تراکم و مازاد تراکم ( تراکم 120% یا تراکم 180% یعنی چه ؟ )

تراکم و مازاد تراکم ( تراکم 120% یا تراکم 180% یعنی چه ؟ )

جمعیت ( یعنی انسانها ) مبنای مهم همه طرحهای شهری  است .

واین جمعیت ( انسانها ) الزاماً بایستی در شهر بر اساس استانداردهای محلی و بین المللی در رفاه و آسایش زندگی کنند .

و برای اینکه در رفاه و آسایش زندگی کنند ، بایستی تک تک اجزای پیکره شهری مانند شبکه معابر ، فضاهای آموزشی ، فضاهای درمانی ، فضاهای تفریحی و گردشی و پارک و فضای سبز  و تاسیسات و تجهیزات شهری و فضاهای کار و سکونت و غیره ، زنده و پویا ، به اندازه وبه نسب و تناسب جمعیت شهر باشد .

زون های مسکونی محل اسکان جمعیت شهر است .

و برای اینکه جمعیت مورد نظر را در زون های مسکونی اسکان دهند :

1-   حد نصاب تفکیک قطعات مسکونی را تعریف و مشخص میکنند .

2-  برای احداث بنا ، میزان سطح اشغال بنا را مشخص میکنند ، مثلاً میگویند سطح اشغال  60%  ، یعنی در آن قطعه زمین میتوانند تا 60% مساحت زمین ساختمان بسازند .

3- برای احداث بنا ، تعداد طبقات مجاز ساختمان سازی را مشخص میکنند.

زون های مسکونی با شرایط مختلف تعریف میشوند مثلا در برخی از زون ها ساختمانهای دو طبقه  و یا سه یا چهار طبقه و یا برج های چند طبقه تعریف میشوند .

بنا براین اگر در زون مسکونی ساختمانهای دو طبقه  با سطح اشغال60% تعریف شود تراکم مجاز دراین زون 120% است.

 ( 120% =60%  * ۲ ) .

یا اگر در زون مسکونی ساختمانهای سه طبقه  با سطح اشغال 60%تعریف شود تراکم مجاز در این زون 180% است.

( 180% =60% * ۳) .

نکته :

اگر به صورت دستوری در زون های مسکونی تغییری در تعداد طبقات داده شود مثلا بجای دو طبقه چهار طبقه ساخته شود میزان جمعیت در آن زون دو برابر شده و به دلیل ثابت بودن مساحت زون های خدماتی و شبکه معابر موجبات سلب آسایش و ترافیک های سنگین فراهم خواهد شد.

تخمین تجربی ابعاد فونداسیون نواری

تخمین تجربی ابعاد فونداسیون نواری

در کارها بصورت تجربی:

برای مشاهده ادامه مطلب را ببینید …

ضخامت پی= تعداد طبقات*۱۰+ ۲۰ سانتی متر   (تحت هیچ شرایط ضخامت پی از ۵۰ سانتی متر کمتر نشود)

عرض پی = تعداد طبقات *۲۰+ ۴۰ سانتی متر.

مثال (ساختمان ۵ طبقه):

عمق ۷۰ سانتی متر ( ۷۰=۲۰+۵*۱۰)

عرض پی ۱۴۰ سانتی متر ( ۱۴۰=۴۰+۵*۲۰)

این روش کنترلی خوبی است ولی ملاک؛ محاسبات و شرایطی ملک مورد نظر است چرا که وابستگی به ژئوتکنیک دارد …

تحلیل سازه 2

تحلیل سازه 2

برای تحلیل سازه‌های نامعین، روش شیب ـ افت و روش های دیگر نیاز است. باید تعداد درجات آزادی در یک سازه تعیین گردد. تعداد مجهولات در این سازه های نامعین همان تعداد درجات آزادی است.

درجات آزادی:

دورانی : به تعداد های مستقل سازه تعداد درجات آزاد دورانی

انتقالی : به تعداد های مستقل سازه تعدا درجات آزادی انتقالی

در بدست آوردن درجات آزادی دورانی و انتقالی نیاز است گره‌ها در یک سازه تعیین گردد.

گره: به نقاطی اطلاق می‌شود که محل طلاقی دو عضو یا تکیه‌گاه خارجی یا تغییر مقطع آن باشد.

1.     در گره های صلب  می‌باشد زاویه تغییر نمی‌کند.

2.     در گروه های مفصل  به تعداد اعضای وارد شده بر مفصل می‌باشد.

3.     در تکیه‌گاه گیردار چون دورانی ندارد ().

4.     در تکیه‌گاه غلطکی برشی ().

5.     اگر دو عضو روی یک مفصل باشند () و اگر دو عضو به یک مفصل متصل باشند ().

مثال:

مثال:

مفصل برشی .

در مفصل به تعداد اعضا وارده

درجه آزادی انتقالی

برای تعیین درجه آزادی انتقالی فرض می‌شود سختی محوری بی نهایت باشد. یعی تغییر شکل محوری صفر باشد، ولی نیروی محوری موجود باشد.

L=cte

در صورت تغییر شکل محوری:

(از تغییر شکل محوری صرف‌نظر نشود).

برای تغییر درجات آزادی انتقالی ابتدا گره‌ها را مشخص می‌کنند. سپس کلیه لنگرهای خمشی موجود در گره‌ها را صفر می‌کنیم (گره‌ها را تبدیل به مفصل کرده) شکل های حاصل خرپای می‌شود که تعداد میله های موردنظر برای پایداری این خرپا تعدادی ===== یا همان تعداد درجات آزادی انتقالی می‌باشد.

3=1+2= درجات آزادی

4=2+2= درجه آزادی

درجه آزادی خرپا

در خرپاهای معین درجه آزادی برابر با تعداد اعضای خرپا می‌باشد.

                     

در خرپاهای نامعین، تعداد درجات آزادی برابر است با:

اگر در قابی که از تغییر شکل محوری صرف نظر شود به جای یک عضو از آن قاب عضو  صلب جایگزین شود، درجه آزادی کاهش می‌یابد.

درجه آزادی = 1

اول:

دوم:

در صورتی از تغییر حول محوری صرف نظر نشود.

برای انتقال تمامی گره‌ها تبدیل به مفصل شدند.

                             

شیب ـ افت

یکی از روش های تحلیل سازه های نامعین، حل شیب ـ افت توسط درجات آزادی انتقالی و دورانی صورت می‌گیرد و فرض بر این است که تغییر طول محوری نداشته.

ولی  نیروی محوری داشته باشیم.

هرچه تعداد نامعینی بیشتر درجات آزادی کمتری داریم و حل به روش شیب ‌ـ افت راحت تر است.

درجه آزادی:

m-IL

فرمول شیب ـ افت:

با فرض اینکه روی اعضاء باربری نداشته باشیم.

در حل به روش شیب ـ افت هرگاه سازه‌ای درجه آزادی انتقالی نداشته و همچنین نیروهای موجود فقط از نوع منفرد باشند و فقط به گره داخلی اعمال شود، اثبات می‌شود تمامی ها و ها صفرند و کلیه لنگرهای صفر و در نتیجه نیروهای برشی صفراند سازه‌ها تبدیل به خرپا می‌شود.

اگر نیرو به مفصل وارد شود، تغییری در  نداریم:

اگر خرپا معین باشد، نیروی محوری را بدست می‌آوریم.

اگر خرپا نامعین باشد، نیروی محوری را نمی‌توان بدست آورد.

شیب ـ افت لنگر و برش را می‌دهد، ولی نیروی محوری را نمی‌توان با شیب ـ افت بدست آورد.

مثال:

در سازه فوق اگر قسمت صلب (BC) به اندازه  دوران کند حول نقطه D مطلوب است:

مثال: برای تعادل در نقطه  چقدر است؟

حل. برای تعادل در گره:

روش شیب ـ افت بدون بارگذاری روی اعضاء:

1.     دو سر جوش

2.     یک سر جوش ـ یک سر مفصل

روش شیب ـ افت با بارگذاری روی اعضاء

1.     دو سر جوش

2.     یک سر جوش ـ یک سر مفصل

مقادیر Fem:

مطلوب است لنگر نقطه B؟

(یک سر مفصل ـ یک سر جوش)

حال تعادل در BA با فرمول اصلی

لنگر خارجی

در قاب شکل روبرو اگر تغییر مکان نقطه B برابر 04/0 متر باشد، مطلوب است میزان MBC.

مثال: در تیر شکل زیر مطلوب است ممان فنر پیچشی.

مثال: مطلوب است تحلیل قاب داده شده به روش شیب ـ افت.

حل. در روش شیب ـ افت اگر سازه‌ای دارای کنسول باشد، می‌توان کنسول را حذف نموده، لنگر آن را به تکیه‌گاه مجاور اعمال نمود.

حال برای بدست آوردن  تعادل را در گره b می‌نویسیم.

حال جایگذاری  برای بدست آوردن Mها.

از شیب افت نیروی ممان و نیروی برشی را بدست می‌آوریم.

 مطلوب است تحلیل تیر سرتاسری داده شده در صورتی که تکیه‌گاه C به اندازه 2 سانتیمتر به طرف پایین نشست کرده باشد.

تیر متقارن می‌باشد. برش می‌زنیم.

لنگر در تکیه A برابر صفر است، زیرا مفصل وجود دارد.

معادل تعادل در گره b

مثال:

در صورتی که تکیه‌گاه A، 2 سانتیمتر به طرف پایین نشست کرده و 0.016rad در جهت عقربه های ساعت دوران کرده باشد، قاب داده شده را به روش شیب افت تحلیل نمایید.

همیشه  عمود بر عضو حساب می‌شود.  مثبت و منفی را حساب کنید.

3 مجهول 3 معادله پیدا کنیم.

1. تعادل در c

2. تعادل در b

3. بعد برش ba و cd

لنگرهای تمامی نقاط را بدست آورید.

            

(چون بار روی گره است، هیچ تاثیری در لنگر ندارد. اگر بار روی عضو باشد، تاثیر دارد).

تعادل

برای معادله بعدی، نسبت به یک نقطه فرضی لنگر می‌گیریم.

HA و HB را نداریم. بدست می‌آوریم:

مثال: ضرب

سازه متقارن معکوس  زاویه برابر معکوس

4 مجهول

برای معادله 4 برش از طبقه دوم

روش توزیع لنگر (پخش لنگر یا کراس) سختی

الف) اگر به گره صلبی چند عضو متصل باشد و بار روی اعضاء اعمال نگردد،----- یا جابجایی یا انتقال جانبی در سازه برابر صفر باشد و لنگر خارجی به اندازه M بر گره اعمال گردد، این لنگر به نسبت سختی اعضاء بین اعضاء تقسیم می‌شود.

تعادل در گره C

نکته: در صورتی که انتهای عضو تکیه‌گاه گیردار یا گره صلب باشد، نصف سهم لنگر عضو به انتهای دیگر عضو منتقل می‌شود. بدون آنکه از سهم خودش کم شود. اگر انتهای دیگر عضو مفصلی باشد، چیزی منتقل نمی‌شود. اگر تکیه‌گاه 2 غلطکی باشد، برابر –M به تکیه‌گاه منتقل می‌شود.

تکیه‌گاه را برعکس کنیم.

مثال:

اگر روی اعضا بار باشد، در این صورت تحلیل مشابه با جمع جبری حالات زیر.

ضریب پخش تکیه‌گاه گیردار صفر است.

ضریب پخش تکیه‌گاه مفصلی یک است.

گیردار

D=0                                  D=0

مفصلی

D=1                                  D=1

سختی تعدیل یافته:

می‌توان با توجه به شرایطی مشخص تعدیل‌هایی که بکار برد که عملیات پخش لنگر ساده‌تر شود.

برای تقارن محوری

برای تقارن محوری

برای تقارن مرکزی

برای انتهای دو غلطکی

در کل

تقارن مرکزی                  تقارن محوری

مثال: لنگر تکیه‌گاه a را بدست آورید.

از روش شیب افت

مراحل روش پخش لنگر

1.  ابتدا اتصالات بسته می‌شود (گیردار فرض شود). به این ترتیب که کلیه اعضاء به صورت دو سرگیدار و گشتاورهای گیرداری را برای تمام اعضاء می‌نویسیم.

2.  اتصالات را باز کرده یعنی هر بار یک اتصال باز می‌شود و فرض می‌شود از دوران سایر اتصالات جلوگیری شده باشد. گشتاور باز کننده در این اتصال را باز کرده و گشتاورهای توزیع شده به انتهای نزدیک عضو متلاقی در این اتصال را می‌نویسیم (توزیع با پخش لنگر).

3.  گشتاورهای انتقالی با توجه به ضریب انتقال به انتهای دور این عضوها را بدست می‌آوریم. گشتاورهای انتقالی به انتهای دور به منزله گشتاور گیرداری جدید برای انتهای دور عضو خواهد بود.

4.  اتصال را دوباره می‌بندیم. اتصال بعدی را جهت باز کردن انتخاب می‌کنیم. گام های دو و سه را برای گره باز شده جدید انجام می‌دهیم.

5.  اتصالات به نوبت باز و بسته می‌شود. بنابراین گاه دو و سه چندین بار تکرار خواهد شد. عملیات هنگامی متوقف می‌شود که گشتاورهای انتقالی به حدی کوچک شوند که بتوان از آنها صرف نظر کرد.

6.     از جمع گشتاورها نتایج نهایی را بدست می‌آوریم.

مثال

گشتاور انتهایی عضور

								گام	ردیف
0	0	0	0	0	0	3.5	-3.5		1
-1	0	-0.75	0	-0.5	0	-0.25	0	D.M	2
0	-0.5	0	-0.375	0	-0.35	0	-0.125	C.O.M	3
-1	-0.5	-0.75	-0.375	-0.5	-0.25	2.25	-2.625	Σ

مثال: تمام اتصالات را گیردار فرض می‌کنیم.

از سختی کاهش یافته استفاده کردیم.

حال لنگر گیرداری و بعد باز کردن گره C

ضریب انتقال از گیردار با مفصل 5/0 و دو مفصلی

در گره B لنگر 5/1- می‌خواهیم تا لنگر 6 را صفر کنیم.

حال در گره B لنگر را به سمت A انتقال می‌دهیم.

C

                  

دارای تقارن محوری از وسط نصف می‌کنیم.

مثال: تحلیل کنید.

سختی

1.     داخل مربع ضریب پخش

2.     لنگر گیرداری Fem

3.     در D لنگر باید صفر مفصلی

4.     حال گره B جمعش باید صفر شود.

حال انتقال: سمت D نمی‌توان مفصلی حال تعادل در B باید برقرار شود.

در صورتی که تکیه‌گاه C به اندازه 2 سانتیمتر نشت داشته باشد مطلوب است تحلیل سازه زیر.

E

در صورتی که  را داشته و تغییر مکان در جهت عقربه ساعت باشد:

در صورتی که  را داشته و تغییر مکان در خلاف عقربه ساعت باشد:

در صورتی که  و جهت عقربه ساعت و یک سر مفصل یک سر جوش باشد:

در صورتی که  و جهت خلاف عقربه ساعت و یک سر مفصل یک سر جوش باشد:

اگر چرخش در جهت عقربه های ساعت باشد مقدار لنگر منفی است.

اگر چرخش در خلاف جهت عقربه های ساعت باشد مقدار لنگر مثبت است.

تحلیل قاب با یک درجه آزادی به روش پخش لنگر

برای تحلیل قابی با یک درجه آزادی ابتدا قاب را با گذاشتن تکیه گاهی که تغییر مکان جانبی یا  داریم، از حرکت جانبی آن جلوگیری می‌نماییم. سپس قاب را به روش پخش لنگر تحلیل می‌کنیم. لنگرهای بدست آمده را با تغییر مکان  برای نیروی فرضی  تحلیل می‌نماییم.

لذا لنگرهای گیرداری ناشی از تغییر مکان عضو به صورت زیر بدست می‌آید:

سپس با لنگرهای بدست آمده قاب را برای بار دوم با تغییر مکان بوجود آمده تحلیل می‌کنیم. لنگرهای بدست آمده برای قاب حالت دوم را M' می‌نامیم. سپس با نوشتن معادلات تعادل نیروی تکیه گاهی (تکیه گاهی قرار دادن) را بدست می‌آوریم. در نهایت لنگر نهایی اعضاء برابر خواهد بود.

مثال:

ابتدا لنگر گیرداری

سختی:

سوم پخش

                            

حال باید نیروی تکیه گاهی که سازه را پایدار می‌کند بدست آورد.

حل: برش در ستون ها.

علامت در علامت عدد دیگر تاثیری ندارد.

یک عدد فرضی نسبت به این دو معادله برای بدست آوردن .

با فرض هر مقداری برای Mها با نسبت

روش کانی

مزایای روش کانی نسبت به لنگر

1.     برای سازه های بدون انتقال جانبی حل مساله فقط شامل تکرار یک عمل ساد می‌باشد.

2.  برای سازه‌هایی با انتقال جانبی برای قاب های مستطیلی (منظم) (بدون ---- و شیب) مستقیماً و بدون استفاده از جمع آثار قوا صورت می‌گیرد.

3.  دارای مزیت حذف خود به خود خطاها می‌باشد. خطاهای محاسباتی در ادامه محاسبات خود به خود سرشکن می‌شود.

4.     اگر تغییراتی در ابعاد اعضاء و بارگذاری داشته باشیم نیازی به تجدید عملیات انجام شده نیست.

مراحل روش کانی برای تیرهای سرتاسری

1.     به دست آوردن لنگر گیرداری و سپس لنگر مقاوم که از جمع جبری لنگرهای گیرداری مربوط به آن بدست می‌آید.

2.     بدست آوردن ضریب دوران

3.     بدست آوردن لنگر سوم دوران

نکته: در دور اول (سیکل اول) مقدار  مساوی صفر فرض می‌شود و در سیکل های بعدی مقادیر محاسبه شده لنگر معلوم دوران در رابطه قرار داده می‌شود و آنقدر این سیکل‌ها تکرار می‌شود تا اختلاف  در حد تقریب مطلوب باشد.

4.     بدست آوردن لنگر انتهایی اعضاء

مثال: تحلیل تیر به روش کانی

اگر لنگر خارجی و لنگر کنسول در جهت عقربه ساعت مقدارش منفی و بالعکس است.

1. لنگر گیرداری

مفصل را می‌توان حذف و 5/1 را برابر آن را به گیردار اضافه نمود.

تکیه‌گاه مفصلی داخلی گیردار می‌شود و فقط آخری و اولی را می‌توان 5/1 برابر نمود.

2. سختی

3. ضرایب دوران

1. : جمع کل لنگرهای یک گره

2. لنگر مقاوم را در ----- می‌نویسیم (منهای دو لنگر اطراف)  را بنویسیم.

سیکل اول

گره B

گره C

سیکل دوم

گره B

گره C

سیکل سوم

گره B

گره C

سیکل چهارم

گره B

گره C

بدست آوردن خود لنگر

کنسول حذف و برای B صفر: 2 تا را صفر می‌دهیم به C البته با 2/1 انتقال می‌دهیم.

لنگر گیرداری

سختی

ضرایب دوران

قسمت آخر مساله

سیکل اول

گره C

گره B

گره E

سیکل دوم

گره C

گره B

گره E

روش کانی برای قاب

این روش برای قاب های مستطیل و منظم می‌باشد و منظور از منظم بودن قاب این است که قاب دارای شرایط زیر باشد:

1.     قاب دارای عضو شیب دار نباشد.

2.     به غیر طبقه اول ارتفاع ستون های طبقات دیگر برابر باشد.

3.     تمام اتصالات قاب گیردار بوده و فاقد هرگونه لولای داخلی باشد (لولا = مفصل)

مراحل روش کانی برای قاب ها

1.     گیردار نمودن تمامی گره‌ها در مقابل دوران و انتقال

2.     بدست آوردن لنگرهای گیرداری و سپس لنگر مقاوم در هر گره

3.     بدست آوردن نیروی برشی طبقه در حالت گیرداری

گره ها:

نکات مرحله 3:

الف) وقتی بار جانبی در سازه وارد نشود:                                          

ب) وقتی بار جانبی فقط به گره قاب وارد شود:                              

ج) وقتی بار جانبی به صورت بار گسترده یکنواخت باشد. با توجه به برابر شدن لنگر گیرداری در ابتدا و انتهای ستون؛

در نتیجه:                                                                            

و می‌توان  را برابر سهم افقی آن گره از بار گسترده وارد شده به آن ستون درنظر گرفت.

4.     بدست آوردن ضرایب ارتفاع یا  و لنگر طبقه .

·   بدست آوردن : برای بدست آوردن ضرایب ارتفاع برای قاب‌هایی که ستون های نامساوی دارند ارتفاع یک ستون به عنوان ارتفاع ستون مبنا قرار دارد.

و چون باید به مفصل hr در 5/1 ضرب می‌شود.

·        در تعیین ضریب ارتفاع: ارتفاع ستون با پایه مفصلی 5/1 برابر ارتفاع خودش درنظر می‌گیریم.

·        و لنگر طبقه نیز از روابط زیر بدست می‌آید:

                                                                       ستون با ارتفاع مساوی

                                                                       ستون با ارتفاع نامساوی

5.     ضرایب دوران

6.     بدست آوردن ضرایب انتقالی

7.     بدست آوردن لنگر سهم دوران

8.     بدست آوردن لنگر انتهایی اعضاء

مثال

سختی

ضریب شکل

گیردار

گیردار

مفصلی

ضریب دوران

ضریب ارتفاع

ضریب انتقال

نیروی برشی طبقه

Qr که برای بدست آوردن Mr لنگر طبقه است.

سیکل اول، دوم، سوم و چهارم و سیکل انتقال وجود دارد.

سیکل اول انتقال

سیکل اول دوران

گره D:

گره F:

گره G:

تحلیل یک نمونه اجرایی سازه فضایی

تحلیل یک نمونه اجرایی سازه فضایی

مقدمه

غرفه نمایشگاهی ایالات متحده در نمایشگاه بین المللی ۱۹۷۰ در اوزاکای ژاپن یکی از ابتدایی ترین انواع سقف های کابلی متکی برهوا را به خوبی نشان می دهد که به صورت یک بیضی بزرگ که دهانه های ۲۶۲ در ۴۶۰ فوت را می پوشاند . در سقف از کابل های ۲۰ فوتی در مرکز استفاده شده است . که به صورت الگوی الماسی شکل به نظم درآمده وتکرار شده اند . هیچگونه رینگ کششی در مرکز وجود ندارد . کابل ها با یک رینگ بتنی فشاری مهاروایستا شده اند .

شیب کم سکوها وگنبد مسطح بام ( ۲۳ فوت ارتفاع ) بارحاصل از نیروی باد را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد . فشارهوای داخلی برابر است با ۰٫۰۳ Psig
ظرفیت دمیدن مورد نیازمعمولا کم است چون این مقدار مستقل ازحجم هوا و وابسته به مقدار نشت ونفوذ آن می باشد.
هزینه کم ، کیفیت زیبایی فضای شفاف و دهانه یک پارچه وتصدیق وتثبیت نظریه طرح توسط نتایج آزمایشات تجربی منجربه گسترش استفاده از این سیستم سازه ای درسایر کاربردها ونیزدهانه های بالاتر تا ۲۴۰۰ متر (۸۰۰۰ فوت) گردید.
درتوسعه این سیستم پیش ازطرح غرفه نمایشگاهی ایالات متحده ضروری بود که پوششی ایجاد شود که پایدار وغیرقابل اشتعال (نسوختنی ) باشد تا ساختمان بتواند براساس آئین نامه های موجود امریکا مجوزبگیرد .محصول نهایی ازالیاف پشم وشیشه تحت ضمانت لابراتوار های معتبر که به رزین تفلون فلوروکربن آغشته شده بود تشکیل شده بود . پوشش یک تفلون فرموله ” TFE” و ” FEP” می باشد که پس از ضد عفونی توسط حرارت وپس از پوشش ابتدایی وازجنس سیلیکون قابل استفاده است. پوشش سیلیکون ازفتیله شدن آب جلوگیری می کند .
برای پراکندگی تفلون ۱۰ دانه ی میکرونی از جنس شیشه به آن افزوده می شود باعث کاهش قیمت الیاف وهم بالا رفتن مقاومت سایشی آن می شود.مقاومت این محصول بین lbs/in 200 تا lbs/in1000 تفاوت می کند . محصول بامقاومت lbs/in 600 می تواند از حالت کاملا مات تا شفافیت ۱۸% تغییر نماید .
مشخصه غرفه این نمایشگاهی برجسته سازی یک سقف که ۱۰۰۰۰۰ فوت مربع را با یک دهانه شفاف ، یکپارچه و بزرگ می پوشاند.

وزن نهایی بخش سازه پنوماتیک این بنا در حدود ۱ پوند بر فوت مربع است.کابل های فولادی با مقاومت بالا ، که قطر آن ها بین ۲/۳ تا ۴/۹ فوت تغییر می کند،در مرکز حدود ۲۰ فوت طول دارند و تا ۴۵۰ فوت نیز در کناره ها می رسد که به صورت الگوی الماسی آراسته شده اند. کابل ها توسط یک رینگ فشاری بتنی که متکی بر کشش کابل است مهار شده اند.(هیچ نوع گشتاور خمشی تحت اثر بار معمولی ایجاد نمی شود ) در پلان شکل سقف با یک بیضی که در گوشه ها حالت مستطیل به خود می گیرد مواجه هستیم.انتخاب این فرم بر اساس اهداف زیبایی شناسانه بوده است.

