مهندسی عمران ایران
مطالب عمومی مهندسی عمران معماری شهرسازیمهندسی عمران ایران
مطالب عمومی مهندسی عمران معماری شهرسازیارسی ترکیب گره سازی است و شیشه بری و قواره بری ....
ارسی ترکیب گره سازی است و شیشه بری و قواره بری ....
طرحی روی کاغذ رسم می شود و برای هر قسمت تعیین رنگ می شود و شماره گذاری و تعیین جهت متناسب با بافت شیشه خام و با رعایت فاصله بین شیشه ها که لحیم قلعی آن را پر میکند طرح روی شیشه رنگی چسبانده می شود و با قلم الماسه می برند و با چرخ سنباده لبه ها صاف می شود و دور لبه ها با نوار مسی قاب شده و کنار هم بر اساس الگوی اولیه چیده شده و با نوار لحیم و هویه داغ شیشه ها به هم وصل می شوند .
طرحها بیشتر هندسی هستند . گره های چینی و طرحهای اسلیمی .بعضی گمان دارند که این صنعت از روسیه به ایران وارد شده حال آنکه بر اساس شواهد در بناها و نقاشیهای به جا مانده از قبل از صفویه ارسی سازی در ایران رواج داشته و استاد " اکبر حلی " که معمار سنتی هستند نیز اعتقاد دارند که در کاشان و اصفهان به کفش راحتی ارسی می گویند و چون دربهای ارسی به راحتی بالا و پایین می رفته این نام به آنها اطلاق شده است .
و همچنین در فرهنگ عمید آمده است که ارسی به معنای در اتاقی است که رو به حیاط باز می شود .
در قرن هشتم هجری نمونه های فراوانی از رسم عناصر هندسی و گل و بته روی لوازم چوبی مانند منبر و دربهای امامزاده ها و صندوق مزار و رحل قرآن انجام شده و از اوایل قرن نهم هجری صنعتگران از مشبک و گره چینی در ساخت پنجره های منازل و کاخها استفاده کردند و بعد از صفویه شیشه های رنگی در میان چوبهای مشبک قرار گرفت .
و علاوه بر پنجره دربهای بالا رونده ای ساخته شد که با چارچوبهای مخصوص در مقابل منبع نور قرار می گیرند.
استاد " اکبر حلی " ، ارسی را از تزئینات ارزشمند بنا دانسته که هم در زیبا سازی ساختمان نقش مهمی دارد و هم به دلیل ویژگی کاربردی از جمله سهولت در بالا و پایین رفتن به صورت تمام تنه و نیم تنه و حالت تاشو نسبت به دربهای دیگر کمتر تاب بر می دارد و وقتی ارسی بین دو جداره قرار می گیرد کاملا جزب شده و مانع از ورود گرما و سرما می شود .
رنگهای به کار رفته در شیشه های ارسی علاوه بر زیبائی خیره کننده و تلالو خاصی که در فضای اتاق ایجاد می کنند بوسیله شکستن خط تابش نور خورشید نقش بسزائی در کاهش دما دارند و رنگ قرمزش برانگیزاننده و سبزش نشاط آور و آبی اش آرامش دهنده و زردش باعث دفع حشرات و پشه ها است . البته آقای " طاها محمد " مرمتگر ارسی ساز سنندجی معتقد است که ارسی نیاز به فضائی وسیع دارد و شاید به همین علت در بناهای کوچک امروزی امکان استفاده اش نیست و ساختش نیز به زمان و هزیته بالائی احتیاج دارد .
در اتاق های تابستان نشین ارسی ها که بالای درب اتاق ها نصب می شد نقش بادخور را ایفا می کرد. در ساخت این پنجره های چوبی از میخ استفاده نمی شود و اگر هم استفاده شده میخ ها چوبی بوده است. برای محکم کردن ارسی ها که تکه هایی چوب آن را تشکیل داده اند چفت و بست یا همان زبانه نر و مادگی استفاده می شد و با اینکه هیچ وسیله وصل کننده دیگری مانند چسب هم به قطعات ارسی ها زده نمی شد اما بسیار محکم ساخته شده اند. هنوز نشانه هایی از استاد کاران این رشته در سنندج و کاشان و اصفهان هستند ولی آنقدر کم که گمان است شاید بزودی این صنعت زیبا و تاریخی به بوته فراموشی سپرده شود . یکی از بزرگترین ارسی های ایران در منزل مشیر دیوان و موزه سنندج است که از 42 هزار گره یا قطعه چوب و شیشه تشکیل شده است .
