتوانیم بگوییم: سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ، دل درد، دل پیچه، عرق کردن، رنگ پریدگی و خواب آلودگی معمولاً در شخص مسموم دیده میشود.

روشهای نگهداری سموم در منزل :

1-    هیچ وقت سم را در آشپزخانه و یا اتاقی که در آن زندگی می‌کنید قرار ندهید.

2-   سم را باید در قوطی و ظرف خودش نگه‌داری کرد و هرگز نباید آنرا داخل ظرف و یا شیشه دیگر ریخت چون ممکن است اشتباهاً از آن استفاده شود.

3-    بعد از هر بار استفاده حتماً باید در قوطی سم را محکم بست.

4-     هر نوع سم را باید در محلی دور از دسترس افراد و بچه‌ها قرار داد.

چه کسانی می‌توانند با سم کار کنند؟

   کسی که سم را مصرف می‌کند باید بدانند سم چیست؟‌ و چه خطراتی دارد و چگونه باید آنرا بکار برد تا خطری برای خود و اطرافیان نداشته باشد.

-    کسی که با سم سر و کار دارد باید سالم و قوی بنیه باشد زنان و مردان پیر و بچه‌ها قبل از 18 سالگی نباید به هیچ‌وجه سم‌پاشی کنند.

-     کسانی که عوارض قلبی، کلیوی و کبدی داشته باشند نباید سم‌پاشی کنند.

-     زنان حامله به هیچ وجه نباید با سم سر و کار داشته باشند.

چگونه سم را مصرف کنیم؟

·         برای استفاده از سم باید لباس، عینک،‌ کلاه و ماسک داشته باشیم.

·         سم فقط باید در جایی که لازم است بکار رود.

·         از سم باید فقط به مقداری که لازم است استفاده کنیم نه بیشتر

·         نوع سم‌پاشی باید متناسب با سم، مقدار آن و محل سم‌پاشی باشد.

·         لازم است در ابتدا با ریختن آب در مخزن، سم‌پاش را آزمایش کنیم تا چکه نکند و هنگام کار به مقدار کافی محلول از آن خارج شود.

چگونه از قوطی اسپری حشره‌کش استفاده کنیم؟

    وقتی می‌خواهید داخل اتاق را اسپری کنید:

1-    همه باید از اتاق خارج شوند.

2-    پنجره‌ها و درها را ببندید.

3-    روی ظرف غذاخوری و وسایل بچه‌ها را با نایلون بپوشانید یا در صورت امکان ظروف را از محیط خارج کنید.

4-    موقع اسپری حشره‌کش قوطی اسپری را طوری بدست بگیرید که از خودتان فاصله داشته باشد.

5-    بعد از اسپری کردن فوراً از اتاق خارج شوید و در را ببندید و دستهایتان را بشویید.

6-  بعد از گذشتن حدود نیم ساعت درها را باز کنید و هوای اطاق را تهویه نمایید. بعد از گذشتن نیم تا یک ساعت از تهویه، اطاقها می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند.

در چه شرایطی باید سم را مصرف کنیم؟

-   فرد سم‌پاش باید لباسی بپوشد که کاملاً بدن او را بپوشاند و کلاهی که موهای او را حفظ کند.

-   فرد سم‌پاش باید از عینک مخصوص که کناره‌های آن بسته است و چشم را کاملاً محافظت می‌کند استفاده کند.

-   باید موقع کار با سم حتماً‌ از ماسک استفاده کنیم یا با پارچه تمیزی روی بینی و دهان خود را بپوشانیم.

   -   موقع سم‌پاشی و تهیه سم حتماً باید دستکش لاستیکی بدست کرد. اگر دستکش سوراخ

   باشد سم پوست دست را آلوده می‌کند.

-   در روزهایی که باد شدید می‌وزد نباید باغ و مزرعه را سم‌پاشی کرد و اگر باد کم است موقع سم‌پاشی باید پشت به باد بایستیم تا قطرات سم به ما نپاشد.

چه کارهایی برای فرد مسموم باید انجام دهیم؟

·          از اطرافیان و خود مسموم بپرسید که با چه ماده‌ای تماس داشته و یا آن را خورده است.

·          قوطی سم را بگیرید و برچسب آن را بخوانید.

·         فوراً‌ کمکهای اولیه را شروع کنید.

کمکهای اولیه در مورد فرد مسموم:

·         فوراً‌ مسموم را از محل سمپاشی خارج کنید و در هوای آزاد نگه دارید.

·          اگر لباس او آلوده به سم است بلافاصله آنها را بیرون بیاورید.

·         محلهایی از بدن را که به سم آلوده شده با آب و صابون شستشو کنید سپس او را خشک کرده و بپوشانید.

·         بیمار را در حالت استراحت و گرم نگه دارید.

·         اگر سم داخل چشم‌ها پاشیده شد فوراً چشم را زیر شیر آب بگیرید و شستشو دهید (15 دقیقه)

·         اگر سم به تازگی خورده شده باشد باید مسموم را وادار به استفراغ کنید.

·         اگر علائم سوختگی ناشی از سموم در لب و دهان مشاهده شد او را وادار به استفراغ نکنید فقط کمی آب به فرد مسموم بخورانید تا سم رقیق شود.

·         باید راههای تنفسی یعنی دهان و گلو و بینی را تمیز کرده و باز نگه دارید.

·         فوراً‌ مسموم را به مرکز بهداشتی‌درمانی ارجاع دهید. ‌