سازه فضاکار

از آغاز پیدایش سازه های فضایی اشکال بسیار گوناگونی به انواع آن افزوده شده که دارای طبقه بندی جامع ذیل است:
۱- داربستهای اسکلتی Skeleton Frameworks )
2- سیستمهای پوسته تحت تنش ( Stressed Skin Systems )
3-سازه های معلق ( Suspended Structures )
4- سازه های هوای فشرده ( Pneumatic Structures )
در انواع این سازه ها ، اتصالهای مختلف که در طی مدت زمان طولانی تکمیل شده اند به کار گرفته می شوند و اکثر آنها شکل ظاهری بسیار ساده ای دارند . با استفاده از این اتصالها امکان ساختن این سازه ها به صورت دو و یا چند لایه وجود می آید و با استفاده از قطعات پیش ساخته می توان سازه های عظیمی را با هزینه کم و به آسانی ایجاد کرد . یک نمونه از سیستمهای موفق ، سیستم گوی و لوله ( mero ) است که اتصالهایش گوی هایی با ۱۸ سوراخ است که از جهات مختلف عضو می پذیرد و قدرت عمل زیادی را به طراح و سازنده می بخشد .
یک نمونه جالب از سازه های دو لایه ، ساختمان نمایشگاه واقع در سائوپولو ، برزیل است که محوطه ای به مساحت ۲۶۰ در ۲۶۰ متر مربع را با تکیه بر ۲۵ ستون و با استفاده از ۴۸۰۰۰ عضو لوله ای آلومینیومی پوشش می دهد . نمونه جالب دیگری از کاربرد سازه های فضاکار قابل جداشدن ، پارکینگ هیترو لندن است . این پارکینگ قابلیت تحمل ۳۲۵ اتومبیل را داشته و استفاده از آن بسیار اقتصادی است . این نمونه ، تصور اکثر افراد را مبنی بر اینکه شبکه های فضایی فقط برای مسقف کردن محوطه بکار می روند را باطل می سازد . نمونه دیگر ، آشیانه هواپیما در لندن است که دهانه ای به طول ۱۳۸ متر دارد . این سقف باید لوازمی به وزن حدود ۷۰۰ تن را تحمل کند که ۳۰۰ تن آن متحرک و شامل چندین دستگاه جرثقیل است که امکان تعمیرات و نگهداری هواپیما را به سهولت فراهم می آورد.

انقلابی در طراحی

پس از برآورد هزینه های ساخت پروژه تصمیم بر آن شد که بودجه پیش بینی شده (۲٫۶ ملیون دلاری) به طریقی تقلیل یابد.یک راه کاهش هزینه ها کار کردن روی مسائل خاص محدوده طرح از جمله ضرورت طراحی با در نظر گرفتن طوفان های با سرعت ۱۵۰ مایل بر ساعت است.
از همان ابتدا تصمیم تیم طراحی استفاده از سازه متکی بر هوا بود.از بعد دیگر چون در طرح اولیه قصد بر این بود که فیلم هایی در پرده های بزرگی در سطح داخلی گنبد مورد نظر پخش شود، استفاده از این نوع سازه با توجه به فرم گنبدی آن بسیار منطقی می نمود.

The roof in plan and section

پلان و مقطع بام

سازه بنا

کابل ها این امکان را به ما می دهند که یک گنبد با خیز بسیار کم داشته باشیم.
(تنها ۲۳ فوت در برابر دهانه ۲۶۲ فوتی)چون سازه کوتاهی داریم استانداردهای ژاپن آن را برای طوفان با سرعت ۱۲۵ مایل بر ساعت مجاز دانسته اند.
به منظور مطالعه خواص آیرودینامیکی بام یک مدل ۱۰۰/۱ داینامیکی ساخته و در برابر تونل باد مورد تست قرار گرفت. با وجود ضخامت کم صفحات، در مقابل باد تا سرعت ۲۰۰ مایل بر ساعت هیچ نوع لرزشی ایجاد نشد. با افزایش فشار هوای داخل سازه فرکانس (بسامد) لرزش های بام افزایش و دامنه نوسانات کاهش می یابد.برای این که سازه باز هم بیشتر آیرودینامیک شود ، یک سکوی زمینی با عرض ۲۰ فوت و شیب ملایم انتخاب شده است. سطح خارجی با اسفالت قهوه ای کوبیده شده که با بتن های متکی بسته شده ، پوشانده شده است و سطح داخلی با صفحات پلی استری “Mylar” که اثرات آینه ای با انعکاسات موجی شکل در داخل می گذارد و نیز نور را در طول روز به سمت سقف بازمی تاباند.

 

نصب صفحات پلاستیک پلی استری

این مقطع از سکوی زمینی وبام ما را به طریقه توزیع فشار باد هدایت می کند که درقسمت سک مثبت (روبه پایین) ودرقسمت روی سطح بام کابلی منفی (روبه بالا)می باشد .
تصمیم برآن بودکه کابل ها به شیوه مرسوم شعاعی با یک رینگ کششی مرکزی قرارداده شوند .زیرا وزن رینگ خود ممکن بود که درمرکز سقف سازه پنوماتیک ایجاد یک فرورفتگی وگودی کند ودر اثر جمع شدن آب باران ممکن بود موجب فروپاشی واضمحلال سازه شود ، همچنین در کابل های شعاعی به تعداد دوبرابراتصالات نیازداریم وبه علاوه هزینه و وزن رینگ کششی ، همچنین به دست آوردن پوششی که مسافت بزرگ دهانه را درقسمت پیرامونی ومحیطی بام وعرض کم و باریک آن را در قسمت مرکزی بپوشاند.
درابتدا طرح بر این مبنا بود که کابل ها به صورت مستقیم الخط وموازی با اقطار اصلی وفرعی بیضی بزرگ صف آرایی شوند . (مانند راکت تنیس ) به هرحال طبق مطالعات مشخص شد که براساس چیدمان طبق مدل الماسی ۳۳% دروزن کابل ها صرفه جویی می شود.
سه قطر متفاوت ازکابل های سیمی استاندارد با سایزهای ۲/۳ ، ۸/۹ و ۴/۹ اینچ به کار گرفته شدند . محل تقاطع کابل ها به طور دقیق با رایانه مشخص شده بود ودر محل استقرار پوشش علامت گذاری شده بود .
انتهای کابل ها با آلیاژپرکننده وبطونه فلزروی به سرپیچ ثابت می شود و به رینگ فشاری بتنی مهارمی شود . ضریب اطمینان طرح مهار بندها درمقابل بار گسیختگی ثابت تحت یک دوره کوتاه ۲٫۶ می باشد.
رینگ فشاری به پایه بتنی زیرین آن بسته نشده است بلکه پایه طراحی شده تا جرم کافی ومناسبی برای جلوگیری ازحرکت سازه به سمت بالا (بالا کشیده شدن) را با ضریب اطمینانی به اندازه ۱٫۶ داشته باشد. بین پایه ورینگ فشاری یک صفحه فولاد گالوانیزه می باشد که ضریب اصطکاک ۰٫۴ دارد .
این ضریب از این رو انتخاب شده است که از سرخوردن وجابجا شدن پایه توسط رینگ وتحت اثر بار ارتعاشات ولغزش های زمین ویا بار حاصل ازوزش طوفان جلوگیری می کند . درعین حال اجازه لغزش را درصورت نا پایداری حاصل ازنوسانات بام که به خاطرارتفاع و وزش بادهای شدید ایجاد می شود می دهد .
لغزش وجابجا شدن پوسته تحت اثربار دینامیکی ازنظرتعدیل نمودن حرکات بام و کابل ها سودمند خواهدبود.

 

تصویربالا مقطع عرضی رینگ فشاری را نمایش می دهد .رینگ روی یک پایه بتنی قرار می گیرد اما به آن مهاربندی نشده است . یک صفحه فولاد گالوانیزه بین رینگ وپایه ضریب اصطکاکی در حدود ۰٫۴ را تأمین می کند . مهاروتکیه گاه طراحی شده است تا بارهای نقطه ای روی پوسته را حذف نماید که ممکن است باعث شکاف درپوسته شود ؛ همچنین است کاربرد پوشش بین پوسته وکابل ها.
پوشش بام

پوشش بام ازالیاف ریزبافت پشم شیشه که به خوبی بند کشی شده ودر دوطرف با وینیل پوشش داده شده تا مقاومت کافی را دربرابر رطوبت وهوا تأمین کند ،تشکیل شده است .

 

تصویربالا نقاط تقاطع کابل و جزئیات یراق آلات را نمایش می دهد.اکثر اتصالات پوشش ها به یک دیگراز طریق آب بندی کردن توسط حرارت ووینیل که غشاء وپوسته شیشه ای را می پوشاند می باشند . روی مهره های کابل نگهدار پوشش ها وکلاهک هایی ازجنس “PVC” قرارداده شده تا امکان گسیختگی را ازبین ببرد .

نتیجه گیری

سازه های پنوماتیک (Pneumatic Structures)نوع خاصی از سازه ها هستند که سبک وزن ، کم هزینه و دارای امکان سریع بوده ، می توانند به سرعت برپا شده و یا برداشته شوند. این سازه ها به صورت های کلی زیر ایجاد می شوند:
۱ـ سازه های متکی بر هوا (Air-Supported Structures)
٢ – سازه های پر شده با هوا(Air-Inflated Structures )
کاربرد نوع متکی بر هوا ساده تر است، چون سازه هوایی فقط شامل سقف می شود. اما نوع پر شده با هوا اجرای مشکل تری دارد.
با مطالعه و کسب اطلاعات کافی می توان از این سازه ها در کاربردهای فراوانی چون استادیوم های ورزشی ، غرفه های نمایشگاهی ، کمپ های دانشجویی ، پناهگاههای موقت و یا در کلیه کاربری های فصلی استفاده نمود.

تحلیل کامپیوتری سازه ها

تحلیل کامپیوتری سازه ها

در مدل ‌سازی سازه‌ها باید به موارد زیر توجه داشت:
1) مدل سازی تنها یک شبیه سازی یا بهتر بگوئیم تلاشی برای شبیه سازی سازه واقعی می‏باشد.
2) فرآیند شبیه سازی بسته به نوع واکنش مورد نظر متفاوت بوده و می‏تواند بسیار متفاوت باشد.
‎‎ 3) فرآیند شبیه سازی بستگی مستقیمی به نوع بارگذاری و شرایط مرزی سازه‌ی مورد نظر دارد.
سه مورد فوق به همراه تکنیکهای مدل سازی ریاضی که جزو امکانات نرم افزار مورد استفاده هستند می‏بایست در فضای تقریب یا فضای دقت پیاده سازی شوند.

باید توجه داشت که سازه واقعی دارای بینهایت درجه آزادی می‏باشد. به دلیل محدودیتهای نرم افزاری، سخت افزاری و یا هزینه های اجرا (زمان و غیره) معمولاً ‌ترجیح دارد که سازه با حداقل تعداد ممکن درجات آزادی بررسی شود. در این صورت خروجی نرم افزارهای تحلیل توأم با خطاهایی ناشی از این امر خواهد بود. در عین حال دقت مورد نیاز در مهندسی کاربردی با مهندسی پژوهشی متفاوت بوده و بسته به حساسیت واکنشهای مورد نظر دقت تحلیل و در نتیجه درجات آزادی مورد نظر تعیین می‏شوند. ‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ ‎‎‎

اینکه دقت یک تحلیل به خصوص سازه ای چقدر باید باشد، یک مطلب کاملاً تخصصی و دور از حوصله این نوشتار است. توصیه می‏شود کاربران محترم (خوانندگان محترم) در این رابطه از افراد با تجربه کمک بگیرند.

تکنیکهای مدلسازی شامل روشهای استاندارد و کمکی مدلسازی سازه ای در نرم افزارهای شاخصی نظیر STAAD.Pro، SAP2000 و ETABS می‏باشند. معمولاً افرادی که با نرم افزارهای ترسیمی برداری نظیر اتوکد در فضای سه بعدی کارکرده اند، با این تکنیک‏ها آشنا هستند. محیط ارائه شده برای ترسیم هندسی سازه در نرم افزارهای STAAD.Pro، SAP2000 و ETABS مانند محیط اتوکد می‏باشد. این محیط در حقیقت یک فضای مجازی سه بعدی است که کاربر می‏تواند در این فضا با استفاده از سه عنصر اولیه نقطه، خط و صفحه، کالبدسازه ای موردنظر خود را ترسیم نماید. علاوه بر ترسیم مستقیم این عناصر می‏توان با استفاده از دستورات کمکی نظیر Move ، Replicate با جابجایی و کپی از عناصر اولیه به ترکیبات پیچیده تر نیز دست یافت.

امکانات ارائه شده در برنامه‌های ذکر شده نظیر برنامه اتوکد می‏باشد با این تفاوت که در برنامه اتوکد می‏توان دستورات ترسیم و غیره را از طریق نوار دستورات (Command Line) نیز وارد نمود و حال آنکه این برنامه ها تنها از طریق جعبه ابزار(Toolbar) های به خصوصی قابل دسترسی هستند. (به استثنای برنامه‌ی STAAD.ProSTAAD Editor امکان واردکردن مستقیم دستورات ترسیم، بارگذاری، تحلیل و پس پردازش سازه را به راحتی مهیا نموده است).

استفاده از امکاناتی نظیر واردکردن مستقیم دستورات از طریق صفحه کلید (Keyboard) می‏تواند سرعت و تسلط کاربر ماهر را چندین برابر کند. از اینرو انتظار می‏رود این امکان در نسخه های آتی این نرم افزارها گنجانیده شود. استفاده مفید و موثر از دستورات کمکی یاد شده در فوق برای ترسیم هندسی سازه، مستلزم تمرین و مهارت کاربر در تجزیه سازة پیچیده به اجزاء ساده تر می‏باشد. در این راه کاربر می‏بایست تجزیه را به اندازه کافی انجام دهد تا در کمترین زمان ممکن به حجم کلی سازه دست یابد.

معمولاً در سازه های متداول نظیر ساختمانهای مسکونی، برجها، پلها، تونلها و یا حتی در سازه های پیچیده تر نظیر برجهای خنککن و سازه ‏های صنعتی تشابه به برخی از اجزاء به‏ ‏صورت تشابه مستقیم و یا تشابه معکوس وجود دارد.

به عنوان مثال در ساختمانهای مسکونی معمولی، طبقات مختلف به ‏لحاظ سازه ای و معماری ممکن است مشابه یکدیگر باشند. به عنوان مثالی دیگر می‏توان به سازه های قرینه‌ی محوری نظیر سیلوها، برج خنک کننده و غیره اشاره داشت. اینگونه سازه ها با ترسیم اولیه مسیر هادی و سپس چرخاندن آن به حول محور دوران پدید می‏آیند. که به کمک برنامه‌ی از پیش تعیین شده‌ی
‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ ‎‎‎‎‎ ‎‎‎‎‎‎‎‎ ‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ ‎‎‎‎‎‎‎‎‎کاربران حرفه ‏ای نرم افزارهای تحلیل و طراحی اغلب تمایل دارند تا از امکانات وسیعی که در دیگر نرم افزارها ارائه شده است نیز بهره بگیرند. به عنوان مثال بعضی از کاربران تمایل دارند تا از نرم افزارهای محاسباتی نظیر MathCAD و یا از نرم افزارهای صفحه گسترده نظیر Excel برای تولید مختصات گره ها و یا توالی المانها استفاده نمایند. استفاده از امکانات محاسباتی اینگونه نرم افزارها می‏تواند کمک شایانی در تولید اطلاعات سازه های پارامتریک نماید.

طراحان برنامه های STAAD.Pro، SAP2000 و ETABS با علم به این موضوع امکانی را در این برنامه ها پیشاند که بتوان اطلاعات کلی هندسه‌ی سازه نظیر گره ها و المانها را با کپی(Copy) و برچسب ((Pasteها و محیط Excel

یکی دیگر از امکاناتی که در نسخه های اولیه این برنامه‌ها گنجانده شده است امکان واردکردن فایلهای با فرمت DXFDXF مخفف (Drawing Interchange Format) یا فرمت تبادل ترسیمات در سیستم اتوکد است. فایل‏های با این فرمت را می‏توان در دیگر برنامه ها نیز به کار گرفت و یا اینکه توسط دیگر برنامه های کمکی اتوکد تولید نمود.

از آنجاییکه این فایلها با فرمت نوشتاری ASCII - American Standard Code for Information Interchange تولید می‏شوند، استفاده از آن بسیار ساده بوده و از اینروست که برنامه های جانبی اتوکد و یا دیگر سیستمهایی که به نوعی تبادل اطلاعات می‏کنند، اغلب از این فرمت استفاده می‏نمایند. فایلهای با این فرمت کلیة اطلاعات ترسیمات انجام شده در اتوکد را دارا می‏باشد و در حقیقت معادل مستقیم فایلهای استاندارد اتوکد با فرمت DWG هستند.

توانایی ترسیمات سه بعدی در نرم افزار اتوکد بسیار وسیع و کامل است و می‏تواند در مدلسازی سازه های پیچیده بسیار موثر واقع گردد. از اینرو قویاً توصیه می‏گردد تا با تمرین فراوان و کسب مهارت و تسلط برروی این نرم ‏افزار و نحوه ورود و خروج اطلاعات به برنامه های تحلیل سازه، توانایی مدلسازی خود را افزایش دهید.

از دیگر روشهای تولید هندسی سازه، برنامه نویسی مستقیم می‏باشد. با این روش می‏توان فایل حاوی اطلاعات هندسی سازه های پارامتریک را به فرمت Excel یا DXF و یا هر فرمت مناسب دیگری تولید نمود. البته با وجود امکانات برنامه ای که در نرم ‏افزارهای محاسباتی و یا صفحه گسترده ارائه شده است، معمولاً کمتر پیش می‏ آید که امروزه مهندسان تمایل به برنامه ریزی مستقیم از خود نشان دهند ولی با این وجود این روش کماکان در موارد خاص کارآیی خود را خواهد داشت.

روشهایی که در بالا توضیح داده شدند، تنها روشهای ترسیم هندسی معادلِ ریاضی یا شبیه سازی شده از سازه‌ی واقعی هستند. بینی کرده ساده بین محیط این برنامه رد و بدل نمود. است.

گاهی اوقات در سازه‌ی حقیقی شرایطی وجود دارد که این معادل‎سازی را قدری دشوار می‏‎کند، به ‎‎عنوان مثال می‏‎توان به موارد زیر اشاره داشت:

در این صورت علاوه بر اینکه فرض استفاده از المان خطی با بعد صفر تا حدودی زیر سؤال می‏‏رود، سؤالی که پیش می‏‎آید آن است که تراز مشترک تیرهای واقع در یک طبقه کجا باید انتخاب شود و اینکه اثر این خروج از محوریت چه مقدار است و در چه شرایطی قابل اغماض می‏‎باشد و در چه شرایطی و چگونه می‏‎توان آنرا برآورد نمود؟

فصل مشترک اتصال بین تیرها و ستون‎های متقاطع با یکدیگر را گره می‏نامیم. در اغلب برنامه‎ های کامپیوتری که برای مدل‎سازی المان‎های نظیر تیرها و ستون‎ها، از المان‎های خطی استفاده می‏‎شود، گره به یک نقطه بدون بعد بدل می‏‎شود.

اینکه اثرات تغییر شکل‎‏‏های داخلی گره و یا جاری شدگی‎ها و ترک ‎خوردن‎ها تا چه حد باعث دور شدن گره از یک گره‌ی ایده ‎آل (که فرض می‏‎شود هیچ تغییر شکل نسبی در آن اتفاق نمی‎افتد) می‏‎شود، بحث مهمی است که در حد حوصله این نوشتار نیست ولیکن باید به ‎خاطر داشت که تحت شرایطی این فرض دیگر صحیح نبوده و ممکن است پاسخ‎ها را کم ارزش نماید.

در خصوص مدل‎سازی این قبیل اجزا سازه ‎ای نکاتی چند را باید در نظر داشت:

درست مانند آنکه بخواهیم یک منحنی پیچیده و نامعلوم را با سری خطوط راست تقریب بزنیم. در این صورت به لحاظ ریاضی می‏‎توان گفت که هر چقدر این تقسیم‎ بندی بیشتر انجام شود، ‌به جواب واقعی نزدیکتر می‏‎شویم.

در عمل محدودیت‎های دیگری نیز وجود دارند که تعداد المان‎های سازه ‎ای را محدود می‏‎کنند، از آن جمله می‏‎توان به افزایش خطای عددی و در بعضی اوقات ناپایداری عددی سازه و به زمان انجام تحلیل و محدودیت‎های نرم ‎افزاری و سخت‎ افزاری و مهمتر از همه به هزینه‎ های تحلیل اشاره کرد. در عین حال همانطور که پیشتر در بحث فضای دقت گفته شد، دقت می‏‎بایست متناسب با نوع کاربرد تنظیم شود چه درغیر اینصورت منجر به تلف شدن سرمایه خواهد گردید.

باید بخاطر داشت که تعداد بهینه المان‎ها آن حداقلی است که بتواندپاسخ‎های مورد نظر را در حوزه دقت مورد نیاز در زمان مناسب و متناسب با امکانات موجود فراهم نماید. انتخاب این تعداد از طرفی بستگی به نوع بارگذاری،‌ شرایط تکیه ‎گاهی و نوع تحلیل نیز داشته و دستورالعمل کلی برای آن وجود ندارد و می‏‎بایست به تجربه و از طریق آزمایش تعیین گردد.
1- تیرهای عمیق و یا عریض
2- اثر گره ‎ها
3- احجام توپر نظیر دال‎ها، فونداسیون‎ها و دیوارها
3-1) معادله رفتاری مناسب برای این جزء چیست؟ همانطور که می‏‎دانیم این معادله رفتاری به سه صورت غشایی، خمشی و پوسته‎ای (حاصل جمع غشایی و خمشی) در این برنامه ‎ها معرفی شده است. انتخاب صحیح معادله رفتاری بسیار مهم بوده و هرگاه این انتخاب به درستی صورت نگیرد منجر به بی‎ اعتباری پاسخ‎های دریافت شده می‏‎گردد.
3-2) کفایت مش بندی - در مدل‎سازی به روش اجزاء محدود، روش تجزیه یک محیط پیوسته نامحدود با توزیع تنش و کرنش پیچیده و نامشخص به یک سری المان‎های محدود، به کمک توابع رفتاری مشخص و توزیع تنش و کرنش قابل پیش ‏بینی در سطح المان انجام می‏‎گیرد.

تحلیل قاب های دارای مهاربند

تحلیل قاب های دارای مهاربند

تحلیل قاب های دارای مهاربند

مهاربند ها بر دو نوع اند: مهاربند های هم محور(ضربدری-مهاربند شکل 7و8) -مهاربند های غیر هم محور(زانویی و...)

که رفتار مهاربند های هم محور صلب ولی رفتار مهاربندهای غیر هم محور انعطاف پزیر است که بنا بر آیین نامه استفاده همزمان از این دو نوع مهاربند برای تحمل بار جانبی در یک جهت ممنوع میباشد.

برای تحلیل بادبند برش طبقه بر تعداد اعضای قطری بادبندها تقسیم میگردد و به عنوان مولفه افقی یکی از قطری ها منظور میگردد.سپس در نسبت ارتفاع طبقه به دهانه ضرب میگردد تا مولفه قائم بدست آید.

برای طراحی بادبندها ترکیب باری که نیروی فشاری بیشتری ایجاد میکند بحرانی تر بوده و معمولا کشش کنترل کننده نیست.

درطراحی بادبندها ضوابط ویژه آیین نامه 2800 و مبحث 10 در نظر گرفته شود از قبیل:

دقت شود فاصله بین لقمه ها  طبق بند ب 10-1-5-4 بر اساس لاغری مجاز 123 کیلوگرم بر سانتی متر مربع برای پروفیل تک بادبند بدست می آید.

مهاربند های 7و8 باید برای 1.5 برابر نیروی زلزله طراحی گردند وتیر هایی که در دهانه این بادبندها قرار میگیرند باید بتوانند بدون حضور بادبندها بارثقلی را تحمل نمایند بنابراین تیرهای این بادبند ها باید پس از طراحی سازه قدری قویتر از قبل درنظر گرفته شوند.

بهتر است مهاربند ها در دهانه های میانی قاب قرار داده شوند تا به دلیل بیشتربودن نیروی ثقلی در این ستون ها احتمال بلند شدگی این ستون ها کاهش یابد.

برای طراحی اعضای مهاربندی میبایست ضوابط ویژه بند 10-3-10-2 مبحث 10 منظور گردد و تنش مجاز در ضریب کاهش B ضرب گردد.

از تحلیل بادبند ها و تعیین سختی قاب دارای مهاربندی به نتایجی رسیده شد که عبارتند از :

-بکار بردن بادبندها میتواند تا 10 درصد بر سختی قاب بیافزاید و استفاده از بیش از یک ردیف بادبند هم می تواند به همین اندازه در بالا بردن سختی قابها مفید باشد.

-چنانچه قابی با مهاربند اجرا شود میبایست حتما اتصالات تیر به ستون آن از نوع مفصلی اجرا گردد تا لنگری از تیرها به ستون انتقال نیابد.

-در صورت استفاده از بادبند در قاب میبایست ستونهای طرفین بادبند برای تحمل لنگر ناشی از بارهای جانبی مقاوم طرح شوند

برای مشاهده نتایج حاصل از عکس العمل های تکیه گاهی در کف ستون ها و کنترل آپلیفت و بلند شدگی ستون ها میتوان نتایجSupport Reaction حاصل را در خروجی نرم افزار تحت ترکیب بار Envelope برای حداکثر مقادیر مشاهده نمود که مقادیر Fz برای گره های کف ستون چنانچه منفی گردد به این معناست که در ستون نیروی آپلیفت بوجود آمده  است .با کاهش فواصل دهانه های بادبندی و افزایش بکار گیری مهاربند و استفاده از سیستم های با ضریب رفتار بزرگتر( برای مثال استفاده از بادبندهای واگرا با R=7 بجای بادبندهای همگرا با R=6) در سازه میتوان مقدار بلندشدگی سازه را کاهش داد و ضریب اطمینان در مقابل واژگونی افزایش داد.