گره چینی
در
اصطلاح هنری گره چینی عبارت است از مجموعه ای از شکلهای هندسی که با نظم و ترتیب
هماهنگ وقرینه در کنار هم چیده شده اند. ودر تعریف دیگر گره چینی عبارت است از
یک ترکیب هماهنگ از شکلهای هندسی به هم پیچیده وموزون که با استفاده از خطهای
راست شکل گرفته است، یاگره اسلوب بسیار منظم از نقوش هندسی، با مجموعه ای خاص از
عناصر قابل تعریف ریاضی است. اصل موضوع نوع خاص هندسه است که در گره به کار می رود.
کاربرد هنر گره نامحدود و متنوع است و اساتید از این هنر در زیبا سازی بنائی
ودرودگری بهره بسیار گرفته و از این نظر به اوج کمال رسیده اند نقشهایی که در
هنرهای سنتی به کار می روند گره تزئینی و نقشهایی که در معماری کاربرد داردبه
گره بنایی و نقشهایی که روی چوب زده می شود به گره درودگری معروف است که از گره
درودگری در زینت بخشی دروپنجره های چوبی استفاده می شود.
گره
چینی آلت و لقط (توپر): نوعی گره چینی است که در آن بین آلتها قطعات چوبی
موسوم به لقط نصب می شود و کاربرد بیشتر آن در درهای چوبی است.
آلت لقط گره چینی مشبک: در
حالتی که هوا و نور از بین آلتها عبور نماید گره چینی مشبک می گویند.
ارسی: هنری است متشکل از هنرهای مهم
نجاری( درودگری ) گره سازی ، شیشه بری ، طراحی سنتی ، قواره بری و غیره.
- در نوع
زیر بین آلتها شیشه رنگی نصب می شودکه به آن گره چینی شیشه دار نیز می گویند.
دروپنجره های ارسی با شیشه های رنگی در عین حال که حفاظ مناسبی برای آفتاب گرم تابان ایران به حساب می آید نور را نیز در رنگهای متعدد و متنوع منعکس می کندو خود این تنوع جلوه ای خاص به تزئینات بنا می دهدو فضایی آرام ودلنشین را برای کار و استراحت به وجود می آورد و اشعه آفتاب را به خوبی کنترل می کرد وهمچنین مانع دید ناشناسان از محیط محارم می شد. و نیز شیشه های رنگی پنجره های ارسی با ایجاد نورهای رنگارنگ باعث دورشدن حشرات مزاحم از اتاقها بود. - بیشتر رنگهای استفاده شده در شیشه های ارسی رنگهای لاجوردی،قرمز،سبزوزردهستند که هرکدام به تنهایی یک تاثیر روانشناختی مجزایی دارند.
عناصر
تشکیل دهنده گره:
1- آلت: آلت درگره بیشتر عامل ایستایی
گره است و آن خود به دلیل داشتن کم و زبانه ای است که باعث
اتصال قطعات آلت به لقط یا آلت به آلت درگره می شود.
2- لقط: نقوش یا اشکال به وجود آمده از
کنار هم چیدن آلتها را لقط می گویند و لقطهای موجود در گره سازی همان طور که
گفته شد می توانند از چوب یا شیشه باشند.
روش
تولید: بطورکلی گره چینی با چوب بادوشیوه به کار گرفته می
شود: گره مشبک و گره آلت و لقط مراحل ساخت در هردو شیوه تقریبا یکسان و بدین
ترتیب است :
1-تعیین اندازه کار
2-طراحی و رسم گره مورد نظر بر اساس اندازه
کار.
3-الگوبرداری از قسمتهای مورد نیاز گره رسم
شده.
4-ساخت چارچوب مورد نظر
5-برش چوب آلتها براساس ضخامت بند رسم شده
6-ابزار زنی آلتها
7- برش لقطها و پخ زدن آنها (درگره
چینی توپر)
8- چیدن گره و درگیر نمودن اتصالات.
انواع اتصالات درگره چینی:
1- اتصال کم و زبانه: که در
این اتصال با ساختن کم در کلاف و زبانه در آلت انجام می گیرد. برای استحکام
اتصال،کم وزبانه رابه چسب مناسب آغشته کرده وبه یکدیگراتصال میدهند.