تحلیل عددی مقاومت پایه ‌های سنگی با استفاده از پارامتر‌های تغییر یافته معیار هوک و براون

تحلیل عددی مقاومت پایه ‌های سنگی با استفاده از پارامتر‌های تغییر یافته معیار هوک و براون

شعبانی مشکول مهدی,مرتضوی علی,همتی شعبانی علی



مشکلات موجود در روش های طراحی سنتی و تجربی پایه ها باعث شده است تا برای طراحی پایه ها از روش های عددی استفاده شود. در این تحقیق مقاومت پایه ها با استفاده از نرم افزار FLAC(2D) مورد بررسی قرار گرفته است. به علت اینکه معیار شکست متداول الاستوپلاستیک کامل موهر-کولمب قادر به شبیه سازی درست رفتار پایه ها نیست. لذا به منظور تحلیل درست رفتار پایه ها باید از مدل های رفتاری نرم کرنشی استفاده شود. برای بدست آوردن پارامترهای نرم کرنشی از پارامترهای تغییر یافته معیار هوک-براون استفاده شده و مقاومت پایه هایی با هندسه های متفاوت با استفاده از این پارامترها ارزیابی شده است. در خاتمه نتایج حاصل از تحلیل عددی با داده های تجربی مقایسه گردیده است. نتایج تحلیل عددی انجام شده نشان می دهدکه روش استفاده از پارامترهای تغییر یافته هوک و براون قادر به برآورد درست مقاومت پایه ها در انواع سنگها می باشد.


کلید واژه: پایه ‌های سنگی، روش‌ های عددی، رفتار الاستوپلاستیک کامل، رفتار نرم ‌کرنشی، مقاومت توده سن

تحلیل سازه‌ها یا آنالیز سازه‌ها (Structural analysis)

تحلیل سازه‌ها یا آنالیز سازه‌ها (Structural analysis) یا تئوری سازه‌ها (Theory of structures) یکی از زیر رشته‌ها و زمینه‌های عمده و مدرن در مهندسی عمران، و مهندسی هوافضا می‌باشد که با استفاده از قوانین ریاضی و فیزیک به تحلیل و پیش بینی رفتار سازه‌ها میپردازد.

روشی برای محاسبه میزان تغییر شکل، نیروهای داخلی و عکس العمل‌های تکیه‌گاهی یک سازه است. اطلاعات مورد نیاز برای این محاسبات مشخصات مقاطع سازه و بارهای وارد بر سازه هستند.

سازه‌ها از دو دیدگاه از لحاظ بارگذاری قابل بحث هستند:

• بارگذاری دینامیکی

• بارگذاری استاتیکی

همچنین عوامل موثر در تحلیل سازه‌ها شرایط تکیه‌گاهی، اتصالات، و قیود آن‌ها می‌باشد.

بارهای دینامیکی

بارهای دینامیکی به بارهایی که تابعی از زمان باشند گفته میشود. یعنی به صورت تابع( P = P(t قابل بیان هستند. بارهای استاتیکی حالتی خاص از بارهای دینامیکی محسوب میشوند که با تابع ثابت تعریف میشوند.

به طور کلی بارهای دینامیکی به دو گروه تناوبی و غیر تناوبی تقسیم میشوند.

برای بارهای تناوبی میتوان یک دوره تناوب یا بسامد در نظر گرفت. از این گونه بارها میتوان بار ناشی از امواج جزر و مد دریا و نیروی وارده بر دستگاهها در اثر تنظیم نبودن یک شفت دوار را نام برد.

برای بارهای غیر تناوبی نمیتوان یک زمان تناوب خاص تعریف کرد. مثال این گونه بارها بار ناشی از یک انفجار بر روی سازه یا بار لرزه‌ای وارده از زمین به هنگام زلزله است.

در علم دینامیک سازه ها میتوان بعضا بارهای غیر تناوبی را توسط تبدیلات فوریه به صورت سریهایی از بارهای تناوبی سینوسی و کسینوسی بیان کرد.

تحلیل در Etabs

تحلیل در Etabs
طبق بند 2-2-2 آیین نامه 2800 روش تحلیل استاتیکی معادل را تنها در موارد زیر می توان به کار برد:
الف – ساختمانهای منظم با ارتفاع کمتر از 50 متر از تراز پایه
ب- ساختمانههای نامنظم تا 5 طبقه و یا با ارتفاع کمتر از 18 متر از تراز پایه
پ – ساختمانهایی که در آنها سختی جانبی قسمت فوقانی به طور قابل ملاحظه ای کمتر از سختی جانبی قسمت تحتانی است به شرط آن که :
1- هر یک از دو قسمت سازه به تنهایی منظم باشد.
2-سختی متوسط طبقات تحتانی حداقل ده برابر سختی متوسط طبقات فوقانی یاشد.
3- زمان تناوب اصلی نوسان کل سازه بیشتر از 1/1 برابر زمان تناوب اصلی قسمت فوقانی ،با فرض اینکه ،این قسمت جدا در نظر گرفته شده و پای آن گیردار فرض شود،نباشد.

طبق بند 2-2-3 روشهای تحلیل دینامیکی را در مورد کلیه ساختمانها می توان بکار برد ، ولی به کارگیری انها برای ساختمانهایی که مشمول بند 2-2-2 نمی شود،الزامی است.

بدین ترتیب هر سازه ای را می توان تحلیل دینامیکی کرد ولی به دلیل الزامی نبود تحلیل دینامیکی (جز در موارد که طبق بند 2-2-2 نباشد) و  آسان بودن تحلیل استاتیکی ،همواره مهندسین از این روش استفاده می کنند.

برای تحلیل دینامیکی در  Etabs دو روش وجود دارد:
1- روش طیف پاسخ (Response Spectrum Functions)
2- روش تاریخچه زمانی (Time History Functions)
برای تحلیل دینامیکی در برنامه Etabs از روش طیف پاسخ استفاده می شود.روش تاریخچه زمانی به دلیل حجم زیاد خروجی ها و وقت گیر بودن مرحله تفسیر نتایج وقت گیر است.

برای تحلیل دینامیک طیف باید یک طیف بازتات یا طیف پاسخ به برنامه معرفی شود.
این طیف پاسخ طبق ایین نامه 2800 برای زمینهای مختلف تهیه شده است.فاصله زمانهای تناوبها در آیین نامه 2800 ، 0.2 ثانیه می باشد.
برای این کار در نرم افزار Etabs از مسیر زیر رفته :
Define menu > Response Spectrum Functions
سپس در پنجره باز شده برای تعریب یک طیف پاسخ بر روی دکمه Add New Function کلیک کنید در پنجره مربوطه در قسمت Period زمان تناوب اصلی نوسان ساختمان (T) یا مدهای نوسانی را وارد کنید .در قسمت Acceleration باید ضریب بازتاب ساختمان B را وارد کنید .
پس از وارد کردن مقادیر مربوطه نمودار  ضریب بازتاب (B) بر حسب زمان تناوب (T) ترسیم می گردد.
بدین ترتیب طیف پاسخ طرح به برنامه معرفی می گردد.

برای تعریف حالات بار دینامیکی طیفی از مسیر زیر استفاده کنید:
Define menu > Response Spectrum Cases

نتیجه گیری:
طیف پاسخ یا طیف بازتاب گرافی است که بر اساس پریود ساختمان (T) و ضریب بازتاب(B) ترسیم می گردد.
مدهای نوسانی:مدهای نوسانی یا پریود ساختمان (T) همان زمان تناوب اصلی ساختمان می باشد.

امیدوارم مفید قرار گرفته شده باشد.

زکات علم در نشر آن است.اطلاعات فنی و مهندسی خود را به اشتراک بگذارید.

تحلیل جانبی قاب ها

2) تحلیل جانبی قاب ها

2-الف)قاب خمشی:           برای تحلیل قاب به صورت تقریبی در مقابل بارهای جانبی دو روش وجود دارد:

-روش کانتیلیور       و     روش پرتال

روش کانتیلیور برای قابهای با ارتفاع زیاد(بیش از 5 طبقه) مفید میباشد. در روش پرتال برش هر طبقه به نسبت دهانه های بارگیر هر ستون تقسیم شده و برش ستون مورد نظر در آن طبقه را میدهد و این در صورتیست که در نرم افزارSap برش طبقه به نسبت یکسان در بین ستونهای طبقه تقسیم میشود .بنابراین لنگر وارد بر ستون های هر طبقه در سپ که از حاصلضرب برش ستون ها تا فاصله نقطه عطف ستون تا انتهای گیردار ان میباشد برای ستون های هر طبقه یکسان میباشد

-نقاط عطف ستونها در طبقات در وسط آن تقریب زده میشود و در طبقه همکف به دلیل انتها مفصلی بودن ستون ها در سازه های فلزی برش ستون ها در کل ارتفاع طبقه همکف ضرب میشود تا لنگر وارد بر ستون های قاب تحت بار جانبی تعیین گردد.در تحلیل دستی نیروی محوری ستون ها بجز در ستوهای ابتدایی انتهایی مابقی صفر میباشد.تحلیل جانبی تنها برای قابهای خمشی و از روی برابری ممانهای وارده از برش ستون و تیر های اطراف هر گره تعیین میگردد.

2-ب)قاب مفصلی:

همانطور که گفته شد بدلیل اتصالات مفصلی تبرو ستون ها در فابهای با مهاربندی و جابجایی های زیاد در گره ها مقادیر برش و لنگر ایجاد شده در ستون ها و تیرها تحت بار جانبی بسیار ناچیز است چراکه در قابهای مفصلی نمی توان از روش پرتال یا هر روش تحلیلی دیگر از برابری لنگرها در محل تکیه گاه ها استناد نمود.برای توزیع بار زلزله بین مهاربندها در هر طبقه تفاضل نیروی برشی تراز بالا و پائین (نیروی افقی طبقه) بین مهاربندهای اون طبقه توزیع میشود.در قابهای مفصلی نیروی محوری ستونهای اطراف بادبندی ها ناشی از لنگر وارده از نیروهای جانبی را میبایست محاسبه نمود.که پس از تحلیل بادبند ها و تعیین نیروی محوری آنها میبایست نیروی محوری ستونهای اطراف بادبند ها برای نیروی محوری بوجود آمده در آنها طراحی گردند.

تاسیسات شهری

تاسیسات شهری

بر اساس قانون شهرداری (مصوب سال 1334 ) تقریبا تمام تاسیسات شهری از جمله تاسیسات آب، فاضلاب و برق زیر نظر شهرداری اداره می*شد؛ اما با رشد و گسترش نظام اداری کشور، اداره این تاسیسات به سازمان*های دولتی وابسته به وزارت نیرو واگذار شد و بدین ترتیب شهرداریها نقش قبلی خود را در اداره تاسیسات و تامین انرژی شهری از دست داده و اهم تاسیسات زیربنایی که از جمله آن می*توان به پستهای توزیع برق و دیگر تاسیسات برقی در شهرها اشاره کرد، به دست ارگانهای مختلف دولتی از جمله وزارت نیرو و برق منطقه*ای استانها واگذار شد.
در روند شهرنشینی و گسترش شهرها و همچنین ایجاد شهرهای جدید، تاسیسات زیربنایی در شهرها از اهمیت خاصی برخوردارند و عملکرد هر کدام تاثیر مستقیمی روی سایر عوامل شهری دارد؛ به عنوان مثال در روند رشد و توسعه شهرها، طرح و توسعه تاسیسات برقی روی دیگر تاسیسات و خدمات شهری، صنایع تکنولوژی و ... اثر بسزایی دارد.
هماهنگی برنامه*های تاسیسات شهری چه از لحاظ زمانی و چه مکانی و همچنین هماهنگی کامل بین دست*اندرکاران مختلف یک پروژه (چه از لحاظ طراحی و چه از لحاظ اجراء و بهره برداری و همچنین توسعه آن)
نه تنها از مشکلات شهری می*کاهد* بلکه در مجموع باعث تقلیل هزینه*ها و در نتیجه کاهش فشار روی شهروندان و تقلیل بار مالی دستگاههای دولتی می*شود و در مجموع شهر را به سمت و سوی توسعه بهتری پیش می*برد.
ایجاد هماهنگی در وادی امر آسان به نظر می*رسد ولی عملا با مشکلات مکانی، زمانی، سازمانی، مالی و فنی روبرو می*شود* که نیاز به یک برنامه منسجم وار پیش آماده شده در جهت رهبری و هدایت عوامل مختلف اجرایی کاملا امری ضروری به نظر می*رسد.
از آنجاییکه در ساخت یک پست برق، مراحل طراحی و برق دار شدن آن، گروههای کاری همکار بسیار اندکند و معمولاً مهندسان رشته*های مختلف تک تک و بدون شناخت کافی از دیگر رشته*ها به تکمیل طراحی و ساختن یک پروژه اقدام می*کنند، متاسفانه در زمان بهره وری و مراحل پس از آن مشکلاتی از نقطه نظر عدم شناخت کافی ویا عدم توجه به پیش نیازهای طراحی و ساخت یک پست، بوجود می*آید تا جاییکه در مواردی مدت*ها وقت وانرژی که شامل هزینه*های هنگفتی نیز هست به حداقل خواهد رسید و روند طراحی و ساخت یک پست برق به سمت بهینه*ای پیش خواهد رفت.
حال با توجه به مطالب گفته شده، لزوم همفکری و همکاری رسته*های شغلی مختلف مهندسی در مراحل مختلف اجرای تاسیسات شهری (بالخصوص تاسیسات برقی که اهمیت آن بر روی دیگر صنایع و خدمات شهری کاملا مشخص است) به وضوح قابل تأمل است و امید است با برنامه ریزی جامع و منسجم*تری بتوانیم با بهرگیری از فنون و دانش مختلف اجرایی در جهت رشد و رونق وتوسعه شهرهایمان گام موثری برداریم.

تعریف تاسیسات شهری:
منظور از تاسیسات شهری عبارتند از تاسیساتی که به منظور رفع نیازها و مشکلات ساکنین شهر از نظر تامین آب، برق،* تلفن، فاضلاب، جمع آوری و دفع آبهای سطحی و گاز بوجود می*آیند و لزوم ایجاد آنها و ضابطه*هایی که در مورد چنین تاسیساتی بایستی رعایت شود، از اهمیت و اولویت ویژه*ای در رشد و توسعه شهرها برخوردار است.

تعریف تاسیسات زیر بنایی شهری:
تاسیسات زیربنایی شهری عبارتست از امکاناتی که شهرها بایستی به آنها مجهز باشد،* تا بتواند روال زندگی و احتیاجات بخشهای مختلف شهری مانند بخش*های مسکونی،* تجاری، اداری،صنعتی و عمومی و مانند آنها را از تسهیلات بیشتری برخوردار سازد. 
چنین تجهیزاتی علاوه بر آنکه از احتیاجات اساسی یک جامعه شهری است،* می*تواند معیار سنجش توسعه شهرها از جهات مختلفی که معمولا یک جامعه شهری واجد آن است به حساب آید.

الف) مهندسان معمار
"ARCHITECT"
در روند طراحی وساخت تاسیسات برقی و پستهای برق، مهندسان معمار در مراحل طراحی باید موارد پیشنهادی زیر را در پروژه*ها با دقت کافی دنبال کنند تا در بهره*برداری آینده پروژه*ها کمتر با مشکلاتی از این حیث برخوردار شوند:

• مکان*یابی و طراحی محل مناسب برای نصب کنتورها و تابلوهای برق به نحوی که قابل دسترس برای مامور کنتور خوان اداره برق بوده و در ضمن دور از لوله*های آب و گاز باشد.
• مکان یابی و طراحی محل مناسب برای حفر چاه*های ارت (Earthing) 
• مکان یابی و طراحی محل مناسب برای عبور کابل*ها در زیر زمین ساختمانها با استفاده از سینی کابل.
• توجه به جزئیات اجرایی کاربریهای برقی چه در پستها و چه در اماکن دیگر.
• تخصیص محل مناسب برای نصب تجهیزات تاسیساتی از قبیل دیگ*های بخار یا آب گرم و چیلرهای تراکمی یا آبزورویشن الکتروپمپ*های سیرکولاسیون سختی*گیر آب ومنبع دو جداره یا منبع کویل*دار و تابلوی برق و الکتروپمپ برگشت، با توجه به ظرفیت و حجم و سطح مورد لزوم و با در نظر گرفتن فضاهای مناسب برای تعمیر و بازسازی و تخصیص فضای مناسب در زیر زمین و همکف برای کپسولهای و جعبه*های آتش نشانی و یا سنسورهای ضد دود (Smoke Detectors) و با همکاری و استفاده از اطلاعات مهندسان تاسیسات.
• مکان*یابی و طراحی محل مناسب عبور کابل به طبقات، دور از لوله*های آب و گاز به طوریکه در هر طبقه قابل دسترسی برای کنترل و یا تعویض کابل باشد.
• تخصیص محل مناسب در طبقات برای کپسولها و سنسورهای ضد دود.
• مکانیابی مناسب برای نصب تابلوهای برق طبقات.
• مکانیابی و طراحی محل مناسب برای آنتن تلویزیون و کابلهای شبکه کامپیوتری و احتمالا محل مناسب برای اتصال کامپیوترهای متصل به هم و سرور (Server) مربوطه در ساختمانهای اداری.
• تخصیص محل مناسب برای کولر یا هرنوع مبدل لازم به طوریکه به راحتی قابل نصب و باز شدن و تعمیر باشند.
• اتاق*ها و راهروها از نور طبیعی کافی، خصوصا نور خورشید برخوردار باشند.
• تخصیص محل مناسب برای عبور کابل*های تلفن و آیفون ومونیتورینگ و دوربین*های کنترل و در بازکن*های اتوماتیک.
• مکانیابی و طراحی محل مناسب برای آسانسور و چاهک و اتاقک آن، با در نظر گرفتن تهویه اتاقک، نصب موتور گیریبکس و ضربه گیر و عبور وزنه تعادل و درب*ها.
• تخصیص پله فرار با نرده مناسب در بیرون ساختمان یا پله فرار داخل ساختمان، ایزوله شده از واحدهای قابل دسترسی به آتش.
• مکانیابی و طراحی محل مناسب برای نصب تجهیزات آتش نشانی با سیستم اسپرینگلر. 
• تخصص محل مناسب برای نصب تجهیزات الکتروفن*های مکنده هوای تازه وتخلیه هوای زیرزمین*ها
• مکانیابی و طراحی محل مناسب برای نصب پکیج*ها ویا ایرواشرها و محل عبور کانالهای قابل دسترسی در طبقات.
• تخصیص محل مناسب برای نصب اگزوزفن*های پشت بام.
• مکانیکی و طراحی محل مناسب برای نصب منابع انبساط و ذخیره سوخت.
• مکانیکی و طراحی محل مناسب برای نصب مخازن آب ذخیره.
• مکان*یابی و طراحی محل مناسب برای نصب موتور ژنراتورهای برق اضطراری.
• استفاده از مصالح مناسب و مقرون به صرفه اقتصادی و حداقل افت انرژی و استاندارد در ساختمان.

مهندسان عمران:
مهندسان محترم عمران نیز باید نکات زیر را در طراحی سازه*های خود در نظر داشته باشند:

• وزن تقریبی اقلام اشاره شده در ردیف الف 
• اثر بارهای دینامیکی مثل الکتروفن*ها و الکتروموتورها و الکتروپمپ*ها روی ستون*ها با درنظر گرفتن اثرات لرزش و نوسان بارها، با توجه به فرکانس طبیعی و فرکانسهای تشدید
• از میزان اتلاف انرژی گرمایش و سرمایش تجهیزات جهت طراحی نوع سازه، مصالح دیوارها، سقف*ها، کف*ها، پنجره*ها و دربها و انتخاب نوع ایزولاسیون اطلاع کافی داشته* باشند.

مهندسان*مکانیک :
پیشنهاد می*شود مهندسان مکانیک نیز مسائل زیر را مد نظر قرار دهند:
• آگاه کردن مهندسان برق و مهندسان معمار از میزان برق مصرفی دستگاههای چیلر و دیگ*ها و الکتروپمپها و الکتروفن*ها و فن کویل*ها برحسب کیلووات با در نظر گرفتن ظرفیت دستگاههای مورد نیاز برای ساختمانهای مورد نظر 
• تدبیر عبور لوله*های آب و گاز، دور از کابل*های برق و تلفن و مونیتورینگ
• انتخاب سوخت مناسب برای وسایل خانگی 
• تخصیص مخازن آب و آتش نشانی و نصب جعبه کپسولهای آتش*نشانی و مخازن سوخت در جای مناسب و در صورت لزوم نصب تجهیزات آتش نشانی از سیستم اسپرینکلر(Sprinkler) در ساختمانهای بلند
• لوله دودکش بخاری و آبگرمکن و اجاق باید متناسب انتخاب شود و حتی*المقدور از وسایل استاندارد استفاده و فواصل، قطر لوله و موقعیت نصب و غیره رعایت شود.

مهندسان*شهرساز:
پیشنهاد می*شود مهندسان شهرساز در طراحی شهری، تخصیص محل نصب پست*های برق و عبور کامل برق 20kv یا 38v زمینی یا هوائی متناسب با واحدهای ساختمانی را پیش*بینی کنند تا احتمال بروز خطراتی از قبیل نزدیک بودن شبکه برق به واحدهای مسکونی کاهش یابد و مسیر را طوری انتخاب کنند که کلیه واحدها به راحتی و با حداقل طول کابل به شبکه برق دسترسی داشته باشند. پایه****های
کابل و سیم*های هوایی در جای مناسب مستقر باشند تا از برخورد وسایط نقلیه سبک و سنگین و جرثقیل*ها و کامیونهای باربری و تراک ئمیکسرها در امان باشند.

نکاتی چند در مورد طراحی تاسیسات برقی:
با در نظر گرفتن اینکه مهندسان سایر رشته*ها همکاری لازم را با مهندسان برق به عمل خواهند آورد، پیشنهاد می*شود مهندسان برق در طراحی به نکات زیر توجه کنند:
• طراحی چاه یا چاههای ارت (Earth) و اتصال آن به شبکه برق*رسانی به طوریکه کلیه دستگاهها قابل اتصال به آن باشند.
• طراحی پست برق فشارقوی
231v/ 400v/20kv با در نظر گرفتن سکسیونرهای ورودی و رینگ 630A/20kv وکلید دژنکتوری 500MVA/630A/20kv وتجهیزات ولت*متر و آمپرمترها و کلید ولت متر یا ترانس*های ولتاژ 100V/20KV و ترانسهای جریان X100Aبااستفاده از تجهیزات استاندارد و کلید ارت فشار قوی
• طراحی و نصب رله*های کنترلی مختلف
• طراحی و نصب ترانس مبدل ولتاژ 231V/400V/20KV با قدرت مورد نیاز در هر ساختمان لاارت کردن بدنه ترانس و اتصالات آن به رله*های کنترلی مختلف
• طراحی و نصب ترانس مبدل ولتاژ 231v/400v/20kv با قدرت مورد نیاز در هر ساختمان لاآرت کردن بدنه ترانس و اتصالات آن به رله*های قطع*کننده 
• طراحی تابلوهای خازن جهت اصلاح و افزایش ضریب توان9% تا 95% با توجه به استفاده بارهای راکتیو
• طراحی کنتورهای اکتیو و راکتیو و ساعت دو زمانه در پست*های اولیه (برق از مدار 20KV تحویل گرفته و به ساختمان داده و کنتور روی آن پست گذاشته می*شود) که به آن برق اولیه گویند.
• چنانچه پست ثانویه باشد یعنی پست پاساژ برق در اختیار اداره برق باشد و از ولتاز ثانویه 380V برق به ساختمان داده شود کنتورها روی پست ثانویه طراحی و نصب می*شوند. 
• طراحی تابلوی برق فشار ضعیف 380V با کلیدهای ورودی اتوماتیک در صورت لزوم با رله*های مغناطیسی و حرارتی ویا کلیدهای مینیاتوری و در حد امکان با استفاده از کلیدهای قطع*کننده و حساس نسبت به نشت برق به زمینEarth.
• طراحی ( با استفاده از کابل*ها و سیستم*های استاندارد مناسب) از تابلوهای فرعی 
• طراحی کابل*ها و سیستم*های تلفن، آیفون ساده و دوربین*دار و تلویزیون و کامپیوتر
• طراحی انواع ریموت کنترل*ها مانند درب بازکن و پارکینگ*های طبقاتی با استفاده از بالابرهای برقی و یا هیدرولیکی و یا پنوماتیکی
• طراحی آسانسور مناسب با کنترل*های ایمنی پاراشوت و سنسو وزن (LoadCell) و درب*ها و اتصال زمین و چاهک و ضربه*گیر سنسورهای ضددود و بوق و آلارم و تلفن داخل آسانسور و توقف*های اضطراری در طبقات و روشنایی مناسب و احتمالا موزیک مورد سفارش 
• استفاده از سیم*های برق متناسب و عبور از کمترین فاصله به چراغهای دیواری و سقفی و طراحی پریزهای برق و آنتن تلویزیون و کامپیوتر 
• طراحی و نصب سنسورهای ضد دود (Smoke Detector) حداقل در آشپزخانه و موتورخانه و آسانسور و زیرزمین.
• طراحی و نصب تابلوهای آلارم و نشان*دهنده آتش سوزی نقاط ساختمان و نصب آنها در جای مناسب ( ترجیحاً در ورودی ساختمان)
• طراحی الکتروپمپ*های آب آتش*نشانی تحت فشار در لوله*ها با استفاده از مخازن ذخیره آب و کلیدهای فشاری Pressure Switch قابل فرمان از سنسورهای ضد دود و با استفاده از تابلوهای آلارم آتش*نشانی با مشخص کردنZone های آتش.
• طراحی و استفاده از لامپ*های مناسب و استاندارد برای تامین نور کافی برای روشنایی زیرزمین، راه*پله آپارتمان، پشت بام، محوطه، استخر، آسانسورها و...
• استفاده حتمی از کلید
Leakage CircuitBreaker= E.L.C.B برای برق*رسانی استخر و حمام به*طوریکه اگر لوله*های داخلی حمام ویا وان ویا استخر به طریق اتصال فاز ازهمان ساختمان ویا واحدهای مجاور که از لوله*های مشترک استفاده می*کنند، برق*دار شوند، به زمین متصل شده و باعث شود تا کلید E.L.C.B عمل کرده و برق را قطع کند. البته کلید فوق باید به جریان کمتر از 30 میلی*آمپر حساس بوده و در حدود کمتر از 1% ثانیه برق را قطع کند تا از برق گرفتگی افراد در استخر آب و وان و حمام جلوگیری شود.
• از کابل و سیم چند تکه در مسیرها و بین نقاط ارتباطی استفاده نشود و از نگهدارنده*های افقی و عمودی مناسب استفاده شود.
• طراحی و انتخاب موتور ژنراتور برق اضطراری با توجه به مصارف برق اضطراری.

نتیجه: 
امید است با بهره*برداری از همه علوم و فنونی که چه در صنعت ساخت وساز و چه در دیگر رشته*ها وجود دارد بتوانیم در راستای بهینه*کردن و ساختن هر چه بهتر تاسیسات زیربنایی شهری از جمله تاسیسات برقی و دیگر تجهیزات پستهای برق شاهد اقدامات چشمگیری در صنعت برق کشور باشیم تا هزینه هنگفتی که از خزانه بیت*المال و منابع دولتی صرف طراحی، تجهیز و ساخت این تاسیسات می*شود به بهترین و کارآمدترین شکل موجود در جهت تحقق آرمانهای باشکوه انقلاب اسلامی ایران که همانا رشد و توسعه انسانها در همه جهات از جمله صنعت و اقتصاد است دست یابیم.

تاثیرات صوت و ارتعاش بر ساختمان

تاثیرات صوت و ارتعاش بر ساختمان

پیشگفتار

ساختمانها در طول عمر مفید خود همواره در معرض عوامل فرساینده متعدد قرار دارند . بعضی از این عوامل از فبیل اثرات آب و هوا ، گرما

و سرما ، حرارت و رطوبت ، ناشی از عوارض طبیعی اند و بعضی دیگر مانند طراحی ، مصالح و کیفیت اجرا ناشی از عوامل مصنوعند . باید

ساختمانها را به عنوان بخش عظیمی از سرمایه ملی از خطرات این عوامل مخرب محفوظ و مصنون داشت .

از جمله عواملی که کمتر ملموس بوده و به همین سبب در مورد آن کمتر بحث و بررسی شده ، صوت وا رتعاش و اثرات آن بر ساختمان و

ساکنان آن بوده است . عامل مزبور اثرات مستمر و در عین حال نامحسوسی بر ساختمان و ساکنان آن می گذارد ، لذا بررسی اثرات و ابعاد

آن می تواند مفید و موثر واقع گردد .

تعریف و محدوده بررسی

منظور از "صوت " در این گزارش صداهایی است که از حد عمومی تحمل انسانها خارج است و در مقیاس بالا به صورت ارتعاشات حتی می تواند به

ساختمانها نیز لطمه وارد آورد . اثر چنین اصواتی بر انسان اگر از حدود خاصی تجاوز کند ، به اختلالات روانی یا ایراد صدمه به سیستم شنوایی منجر

می گردد . بنابر تعریف عمومی ، صوت عکس العمل فیزیکی ناشی از ارتعاش ( یا حرکت متواتر دینامیک ) جسمی است که از طریق انتقال موج در یک

ماده سیال صورت می گیرد . بنابراین دو عامل اولیه در ایجاد صوت نقش اصلی دارند : اول ارتعاش ، دوم وجود ماده ای سیال که از طریق أن طول موج

مذکور منتقل گردد . بنابراین اگر در جایی ، هوا نباشد و خلا وجود داشته باشد ، صدا نیز یافت نمی شود . امواج صدا ، مانند سایر امواج ، بر اساس مقدار

نوسانهای حاصل از منابع خود ، در هر ثانیه پخش می شوند . این مقدار که بسامد یا تواتر ( فرکانس ) نام دارد با واحد هرتز سنجیده می شود . بنابراین

موجی که بسامد آن مثلا " ٥٠ هرتز است در هر ثانیه ٥٠ نوسان کامل دارد . برای درک بهتر مطالب باید گفت این میزان بر ابر با بسامد موج

الکترومغناطیسی برق مصرفی شهرها در بیشتر کشورهای جهان و در ایران است .

تفاوت " صوت " و " صدا "

اهمیت درجه بندی مذکور در این است که انسان می تواند گروه های خاصی از این امواج را مستقیما " از طریق حس شنوایی خود دریافت کنند . با این

تعاریف نک ته دیگری نیز روشن می گردد و أن این است که بین اصطلاحات " صوت " و " صدا " تفاوت وجود دارد . صدا امواجی است با دامنه بین

٢٠ هرتز تا ٢٠ هزار هرتز و از طریق گوش انسان قابل دریافت است . در صورتی که صوت کمیتی است فیزیکی که به طول موجهایی با شدت بیشتر و

کمتر از این مقدار نیز اطلاق می شود . مثلا گروهی از امواج که از طریق حس لامسه دریافت می شود و ناشی از نوسانات موجود در جامداتی است که بر

روی آنها مستقر هستیم ، لرزه نام دارد . بسیاری از امواج موجد لرزه علاوه بر تاثیر مستقیمی که بر حواس ما بجای می گذارند ، در درجات بالاتر خود

آثاری غیر مستقیم نظیر حالت تهوع و کوفتگی یا افت کارایی در انسان بوجود می آورند ، بدون اینکه احساس واضحی از لرزش در بدن درک نماییم . با

توضیحات فوق می توان اثرات صوت را بر ساختمان و ساکنان آن بهتر درک نمود در مورد آن به تحقیق پرداخت . در ا ینجا لازم است ذکر شود که

علمی که به بررسی مسائل ناشی از صوت در فضا و در ساختمان می پردازد آگوستیک نام دارد . گر چه در این مقاله ، به بررسی اثرات صوت بر روی

فیزک ساختمان می پردازیم ، بدیهی است هدف نهایی ساخت و ساز ایجاد آرامش و محیط مطلوب برای ساکنان و بطور کلی محیط زیست ایشان است__

صداهایی که ممکن است در داخل یک فضا وجود داشته باشند دو نوعند : خواسته و ناخواسته . به این ترتیب ، علاوه بر أنچه در مبحث حد تحمل

اصوات گفته شد در شرایط عادی نیز بعضی از صداها را با توجه به موقعیت زمانی در شبانهروز و شرایط روحی و ج سمی افراد ، می توان به خواسته و نا

خواستهخ تقسیم نمود . برای مثال صداهایی که در طول روز ممکن است قابل تحمل باشد در مدت شب ، که معمولا " موقع استراحت است ، نا مطلوب

محسوب گردد . بنابراین در طراحی فضاهای ساختمانی باید نسبت به ایجاد تفاوت از نظر عایق بندی صدا بین فضاهای مخصوص خواب ، مطالعه و کار

توجه نمود .

اصوات هوا برد و اصوات پیکره ای

برای اینکه یک صدای خارجی مثل اصوات ناشی از ترافیک یا صدای یک ژنراتور برق اضطراری ، بتواند وارد فضایی بسته شود ، شرط لازم اینست که

حداقل یکی از جداره های فضای مورد نظر به ارت عاش درآید تا این ارتعاش ، به نوبه خود هوای داخلی فضا را به نوسان درآورد . سوال اینست که ارتعاش

جدار مورد بحث به چه صورتی ایجاد شده است ؟ چنانچه موجی در فضا منتشر شود ( مثل صدای ترافیک ) و مستقیما" جدار مورد بحث ( مثل پنجره

مشرف به یک خیابان یک اتاق خواب ) را به ارتعاش دردورد ، اصواتی را که نفوذ کرده است (( هوابرد )) تلقی می کنیم . اما سازه ساختمان مورد نظر ،

از طریق زمین ، با کف خیابان ارتباط دارد . لذا ، امواج تولید شده از وسایل نقلیه می تواند از طریق زمین و سازه ساختمان نیز از جداره های اتاق خواب

مثال بالا را به ارتعاش درآورد اصواتی را که از این طریق وارد فضا می شود ، ((پیکره ای )) نام می گیرد . این اصوات معمولا " در مواردی مشکل آفرین

می شود که منبع صدای اولیه ، مثل ژنراتور برق اضطراری و دستگاه تهویه ، در یکی از فضاهای داخلی ساختمان نصب شده باشد .

مقابله با اصوات )هوا برد و پیکره ای (

مقابله با این نوع از اصوات ، روش های متفاوت و در برخی از موارد ، متضاد دارد . به عنوان مثال ، جداری که از نفوذ یک صوت هوا برد به داخل فضای

مورد نظر خوب جلوگیری می کند ، ممکن است اصوات پیکره ای را به راحتی به فضا منتقل سازد . شاخص های کلی که برای انتخاب مصالح مناسب در

این موارد به کار می روند ، سرعت حرکت امواج صوتی در ماده مورد نظر و چگالی آنست . بالا بودن سرعت حرکت صدا در یک ماده مخصوص ، به ویژه

در اسکات های فلزی ساختمان های عمومی ( مانند بیمارستانها و مدارس ) ، که باید از سکوت بیشتری برخوردار باشند ، به معنای دعوت از اصوات

به فضاهای داخلی ساختمان است . کاهش امواج اصوات هوا برد ، بطور کلی به جدارهایی نیاز دارد که سنگین اند و چگالی زیاد دارند ، پس مواد سخت

که قدرت جلوگیری از نفوذ زیاد دارند ، برای اصوات پیکره ای مناسب نیست ند ، معمولا" سنگین و پر چگالی اند و در مقابل اصوات هوا برد خوب عمل

می کنند . عکس این موضوع نیز صادق است یعنی مواد نرم وانعطاف پذیر و متخلل ، معمولا " عایق خوبی برای اصوات پیکره ای هستند ، چون سرعت

حرکت امواج صوتی در دنها نسبتا " کمتر است . اما چون این قبیل م واد چگالی چندانی ندارند بنابراین افت صوتی که می توانند به اصوات هوا برد بدهند

، در خور توجه نیست . نتیجه آنچه گفته شد اینست که ، باید در ابتدای امر بدانیم شدت کدامیک از دو نوع اصوات خارجی ( هوا برد و پیکره ای ) از

دیگری بیشتر است و باید در اولویت قرار گیرد . به عبارت دیگر ، آگاهی از کمیت اصوات هوابرد و پیکره ای موجود در محل ساختمان ، امری است

ابتدایی و ارقام مربوط به آنها زیر بنای طرح های صوت زدایی بعدی را تشکیل می دهد .

در حال حاضر اصوات موجود در شهری مانند تهران ، در غالب مناطق ، عمدتا " از نوع هوا برد اس ت . البته احداث قطارهای زیر زمینی ( مترو ) و سلیر

تونل های حمل و نقل که در دست طراحی یا اجرا هستند ، تغییری قابل ملاحظه در وضع موجود بوجود خواهد آورد که باید از قبل برای آن چاره

اندیشی شود .

تفکیک مراحل ساخت و سازاز نظر مقابله با اصوات و ارتعاشات

به م نظور مقابله با اثرات اصوات و ارتعاشات ، باید ابتدا مراحل ساخت و ساز را از یکدیگر تفکیک نمود ، تا اقدامات مناسب در هر مرحله پیش بینی و به

کار گرفته شود . مراحل عمده ساخت و ساز از این نظر عبارتند از : طراحی و اجرا .

١- مرحله طراحی ساختمان

طراحی با هدف کاهش اث رات صوت و ارتعاش ، نیز خود از سه دیدگاه شهرسازی ، معماری و سازه قابل بحث است که به دو دیدگاه اول پرداخته می

شود :

الف – طراحی از دیدگاه شهرسازی

پس از مکانیابی برای ایجاد مجموعه ساختمانی باید طراحی طوری انجام گیرد که کمترین سطوح را در مقابل منبع ارتعاشی ایجاد نماید . چنانچه

انتخاب محل احداث ساختمان در اختیار طراح باشد و سرچشمه تولید صدا نیز در نزدیکی آن قرار داسته باشد ( مانند کارخانه یا مسیر جاده ای پر رفت

و آمد ) نکات زیر توصیه می گردد :

- سطوح موازی ساختمان با منبع صوتی ، حتی المقدور کمتر باشد .

- ازطریق ایجاد انحراف در مسیر عبور امواج اصلی یا تقسیم آن به مولفه های فرعی تاثیر امواج بر ساختمان کاهش یابد .

- فضای سبز و پوشش گیاهی با انواع گونه های مناسب می تواند در جهت حذف امواج یا کاهش اثرات آنها موثر واقع شود .

- اختلاف ارتفاع در تراز ساختمان مسکونی با سطح منبع تولید صوت ، نقشی موثر در کاهش اثر صوت خواهد داشت .

- احداث دیوارهای عایق صوتی می تواند اثرات امواج نا خواسته را به حداقل کاهش دهد .

ب – طراحی از دیدگاه معماری

نمای ساختمان : طراحی معماری نما ، باید به گونه ای باشد که با ایجاد تغییر در بدنه ساختمان ، مانند پیش آمدگی و فرو رفتگی ، مسیر لرتعاشات

منحرف شود .

فضا های داخلی : با طراحی مناسب حایل های جداساز ، فضاهای پر سر و صدای داخلی از فضاهای مناسب برای استراحت و مطالعه جدا گردد .

دیوارهای خارجی : از دیوار آجری با ضخامت حداقل ٣٢ سانتیمتر ، برای دیوار های خارجی استفاده گردد و در جایی که استفاده از دیوارهای سنگین

عملی نیست ، دیوارهای دو لایه یا چند لایه می تواند مفید باشد .

درها : برای بالا بردن کیفیت صدابندی درها :

- باید از درهای سنگین و ضخیم استفاده نمود .

- لازم است چارچوب آنها توپر باشد .

- باید نصب در از نظر درزبندی و پر کردن فاصله بین چارچوب و در صحیح باشد .

سقف ها : با استفاده از انواع کف پوش های الیافی ( موکت ، فرش و غیره ) صدا بندی مطلوب حاصل گردد .

پنجره ها : پنجره یکی از نقاط ضعف در جدار خارجی ساختمان به شمار می رود ، برای اصلاح این نقاط ضعف پیشن هاد می گردد پنجره حتی المقدور

در حد ضوابط و مقررات کوچک باشد .

- داخل قاب قرار گیرد .

- در فرو رفتگی وافع شود .

- نسبت سطح پنجره به مساحت اطاق نشیمن از ٤٠ % و در اتاق خواب از ١٥ % بیشتر نباشد .

- حتی المقدور دو لایه باشد . برای عایق بندی بیشتر ، کرکره یا پرده های پارچه ای قابل استفاده است .

٢- مرحله اجرا

اجرای ساختمان را می توان به صورتی انجام داد که انتقال ارتعاشات صوتی و لرزشی به حداقل ممکن برسد . در این مورد ، نوع روش اجرایی ساختمان

با توجه به مصالح و ملاحظات عایق بندی می تواند بسیار موثر واقع شود . همچنین نوع مصالحی که در قسمت های مختلف ساختمان به کار می رود ،

نقشی تعیین کننده در جذب اصوات و ارتعاشات ایفا می کند . به این لحاظ بررسی نقش مصالح در کیفیت ساخت و ساز از این دیدگاه در پی می آید .

نقش مصالح در مقابله با اصوات و ارتعاشات ناخواسته

١- استفاده از مصالح من اسب برای جذب ارتعاشات و استهلاک انرژی مانند آجر و آهن و به کار نبردن مصالح سخت از قبیل بتن و سنگ در سازه

ساختمان ، بطور کلی می تواند مفید واقع شود .

٢- در اجرای دیواره های خارجی حتی المقدور از مصالح سبک از قبیل سپورکس و هپلکس با منافذ متخلخل استفاده شود یا ا ز بتن های سبک

ساخته شده از دانه های پوکه صنعتی . چون باعث استهلاک انرژی و جذب ارتعاشات میگردند .

٣- در موارد نبود دسترسی و برای کاهش هزینه می توان به جای روش فوق از اجرای لایه عایق صوتی هوا در داخل دیواره های خارجی استفاده نمود

.

٤- اجرای پلاستو فوم ، با جدا سازی دیوار از اسکلت سازه .

٥- اجرای بتن شناور در سقف و کلا در سطوح افقی

٦- اجرای عایق های صنعتی از قبیل پشم شیشه . پشم سنگ در سطوح افقی و عمودی

٧- اجرای داکت های تاسیسات با عایق سپورکس یا عایق کاری لوله های تاسیساتی .

٨- نصب واشرهای ضد ارتعاش در تاسیسات آبرسانی و ش یرها . زیرا ارتعاش و ایجاد صدای داخل لوله اغلب بدلیل استفاده از واشرهای غیر استاندارد و

فرسوده می باشد .

پیشنهاد

نتیجه آنچه در بالا آمد تاکیدی است بر لزوم سپردن طراحی ، اجرا و نظارت کارهای ساخت و ساز به نیروهای متخصص و تحصیلکرده و در آن صورت

می توان امید داشت که اینان ، ضمن داشتن شناخت علمی از عوامل موثر در استحکام بنا ، به عامل های پیشگیری از خطرات و عواقب زیان آور اثرات

صوت و ارتعاش نیز توجه داشته باشند ، تا در نهایت ، هدف غایی ساخت و ساز ، که ایجاد آرامش و محیط مطلوب برای ساکنان است ، از نظر دور نماند.

تأثیر اندر کنش خاک و سازه در رفتار دینامیکی سازه‏ها

تأثیر اندر کنش خاک و سازه در رفتار دینامیکی سازه‏ها

در تحلیل و بررسی رفتار لرزه‏ای یک سازه، تحریکی که از جانب زمین به سازه اعمال می‏شود برای حالتی که سازه بر زمین سخت و سنگ بستر متکی باشد همان تحریکی است که قبل از احداث سازه در آن نقطه پی وجود داشته است، اما در صورتی که سازه بر خاک نرم متکی باشد تغییرات مهمی در ورودی لرزه‏ای سازه رخ خواهد داد. از جمله حرکات زمین آزاد (Free Field) با وجود سازه ساخته شده تغییرات نسبتاً قابل توجهی را متحمل می‏شود و نیز سیستم دینامیکی سازه مورد نظر متفاوت از سیستمی با شرایط پی‏ گیردار خواهد بود. لذا سازه با خاک پیرامون خود در اندر کنش بوده و تغییراتی را در حرکات پایه ایجاد خواهد نمود. در نتیجه در نظر گرفتن اثرات اندر کنش خاک و سازه به طور دقیق ممکن است باعث افزایش دوره تناوب طبیعی و در نتیجه باعث کاهش ضریب زلزله در طراحی و متعاقباً کاهش هزینه‏ها گردد. در این مقاله سعی شده است که نحوه اثرات بر هم کنش خاک و سازه مورد بررسی قرار گیرد.
تجربیات دهه اخیر نشان داده‏اند که اثرات بر هم کنشی سازه و خاک در ساختمانهای حجیم، ‌سنگین و صلب که بر روی خاکهای ضعیف و نرم بنا شده‏اند، از نظر پایداری آنها قابل توجه می‏باشد.

تغییر و اصلاح حرکت زمین آزاد تحت تأثیر وجود سازه با پی حجیم و سنگین، یکی از گامهای مهم تحلیل بر هم کنش دینامیکی سازه و خاک می‏باشد.
در مواردی که ساختمانها بر روی خاک نرم بنا شده‏اند، اثرات برهم کنش خاک و سازه پریود اصلی سیستم را افزایش داده و باعث کاهش نیروی برشی پایه می‏شوند.از سوی دیگر فرکانس حرکت ورودی زمین در فصل مشترک خاک و سازه، نقش مهمی در نحوه تأثیر بر هم کنش خاک و سازه دارد.

بنابراین در یک طراحی مطمئن، برای درنظر گرفتن اثرات برهم کنشی دینامیکی سازه و خاک لازم است طیفهای شتاب توسط یک سری منحنی با مقدار حداکثرهای مختلف تعیین گردند.
اثرات بر هم کنش دینامیکی سازه و خاک معمولاً‌ برای پی‏های مدفون و نیمه مدفون نسبت به پی‏های سطحی قابل ملاحظه‏تر می‏باشند.
اثرات بر هم کنش برای انواع مختلف پی‏های سطحی مانند پی‏های منفرد و مرکب، گروه شمع‏ها و پی‏های جعبه‏ای باید با ملاحظه اثر مدفون شدگی در نظر گرفته شود.
انعطاف پذیری خاک می‏تواند باعث افزایش پریود غالب ساختمان و در نتیجه مقادیر کوچکتر شتاب در محدوده پریودهای بلند گردد.
در نتیجه در نظر گرفتن اثرات بر هم کنش خاک و سازه به طریق صحیح، ممکن است باعث کاهش ضریب زلزله در طراحی و کاهش هزینه‏ها گردد که در نهایت طرح اقتصادی‏تر می‏شود. اگر چه در موارد بسیاری باعث افزایش در شتابهای وارده و بالتبع افزایش هزینه خواهد شد.

بررسی
اثر اندرکنش خاک و سازه بسیار مهم ارزیابی شده و در حالت کلی قابل صرف نظر کردن نمی‏باشد. تا آنجا که بعضی از آئین نامه‏های طراحی لرزه‏ای که در مورد سازه‏های معمولی بکار میروند، کاهش معینی را در بار استاتیکی معادل برای منظور کردن اثر کنش در حالتی که پی ساختمان صلب در نظر گرفته می‏شود، مجاز می‏دانند.
در آنالیزهای دینامیکی کلاسیک، سازه مورد نظر با تعداد معینی درجه آزادی مدل می‏شود و معادلات حرکت دینامیکی سازه به تنهائی فرمول بندی شده و برای حل این معادلات روشهای توسعه یافته زیادی نیز موجود می‏باشد. اما تحلیل سازه به تنهایی نمی‏تواند دربرگیرنده تمامی جوانب باشد. در بسیاری از حالات مهم، مثلاً‌حالات تحریک لرزه‏ای، بار دینامیکی به محیط خاک اطراف سازه اعمال شده و این فرآیند نیاز به مدلسازی خاک اطراف را نشان می‏دهد.(خاک اطراف سازه، یک مدل نامحدود است). برای این منظور ابتدا تحلیل خطر زلزله برای منطقه مورد نظر توسعه مهندسین صورت می‏گیرد، سپس این احتمال را که زلزله مورد استفاده برای طراحی در طول عمر مفید سازه از مقدار معینی بیشتر شود،‌تعیین می‏کنند که در این ارزیابی نوع سازه دارای اهمیت زیادی می‏باشد.
برای یک سازه با اهمیت، مثل نیروگاههای اتمی این احتمال بسیار کوچک در نظر گرفته می‏شود، که این تحلیل نهایتاً‌منجر به تعیین مهمترین پارامتر، مشخصه حرکت زمین، خواهد شد که عبارت است از حداکثر شتاب زمین(P.G.A).
پارامترهای دیگری مانند طول دوام زلزله و محتوی فرکانسی،‌توسط زلزله شناسان بر اساس تاریخچه لرزه‏ای منطقه مورد نظر تعیین می‏شود که این فعالیتها در نهایت منجر به تعیین یک نوع حرکت برای نقطه‏ای به نام نقطه کنترل می‏شود.

اثر اندرکنشی خاک و سازه
در مقایسه کیفی پاسخ یک سازه احداث شده بر روی زمین صلب و سازه احداث شده در خاک نرم (مطابق شکل)، مواد ذیل معین می‏شوند.
دو سازه با پی صلب (شامل پی و دیوارهای جانبی) در شکل a نشان داده شده است. لایه خاک نرم روی سنگ قرار گرفته است. فاصله بین دو سازه کم بوده، لذا حرکات زمین که در سنگ بستر دریافت می‏شود برای هر دو سازه یکسان است. (برای سهولت یک حرکت با انتشار قائم در نظر گرفته شده است.)
نقطه کنترلی در سطح سنگ و در نقطه A در زمین آزاد در نظر گرفته شده است که در آن نقطه، حرکات زلزله به صورت تابعی از زمان تخصیص داده شده می‏شوند. در ادامه مقایسه دو سازه مورد نظر در شکل (a) برای سازه واقع بر خاک صلب، حرکت در نظر گرفته شده در نقطه کنترل A (که از نظر تئوری با حرکت در نقطه B یکسان است) می‏تواند مستقیماً‌ به پی سازه صلب وارد شود.
شتاب ورودی حاصل از نیروی اینرسی افقی وارده بر سازه در کل ارتفاع یکسان می‏باشد.
در طول زلزله یک لنگر واژگونی و یک برش پایه در پی سازه وجود دارد. چون زمین صلب می‏باشد، این نیروها تغییر شکل‏های اضافی به پی تحمیل نمی‏کنند و تغییر مکانهای افقی منتج در پایه با حرکت نقطه کنترلی برابر است و حرکت دورانی در پایه ایجاد نمی‏شود و در این حالت پاسخ سیستم، به پارامترهای سازه بستگی دارد. اما برای سازه احداث شده روی خاک نرم حرکات پی در نقطه O با حرکات نقطه کنترل A متفاوت خواهد بود که این تفاوت به دلیل اثرات متقابل خاک و سازه می‏باشد، این تفاوت در نتیجه سه اثر زیر انجام می‏شود.
اولاً‌: حرکات محل در غیاب ساختمان ویا هر نوع خاکبرداری(حرکات زمین آزاد)تغییرمی‏یابد.(شکل C )
حرکات خاک نرم روی سنگ بستر در نقطه C با حرکات نقطه کنترلی A متفاوت خواهد بود زیرا که خاک نرم روی نقطه C، باعث کاهش حرکات در آن نقطه (c) خواهد شد و در بیشتر حالات،‌حرکات از نقطه C به بالا تشدید می‏شود که این مورد به محتوی فرکانس امواج بستگی دارد.