2- اتصال کند: در این اتصال یک طرف قید آلت به
اندازه چند میلی متر زبانه شده در کلاف نیز به همان اندازه سادگی ( فرورفتگی) در
می آورند و پس از آغشته کردن سادگی و زبانه به چسب هردو را سوار و جفت می کنند
سپس در همان محل اتصال آن را پیچ می کنند این نوع اتصال از استحکام کمتری نسبت
با اتصال کم و زبانه برخوردار است اما انتخاب نوع اتصال بستگی کامل به نوع و
شرایط استفاده از کار را دارد.
3- اتصال نیم و نیم: ساده
ترین نوع اتصال گونه ای است که در آن هرقید دارای یک فاق است و ارتفاع فاقها نصف
ضخامت تخته می باشد که در ساخت قاب کاربرد زیادی دارد.
4- اتصال قلیف و کنشکاف: این نوع
اتصال بیشتر در کارهایی انجام می شود که خواسته باشند از پهلو چوبها را به هم
بچسبانند ودرطول چوبها شکافی ایجادکرده وزبانه مورد نظر نیز جداگانه تهیه می شود
و داخل هردو چوب قرار می گیردوبا گیره(پیچ دست) و
چسب آنها را به هم می چسبانند. در اتصال گوشه ای نیز می توان سر هر قید یاآلت
را فاق یا کم زد و زبانه ای جداگانه از همان گونه به طور مشترک بین آنها قرار
داد و زمانی کاربرد دارد که چند آلت در یک نقطه به هم می رسند.
5- اتصال دوبل: برای ایجاد این نوع اتصال هردو چوب مورد نظر سوراخ می شود بطوریکه دوسوراخ دقیقا روبروی هم قرار می گیرندوبین آنها میخ چوبی یا دوبل جاسازی می شود طول دوبل باید تقریبا به میزان دوبرابر ضخامت وقطر آن 3/2 یا 5/3 ضخامت چوب باشد.
6- اتصال
انگشتی
7- اتصال دم چلچله
کارکردارسی
سطح مشبک پنجره های ارسی چندین کارکرد دارد :
1 – تامین نور فضای درونی
هر فضای ساخته شده توسط عناصری مانند دیوار ، سقف وپنجره از فضای باز وطبیعی متمایز وجدا می شود وحد واندازه این تمایز ومحصور بودن ، همیشه به یک مقدار نیست . از این لحاظ می توان انواع فضاهای ساخته شده را به سه گروه تقسیم بندی کرد :
فضاهای بسته،فضاهای نیمه بسته وفضاهای نیمه باز :
فضای نیمه بسته نوعی از فضاهایی هستند که به طور متوسط یک جعبه از آنها توسط ردیفی از درها ، پنجره ها با فضای باز مرتبط هستند وگشوده شدن آنها در مواقع مناسب می تواند ارتباط نسبتا ً گسترده ای بین فضای ساخته شده وفضای باز پدید آورد . در برخی از انواع فضاهای ساخته شده که بازشوهایی بازتر است .این فضا ها که غالبا در کنار فضای باز طراحی وساخته می شود متناسب با موفقیت وکارکردشان از نور کافی برخوردار می شدند .
2 – در معرض دید قرار دادن فضای بیرونی
فراهم آوردن امکان بهره گیری از منظره یا منظره های مصنوعی وطبیعی واقع در بیرون فضاهای بسته را می توان به عنوان یکی دیگر از کارکرده های مهم پنجره ارسی مورد توجه قرار داد .زندگی در فضای بسته ای که مسئله نور وتهویه آن به نحوی حل شده باشد اما فاقد دید ومنظره مناسب باشد ناخوشایند بوده وزیستن در آن برای مدت طولانی بسیار دشوار ومشکل آفرین خواهد بود،به همین سبب همواره در بنای درون گرا که حیاط ، منظره بنا را شکل می داده است ، آن را به بهترین شکل طراحی واحداث می کردند تا یک چشم انداز مناسب نیز کارکرد داشته باشد . همچنین در بناهای درون گرا غالبا ً مهم ترین بخش از فضای باز در انواع واحد های معماری را که منظره بنا را تشکیل می داده با انواع پنجره های ارسی به گونه ای دلپذیر می آراستند . از این خاصیت نیز در طراحی باغ ها، بسیار استفاده می شده است
3 – کاهش شدت تابش نور آفتاب وگرما
پهنه وسیع دید حیاط از لابه لای تکه بندی های چوبی وشیشه های رنگی، منظره بدیع گیاهان از پس شیشه های رنگی وتجزیه نور خورشید به رنگ های گوناگون بر روی سطوح اتاق منظره منحصر به فرد را به اتاق ارسی می دهد،نفوذ نور خورشید به قلب اتاق در زمستان وشکست نور خورشید به وسیله تکه بندی های چوبی وایجاد سایه در فصل تابستان ، خاصیت ویژه ای به اتاقهای ارسی داده است که بتواند در ضلع های مختلف حیاط قرار بگیرد به همین دلیل انواع واقسام اتاقها از جمله تالار وبادگیر در بسیاری از مواقع با نمای ارسی آراسته شده است .