دوماً: خاکبرداری و جایگزینی پی صلب در محل مورد نظر، حرکات را تغییر می‏دهد. (شکلd). در این گونه پی‏ها میانگین یک سری حرکت با مؤلفه‏های افقی و دورانی به پی‏ها وارد می‏شود که این حرکتهای وارده به پی،‌باعث ایجاد شتاب و در نتیجه نیروی اینرسی خواهد شد که در طول ارتفاع سازه متغیر می‏باشند. این قسمت از این نیروها که ناشی از اندرکنش خاک و سازه می‏باشند، اصطلاحاً قسمت اندرکنش سینماتیکی نامیده می‏شود.

سوماً: نیروهای اینرسی وارده بر سازه باعث ایجاد لنگر واژگونی و یک برش معکوس در مرکز پی می‏شوند (شکلe) که این لنگر و برش باعث ایجاد تغییر شکل در خاک و لذا تغییر در حرکات پایه خواهد شد که این قسمت تحلیل اصطلاحاً اندرکنش اینرسی نام دارد.

همچنین در این شکل‏ها می‏توان اثرات مهم در نظر گرفتن اندرکنش خاک ـ سازه را مشاهده کرد.
اولاً: حرکات لرزه‏ای وارد بر سیستم خاک ـ سازه تغییر خواهد کرد. به لحاظ تشدید حرکات زمین آزاد، مؤلفة انتقالی در بسیاری حالات بزرگتر از حرکات نقطه کنترلی می‏باشد و لذا یک شتاب نگاشت دیگر به سیستم اعمال خواهد شد.
این تشدید حرکات لرزه‏ای بیانگر این حقیقت است که سازه‏های احداث شده بر روی لایه خاک نرم و عمیق بسیار شدیدتر از سازه‏های همجوار که بر روی سنگ یا زمین سفت بنا شده اند آسیب خواهند دید.

دوماً: وجود خاک در مدل نهایی دینامیکی سیستم خاک‏ـ ‏سازه‌، موجب نرمی و انعطاف پذیری بیشتر سیستم شده و باعث کاهش فرکانس پایه سازه‌ (افزایش پریود) شده که به طور مشخصی از فرکانس سازه با پایه گیردار کوچکتر است.

سوماً: بازتاب انرژی ناشی از امواج منتشره از سازه، باعث افزایش میرائی مؤثر سیستم نهائی خاک ـ سازه می‏گردد.

نتیجه
با تداخل سه اصل فوق مشاهده می‏شود که اثر اندرکنش خاک ـ سازه در طراحی سازه‏ها غیر قابل چشم پوشی بوده و در نظر گرفتن آن و تحلیل اثرات متقابل خاک و سازه در بسیاری موارد از جمله طراحی سازه‏های استراتژیک و مهم مانند نیروگاههای هسته‏ای، موجب شناخت بهتر برای طراحی مطمئن‏تر و اقتصادی‏تر می‏گردد.

مراجع
راهنمای تحلیل بر هم کنش دینامیکی خاک ـ سازه و اثرات آن بر واکنش دینامیکی سازه
dynamic soil structure interaction

محاسبات دستی ( بارگذاری جانبی زلزله )

- برای محاسبات دستی ( بارگذاری جانبی زلزله ) نیاز به زمان تناوب سازه می باشید که برحسب آن ضریب زلزله بدست آمده را به برنامه تعریف می نماییم

- برای کنترل دریفت عموما از زمان تناوبی استفاده می شود که با همان پریود طراحی انجام شده است ( پریود تحلیلی )

- با افزایش زمان تناوب سازه به موازات آن ضریب بازتاب کاهش پیدا می کند که خود در مواقعی باعث کم شدن ضریب زلزله خواهد شد .

- در ابتدای طرح بهتر است 1.25 برابر زمان تناوب تجربی ملاک فرض دانست و سپس مقاسه با زمان تناوب اصلی را از ایتبس داشته باشید . ( اگر زمان تناوب تحلیلی بزرگتر بود، می توان از 1.25 برابر تجربی استفاده کرد. اگر زمان تحلیلی بین 1.25 برابر تجربی و یا برابر با خود زمان تناوب تجربی بود، زمان تناوب تحلیلی استفاده گردد و اگر کوچکتر از زمان تناوب تجربی بود (که به ندرت اتفاق می افتد) زمان تناوب تجربی استفاده می شود.)

- 1.25 برابر کردن زمان تناوب تجربی یک کار محافظ کارانه است یعنی آیین نامه اینکار را برای اینکه سازه از حدی ضعیفتر نگردد . ( حداکثر زمان تناوب اصلی یعنی اقتصادیتر شدن طرح )

برای کنترل دریفت بیشترین پریود کمترین تغییر مکان را خواهد داشت . ( ملاک عمل همان پریود تحلیلی می باشد )

- در صورتی که بعد از مقایسات فرض صحیح بود که از همان مقدار 1.25 پریود تجربی استفاده می کنید .

- در آیین نامه به صراحت مشخص است در حالت استفاده از پریود تحلیلی ، این مقدار نباید از 1.25 برابر زمان تناوب تجربی بیشتر باشد در بیشتر موارد این مقدار ( زمان تناوب اصلی تحلیلی ) بیشتر است و طراح از حداکثر پریود یعنی همان 1.25 برابر پریود تجربی را در محاسبات سازه لحاظ می کند .

بار باد

-بار باد
سرعت مبنای باد بنا به تعریف، سرعت متوسط ساعتی باد در ارتفاع 10 متری از سطح زمین که منطقه ای مسطح و بدون مانع است که بر اساس آمار موجود منطقه ، احتمال تجاوز از آن در سال کمتر از 2% ( دوره بازگشت 50 ساله ) باشد.
سرعت مبنای باد برای مناطق مختلف کشور در جدول 6-6-1 استاندارد 519 ایران آمده است.
سرعت مبنای باد برای یزد 110 کیلومتر در ساعت است.
: فشار مبنای باد ، فشاری است که باد با سرعتی برابر با سرعت مبنای باد بر سطحی عمود بر جهت وزش باد وارد می کند.
2-5-1-نیروی باد بر ساختمان ها و سایر سازه ها
نیروی ناشی از باد بر روی سطوح ساختمان ها از رابطه زیر محاسبه می شود.

: فشار یا مکش ناشی از باد بر روی سطوح ساختمان ، در ارتفاعی از آن ، که از رابطه ی زیر محاسبه می شود.
: ضریب اثر تغییر سرعت
: ضریب شکل که با توجه به نوع سازه و شکل هندسی آن تعیین می شود.
ضریب اثر تغییر سرعت با توجه به اینکه ساختمان در نواحی با تراکم زیاد یا کم قرار گرفته باشد به شرح زیر تعیین می شود
الف) در نواحی داخل شهر ها و یا محلهایی که دارای ساختمان های متعدد و یا انبوه درختان اند برابر
ب) در نواحی باز خارج از شهرها و یا محلهایی که دارای ساختمان ها و یا درختان پراکنده اند برابر
که می توان با استفاده از جدول 6-6-2 استاندارد 519 ایران هم این پارامتر ها را تعیین نمود.
ضریب اثر تغییر سرعت برای سطوحی که اثر باد بر روی آنها به صورت فشار است در ارتفاع ساختمان متغیر بوده و برای ارتفاع هر تراز محاسبه می شوند ولی برای سطوحی که اثر باد به صورت مکش است، ثابت است و مقدار آن باید برای ارتفاع تراز بام محاسبه گردد.
ضریب شکل ، طبق جدول 6-6-3 مبحث ششم مقررات ملی ساختمان تعیین می شود که برای دیوار های پشت به باد و برای دیوار های موازی باد است.
طبق بند 6-6-7-2 مبحث ششم مقررات ملی ساختمان در ساختمان های کوتاه تر از 60 متر، ( به جز ساختمان های کوتاه که سقف شیب دار دارند ) به جای محاسبه اثر باد بر روی سطوح روبه باد و پشت به باد می توان اثر بار را بر روی سطوح رو به باد محاسبه نمود و در رابطه به جای مساحت تصویر این سطوح را بر روی صفحه ای که عمود بر جهت باد است منظور کرد. که در این حالت ضریب شکل باید به شرح زیر در نظر گرفته شود
الف) در ساختمان های کوتاه تر از 12 متر 
ب) در ساختمان های با ارتفاع بین 12 و 60 متر
ضریب شکل برای اثر باد روی بام در هر حالت باید برابر با منظور شود.
2-5-2-تعیین پارامترهای مربوط به پروژه
محل احداث پروژه ی ما در شهر یزد واقع شده است بنابراین

برای دیوار های رو به باد و برای بام .
2-5-2-1- محاسبه نیروی باد وقتی که باد در راستای محور بوزد.
مساحت دیوار برابر
مساحت بام برابر:
برای دیوار داریم
و برای بام داریم


2-5-2-2-محاسبه نیروی باد وقتی که باد در راستای محور بوزد
برای دیوار داریم
و برای بام داریم




2-5-3- کنترل واژگونی در برابر بار باد
طبق بند 6-6-10-1 آیین نامه 519 ایران در طراحی سازه ها برای بار باد ، کل سازه باید از نظر واژگونی پایدار باشد. لنگر واژگونی موثر بر سازه باید نسبت به محور واقع بر فصل مشترک وجه انتهایی شالوده با صفحه زیر آن ، در سمت پشت به باد، تعیین گردد. ضریب اطمینان موجود در مقابل واژگونی نباید کمتر از 75/1 اختیار شود. در محاسبه ی لنگر مقابل واژگونی می توان وزن شالوده و خاک روی آن را نیز به حساب آورد. در اینجا باید وزن سازه را بدست آوریم ( وزن سازه با مشارکت بار زنده در قسمت 2-4-2-1 به دست آمد که در اینجا بار زنده را از این وزن ها کم می کنیم ).

2-5-3-1-کنترل واژگونی وقتی که باد در راستای محور بوزد


2-5-3-2- کنترل واژگونی وقتی که باد در راستای محور بوزد

بادبندهای خارج از محور و برخی ایرادات در طراحی این بادبندها

بادبندهای خارج از محور و برخی ایرادات در طراحی این بادبندها

نوع جدیدی از بادبندها که به تازگی استفاده از آن رو به افزایش می باشد سیستم بادبندی 
خارج از محور1(EBF) میباشد. اما متاسفانه اکثر طراحان آشنایی اندکی با نحوه طراحی 
این سیستم بادبندی دارند. و اکثرا” به این سیستم به چشم یک بادبند پرده ای و در جهت تطبیق با نقشه معماری (به طور مثال در محل در و پنجره )نگاه می‌شود ؛ به همین جهت به نظر می رسد 
لازم باشد که در این زمینه بحث بیشتری انجام گیرد.

در طرح و محاسبه شکلهای مشبک و خرپاها تاکید بر این نکته هست که تلاشهای به وجود 
آمده همه به صورت نیروهای محوری باشند و امتداد محور اعضای جمع شده در یک گره تا حد 
امکان در یک نقطه تلاقی نماید تا از به وجود آمدن لنگرهای خمشی جلوگیری شود. 
تحقیقات سالهای اخیر در طراحی سازه های مقاوم در برابر زلزله نشان داده که با طرح 
مهاربندی خارج از مرکز، در سازه های فولادی می توان مزایایی در تامین شکلپذیری سازه 
و اطمینان بر رفتار آن در زلزله به دست آورد. چنانچه در شکل (1) دیده می شود 
مهاربندی خارج از محور به این ترتیب به عمل می آید که طراح به میل خود مقداری خروج 
از مرکز (e) را در مهاربندیهای نوع 7 و8 (و یا انوا ع دیگر) تعبیه می کند ، به طوری 
که لنگر خمشی و نیروی برشی در طول کوتاهی از تیر (یعنیe) که به نام تیرچه ارتباطی 
(Link beam) نامیده می شود به وجود آید. تیرچه ارتباطی ممکن است در اثر لنگر خمشی 
به جاری شدن برسد؛ در این صورت ارتباط را خمشی(Moment link) میگویند ویا اینکه اگر 
طول (e) خیلی کوتاه باشد جاری شدن در برش اتفاق افتد که در این صورت ارتباط را 
برشی(Shear link) می نامند. به این ترتیب می توان با کنترل شکلپذیریی تیرچه 
ارتباطی، شکلپذیری قابل اطمینانی برای کل سازه ، درزلزله به دست آورد. مطابق آیین 
نامه 2800 ضریب شکلپذیری برای این سیستم سازه ای R=7 میباشد، که در مقایسه با سیستم 
هم محور R=6)) حدود 15 درصد شکلپذیرتر میباشد ، که همین مساله باعث کاهش برش پایه 
زلزله به همین میزان می شود.

-ترکیب این سیستم با سیستمهای سازه ای دیگر:

الف: ترکیب در پلان:در بسیاری از موارد دیده شده است که طراحان در یک طبقه در یک یا 
چند دهانه از سیستم خارج از محور و در یک یا چند دهانه دیگر به موازات بادبندهای 
نوع اول از بادبندهای هم محور استفاده نموده اند. در اینجا باید به این نکته توجه 
داشت که از آنجایی که نوع رفتار این سیستم با سیستم هم محور متفاوت می باشد، اساساً 
استفاده از این سیستم در ترکیب با سیستم هم محور در یک جهت و یک پلان کاملاً مردود 
میباشد و باعث ایجاد رفتارهای غیر متعارف در سازه در هنگام زلزله میشود؛ به همین 
جهت به طراحان توصیه میشود که اگر تمایل به استفاده از این نوع سیستم بادبندی دارند 
، در پلان، تمامی دهانه های بادبندی را به صورت خارج از محور طراحی نمایند . البته 
این مساله مانع استفاده از ترکیب این سیستم با سیستم قاب خمشی به صورت سیستم دوگانه 
و ضریب رفتار R=7.5 و یا استفاده از یک سیستم مقاوم متفاوت در جهت متعامد با جهتی 
که از سیستم برون محور استفاده شده است ، نمی باشد.

ب: ترکیب در ارتفاع:در این زمینه نیز در موارد بسیاری دیده شده است که طراحان در یک 
دهانه بادبندی خاص در برخی طبقات (عموماً بنا به ملاحظات معماری) از سیستم خارج از 
محور استفاده کرده و باقی طبقات را به صورت بادبند هم محور طراحی نموده اند. در 
اینجا نیز باید به این نکته توجه داشت که آیین نامه2 ترکیب این سیستم با سیستمهای 
دیگر را در ارتفاع، به طور کامل ممنوع کرده است ، مگر در موارد زیر:

1- برای بادبندهای برون محور بالاتر از 5 طبقه میتوان بادبند طبقه آخر را به صورت 
هم محور و بدون تیرچه ارتباطی طراحی نمود.

2- طبقه اول یک بادبند برون محور بیش از 5 طبقه می تواند هم محور باشد به شرط آنکه 
بتوان نشان داد که ظرفیت الاستسک آن 50 درصد بزرگتر از ظرفیت تسلیم طبقه بالاتر از 
طبقه اول باشد.

پس همانطور که دیده میشود بهتر است در صورت تمایل طراحان به استفاده از این سیستم 
بادبندی ، تمامی طبقات (مگر در موارد استثنا شده در بالا) به صورت خارج از محور 
طراحی گردند.

-طراحی تیر در دهانه بادبندی: در سیستم بادبندی هم محور طراحی تیرها در دهانه های 
بادبتدی همانند دیگر تیرهای معمولی وتحت بارهای ثقلی انجام می پذیرد و در ترکیب بار 
زلزله نیروی قابل توجهی در این تیرها ایجاد نمیشود ؛ اما در سیستم برون محور علاوه 
بر برش و لنگرهای بارهای ثقلی ، در ترکیب بار زلزله ودر اثر نیروهای محوری ایجاد 
شده در بادبندها یک سری لنگر و برش اضافی در این تیرها ایجاد می شود و باعث بحرانی 
شدن ترکیب بار زلزله برای طراحی این تیرها می شود . معمولاً محل بحرانی در این 
تیرها محل اتصال بادبند به تیر می باشد و در این محل عموماً احتیاج به ورق تقویتی 
بال بالا وپایین می باشد.

-طراحی تیرچه ارتباطی :یکی از مهمترین و حساسترین مسایل در سیستم برون محور ، طراحی 
تیرچه ارتباطی می باشد ؛ مساله ای که اکثر طراحان به راحتی از کنار آن میگذرند. 
برخی از مسایلی که در طراحی تیرچه ارتباطی باید به آن توجه نمود ، به شرح زیر می 
باشد:

1- مطابق آیین نامه(( تیرچه ارتباطی باید تمامی شرایط مقطع فشرده را دارا باشد.)) 
به این ترتیب در صورت عدم استفاده از مقاطع نورد شده و استفاده از مقاطع ساخته شده 
(تیرورق) باید محدودیتهای مقطع فشرده در آن رعایت شود و مخصوصاً اتصال بال و جان 
تیرورق (حداقل در قسمت تیرچه ارتباطی) باید با جوش پیوسته (ونه جوش منقطع) انجام 
گیرد. ضمن آنکه باید توجه داشت که جوش اتصال بال به جان باید در برابر تنشهای برشی 
موجود کفایت لارم را داشته باشند.(این مساله در تیرچه های ارتباطی کوتاه که معمولاً 
به صورت برشی عمل نموده و داراری برشهای زیادی هستند بسیار حساستر میباشد.)

3- مطابق آیین ئامه ((جان قطعه رابط باید از یک ورق تک بدون هرگونه ورق مضاعف کننده 
تشکیل یابد و هیچگونه بازشویی نباید در جان قطعه رابط تعبیه شود.)) به این ترتیب 
همانطور که مشخص است استفاده از مقاطع دوبل (به علت وجود بیش از یک جان ) و مقاطع 
زنبوری (به علت وجود سوراخ در جان ) برای قطعه رابط از نظر آیین نامه یک امر کاملاً 
مردود می باشد؛ امری که متاسفانه بسیار معمول می باشد. گاهی دیده شده است که برخی 
طراحان برای قطعه رابط از مقطع زنبوری استفاده نموده و تمامی سوراخها را در قسمت 
تیرچه ارتباطی به وسیله ورق تقویتی جان می پوشانند، که این مساله نیز به این دلیل 
که ورق تقویتی جان به نوعی یک ورق مضاعف کننده می باشد، از نظر آیین نامه مردود 
میباشد. پیشنهاد میشود که در صورت عدم جوابگویی مقاطع نورد شده تک برای این تیرها، 
طراحان از مقطع I شکل و به صورت تیرورق و با جوش پیوسته جان وبال در قسمت قطعه رابط 
استفاده نمایند و به هیچ وجه از مقاطع دوبل وزنبوری استفاده ننمایند.

4- مطابق آیین نامه ((در انتهای قطعه رابط که عضو قطری به آن متصل است، باید سخت 
کننده جان در تمام ارتفاع ، در دو طرف قرار داده شود.)) یکی از شایعترین ایرادات در 
طراحی قطعه رابط همین مساله میباشد ، که طراحان باید به این مساله توجه بیشتری 
نمایند. این مساله به غیر از سخت کننده های میانی قطعه رابط میباشد که لزوم 
قرارگیری یا عدم قرارگیری آنها باید توسط طراحان مورد بررسی قرار گیرد.

-طراحی عضو قطری (بادبند):طراحی عضو قطری در این سیستم مشابه سیستم هم محور میباشد 
با این تفاوت که طبق آیین نامه ((هر بادبند باید دارای مقاومت فشاری 1.5 برابر 
نیروی محوری نظیر مقاومت خمشی قطعه رابط باشد.)) با توجه به اینکه در حالت طراحی 
معمولی مقاومت فشاری بادبند و مقاومت خمشی قطعه رابط به همدیگر نزدیک میباشند ، 
رعایت این بند باعث بالا رفتن سطح مقطع بادبند تا حدود 50 درصد نسبت به طراحی حالت 
معمولی در این سیستم میشود؛ ضمن آنکه باید توجه داشت که در این سیستم به دلیل آنکه 
معمولاً زاویه بادبندها با افق نسبت به سیستم هم محور بیشتر می باشد ، نسبت به 
سیستم هم محور نیروی محوری بیشتری در بادبندها ایجاد می شود.

-نتیجه گیری:استفاده صحیح از این سیستم بادبندی باعث شکلپذیری بیشتر سازه و کاهش 
برش پایه زلزله میشود ؛ اما در طراحی این بادبندها باید دقت کافی در جهت رعایت کلیه 
نکات آیین‌نامه ای چه از طرف طراحان و چه از طرف دستگاههای نظارتی انجا م پذیرد. 
طراحی صحیح این بادبندها منجر به بادبندها و تیرهایی سنگینتر از حالت بادبند هم 
محور می شود ؛ به همین جهت پیشنهاد می شود که طراحان حتی الامکان از این سیستم به 
عنوان اولین گزینه استفاده ننمایند

باد بندها

باد بندها


حتما تا به حال سازه های ضربدری را در اسکلت ساختمانهای در حال ساخت دیده اید؛ در ساختمان های فولادی، بادبندها بعد از تیر و ستون و در موقع زلزله و باد حتی می توان گفت بیش از آنها دارای اهمیتهستند و عامل بسیار مهمی برای مقاومت در برابر زلزله و بارهای جانبی دیگرهستند. انواع باد بندهای هم مرکز و خارج از مرکز، به اشکال مختلف vو v معکوس و ضربدری (X) مورد استفاده قرار می گیرند. بادبندهای X برای مقابله با باد کاربردی ترند تا در برابر زلزله و در برابر بارهای متناوب از شکل پذیری کمتری برخوردارند
در این نوع بادبندها در هنگام وارد شدن نیروهای جانبی، همواره یک عضو مورب آن در کشش و دیگری در فشار است و این باعث شکست آنی یا به اصطلاح شکست ترد می شود . طراحی و اجرای بادبندها باید با نهایت دقت و بر اساس اصول و قوانین مهندسی خصوصا در مورد محل قرارگیری خود بادبندها، نوع و اندازه پروفیل مصرفی، مقدار و نوع و طول جوش ها، نوع درز جوش و... صورت گیرد.
انواع بادبند و نحوه اتصال آن ها
بادبندهایی که برای مقابله با نبروهای جانبی مورد استفاده قرار می گیرند عبارتنداز :
ـ بادبندهای ضربدری(WL)
Vشکل باز و بسته
معکوسVشکل باز و بسته
شکلK بادبند
بادبندها اعضا کششی فشاری هستند که برای مقابله با نیروهای جانبی در نظرگرفته می شوند و مانع کج شدن اسکلت ساختمان درهنگام اعمال نیروی جانبی می گردند که باید در یک ساختمان به صورت متقارن اجرا گردند ساختمان باید بکار گرفته شوند که بر حسب دلایل معماری میتوان از انواع بادبنداستفاده کرد یعنی در هر چهار طرف.
بطور مثال در جاهایی که می خواهیم از پنجره یا نور گیر و حتی دراستفاده کنیم باد بند 8 شکل باز بهترین گزینهبرای ما خواهد بود ولی از لحاظ مقاومت K شکلبهترین حالت برای یک دیوار بادبندی می باشد .
عرض وارتفاع پلیتها قبلاً با توجه به طول جوش و زاویه اتصال تیربادبند محاسبه شده است و اینکه نوع تیر باد بند از نبشی یا ناودانی را سالم به دوپلیت گوشه جوش می دهند و توسط لقمه که پلیت کوچکی دو ناودانی را به هم جوش می دهندو در جهت دیگر ناودانی دو قسمت کرده ودر قسمت اتصال و تیر قبلی توسط پلیت به هم جوشمی دهند و بدین ترتیب دیوار بادبندی آماده می شود .
اما اگر بادبند 8 شکل باز یا بسته باشد تمام ناودانی سالم و طول مورد جوش داده می شود اجرای آن راحت تر است .

آنچه باید در ساختن خانه ها بدانیم

  آنچه باید در ساختن خانه ها بدانیم

مقاومت هر سازه در برابر زلزله به دو عامل اساسی بستگی دارد: یکی نوع ساخت سازه و به کارگیری اصول و قوانین مهندسی در طراحی و اجرای آن و دیگری بزرگی و قدرت زلزله
در سالهای اخیر از طریق رسانه های گروهی هر چند وقت یک بار خبری در مورد روش های ابداعی مهندسان سازه برای مقاوم سازی ساختمان ها یا ساخت سازه های مقاوم در برابر زلزله شنیده می شود؛ شیوه هایی مثل قرار دادن ساختمان روی بلوک های لغزشی، حفر کانال های بسیار بزرگ در اطراف فونداسیون ها (پی ها)، معلق کردن ساختمان از زنجیر(!)، آویزان کردن پاندول های بزرگ از سقف و.... نکته قابل تامل در مورد این راهکارها، تقریبا غیر عملی بودن آنها با توجه به وضعیت ساخت وساز در کشوری مثلایران آنهم در مقیاس وسیع است. البته نه تنها در ایران بلکه در اکثر کشورها این کار تا حدود زیادی نشدنی است و اگر هم قابلیت اجرایی داشته باشند بسیار هزینه بر بوده، برای تمام ساختمان ها قابلیت اجرایی ندارند. در کنار این روش ها، کارهایی مثل استفاده از جدا سازها، میرا کننده ها و جذب کننده های انرژی (قرار دادن فنرهای پلاستیکی ویژه یک یا چند لایه در پی ساختمان) برای کاهش خسارات و تلفات، عملی تر به نظر می رسد.

با توجه به توضیحات فوق، در حال حاضر بهترین راه حل یافتن شیوه هایی برای بهبود روند ساختمان سازی کنونی است. یعنی با تغییراتی چند در روش های اجرایی و صد البته با انجام کارها بر اساس ضوابط و آئین نامه ها از ابتدا تا اتمام کار اجرایی پروژه ها، می توان به نتایج بسیار بهتری دست یافت.
مقاومت هر سازه در برابر زلزله به دو عامل اساسی بستگی دارد: یکی نوع ساخت سازه و به کارگیری اصول و قوانین

مهندسی در طراحی و اجرای آن و دیگری بزرگی و قدرت زلزله.