4 – ایجاد زیبایی در نمای ساختمان
کارکرد دیگر پنجره ارسی ایجاد زیبایی در نمای ساختمان می باشد .پنجره ارسی تنها برای تامین عوامل ذکر شده مورد توجه قرار نداشت ، بلکه مانند بسیاری از عناصر معماری نقشی مهم در تزئین وزیباسازی بنا ایفا می کرد به نحوی که در بسیاری از انواع فضاهای معماری، کاخ ها ، باغ ها وخانه های ثروتمندان به صورت مهم ترین عامل در طراحی وتزئین نمای درونی وبیرونی به کار می رفت به همین سبب ، شکل ، اندازه ، رنگ بندی ، موقعیت ، وسازماندهی آن در نما با دقت مورد توجه قرار داشت .
5 – حفظ حریم ومحرمیت فضای بیرونی
یکی دیگر از کارکردهای مهم این نوع پنجره ها حفظ حریم ومحرمیت فضای درون اتاقها وتالارها نسبت به فضای بیرونی است زیرا شبکه ریز این پنجره ها غالبا ًموجب می شد که کسی به سادگی نتواند از بیرون، فضای درونی را ببیند . از این کارکرد در فضای درونی خانه نیز استفاده می شد.
6 – دور کردن حشرات مزاحم
بر اثر تجربه گذشتگان وکسانی که از پنجره ارسی در خانه هایشان استفاده می کردند، ثابت شده که شیشه های رنگی پنجره های ارسی با ایجاد نورهای رنگارنگ باعث درو شدن وخارج شدن حشرات مزاحم از فضای درونی اتاق های دارای پنجره های ارسی می شدند که این مورد می توانست یکی از مهم ترین خاصیت های این نوع پنجره ها در فضای معماری ایرانی باشد .
اثرات ودلایل استفاده از پنجره های ارسی
الف) نور: همانطور که در بخش کارکردهای پنجره ها ارسی ذکر شد، این نوع پنجره ها باعث می شوند نورخورشید به اندازه کافی وارد فضای اتاق شود ، نه خیلی زیاد ونه خیلی کم .نور خوشید به جهان ما حیات بخشده وباعث تندرستی انسان است. کمبود آن (نبود ویتامین D) باعث نرمی استخوان در کودکان می شود، همچنین طبق تجربیات پزشکی باعث درمان افسردگی (نور درمانی ) در این نوع بیماران می شود . بود ونبود نور بر هر دقیقه از زندگی ما اثر می گذارد . نحوه رشد وتکامل ما، تندرستی ، خوابیدن وغذا خوردن ، روابط، حتی خوی وعادات ما وبالاخره طول عمر ما همه زیر نفوذ مقدار نوری هستند که دریافت می کنیم . البته باید ذکر کنم که زیادی این نور نیز مضراتی مانند سرطان پوست وکم شدن آب بدن وغیره دارد، که در معماری سنتی ایران به همه این سود وزیان ها توجه شده وبا ایجاد واستفاده از این نوع پنجره ها مقدار مناسب نور ورودی به فضای درونی را کنترل می کرد.نور خورشید از رنگین کمان رنگ ها تشکیل شده است و همین پنجره هابه وسیله شیشه های رنگارنگ خود نور خورشید را درفضای درونی اتاق دوباره به رنگ های مختلفی مانند رنگین کمان تبدیل کرده ومنظره زیبا ودل انگیزی را بوجود می آورد .