نوع، کمیت و کیفیت مصالح
از این دیدگاه ساختمان ها به طور کلی به چهار دسته ساختمان های فولادی، بتنی، ساختمان های با مصالح بنایی (آجری) و ساختمان های چوبی تقسیم می شوند. با توجه به کاربرد بیشتر و به روز بودن ساخت سازه های بتنی و فولادی در عصر حاضر، قوانین موجود در زمینه ساخت این دو نوع سازه را بیشتر مورد بحث و بررسی قرار می دهیم. سازه های بتنی و فولادی اگر براساس اصول مهندسی و ضوابط و آئیننامه های اجرایی موجود ساخته شوند، تفاوت آنچنانی از نظر مقاومتی با هم ندارند. با یادآوری این نکته که، فولاد در برابر حرارت و مواد شیمیایی نسبت به بتن مقاومت کمتری دارد (آتش سوزی و ذوب شدن، زنگ زدگی، پوسیدگی و...). در زلزله هر چه اعضای سازه شکل پذیرتر و انعطاف پذیرتر باشند، خسارات مالی و جانی وارده کمتر خواهدبود. برای این کار بهتر است از فولاد کم کربن، جوش پذیر و دارای شکل پذیری بالا استفاده شود. البته صرفا فولادی بودن یک سازه تضمینی بر مقاومت آن در برابر زمین لرزه نیست. به عنوان مثال برج 20 طبقه
Pinot Suarez که یک برج فولادی بود در زلزله سال 1985 مکزیکوسیتی، کاملا فرو ریخت. بنابراین مقاومت بالای سازه های فولادی مستلزم اجرای اتصالات و جوش ها و سایر مولفه های اجرایی آنها، به طور کاملا علمی و فنی و بر اساس آئین نامه های ملی و بین المللی موجود است.

باد بندها
در ساختمان های فولادی، بادبندها بعد از تیر و ستون و در موقع زلزله و باد حتی می توان گفت بیش از آنها دارای اهمیتند و عامل بسیار مهمی برای مقاومت در برابر زلزله و بارهای جانبی دیگرهستند. انواع باد بندهای هم مرکز و خارج از مرکز، به اشکال مختلف vو v معکوس و ضربدری (X) مورد استفاده قرار می گیرند. بادبندهای X برای مقابله با باد کاربردی ترند تا در برابر زلزله و در برابر بارهای متناوب از شکل پذیری کمتری برخوردارند، زیرا که در این نوع بادبندها در هنگام وارد شدن نیروهای جانبی، همواره یک عضو مورب آن در کشش و دیگری در فشار است و این باعث شکست آنی یا اصطلاحا شکست ترد می شود . طراحی و اجرای بادبندها باید با نهایت دقت و بر اساس اصول و قوانین مهندسی خصوصا در مورد محل قرارگیری خود بادبندها، نوع و اندازه پروفیل مصرفی، مقدار و نوع و طول جوش ها، نوع درز جوش و... صورت گیرد.

تیر و ستون های بتنی
بتن مسلح بتنی است که در آن برای مقاومت و شکل پذیری بیشتر در قدیم از مواد و الیافی طبیعی مثل موی اسب، بز و در عصر حاضر از فولاد (اکثرا میلگرد یا سیم های ضخیم و...) یا از الیاف مصنوعی استفاده می شود. در اجرای این نوع اعضا رعایت نکات زیر الزامی است:
بکار بردن میزان آرماتور در حد مورد نیاز طبق نقشه نه بیشتر و نه کمتر، فاصله گذاری مناسب بین آرماتورها، عدم استفاده از میلگردها و مسلح کننده های زنگ زده و آغشته با گرد و خاک یا هر ماده دیگر، برسکشیدن آرماتورها قبل از بتن ریزی و تمیز کردن آنها، استفاده از بتن با عیار (مثلا بتن با عیار 350 یعنی بتنی که در هر متر مکعب آن که در حدود 4/2 تن وزن دارد میزان سیمان مصرفی 350 کیلوگرم است) سیمان خواسته شده طبق نقشه اجرایی، رعایت زمانبندی بتن ریزی، استفاده از سیمان با تیپ بندی متناسب با شرایط محیطی محل احداث سازه و نیز متناسب بامقاومت خواسته شده، استفاده از سنگدانه ها (شن و ماسه )با دانه بندی مناسب و درصد اختلاط صحیح و نهایتا استفاده از آب مناسب بتن ریزی. زیرا هر آبی کهاملاح آن از حد طبیعی بیشتر یا کمتر باشد برای بتن ریزی مناسب نیست و بتن ساخته شده با آن مقاومت مطلوب را نخواهد داشت. بهترین آب برای ساخت بتن، آب آشامیدنی و قابل شرب است.

یک بتن ایده آل
بتن مصالحی است متشکل از سنگدانه (شن وماسه حدودا 70 درصد) و مابقی آب و سیمان است. بتن بعد از 28 روز به حدود 90 درصد از مقاومت نهایی خود
می رسد و هر آن به مقاومت آن افزوده می شود تا به مقاومت کامل خود برسد.
برای دستیابی به یک بتن ایده آل باید نسبت آب به سیمان مناسب بوده، دانه بندی استاندارد و مقاومت و سختی کافی سنگدانه ها (شن وماسه) و مخلوط کردن آنها با نسبت های تعیین شده نیز باید بر اساس
دستور العمل های موجود باشد. استفاده از نوع سیمان (تیپ 1،۲، ۳، 4،۵، ضد سولفات) متناسب با شرایط محیطی و مقاومت مورد نیاز مهمترین عامل در کیفیت بتن است، متراکم کردن کامل و هواگیری بتن در هنگام بتن ریزی به کمک لرزاندن بتن در مدت زمان معین برای خروج آب و حباب اضافی بتن و جلوگیری از تخلل (حفره حفره شدن) بتن و در نتیجه کاهش مقاومت آن بعد از گیرش بتن نتیجه ای بی نقص را به همراه خواهد داشت.

شکل هندسی نقشه ساختمان
یک سازه مقاوم در برابر زلزله دارای نقشه ساده، متقارن وبدون کشیدگی در سطح(پلان) و ارتفاع (نما و مقاطع عرضی) است؛ چنین سازه ای دارای توزیع مقاومت یکنواخت و پیوسته بوده، در برابر زلزله
مقاوم تر است. هرچه نقشه یک ساختمان ساده تر باشد، باعث قدرت بیشتر مهندسان در درک رفتار لرزه ای سازه از یک طرف و از جهت دیگرکسب اطلاعات بیشتری از رفتار دینامیکی (حرکتی) اتصالات آن می شود. بهترین شکل پلان به صورت مربع یا اشکال منظم هندسی نزدیک به آن (مثلا مستطیلی) است. نقشه های دایره ای هم مناسبند. نقشه هایی که شمای کلی آنها بصورت (L - صلیبی - U - H -T) هستند، نامناسب بوده، محاسبات این سازه ها که دارای نقشه های کشیده هستند، پیچیده تر از دیگر ساختمان هاست ..و حتما باید از درز زلزله استفاده شود

ارتفاع ساختمان
نسبت ارتفاع (h ) به عرض (b) ساختمان نباید از 4 تجاوز کند. اگر این نسبت بین 4 تا 6 باشد حالت بحرانی داشته، هر چه این نسبت بیشتر شود احتمال واژگونی و از جا کنده شدن ساختمان وجود دارد. حتی الامکان باید سعی شود که تمام طبقات دارای ارتفاع یکسان و یکنواخت بوده و در ساختمان طبقات با ارتفاع غیر معمول کوتاه یا بلند نداشته باشیم. پرهیز از داشتن
تراز های دو قسمتی در ساختمان و ساخت باز شوها در دیافراگم ها (منظور از دیافراگم صفحه ای است فرضی که نقاط مقاوم را به هم متصل می کند تا به صورت یکپارچه عمل کرده و در برابر نیروها مقاومت کنند.عمده ترین دیافراگم ها در ساختمان ها سقف طبقات هستند که باعث عملکرد همزمان و هم جهت تیر ها و ستون ها و به طور کلی عمل کردن همزمان تمام اجزای طبقه و نهایتا کل سازه می شوند) نیز امری ضروری است.

شرایط زمین محل احداث
اگر ناگزیر به ساخت در یک زمین با نقشه نامنظم باشیم، با ایجاد درز انقطاع (جدا کننده) با عرض مناسب پلان را به شکل های منظم هندسی تقسیم می کنیم تا هم اجرا راحت و اصولی تر باشد و هم از
ضربه زدن ساختمان های مجاور به همدیگر در هنگام زلزله جلوگیری شود. دوری از احداث سازه روی سطوح شیب دار یا تپه ها، از مواردی است که می تواند ما را به ساخت سازه ای مقاوم رهنمون شود. البته ساختوساز در اینگونه مکان ها هم ضوابط خاص خود را دارد ‍؛ از جمله قرار دادن عناصر مقاوم مرکز سختی در پایین شیب.

پی سازی
اجرای فونداسیون ساختمان باید به طور کاملا فنی و دقیق روی زمین با مقاومت کافی و کنترل شده، باخاک کاملا متراکم و دارای دانه بندی و جنس مطلوب باشد، تا احیانا مسئله نشست و لغزش در پی رخ ندهد. به جرات می توان گفت که خرابی در فونداسیون ساختمان ها، همواره به سبب گسیختگی خاک زیر آن صورت
می گیرد و واژگونی در اثر بلندشدن پی بندرت پیش می آید.در انتها، شایان ذکر اینکه، اگرچه ممکن استبرای مالکان ،پیمانکاران ، سازندگان و شرکت های بیمه از نظر هزینه های اجرایی، تفاوت چندانی بین فروریختن کامل یا آسیب دیدگی جزئی سازه وجود نداشته باشد که منجر به عدم کارایی آن شده که نیاز به تخریب کامل و جایگزینی داشته باشد، ولی برای ساکنان ساختمان ها این تفاوت بسیار حیاتی و در واقع مرز بین زندگی و مرگ است.
بنابراین، رعایت نکات فوق هر چندکه نتواند مانع آسیب دیدگی جزئی ساختمان ها شود ولی، اگر از تخریب صد در صد آنها جلوگیری کند، در این صورت بازهم در کارمان موفق بوده ایم و تا حدودی به اهدافمان رسیده ایم.... ولی مسلم بدانید که، در پیش گرفتن مسیر رعایت قوانین و مقررات و بندهای آئین نامه های اجرایی به یک جا ختم می شود و آن جایی است که با ساخت سازه های مقاوم در برابر زمین لرزه و سایر نیروهایخارجی و داخلی وارد بر ساختمان ها، تلفات و خسارات جانی و مالی، تا حد بسیار زیادی کاهش پیدا خواهد کرد...، امید آن داریم که چنین شود.

انتخاب نوع سیستم باربر(ثقلی و جانبی) در سازه ها

انتخاب نوع سیستم باربر(ثقلی و جانبی) در سازه ها

تا حدود 8 طبقه :

استفاده از سیستم قاب خمشی و قاب مفصلی جوابگوست.

بزرگتر از 8 طبقه:

بهتر است چنانچه سازه بتنی است حتما از سیستم دوگانه استفاده شود تا بتوان از لحاظ

سرویس دهی نیز سازه مطلوبی داشته باشیم.

چنانچه سازه فولادی باشد حتی تا 15 طبقه رانیز می توان با سیستم قاب خمشی جواب بگیریم

کلا در سازه های بلند سیستم دوگانه بهترین گزینه می باشد.


ویژگی قاب خمشی آن است که توزیع نیروهای جانبی چه در سازه چه در شالوده بهتر انجام

میشود اما در قابهای بادبندی معمولا در بخشی از سازه تمرکز نیرو خواهیم داشت.


در قاب بادبندی مقطع تیر وستونها نسبت به حالت خمشی کاهش می یابد اما ممکن است

چنانجه دهانه های بادبندی کم باشد از نظر طراحی بولت های صفحه ستون یا کنترل برش پانچ

شالوده یا حجم میلگرد مصرفی در شالوده به مشکل بخوریم.


قاب خمشی سیستم مطلوب معمارها میباشد که بازشو به راحتی در آن تعبیه شود،با این حال

چنانچه نیاز به قاب مهاربندی در سازه الزامی باشد از طرفی محل اجرای بازشو نیز غیر قابل

تغییر باشد میتوان ازبادبندهای EBF، دروازه ای یا دیوار برشی کوپله جهت ایجاد پنجره استفاده

کنیم

انتخاب محل ستونها و بادبندها و یا دیوار برشی

انتخاب محل ستونها و بادبندها و یا دیوار برشی

از مهمترین مراحل طراحی میتوان به مرحله ستون گذاری اشاره کرد. این مرحله از آن جهت که در بحث اقتصادی- سهولت اجرا و ملاحضات سازه ای بسیار موثر است از اهمیت بالایی برخوردار است. انتخاب محل ستونها- فاصله ستونها از یکدیگر- تعداد محورها از جمله مواردی است که باید به آنها توجه شود زیرا کوچکترین تصمیم نادرست عواقب بسیار وحشتناکی را به دنبال دارد. ستونها نباید باعث از دست دادن زیباییها و ملاحظات معماری شود همچنین ازدیاد ستونها نیز در بحث افزایش وزن سازه و تحمیل هزینه بسیار مهم است و البته کاهش ستونها و افزایش فواصل نیز باعث افزایش نمره تیرها و و افزایش هزینه اجرای سقفها و ... میشود که در سازه های چند طبقه بسیار حائز اهمیت است. بنابراین شاید لازم باشد که چندین حالت مختلف از ستونگذاری را در نظر گرفته و با مطالعه دقیق و محاسبات فراوان بهترین حالت را انتخاب نمود(البته یاداور میشوم که این موارد در پروژه های دانشجویی چندان اهمیت ندارد و رعایت آن الزامی نیست ولی در پروژه های واقعی بسیار مهم و ضروری هستند)
البته رعایت موارد فوق در پروژه هایدانشجویی از لحاظ سهولت در مدل کردن سازه و سهولت طراحی نیز قابل توجه است.
در مورد محل قرار گرفتن بادبند ها و نوع آنها و یا دیوار برشی نیز با توجه به سیستم مورد نظر و ملاحظات لازم باید اقدام نمود.
هنگام بادبند گذاری باید دقت شود که بهتر است بادبندگذاری بصورت متقارن باشد بصورتی که مرکز سختی و مرکز جرم سازه تقریبا بر هم منطبق باشد و در طبقات مختلف نیز فاصله ی چندانی با هم نداشته باشد
سعی کنید که بادبندها حدالامکان در دهانه های بزرگتر سازه قرار گیرد و همچنین چنانچه در یک محور دو دهانه دارای بادبند هستند سعی کنید که دهانه های مجاور همدیگر را بادبندگذاری کنید
در نطر داشته باشید که بهتر است از بادبندهای ضربدری استفاده شود(اگر ملاحظات معماری این اجازه را بدهد)
در مورد دیوار برشی نیز باید توجه داشت که بهتر است دهانه های بزرگتر انتخاب شوند وهمچنین بهتر است که در دهانه های مجاور هم اجرا شود
سعی شود که دیوار برشی در مکانی قرار گیرد که سازه منظم باشد و همانند بحث بادبندها بین مرکز جرم و مرکز سختی تقریبا بر هم منطبق باشد
بهتر است دیوار برشی بین ستونها اجرا شود

آنالیز پایداری سازه های دیوار برشی کوپل

آنالیز پایداری سازه های دیوار برشی کوپل

آنالیز پایداری سازه های دیوار برشی کوپل از دو نظر عمده قابل توجه است اول آنکه نتایج این آنالیز را میتوان بطور مستقیم در آنالیز مرتبه دوم بکار برد و دیگر آنکه این سازه ها به عنوان نماینده ای از مجموعه های مختلط خمشی هستند که در ترکیبی از مودهای خمشی و برشی تغییر شکل می دهند لذا میتوان نتایج آنرا به دیگر مجموعه های مهاربندی جانبی بسط داد.

در این مقاله روشی جهت آنالیز کمانشی سازه های دیوار برشی کوپل ارائه شده است کمانش به مفهوم ناپایداری سازه در اثر بارهای وارده برآنست که غالبا به صورت فشار بر سازه اعمال میشود . باید توجه داشت که نتایج حاصل از آنالیز کمانش که از اجزاء محدود بدست می آیند نیازمند به استفاده از نرم افزارهای ویژه تحلیل سازه ها ، استفاده از حجم وسیعی از ماتریس سختی و حل بلوک های حجیمی از معادلات همزمان میباشد .

آموزش نحوه مدل سازی سازه هایی که دارای اختلاف سطح در طبقات می باشند

آموزش نحوه مدل سازی سازه هایی که دارای اختلاف سطح در طبقات می باشند

در سازه هایی که دارای اختلاف سطح در طبقات هستند باید یه خورده ریزه کاری انجام بدیم . اگر چه میشه برای هر طبقه ( چه طبقات اصلی و چه طبقاتی که اختلاف سطح دارند ) یک تراز تعریف کرد و تمامی تیرها و ستونها را با این روش مدل و طراحی کنیم اما در ایتبس اگه مشاهده کنید ستونها را دو تکه ترسیم میکند که این میتونه خطا در محاسبات به وجود آورد . از جمله این خطاها میشه به پخش نیروی زلزله اشاره کرد که مطمئنن به درستی این کارو انجام نمیده و یکسری مشکلات دیگر .
در این قسمت یه دستوراتی گفته میشود که این مشکلات رو میشه حل کرد .

مراحل زیر را باید انجام بدیم :

1- یکی از تراز ها را به عنوان طبقه ( Story ) در نظر میگیریم . یعنی این که مثلا طبقاتی که در جای خود هستند را به عنوان Story به برنامه تعریف کنیم و اصلا به طبقاتی که دارای اختلاف سطح هستند کاری نداشته باشیم .



2- برای طبقاتی که دارای اختلاف سطح هستند بهتره که Refrence Plane برای آنها تعریف کنیم . برای اینکار به منوی Edit > Edit Refrence Plane می ریم . در پنجره باز شده کدهای ارتفاعی طبقاتی که دارای اختلاف سطح هستند را طبقه به طبقه وارد میکنیم و بر روی Add کلیک میکنیم . ( همانند شکل زیر )





3- چون اختلاف تراز در طبقه وجود دارد برای اینکه محاسبه جرم سازه و به تبع آن برش جانبی زلزله در هر تراز دقیقتر انجام گردد با مراجعه به قست Define/Mass Source در قسمت پایین صفحه تیک مربوط به گزینه Lump Lateral Mass at Story Level را برمیداریم ( شکل ضمیمه ). این مساله باعث میشود که جرم نقاطی که در تراز طبقه قرار ندارند و نیروی زلزله آنها در همان تراز اعمال شود و در واقع نیروی زلزله به محل واقعی آن اعمال گردد.



4- در معرفی دیافراگم صلب ، در طبقه مورد نظر به هر یک از ترازها نامی جداگانه اختصاص دهید. 

آموزش نحوه کنترل فاصله مرکز جرم و سختی در etabs

آموزش نحوه کنترل فاصله مرکز جرم و سختی در etabs

پس از تحلیل سازه:
به مسیر ذیل بروید:
file....print output...summary report
در قسمت:
diaphragm mass data:دو ستون آخر
x-m و y-mمختصات مرکز جرم طبقات هستن....
مثلا در طبقه سوم داریم: x-m=5.282 y-m=8.706
بعد واسه مختصات مرکز سختی:
centers of cumulative mass & centers of rigidity:
باز هم دو ستون آخر:
center of ordinate...
مثلا:
x=8.8 y=6.74
ابعاد سازه:
x=10.5 y=18
در جهت x:
8.8-5.3=3.5 3.5/10.5=33% > 20% نامنظم درپلان
در جهت y:
8.7-6.7=2 2/18=11% < 20%
در کل سازه نامنظم در پلان....

آموزش محاسبه دستی وزن سازه بتن آرمه

آموزش محاسبه دستی وزن سازه بتن آرمه

با سلام
برای تعیین درست وزن سازه پیشنهاد میشه که سازه رو ابتدا در ایتبس مدل کنید و سپس با استفاده از فرمول های زیر مقدار وزن سازه رو تعیین و با نتایج ایتبس مقایسه کنید

ابتدا این پارامتر های طولی رو محاسبه کنید:

طول دیوار نمادار
طول دیوار بی نما
طول دیوار برشی نما دار
طول دیوار برشی بی نما
طول دیوار بالکن

و بعد وزن مرده رو از روش زیر بدست بیاورید

وزن مرده= (مساحت کل × وزن کف + تیغه بندی )+(مساحت کف بالکن× وزن کف بالکن)+(مساحت راه پله×بار مرده راه پله)+(طول دیوار نمادار × 0.7 × نصف طول دیوار پایین تیر به اضافه نصف طول دیوار بالای تیر× وزن دیوار نمادار)+(مساحت دیوار بی نما× 0.7× نصف طول دیوار پایین تیر به اضافه نصف طول دیوار بالای تیر×وزن دیوار بی نما)+(مساحت دیوار برشی نمادار× نصف طول دیواربرشی پایین تیربه اضافه نصف طول دیوار برشی بالای تیر× وزن دیوار برشی نمادار)+(مساحت دیوار بدون نما× نصف طول دیوار برشی پایین تیر به اضافه نصف طول دیوار برشی بالای تیر×وزن دیوار بدون نما)+(مساحت دیوار بالکن×ارتفاع دیوار بالکن×وزن دیوار بالکن)+(تعداد ستون ها × ابعاد ستون ها × وزن مخصوص بتن 2500× نصف طول ستون بالای تیر به اضافه نصف طول ستون پایین تیر)+(تعداد تیرها× ابعاد تیرها×وزن مخصوص بتن 2500)= وزن مرده


وزن زنده:
(مساحت کل× بار زنده×ضریب آیین نامه معمولا0.2)+(مساحت راه پله×وزن بار زنده راه پله×ضریب آیین نامه معمولا 0.4) + (مساحت کف بالکن × بار زنده بالکن × ضریب آیین نامه معمولا 0.2) = وزن زنده


وزن طبقه=وزن زنده+وزن مرده

موفق باشید



پی نوشت1: در بخش هایی که عدد 0.7 ضرب شده به معنی وجود بازشو هست ، در صورتی که بازشو در اون قسمت ندارید این عدد رو به 1 تغییر بدید

پی نوشت2: ضریب آیین نامه برای بار زنده با توجه به مبحث ششم مقررات ملی ساختمان است که برای کاربری مسکونی 0.2 و برای تجاری 0.4 می باشد

پی نوشت3: در صورتی که دیوار برشی و یا بالکن در پروژه تون وجود نداره بخش های مربوطه رو نادیده بگیرید

پی نوشت4: این فرمولر فقط برای دانشجویان کاربرد دارد و برای ارائه به نظام مهندسی این محاسبات اجباری نیست

استانداردهای طراحی آمفی تئاتر

استانداردهای طراحی آمفی تئاتر

ورودی:

باید طوری باشد که از تجمع افراد در پشت در جلوگیری شود و افراد بتوانند به راحتی بلیط تهیه نمایند و وارد سالن شوند. از لحاظ ابعادی در هر متر مربع حداکثر 6 نفر میتواند قرار بگیرد. اگر افراد به صورت خطی قرار بگیرند (صف) هر 4 نفر 87/1 متر بصورت طولی فضا نیاز داریم پس نتیجه میگیریم اگر افراد بخواهند وارد سالن شوند بهتر است آنها را بصورت خطی سازماندهی کنیم.


سالن انتظار (سرسرا):

بعد از ورودی ما فضای سالن انتظار (سرسرا) را داریم. اگر سالن تیاتر ما 200 نفر گنجایش دارد حال به ازای 6 نفر 1 متر مربع و به ازای 200 نفر 34 متر مربع فضا احتیاج داریم البته این در صورتی هست که افراد متراکم قرار گرفته باشند به همین منظور ما ابعاد فوق را در 3 ضرب کرده و به 102 متر مربع تبدیل میکنیم تا افراد به اندازه ی 2 نفر فضا ی آزاد داشته باشند.  
عنصر بعدی که در فضای سرسرا قرار می گیرد coffee break (کافی شاپ) است. برای این فضا برای هر میز 4 نفره 76/5 متر مربع فضا احتیاج داریم حال اگر در هر سانس اجرا 50 نفر بخواهند از کافی شاپ استفاده کنند ما احتیاج به 12 میز 4 نفره داریم یعنی 24/93 متر مربع فضا میخواهیم. در کنار آن 15 متر مربع فضای آشپزخانه و محل فروش می خواهیم. 
فضای دیگر در سرسرا سرویس های بهداشتی است و از آنجا که جز فضاهای درجه 3 می باشد نباید در دید کامل قرار گیرد البته بهتر است جایی باشد که به راحتی در دسترس باشد. زیرا جز فضاهای خدماتی است 11/29 متر مربع برای 8 توالت و دستشویی احتیاج است.   


سالن اجرا:      

در کل حداکثر ظرفیت قسمت تماشاگران به شکل انتخاب شده و محدودیت های صمعی و بصری بستگی دارد که شاخص آنها نوع تولید برنامه است. عوامل دیگر شامل سطوح . خط دید . آکوستیک تراکم رفت . آمد و نیز اندازه و شکل سکو (صحنه) است.  

طول ردیف: حداکثر 16صندلی به ازای هر راهرو. اگر برای هر 3-4 راهرو یک در خروجی جانبی به عرض۱متر در نظر گرفته شود به ازای هر راهرو 25 صندلی مجاز است. 
برای هر تماشاچی نشسته بایدمساحتی برابر با حداقل 0.5 متر مربع در نظر گرفت. این عدد بر گرفته از عرض صندلی ضرب در اصله ی ردیف (حداقل 0.45 مترمربع برای هر صندلی) به علاوه ی یک حداقل اضافه ی 0.9 متر ضرب در 0.5 متر یعنی حدودا 0.05 متر مربع برای هر صندلی است.

حجم فضا: این حجم بر اساس شرایط آکوستیکی به این ترتیب است: تیاترها حدودا 5-4 متر مکعب برای هر تماشاچی و اپرا حدود 8-6 متر مکعب. (به دلیل تهویه ی هوا حجم نباید کمتر از این باشد)

نسبت های قسمت تماشاگران:

1.      دید مطلوب بدون حرکت اما با حرکت جزیی چشم به مقدار حدود 30 درجه

2.      دید مطلوب با حرکت جزیی سر و حرکت جزیی چشم به مقدار حدود 60 درجه

3.      حداکثر زاویه ی ادراکبدون حرکت سر حدودا 110 درجه

4.      به حرکت کامل سر و شانه ها میدان درک 360 درجه نیز امکان پزیر است.

فضاهای خدماتی پشت سن:      

اتاق تعویض لباس: یکی از فضاهای کاربردی و اصلی سالن می باشد در طراحی این فضا باید دقت شود که این فضا به عنوان یک فضای خصوصی به حساب می آید و باید تمامی حریم های آن بخصوص برای خانم ها حفظ شود. مقدار فضای لازم برای هر نفر 5 متر مربع و برای 6 نفر با ۸ کمد 45 متر مربع می باشد. نکته ی دیگر وجود انبار لباس است که 5.7 متر مربع می باشد.       

اتاق گریم: این فضا باید با سن در رابطه ی مستقیم عاری از صدا و دارای نور کافی باشد. محیطی که یک گریمور نیاز دارد تا بتواند به راحتی اطراف بازیگر حرکت کند و تمام کار خود را زیر نظر داشته باشد 28/2 متر مربع میباشد که با این حساب ما برای کار 3 گریمور به طور هم زمان کنار هم 72/6 متر مربع فضا می خواهیم. همچنین وجود سرویس دستشویی در این فضا ضروری می باشد.   

اتاق نور و صدا: این فضا که بین نور پرداز و صدا بردار مشترک است باید دید مستقیم با قسمت اجرا داشته باشد که معمولا در جا نمایی این فضا آن را در قسمت پشت سالن در ارتفاع قرار می دهند همانند اتاق آپارات در سینما. حداقل فضا برای نور پرداز با دستگاه پرژکتور و ۴ نور انداز ۶ متر مربع و برای صدا بردار با دستگاه تنظیم و ضبط صدا ۵ متر مربع می باشد همچنین پلکان های ارتباطی هم باید در نظر گرفت اما یک انبار به اندازه ی ۱۲ متر مربع الزامی است.  

اتاق کارگردان: که در کنار سن قرا می گیرد تا کارگردان در هنگام اجرا بطور مستقیم به نحوی که دیده نشود با سن در ارتباط باشد. ابعاد آن ۹ متر مربع می باشد.      

اتاق گروه موسیقی: یکی از بخش های مهم یک کار تیاتر اجرای ملودیهای منظم در سکانسهای مختلف است. به همین منظور بهتر است کار گروه موسیقی همراه با تیاتر پیش رود برای همین ما فضایی را برای گروه موسیقی در نظر می گیریم. فضای گروه موسیقی باید بصورتی چیدمان شود که سرپرست تمام گروه را زیر نظر داشته باشد و همچنین در قسمت کم صدا قرار گیرد و حتما یک فضا برای نگهداری ساز به ابعاد ۴ متر مربع داشته باشد. ابعاد مناسب برای گرهه موسیقی ۱۶ متر مربع است.        

اتاق استراحت گروه: فضای که گروه قبل از اجرا آنجا تمرکز و بعد از اجرا آنجا استراحت می کند. فضای کافی برای ۸ کاناپه و میز ۶ متر مربع است پس برای یک گروه ۱۶نفره ما ۴۰ متر مربع فضا می خواهیم.

اتاق مطالعه: قسمتی که گروه در آن استقرار می یابد و ضمن خواندن سناریو باهم شروع به تمرین کار هم می کنند. مقدار فضای کافی برای مطالعه ی ۲۰ نفر ۴۲ متر مربع است.  

اتاق مصاحبه: فضای لازم ۱۶ متری است که شامل ۱ میز و ۱۰ صندلی است.       

قسمت اداری سالن:     

اتاق رییس: این اتاق از لحاظ استراتژیک باید در بهترین نقطه قرار گیرد. معمولا این فضا با اتاق جلسات ترکیب می شود که ابعاد مورد نظر برای ما 35 متر مربع است که میز جلسات هم یکی از الگو های این اتاق است.    

بخش حسابداری: ۱۶ متر مربع برای خود اتاق و یک فضای ۵ متر مربع برای بایگانی و ۱ فضای ۱۶ مترمربع برای مرکز کامپیوتر نیاز است.   

اتاق آرشیو: ۱۶ متر مربع برای اتاق بایگانی آرشیو که ۱۵ فایل را در خودش جا می دهد و ۹ متر مربع اتاق برای مسول اتاق آرشیو و ۲۰ متر مربع هم برای مرکز اسناد سالن نیاز است.       

بخش خدماتی:

موتورخانه: این قسمت باید در جایی باشد که بتواند به همه سالن سرویس دهد. ابعاد مورد نظر برای سالن ما ۵۰ متر مربع است.         

انبار مرکزی: به دلیل این که معمولا هر بخش یک انبار دارد ما فضای بزرگی را برای انبار مرکزی نمی خواهیم مقدار ابعاد لازم ۲۵ متر مربع است. 

پارکینگ: فضای لازم برای پارکینگ ۷۵۰ متر مربع برای ۴۲ خودرو سبک در ضمن اگر در زیر ساختمان قرار گرفت فضای رمپ و تهویه مناسب هم در جدول محاسبه قرار می گیرد.

طراحی یک سالن تئاتر

طراحی سالن تیاتر مستلزم درک روابط پیچیده ای است که می توان آن را با برسی تاریخ 2500 ساله پیشرفت تیاتر به دست آوررد.
گرایش های ساخت و ساز سالن تیاتر در شرایط جاری: 
 1-حفظ و احیا و مدرن کردن تیاتر های پیشین قرن نوزدهم و اواسط قرن بیستم
2-ساختمان های جدید با مشخصه های فضای باز (آزمایشی) و بعد تبدیل آنها به فضای پیشرفته تر
تاریخچه ی تیاتر:
تیاترMarcellus اولین تیاتر روم که به طور کامل از سنگ ساخته شده.       
اولین ساختمان تیاتر رنسانس سالن تیاتر فرانسیس در پاریس بوده.

کلیاتی در باره فضای نمایش    
نمایش در هر کجا که مکان رویارویی بازیگر و تماشاگر باشد به وقوع می­پیوندد. خواه این مکان میدانی در شهر باشد یا خیابان یا سکویی در بازار و یا قهوه­خانه. اما تئاتر بدون معماری معنا ندارد، تئاتر چه به شکل نمایش و اجرا باشد و چه به صورت جشن و مراسم، ماهیتا نباید چنان با طبیعت خود یکی شود که قابل تشخیص نباشد. زیرا در این صورت نمایشی در کار نخواهد بود. چون بنیان تئاتر بر آگاهی دوسویه بازیگران و تماشاگران از وجود یکدیگر است؛ باید از جهان اطرافش متمایز باشد همان­گونه که نمایش و واقعیت با هم تباین دارند. آشکارترین نشانه تئاتر همانا صحنه است که معماری آن در طول تاریخ دستخوش دگرگونی­های فراوان گشته، اما همیشه مکانی کاملا مشخص و متمایز از محیط پیرامون بوده است.
فضاهای اجرای نمایش در شهر غالبا جزو نقاط عطف شهری به شمار می­روند. اما در شهر، علاوه بر مکان­های عمومی، تعداد زیادی فضاهای خالی حاشیه­ای یافت می­شوند که فراموش شده و مطرود و متروک­اند، مکان­هایی که می­توانند محل اجرای رویدادی نمایشی باشند. برخی از این فضاها که در شهرهای ما، خصوصا شهرهای قدیمی، به وفور دیده می­شوند زمانی خود جزو فضاهای پررونق شهری به­شمار می­رفتند. فراموش نباید کرد که یک فضای نمایشی به تجمعی عادی، اجازه تبدیل شدن به اجتماعی با هویت را می­دهد و می­تواند سکویی باشد برای نیاز مردم به گفتن، شنیدن و داشتن اوقاتی خوش. هیچ لزومی به برپایی ساختمان نیست، شهرها خود می­توانند به تئاتری برای اجرای نمایش تبدیل شود.
بررسی فضاهای مورد نیاز برای سالن تیاتر:      
ورودی :
باید طوری باشد که از تجمع افراد در پشت در جلوگیری شود و افراد بتوانند به راحتی بلیط تهیه نمایند و وارد سالن شوند.
از لحاظ ابعادی در هر متر مربع حداکثر 6 نفر میتواند قرار بگیرد.
حال اگر افراد به صورت خطی قرار بگیرند (صف) هر 4 نفر 87/1 متر بصورت طولی فضا نیاز داریم پس نتیجه میگیریم اگر افراد بخواهند وارد سالن شوند بهتر است آنها را بصورت خطی سازماندهی کنیم.
سالن انتظار (سرسرا): 
بعد از ورودی ما فضای سالن انتظار (سرسرا)را داریم.اگر سالن تیاتر ما 200 نفر گنجایش دارد حال به ازای 6 نفر 1 متر مربع و به ازای 200 نفر 34 متر مربع فضا احتیاج داریم البته این در صورتی هست که افراد متراکم قرار گرفته باشند به همین منظور ما ابعاد فوق را در 3 ضرب کرده و به 102 متر مربع تبدیل میکنیم تا افراد به اندازه ی 2 نفر فضا ی آزاد داشته باشند.

( coffee breakکافی شاپ):       
عنصر بعدی که در فضای سرسرا قرار می گیرد( coffee breakکافی شاپ( است. برای این فضا برای هر میز 4 نفره 76/5 متر مربع فضا احتیاج داریم حال اگر در هر سانس اجرا 50 نفر بخواهند از کافی شاپ استفاده کنند ما احتیاج به 12 میز 4 نفره داریم یعنی 24/93 متر مربع فضا میخواهیم. در کنار آن 15 متر مربع فضای آشپزخانه و محل فروش می خواهیم.

سرویس های بهداشتی
فضای دیگر در سرسرا سرویس های بهداشتی است و از آنجا که جز فضاهای درجه 3 می باشد نباید در دید کامل باشد البته باید جایی باشد که به راحتی در دسترس باشد زیرا جز فضاهای خدماتی است 11/29 متر مربع برای 8 توالت و دستشویی احتیاج است.

سالن اجرا:    
در کل حداکثر ظرفیت قسمت تماشاگران به شکل انتخاب شده و محدودیت های صمعی و بصری بستگی دارد که شاخص آنها نوع تولید برنامه است. عوامل دیگر شامل سطوح – خط دید – آکوستیک تراکم رفت و آمد و نیز اندازه و شکل سکو / صحنه است.
طول ردیف : حداکثر 16صندلی به ازای هر راهرو . اگر برای هر3-4 راهرو یک در خروجی جانبی به عرض 1m در نظر گرفته شود به ازای هر راهرو 25 صندلی مجاز است.
برای هر تماشاچی نشسته بایدمساحتی برابر با حداقل 0.5 متر مربع در نظر گرفت. این عدد بر گرفته از عرض صندلی ضرب در اصله ی ردیف (حداقل 0.45 مترمربع برای هر صندلی) به علاوه ی یک حداقل اضافه ی 0.9 متر ضرب در 0.5 متر یعنی حدودا 0.05 متر مربع برای هر صندلی است.
حجم فضا: این حجم بر اساس شرایط آکوستیکی به ترتیب زیر است :   
تیاترها حدودا 5-4 متر مکعب برای هر تماشاچی و اپرا حدود 8-6 متر مکعب.
به دلیل تهویه ی هوا حجم نباید کمتر از این باشد.      
نسبت های قسمت تماشاگران:
1- دید مطلوب بدون حرکت اما با حرکت جزیی چشم به مقدار حدود 30 درجه  
2- دید مطلوب با حرکت جزیی سر و حرکت جزیی چشم به مقدار حدود 60 درجه       
3- حداکثر زاویه ی ادراکبدون حرکت سر حدودا 110 درجه    
4- به حرکت کامل سر و شانه ها میدان درک 360 درجه نیز امکان پزیر است .  
5- برای تیاتر -24 متر ( حداکثر فاصله ی که هنوز هم می توان صورت ها را باز شناخت)
6- برای اپرا -32 متر ( حرکت های دارای اهمیت هنوز هم قابل بهز شناختن است)      
فضاهای خدماتی پشت سن:   
1- اتاق تعویض لباس : یکی از فضاهای کاربردی و اصلی سالن می باشد در طراحی این فضا باید دقت شود که این فضا به عنوان یک فضای خصوصی به حساب می آید و باید تمامی حریم های آن بخصوص برای خانم ها حفظ شود         
مقدار فضای لازم برای هر نفر 5 متر مربع وبرای 6 نفر با 8 کمد 45 متر مربع می باشد. نکته ی دیگر وجود انبار لباس است 5.7 متر مربع می باشد.        
2-اتاق گریم: این فضا باید با سن در رابطه ی مستقیم عاری از صدا و دارای نور کافی باشد .
محیط ی که یک گریمور نیاز دارد تا بتواند به راحتی اطراف بازیگر حرکت کند و تمام کار خود را زیر نظر داشته باشد 28/2 متر مربع میباشد که با این حساب ما برای کار 3 گریمور به طور هم زمان کنار هم 72/6 متر مربع فضا می خواهیم . همچنین وجود سرویس دستشویی در این فضا ضروری می باشد.
2- اتاق نور و صدا : این فضا که بین نور پرداز و صدا بردار مشترک است باید دید مستقیم با قسمت اجرا داشته باشد که معمولا در جا نمایی این فضا آن را در قسمت پشت سالن در ارتفاع قرار می دهند همانند اتاق آپارات در سینما . حداقل فضا برای نور پرداز با دستگاه پرژکتور و 4 نور انداز 6 متر مربع و برای صدا بردار با دستگاه تنظیم و ضبط صدا 5 متر مربع می باشد همچنین پلکان های ارتباطی هم باید در نظر گرفت اما یک انبار به اندازه ی 12 متر مربع الزامیست.       
3- اتاق کارگردان : که در کنار سن قرا می گیرد تا کارگردان در هنگام اجرا بطور مستقیم به نحوی که دیده نشود با سن در ارتباط باشد. ابعاد آن 9 متر مربع می باشد .    
4- اتاق گروه موسیقی: یکی از بخش های مهم یک کار تیاتر اجرای ملودیهای منظم در سکانسهای مختلف است. به همین منظور بهتر است کار گروه موسیقی همراه با تیاتر پیش رود برای همین ما فضایی را برای گروه موسیقی در نظر می گیریم. فضای گروه موسیقی باید بصورتی چیدمان شود که سرپرست تمام گروه را زیر نظر داشته باشد و همچنین در قسمت کم صدا قرار گیرد و حتما یک فضا برای نگهداری ساز به ابعاد 4 متر مربع داشته باشد. ابعاد مناسب برای گرهه موسیقی 16 متر مربع است.
5- اتاق استراحت گروه: فضای که کروه قبل از اجرا آنجا تمرکز و بعد از اجرا آنجا استراحت می کند. فضای کافی برای 8 کاناپه و میز 6 متر مربع است پس برای یک گروه 16 نفره ما 40 متر مربع فضا می خواهیم.
6- اتاق مطالعه : قسمتی که گروه در آن استقرار می یابد و ضمن خواندن سناریو(pm) باهم شروع به تمرین کار هم می کنند. مقدار فضای کافی برای مطالعه ی 20 نفر 87/41 متر مربع است.
7- اتاق مصاحبه: فضای لازم 16.2 است که شامل یک میز و 10 صندلی است.

دیواره آتش

همان چیزی که تمامی سالن های استاندارد تئاتر در دنیا و از جمله تالار وحدت دارند. این دیواره ی آهنین از واجبات قطعی است تا در مواقع اضطرار و خطر و هنگام تعطیلی مثل پرده پائین بیاید و حائل وحد فاصلی باشد مابین سن اجرا و محوطه تماشاگران. اگر چنانچه حریقی رخ دهد این دیواره باعث مسدود شدن راه نفوذ و گسترش آتش سرکش می شود و تماشاگران فرصت خروج خواهند یافت.
قسمت اداری سالن:     
1- اتاق رییس: این اتاق از لحاظ استراتژیک باید در بهترین نقطه قرار گیرد. معمولا این فضا با اتاق جلسات ترکیب می شود که ابعاد مورد نظر برای ما 35 متر مربع است که میز جلسات هم یکی از الگو های این اتاق است.
2- بخش حسابداری: 16 متر مربع برای خود اتاق و یک فضای 5 متر مربع برای بایگانی و یک فضای 16 مترمربع برای مرکز کامپیوتر نیاز است.      
3- اتاق آرشیو: 2/16 متر مربع برای اتاق بایگانی آرشیو که 15 فایل را در خودش جا می دهد و 9 متر مربع اتاق برای مسول اتاق آرشیو و20 متر مربع هم برای مرکز اسناد سالن نیاز است.
بخش خدماتی:
1- موتورخانه:این قسمت باید در جایی باشد که بتواند به همه ی سالن سرویس دهد. ابعاد مورد نظر برای سالن ما50 متر مربع است.  
2- انبار مرکزی: به دلیل این که معمولا هر بخش یک انبار دارد ما فضای بزرگی را برای انبار مرکزی نمی خواهیم مقدار ابعاد لازم 25 متر مربع است.      
3- پارکینگ:فضای لازم برای پارکینگ 750 متر مربع برای 42 خودرو سبک در ضمن اگر در زیر ساختمان قرار گرفت فضای رمپ و تهویه مناسب هم در جدول محاسبه قرار می گیرد.

فرستنده مقاله:منصوره میرحسینی

تفاوت در طراحی سینما و سالن تئاتر

1ـ سینما لژ دارد ولی آمفی تئاتر فاقد این قسمت است

2ـ حداکثر فاصله بیننده تا پرده 6 برابر پهنای پرده و حداقل فاصله بیننده تا پرده 2 برابر پهنای پرده است!

3ـ حداقل عرض پرده ی سینما 5 متر است!

4ـ در آمفی تئاتر حداقل فاصله بیننده تا سن 5 متر و حداکثر 20 متر است.

5ـ زاویه بین امتداد پرده و آخرین فرد تماشاچی نباید بیشتر از 105 درجه باشد!

6ـ عناصر سالن نمایش فیلم (سالن انتظار/گیشه/اتاق پروژکتور/انبار/اتاق های گریم/سرویس های بهداشتی)

7ـ شیب سینما حداکثر 10% است/دید به وسط پرده باید عمود باشد/شکل آمفی تئاتر معمولا به سمت مربع و دایره میل می کند ولی در سینما بیشتر به سمت مستطیل

الزامات عمومی ساختمان

الزامات عمومی ساختمان

*به منظور اطمینان ایمنی، بهداشت ،بهره مندی مناسب ،آسایش و صرفه اقتصادی و تامین نیازهای حداقل ساکنان و استفاده کنندگان از ابنیه و ساختمان های مشمول قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان ، تعیین محدودیتها ،ابعاد حداقل فضاها ،نورگیری و تهویه مناسب و سایر الزامات عمومی این مقررات به عنوان مبحث چهارم از مقررات ملی ساختمان ملاک عمل قرار گرفته است. رعایت این مقررات در طراحی ،نظارت ،اجرا و محاسبه ، بهره برداری تعمیر و نگهداری بناها توسط کلیه مراجع در سراسر کشور الزامی است . هر گونه تغییر در این مقررات باید پس از طی مراحل قانونی ،بر طبق قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان صورت گیرد .  شهرداریها و سایر مراجع صدور پروانه ساختمان موظف به نظارت بر اجرای این مقررات می باشند .

الزامات عمومی ساختمان
-ضوابط کلی
-الزامات ابعاد در داخل بنا    -الزامت تامین نور فضاها
-الزامات تعویض هوای فضاها    -الزامات اجرایی ساختمان ها

-ضوابط کلی :
-الزامات همجوارهای ساختمان ها  تصرفها و فضاها  -الزامات قرار گیری ساختمان در زمین
-الزامات شکل و ارتفاع ساختمان    -الزامات نمای ساختمان
-الزامات فضاهای باز     -الزامات فضاهای نیمه باز ساختمان
الزامات فضاهای توقفگاه وسایل نقلیه   -الزامات مشاعات ساختمان
-الزامات فضاهای تاسیساتی    -الزامات عایق کاری و دفع فاضلاب در ساختمان
-الزامات اجرای ساختمان –    -الزامات تجهیزات و تاسیسات ساختمانی
-الزامات ساختمان جهت حفاظت در برابر حوادث و سوانح و تامین راههای امدادرسانی

*الزامات همجواری ساختمان ها ،تصرفها و فضاها

الزامات قرار گیری ساختمان در زمین

الزامات شکل و ارتفاع ساختمان
-ارتفاع مجاز گروههای ساختمانی
* تعداد طبقات و ارتفاع مجاز گروههای ساختمان ۱و۲و۳ یک و دو طبقه (حداکثر ۵۰/۸ متر ارتفاع  در ساختمان های دارای زیرزمینی یا پنجره نورگیر از نما و ۳۰/۷ متر در ساختمان های فاقد آن )
گروههای ساختمانی ۴و۵  سه و چهار طبقه (حداکثر تا ۹۰/۱۴ متر ارتفاع در ساختمان های دارای زیرزمین با پنجره نورگیر از نما و ۷۰/۱۳ متر در ساختمان ها ی فاقد آن )
*در گروههای ساختمانی ۶و۷ طبقه ، به تناسب تعداد طبقات خواهد بود . (مبنای محاسبه ارتفاع ،تراز متوسط کف معبر مجاور ،تا متوسط ارتفاع سقف شیبدار و یا بالاترین نقطه جان پناه در بام سقفهای مسطح می باشد .
در صورت افزایش ارتفاع بیش از حد  تعیین شده در گروههای ساختمانی نیاز به دریافت مجوز خاص از شهرداری و سایر مراجع صدور پروانه ساختمان خواهد بود .
الزامات نمای ساختمان
۱- در طراحی نمای شیشه ای در ساختمان اعم از نمای شیشه ای پیوسته و یا ناپیوسته انجام محاسبات حرارتی براساس مقررات صرفه جویی در مصرف انرژی الزامی است .

۱-نحوه قرار گیری فضاهای مختلف در هر تصرف و همجواری تصرفها ی مجاز در یک ساختمان در طرح های معماری بنا ، به تشخیص طراح معمار و با تائید شهرداری ها و سایر مراجع صدور پروانه ساختمان است . ۲-همجواری تصرفها در ساختمان ها باید به نحوی صورت گیردکه مسئله اشراف و دید از تصرفهای دیگر به تصرفهای مسکونی ،از طریق باز شوهای پنجره و درب های ورودی به حداقل تقلیل یابد . ۳-همجواری ورودی و فضاهای دیگر در داخل تصرفهای مسکونی باید به نحوی صورت گیرد ،که دید بیگانه از در ورودی به فضاهای داخلی تصرف  محدود گردیده و اشراف آنان به این فضاها به حداقل تقلیل یابد . ۴-تغییر کارکرد فضایی به فضای دیگر در یک تصرف باید با اخذ مجوز از شهرداری یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان و انطباق آن با الزامات فضای جدید صورت گیرد . ۱-احداث ساختمان در زمین های مجاز است که از شبکه رفت و آمد عمومی قابل دسترسی باشند . ۲-در زمینهایی که فقط توسط راههای پیاده قابل دسترسی هستند ،احداث ساختمان های محدود به گروهها تا در صورتی مجاز است که امکان امدادرسانی واطفای حریق ممکن باشد . ۳-احداث ساختمان و نحوه استقرار آن در زمین و ارتفاع بنا در بافت های تاریخی باید طبق ضوابط سازمان میراث فرهنگی ،گردشگری و صنایع دستی باشد . ۴-احداث ساختمان در زمینهای نزدیک جنگل ،دریا یا پارکهای حفاظت شده ملی باید به نحوی باشد، که حداقل ۳۰ متر بین ساختمان و این اراضی فاصله وجود داشته باشد . ۵-رعایت حریمهای مصوب در حاشیه مسیل ها ،خطوط انتقال برق ،گاز ،نفت و چشمه ها و نهرها و سایر تجهیزات شهری برای کلیه گروهها ساختمانی الزامی است . ۲-استفاده از شیشه های بازتابی در نماهای شیشه ای ساختمان های مجاور بزرگراهها و شریان های اصلی عبوری شهر ، منوط به کسب مجوز از شهرداری ها وسایر مراجع صدور پروانه ساختمان می باشد . ۳- در تمامی ساختمانهای داری نمای شیشه ای در نظر گرفتن تجهیزات مناسب جهت نظافت نما از جبهه بیرونی الزامی است . ۴-استفاده از نماهای شیشه ای پیوسته در ساختمان های مسکونی ممنوع است . ۵-سطوح شفاف نمای شیشه ای در ساختمان ها باید به صورتی تعبیه شود که امکان ریزش شیشه به فضای باز و معابر عمومی وجود نداشته باشد . ۶- در ساختمان های غیر مسکونی گروه ۶و۷ دارای نمای شیشه ای پیوسته ،رعایت فاصله حداقل ۲ متر بین نما تا پیاده رو و خط محدود زمین الزامی است . ۷-مصالح نما باید به سازه ساختمان دارای اتصالی کافی و مناسب باشد تا خطر جدا شدن و فرو ریختن نما بوجود نیاید . ۸-ضمایم آویز به سازه ، شامل سایبان ها ،تابلوها ،پله های فرار و راه پله های خارجی و دودکش ها باید در شرایط مناسب نگه داری شوند و اتصالات آنها در شرایط ایمن قرار داشته باشند . ۹-کلیه سطوح خارجی ساختمان ، به لحاظ ایمنی و زیباسازی منظره شهری باید در شرایط مناسب نگه داری شوند . ۱۰-کلیه سطوح شیشه ای مجاور فضاهای باز و معابر با عرض بیش از۰ ۹% متر و مساحت بیش از ۵۰/۱ متر مربع باید از شیشه ایمن وغیر ریزنده باشند .