ب ) روانشناسی رنگ ها
بیشتر رنگ های استفاده شده در شیشه های ارسی رنگ های لاجوردی، قرمر ، سبز وزرد هستند وهر کدام به تنهایی، تاثیر روان شناختی مجزایی دارند.
- رنگ لاجوردی (آبی تیره )یک نیاز بیولوژیکی برای انسان است ، از نظر روانشناسی به معنای آرمش است واز دیدگاه فیزیولوژیکی معنای خوشنودی را می دهد، یعنی خشنودی از وضعیت وآرامش همراه با لذت بردن از آن، ایجاد تقدس وپاکی،احساس ثبات، یکپارچگی وامنیت ، نمایانگر حقیقت واعتماد ، عشق وایثار وفداکاری، مظهر ابدیت ، بی انتها ونشانه سنت وارزش های پایدار بوده لذا به ابدی کردن گذشته تمایل دارد .
- رنگ سبز دارای صفات روحی، اراده در انجام کار ، پشت کار ،استقامت، ایجاد نورزایی وجوانی وسرزندگی ورشد ومحتوای عاطفی آن همراه با ایجاد غرور است .
- رنگ قرمز بیانگر نیروی حیاتی،فعالیت عصبی وغددی بوده ،لذا معنای آرزو وتمام اشکال میل واشتیاق را دارد. قرمز یعنی لزوم بدست آوردن نتایج مورد نظر وکسب کامیابی،قرمز نشانگر آرزو برای تمام چیزهایی است که شدت زندگی وکمال تجربه را در پوشش خود دارد،رنگ قرمز انگیزه ای است برای فعالیت شدید ، ورزش ، پیکار ، رقابت . قرمز یعنی تاثیر اراده یا قدرت اراده در حالی که رنگ سبز مظهر انعطاف پذیری اراده می باشد واینها در کنار هم یکدیگر را تعدیل می کنند .
- رنگ زرد باعث روشنی وشادمانی می شود،صفات آن عبارتند از روشنی، بازتاب ، کیفیت درخشان وشادمانی زودگذر،زرد نمایانگر توسعه طلبی بلامانع ، سهل گرفتن یا تسکین خاطر است، از سوی دیگر رنگ زرد سبک تر وغلظت کمتری در مقایسه با رنگ قرمز دارد لذا به جای اینکه محرک باشد بیشتر جنبه تلفیقی دارد .
ج ) زیبایی
سطح پنجره های ارسی رابا استفاده از انواع نقش های گوناگون گره سازی وبا شیشه های رنگی وساده می آراستند وترکیب بدیعی پدید می آوردند و اینگونه هماهنگی بین این شبکه های هندسی ونورهای رنگی باعث ایجاد زیبایی دلپذیری می شد. تناسب نظم هندسی و رنگ به قول ابن هیثم دو عنصر از سه عنصر ممتازی هستند که بیشترین قابلیت را در ایجاد زیبایی بصری دارند ، سخت به عنصر سوم یعنی نور وابسته اند و نور منبع نهایی زیبایی بصری ولازمه دیدن است . وقتی طرحها و شیشه های رنگی با توجه به تناسب سامان یابد ، ارزش زیبایی افزایش چشمگیری پیدا می کند،زیرا طرحها ورنگ های درخشان وناب وقتی که نظمی یک دست داشته باشند نیکوترند تا آن که فاقد نظم باشند و این زیبایی ونظم با همان گره چینی های هندسی به تکامل می رسند .
د) نقش هندسی در ارسی
ناپسند دانستن تقلید از نقش ها وصورت های انسانی وحیوانی در نقاشی وسایر هنرهای تصویری وتجسمی به تدریج موجب شد که تقلید از طبیعت در فرهنگ بسیاری از هنرهای اسلامی چندان مورد توجه قرار نگیرد وجایگاه والایی نیابد، به همین جهت هنرمندان به ترکیب های هندسی وانتزاعی توجه بسیار کردند. یکی از ویژگیهای ترکیبهای انتزاعی وبه خصوص ترکیبهای هندسی، امکان خلق آثار بی شمار و گوناگون است که سبک، شیوه وحوزه فرهنگی آن غالبأ نه تنها به هنرمندی خاص یا ناحیه ای مشخص، محدود ومنحصر نمی شد بلکه به زمان ودوره خاصی نیز تعلق ندارد واز این لحاظ امکان خلق آثار ماندگار در این گستره یافت می شود .
ازهندسه در ساده ترین شکل برای طراحی وساخت انواع پنجره ها استفاده می شد . اما در برخی از انواع پنجره ها به ویژه پنجره های ارسی، کاربرد آن را در بهترین حالت ممکن می توان مشاهده کرد، برای بدست آوردن نقش های هندسی بطور معمول نخست از ساده ترین شکل های هندسی مانند مربع ، دایره ومثلث استفاده می شد . ویژگیهای هندسی هر یک از اشکال ، نقش موثری در کاربرد آن داشت .
مربع : یکی از اشکالی بوده که کاربرد فراوان در هنرهای انتزاعی داشت، وجود چهار ضلع وزاویه مساوی وقابلیت تقسیم هر مربع به شمار زیادی مربع دیگر به سادگی وسهولت ونیز امکان محیط یا محیط کردن دایره در آن ومانند آن سبب شد که از آن هم به عنوان یک شکل خاص و هم در ترکیب در سایر شکل ها و نیز به عنوان شکل زمینه وپایه در طرح استفاده کنند .
دایره : دایره نیز از جمله شکلهایی بود که اهمیت فراوانی در طراحی انواع نقش های هندسی داشت وافزون بر کاربرد آن به تنهایی به عنوان یک شکل نهایی یا در ترکیب با سایر شکل ها از آن به عنوان یک نقش زمینه برای طراحی وترکیب انواع طرح ها استفاده های بی شماری می شد . بسیار ی از ویژگیهای هندسی دایره موجب شد در بیشتر نقش های مبنا وپایه شرکت داشته باشد،سهولت ترسیم آن با کمک یک ریسمان ونیز سادگی آن به شش قسمت از طریق شعاع آن وهمچنین تقسیم آن به بخشهای مساوی کوچک تر با استفاده از نقاط هندسی موجب شد که از آن به عنوان یکی از مهمترین شکلهای هندسی استفاده کنند. امکان استفاده از شعاع دایره برای تقسیم محیط آن به 24 ، 12 ، 6 موجب اهمیت یافتن بعضی از این اعداد در طبقه وتقسیم بندی بعضی از پدیده های طبیعی واجتماعی شد،چنان که تقسیم سال به دوازده ماه یا شمارش برخی از کالاها یا واحد جین یا دو جین وغیره را می توان از نمونه های آن به شمار آورد. غالبأ برای هر گونه نوآوری در طرح های هندسی، نخست سطح مورد نظر به تعدادی شکل هندسی پایه یا مبنا تقسیم می شد، برای دستیابی به این منظور نیز بیشتر از شکل دایره ومربع استفاده می شد ، سپس با بهره برداری از نقاط مهم هندسی آنها ،شکل های اصلی یا شکل های مطلوب به دست می آمد.
به این ترتیب در ساده ترین حالت، ترکیبی از شکلهای هندسی پدید می آید که در هنرهای گوناگون با توجه به امکانات متنوع در دسترس ، از جمله به کارگیری مصالح مختلف، رنگ های گوناگون و سایر روش ها بر غنا وارزش هنری ترکیبهای پدید آمده افزوده می شد.
در حال حاضر ارسی و گره چینی که یادگاری از زمان قدیم است در اغلب نقاط کشور مشاهده می شود و نمایی منحصر به فرد و متفاوت برای خانه های قدیمی ساخته است. تقارن کامل در شکل، فرم و رنگ که از طرح های اسلیمی نشأت گرفته و با تکه های کوچک چوب به شکل ستاره های چندپر پیاده شده، ویژگی مشترک پنجره های مشبک گره چینی در سرتاسر ایران زمین به شمار می آید که در ارسی ها شیشه های رنگی به رنگ های زرد، سبز، قرمز و آبی به آن اضافه شده است. در شمال ایران نیز ساخت ارسی مانند دیگر نقاط کشور مرسوم بوده ، با این تفاوت که به دلیل رطوب هوای شمال از چوب درخت آزاد یا ازدار که دوام بیشتری دارد استفاده می شد ولی در مقابل در مناطق خشک جنوبی و مرکزی کشور از چوب چنار برای کار گره چینی استفاده می کردند.