الزامات فضای باز :
فضاهای باز در ساختمان  شامل حیاط اصلی و حیاط های داخلی است . حیاط اصلی به فضایی از ساختمان گفته می شود که قسمت اعظم نورگیری ساختمان از آن تامین می شود .
و حیاط های داخلی هم که شامل حیاط های خلوت  (فرعی ) –حیاط محصور (پاسیو)، حیاط محصور (گودال باغچه ) ،حیاط محصور (حیاط مرکزی در ساختمان های گروه ۳ ) .
۱-در ساختمان های گروه ۴و۶ در صورتی که حیاط خلوت به معبر اصلی راه نداشته باشد و جایگاههای امدادرسانی تصرفها در حیاط خلوت باشد ،دسترسی به آن باید از طریق معبر مستقلی تامین گردد . در سایر موارد برای دسترسی به حیاط خلوت می توان از داخل ساختمان ، و یا به صورت ویژه توسط واحد یا واحدهایی که در طبقه همکف قرار دارند استفاده نمود. ۲-حیاط خلوت واقع در ساختمان های جنوبی باید با دیواره و نرده یا حصار فضای سبز از معبر عمومی جدا شود ۳-کلیه سطوح دیواره های جانبی حیاط های محصور وحیاطهای خلوتی که در معرض دید قرار دارند ، باید نماسازی شوند . ۴-در صورت مسقف بودن حیاط محصور (پاسیو) با مصالح شفاف ، در نظر گیری بازشوهای مناسب و کافی جهت تهویه طبیعی آن الزامی است . ۵-کف تمام حیاط های داخلی (حیاط خلوت یا حیاط محصور ) باید دارای شیب مناسب و سیستم دفع آب های سطحی ودسترسی مناسب جهت نظافت باشد . ۶-در ساختمان های گروه ۱ تا ۵ برای زمینهای با مساحت بیشتر از ۲۰۰ متر مربع ،حیاط داخلی به اندازه حداقل ۶ درصد مساحت زمین الزامی است . ۷-مسقف نمودن حیاطهای محصور (گودال باغچه ) مجاز نیست .

الزامات فضاهای توقفگاه وسایل نقلیه

الزامات مشاعات ساختمان
مشاعات بخشهایی از ساختمان که مالکیت آن به عموم مالکان تعلق دارد .

الزامات فضاهای تاسیساتی

الزامات عایق کاری و دفع فاضلاب ساختمان
۱-عایق کاری حرارتی پوسته خارجی بنا و دیگر عناصر ساختمانی در انطباق با صرفه جوی در مصرف انرژی الزامی است .

۱-تعداد الزامی محل توقف خود رو برای تصرفهای مختلف بر حسب موقعیت آنها در شهر ، در ضوابط طرحهای توسعه شهری تعیین می گردد . ۲-در توقفگاههای خودرو و مسیرهای ورود و خروج آن نباید دود ،بو یا سر و صدای ناشی از آن مزاحم آسایش و آرامش در ساختمان و اطراف آن باشد . ۳-توقفگاهای بزرگ و متوسط باید حداقل دو راه خروج امداد پیاده داشته باشد که الزاماً یکی از آنها باید به فضای باز ساختمان یا معبر عمومی متصل گردد . ۴-هر گونه تعمیر و یا تعویض قطعات خودرو در محل توقفگاه ممنوع است . ۵-امکان دسترسی به آب لوله کشی در کلیه توقفگاهها ضروری است . ۶-در توقفگاههای عمومی حداقل ارتفاع آزاد در خروجی خودرو به میزان ۱۰/۱۲متر الزامی است ۷-در صورتی که دو طرف یک محل توقف در توقفگاه دیوار باشد عرض آن باید حداقل ۳ متر باشد . ۸-کف توقفگاه باید از مصالح قابل شستشو باشد . ۹-کف شیبراهه ها در توقفگاه ها باید از مصالح غیر لغزنده برای خودرو باشند . ۱۰-همه توقفگاهها باید مجهز به تجهیزات اطفای حریق باشند . ۱-محل اقامت سرایدار که مشاعات ساختمان است و باید دارای ورودی جداگانه و مستقل از تصرفهای دیگر در ساختمان باشد . ۲-محل استخر و دیگر امکانات ورزشی در ساختمان که دارای سند تفکیکی مجزا نباشد جزومشاعات ساختمان است . ۳-در کلیه استخر ها باید دورتا دور استخر مسیر حرکتی غیر لغزنده با عرض حداقل ۱۲۰ متر پیش بینی شود . ۴-در کلیه استخر باید حداقل یک سیستم خروج افراد از داخل استخر مانند پله یا نردبان پیش بینی شود . ۱-تجهیزات خنک کننده مانند کولر ، باید تا حد ممکن در محلی نصب گردند که از تابش مستقیم نور آفتاب محفوظ باشد و در نمای ساختمان مشاهده نشود، کانال های کولر در فضای باز نیز باید تا حد امکان کوتاه بوده و با عایق حرارتی مناسب پوشیده شود . ۲-در طراحی فضای موتورخانه باید امکان ورود و خروج دستگاههای سنگین در هنگام ساخت و بهر برداری در نظر گرفته می شود . ۳-محل قرار گیری دستگاههای تهویه باید طوری در نظر گرفته شوندکه بو و خاک را به فضای دیگر منتقل نکند و به منظور جلوگیری از انتشار صدا به اندازه مناسب عایق بندی شده باشند . ۴-همه بازشوهای کانال ها چه ورودی و چه خروجی باید توسط شبکه یا کرکره محکمی که جسمی به قطره ۵/۱۲ میلی متر از آن نگذرد و قابل جویدن به وسیله موش و سایر حیوانات موذی نباشد محافظت شود . ۲- در کلیه فضاهای داخلی بنا  ،اگر شیر برداشت آ ب تعبیه شود کف فضا باید عایق رطوبتی شده و کف شوی داری سیفون و تمهیدات لازم دیگری برای دفع فاضلاب مطابق با مقررات مربوطه به تاسیسات  بهداشتی پیش بینی شود . ۳-کف آشپزخانه مستقل و باز و فضای کار مقابل آشپزخانه دیواری باید از کاشی و مصالح مشابه با قابلیت نظافت پوشیده شود . ۴-دیوارهای اطراف ظرفشویی و اجاق در آشپزخانه های مستقل و باز و دیواری باید تا ارتفاع حداقل ۵۰/۱ متر از کاشی یا مصالح مشابه به پوشیده شوند . ۵-عایق کاری سطح کف و دیوارهای زیر زمین ،جهت جلوگیری از نفوذ آب های سطحی و زیرزمینی و نشت آب لوله کشی در ساختمان الزامی است .

الزامات اجرایی ساختمان
(دیوار–سقف  -راه پله –ورودی –راهروهاوشیبراهه ها و جان پناها  -آسانسورها –پله های برقی –درها و پنجره ها ۱-کلیه دیوارهای خارجی واحدهی تصرفی باید دارای مقاومت کافلی در براب ضربه باشند .

۲-در دیوارهای آجری و بلوک سفالی ضخامت حداقل دیوار به میزان ۲۰/۰ متر رعایت گردد . ۳-دیوارهای خارجی کلیه ساختمان ها باید عایق حرارتی شوند . ۴-سقفهای شیبدار باید به نحوی طراحی و اجرا گردد که از ریزش برف ،یخ یا اجزای سقف از ارتفاع جلوگیری شود . ۵-در سقف های شیبدار باید تدابیر لازم به منظور حفظ جان کارگران در هنگام کار در روی بام پیش بینی گردد . ۶-سقفهای  شفاف مانند گلخانه ،پاسیو و قسمت های نورگیر در سقف ها ،باید از جنس ایمن و غیر ریزنده باشند . ۷-در طراحی و اجرای سقفهای شفاف مانند گلخانه و پاسیو باید تدابیری جهت امکان نظافت و تحمل وزن نظافتکار جهت ایمنی در نظر گرفته شود . ۸-لبه و کف پله ها و پاگردها نباید از مصالح لغزنده باشند . ۹-شعاع گردی لبه کف پله (نوک پله ) نباید بیش از ۱۳ میلی متر باشد . ۱۰-عناصر اصلی و مصالح مصرفی در پله های ساختمان باید دارای مقاومت مناسب در برابر حریق بوده و درهنگام زلزله ریزش نداشته باشد . ۱۱-استفاده از شیشه ایمن و غیر ریزنده در جان پناهها و دست انداز های دارای شیشه به هر قطع و اندازه الزامی است . ۱۲-فاصله خالی بین دونرده عمودی دست انداز و جان پناه نباید بیشتر از ۱۱/۰ متر باشد و در صورت وجود نرده های تزئینی نباید از هیچ قسمت آن جسمی به قطر بیش از ۱۱/۰ متر عبور کند . ۱۳-درها و پنجره های خروج و امدادرسانی که در مواقع حریق و زلزله استفاده می شوند باید از مصالح مقاوم باشند . ۱۴-استفاده از درب و پنجره هایی با ابعاد مدولار و تولید صنعتی در ساختمان ها توصیه می شود . ۱۵-محل هایی که پنجره در ارتفاع قرار داشته و به بالکن یا ایوان و مهتابی مشرف نیست ،باید  دارای جان پناهی به ارتفاع حداقل ۱۰/۱ متر باشد . ۱۶- تعبیه پنجره در محل هایی که خارج از حدود مجاز در این مقررات موجب اشراف به حیاط و ساختمان مجاور می گردد ممنوع است .

الزامات ساختمان جهت حفاظت در برابر حوادث  و سوانح

۱-استفاده از تجهیزات حفاظت در برابر آذرخش در ساختمان های ۶و۷ و ساختمان های دیگری که به علت نوع کار بری و یا موقعیت قرار گیری آنها ضروری باشد، الزامی است .

الزامات ابعاد در داخل فضا (بنا ) :
- حداقل ابعاد و سطح الزامی فضاها
-حداقل ارتفاع الزامی فضاها
-حداقل ابعاد و سطح الزامی فضاها

-هر تصرف مسکونی ، باید دارای حداقل یک فضای اقامت با زیر بنای ۵۰/۱۲ متر مربع باشد .
-فضاهایی که هم برای اقامت و هم صرف غذا مورد استفاده قرار می گیرند باید حداقل ۵۰/۱۴ متر مربع زیر بنا داشته باشد .
-فضاهای مورد استفاده برای اقامت ،صرف غذا و پخت و پز باید زیر بنای حداقل ۲۰ متر مربع باشد .
-فضای آشپزخانه برای پخت و پز و صرف غذا باید دارای زیر بنای حداقل ۵۰/۷ متر مربع باشد .
- فضای آشپزخانه واحد تصرف مسکونی باید حداقل ۵۰/۵ متر مربع مساحت داشته باشد و حداقل سطح زیربنای آزاد آن خارج از قفسه بندی باید ۷۵/۲ متر مربع باشد .
-سایر فضاهای اقامتی باید حداقل ۵۰/۶ متر مربع زیر بنا داشته باشد ،فضای اقامت باید حداقل ۱۵/۲ متر عرض داشته باشد .

حداقل ارتفاع الزامی فضاها ۲-بازشوها ، درها و پنجره ها و مدخل زیرزمین های کلیه ساختمان ها باید به گونه ای طراحی شود که امنیت ساکنان و استفاده کنندگان را فراهم سازد . ۳-محل ها و راههای خروج ایمن و مسیرهای امدادرسانی در ساختمان ها باید طوری تعبیه شودکه علاوه به هدایت مردم به مکان امن در هنگام آتش سوزی در صورت وقوع زلزله نیر امکان یاری رسانی به ساکنان و استفاده کنندگان را فراهم کند . ۴-ساختمان باید به گونه ای طراحی و ساخته شود که در صورت وقوع زلزله به ساختمان های همسایه صدمه نزند و ساختمان های همسایه نیز به آن آسیب نرسانند . ۵-هر تصرف در همه گروههای ساختمانی این مبحث باید دارای حداقل یک باز شوی مجزا و مستقل امداد رسانی در نما و مشرف بر جایگاه امدادرسانی باشد که بتوان از طریق آن عملیات نجات را انجام داد . ۶- در ساختمان های گروه ۴و۷ اگر طبقه آخر آن زیر سقف شیبدار باشد ، احداث یک مهتابی یا بالکن حاوی باز شوی امداد رسانی در سقف شیبدار که حول یکی از محورهای عمودی آن باز شود و دارای حداقل ۹۰/۰ متر عرض و۳۰/۱ متر ارتفاع باشد الزامی است . ۷-حداقل فاصله ساختمان های گروه ۷ از مرزهای مجاور در صورت لزوم دسترسی همواره به جوانب ساختمان باید ۳ متر و در ساختمان های گروه ۵ به منظور عبور افراد، ۵۰۰/۱ متر باشد . ۱- سطح زیر بنا ،ابعاد و ارتفاع داخلی در فضاهای اقامت و حداقل ارتفاع آزاد زیر سقف فضاهای اشتغال نباید از اندازه های مشخص شده در این مقررات کمتر باشد . حداقل اندازه های سطح کف و ابعاد فضاها باید خارج از قفسه های دیواری ثابت و کمد دیواری ،اندازه گیری و کنترل شود . ۲-فضاهای اقامت باید دارای سطوح زیر بنای حداقل به شرح زیر باشند : ۳-حداقل ابعاد فضاهای بهداشتی مستقل در تصرفهای مسکونی باید ۹۰/۰ متر عرض و۲۰/۱ متر طول داشته باشد

۱-حداقل ارتفاع فضای اقامت باید ۴۰/۲ متر باشد این حداقل باید در تمام سطح الزامی رعایت شود . در سقف شیبدار  ارتفاع کوهتاهترین قسمت آن نباید از ۰۵/۲ متر کمتر باشد .

الزامات تامین نور در فضاها

۲-فضاهای اشتغال باید حداقل ۴۰/۲ متر ارتفاع آزاد از کف تا سقف داشته باشند این حداقل باید در تمام سطح الزامی رعایت شود و در سقف شیبدار ارتفاع کوتاهترین قسمت آن نباید از ۰۵/۲ متر کمتر باشد . ۳-حداقل ارتفاع در فضاهایی که برای مدت طولانی در آنها توقف نمی شود مانند انباری و توقفگاههای کوچک خودرو ۲۰/۲ متر است . ۴-در تصرفهای آموزشی تربیتی ،تجمعی سایر فضاهایی که برای تعداد بیش از ۲۰ نفر پیش بینی می شود ارتفاع فضا نباید از ۳ متر کمتر باشد . در صورتی که این تصرفها بر سخنرانی و نمایش طراحی و اجرا گردد رعایت ضوابط معماری و ارتفاعات لازم جهت نور پردازی و آکوستیک و… الزامی است . ۵- ارتفاع حداقل فضاهای بهداشتی در تصرف مسکونی در ۸۰ درصد از سطح الزامی باید ۲۰/۲ متر باشد در سقف شیبدار ،ارتفاع کوتاهترین قسمت آن نباید از ۰۵/۲ متر کمتر باشد . ۶-حداقل ارتفاع آزاد زیر چهار چوب درها ،تیرها و لوله ها و کانال ها و سایر عناصر سازه ای در فضاهایی اقامت و اشتغال که از زیر آنها عبور صورت می گیرد نباید از ۰۵/۲ متر کمتر باشد . رعایت این حداقل ارتفاع آزاد در زیر پله ها و پاگردها نیز الزامی است و به صورت قائم اندازه گیری می شود . ۱-تامین نور طبیعی ۲-تامین نور طبیعی در زیرزمین ۳-تامین نور طبیعی فضاها توسط نورگیری سقفی ۴- تامین نور طبیعی فضاها توسط محفظه آفتاب گیر ۱-هر فضای اقامت یا هر فضای دیگری که الزاماً به نور طبیعی نیاز دارد باید حداقل دارای یک یا چند در و پنجره شیشه ای باشد که به طور مستقیم رو به خیابان و معبر عمومی یا حیاط( در انطباق با ضوابط شهرسازی باز) شود . ۲-حداقل الزامی سطوح شفاف نورگیری برای  فضاهای مختلف طبق جدول  و مندرجات این بند محاسبه می گردد .

۳-تامین نور طبیعی برای توقفگاه واقع در طبقات زیرین ساختمان (زیرزمین یا همکف ) توسط حیاطهای داخلی ،مشروط برآنکه تا فضای توقفگاه ادامه نیابند توسط نورگیر فاقد باز شو در حد فاصل توقفگاه و حیاط محصور و استفاده از مصالح شفاف مقاوم و غیر ریزنده در برابر ضربه و حرارت مجاز است .

الف) فضای ایوان باید به طور مستقیم به طرف خیابان و معبر عمومی یا حیاط بدون هیچ گونه مانع در برابر نور و جریان هوا باشد .
ب)در و پنجره های شیشه ای الزامی برای تامین نور طبیعی و تهویه در فضاهای اقامت ، باید با ابعاد و سطوح تعیین شده در جدول ۲ به طور مستقیم و بدون مانع به فضای سر پوشیده ایوان باز شوند .

تامین نور طبیعی در زیرزمین ۴- در استفاده از انواع شیشه های مات و آجر شیشه ای و پلاستیک باید سطحی که نور معادل شیشه شفاف الزامی را تامین کند جای گزین گردد . ۵-در فضاهای اقامت در صورتی که لبه بالایی پنجره ها ،غیر از نورگیر شیبدار در ارتفاع زیر ۱۰/۲ متر قرار گرفته باشد ، سطح الزامی شیشه شفاف یک ششم سطوح کف است مگر آنکه کلیه دریچه ها نیز در یک دیوار تعبیه شده باشد و فاصله آن از دیوار مقابل بیش از ۵۰/۴ متر باشد در این صورت سطح الزامی شیشه یک پنجم کف فضا است . ۶- سطوح شیشه در فضاهای اشتغال ، ۸/۱ سطح کف می باشد . ۷-در مواردی که تامین نور به صورت طبیعی صورت گیرد ، حداقل سطح شیشه در راه پله ها طبق جدول ۲ و حداقل ۹/۰ متر مربع به ازای هر طبقه می باشد  . ۸-آشپزخانه های مستقل باید دارای نور طبیعی باشند . از تهویه و نور مصنوعی در صورت عدم امکان تعبیه نور و تهویه طبیعی در آشپزخانه های باز و دیواری الزامی است . ۹-در تصرفهای مسکونی دارای زیر بنای بیش از ۱۰۰ متر مربع ،تعبیه نور طبیعی برای آشپزخانه های باز و دیواری الزامی است . ۱۰-در صورتی که پنجره رو به یک ایوان باز شود ، ایوان باید شرایط زیر باشد: ۱۱-بین فضای اقامت یا اشتغال و فضای ایوان نباید محفظه آفتابگیر قرار داده شود .

از فضاهایی که کف آنها پایینتر از سطح زمین باشد ، در صورتی که حداقل ۵۰ درصد از ارتفاع دیوارهای آن بالاتر از سطح زمین اطراف و به طور مستقیم دارای نورگیری و تهویه باشند . می توان جهت اقامت و اشتغال نمود . در غیر اینصورت اگر ارتفاع سقف فضای زیرزمین و سطح زمین طبیعی (معبر یا حیاط ) در یک تراز استفاده قرار گیرند جهت استفاده  برای اقامت یا اشتغال باید مجراهای خارجی نور و هوا به عرض حداقل ۵۰/۱ متر و با ارتفاع لازم در کنار دیوار خارجی در حیاط ها پیش بینی شوند در شرایط بینابین برای رفع کمبود پنجره زیرزمین ، با تایید شهرداری و سایر مراجع صدور پروانه ساختمان می توان از طریق تعبیه مجرای خارجی نور و هوا اقدام کرد .

تامین نور طبیعی فضاها توسط نورگیر سقفی

۱-برای تامین نور و تهویه فضاهای اشتغالی و فضاهای بهداشتی و پلکانهایی که نور آنها باید به صورت طبیعی تامین شود در صورت عدم امکان تعبیه پنجره دیواری استفاده از نور گیرهای سقفی الزامی است .

تامین نور طبیعی فضاها توسط محفظه آفتابگیر
نورگیری و تهویه الزامی فضاهای قابل سکونت در صورت رعایت موارد زیر می تواند از طریق محفظه های آفتابگیر انجام شود :

استفاده از مکانیزمهای کنترل نور طبیعی ،با هدف صرفه جویی در مصرف انرژی و تنظیم نور طبیعی در ساختمان توصیه می شود .
الزامات تعویض هوای فضاها ۲-سطح شفاف نورگیری های سقفی نباید از سطح الزامی شیشه پنجره کمتر باشد . ۳-به هنگام تغییر کاربری یا تعمیر اساسی فضاهای اقامت و اشتغال موجود که نسبت به سطح الزامی کمبود سطح پنجره دارند تا حداکثر ۵۰ درصد از سطح الزامی می تواند از طریق نورگیر سقفی تامین شود . ۱-حداقل ۶۰ درصد سطح داخلی دیوارهای محفظه آفتابگیر باید از شیشه شفاف باشد ۲-حداقل ۵۰ درصد از سطح شیشه الزامی محفظه آفتابگیر باز شو باشد . ۳-نور و تهویه محفظه آفتابگیر نباید از محفظه یا فضای سر پوشیده دیگری تامین شود . ۴-پنجره فضاهای بهداشتی و آشپزخانه  نباید به محفظه آفتابگیر باز شود .

۱-تعویض طبیعی هوا         ۲-تعویض هوای مکانیکی
کلیه فضاهای اقامتی که تهویه مکانیکی می شوند باید  ارتباط مستقیم با فضاهای خارج داشته باشند تا تعویض هوای طبیعی نیز ممکن باشد .
تعبیه سطوح باز شوی زیر برای تعویض طبیعی هوا در انواع فضاها طبق جدولی ضروری است :

۱-در آشپزخانه هایی که به فضاهای اقامت خدمت رسانی می کنند حداقل سطح باز شود تهویه باید یک شانزدهم سطح کف آشپزخانه باشد .

تعویض هوای مکانیکی

۲-سطح باز شو در توقفگاه سر پوشیده اتومیبل باید حداقل ۲۵/۱ سطح کف باشد . ۳-کلیه توقفگاهای سرپوشیده باید تا حد امکان به صورت طبیعی تهویه و در صورت کافی نبودن سطح ها جهت تهویه طبیعی باشیم مکانیکی تهویه شوند . ۴-به منظور جلوگیری از انتقال دود و آلودگی هوای داخل توقفگاه به راهروها و راه پله ها تعبیه در جدا کننده ما بین این فضاها در کلیه ساختمانها الزامی است . ۵- به منظور اجتناب از تشدید و باقی ماندن آلودگی در داخل ساختمان ، فضاهای تاسیساتی باید دارای بازشود یا مجرای هوای متصل به خارج از فضای ساختمان باشد . ۱-فضاهایی که تعویض هوای آنها لازم بوده اما ملزم به تعویض هوای طبیعی نشده اند باید به صورت مکانیکی تعویض هوا بشوند . ۲-در سیستم های گرمایش و سرمایش هوای برگشت یک تصرف مسکونی نباید از طریق چرخه برگشت هوای تصرف دیگر تامین گردد . ۳-در آشپزخانه های باز و دیواری تخلیه هوای مکانیکی الزامی است . ۴-سیستم های تخلیه هوای آشپزخانه هایی که ملزم به تعبیه هواکش روی اجاق (هود ) هستند ، باید توسط کانال ها یا هواکش مستقل به خارج از بنا ارتباط یابند . ۵-سیستم تخلیه هوای آشپزخانه در تصرفهای مسکونی ساختمان های گروه های ۶و۷ باید کنترل مرکزی یا کلید برق روشنایی آشپزخانه و یا کلید مستقل شروع به کار کند و به سیستم برق اضطراری متصل باشد .

اعضای کششی در طراحی سازه های فولادی

اعضای کششی در طراحی سازه های فولادی

·         ساده ترین اعضای سازه هستند

·         مزایای این اعضای حساسیت پایین انها نسبت به لاغری

·         حداکثر لاغری این اعضا به 300 محدود شده

·         کنترل حداکثر لاغری میل مهارهای کششی که دارای پیش تنیدگی اولیه کافی باشند لازم نیست ولی نسبت طول به قطر انها به 300 محدود می شود

·         در روش ASD  (تنش مجاز)تنش مجاز کششی نباید از 0.6 تنش تسلیم بر روی سطح مقطع کل (معیار تسلیم) و یا از 0.5 تنش نهایی بر روی سطح مقطع موثر خالص (معیار گسیختگی ) تجاوز نماید.

Uplift ستون ها

اصولاً برای کاهش Uplift باید مهاربندها را در دهانه های بزرگ قرار دهیم و تعداد مهاربند را در پلان افزایش دهیم یا ضخامت پی را افزایش یا از پی های نواری و گسترده استفاده کنیم و کلاً مهاربند در دهانه کوچکتر آپلیفت بیشتر دارد و برعکس 
کلاً هرچه تعداد مهاربند بیشتر باشد آپلیفت کمتر است چون نیروی زلزله بین تعداد بیشتری مهاربند توزیع شده و هر مهاربند سهم کمتری خواهد داشت و در نتیجه آپلیفت کمتر خواهد بود. دلیلش آن هم به تحلیل سازه برمیگردد. اگر نیروی ستون رو F کششی فرض کنیم و حول نقطه ای دلخواه لنگرگیری کنیم تا نیروی F بدست بیاید، خواهیم دید که F در بازوی خود که همان طول دهانه می باشد ضرب می شود. در آخر برای تعیین F باید سمت دیگر تساوی بر بازو که همان طول دهانه است تقسیم شود. پس طول دهانه در مخرج کسر قرار می گیرد و با نیروی F رابطه معکوس پیدا می کند.

اصول و ضوابط طراحی هتل

اصول و ضوابط طراحی هتل

بررسی استانداردهای کلان طراحی هتل واستخراج لیست فضاهای مورد نیاز
به طور کلی هتل مکانی است که در آن امکان اقامت موقت و خدماتی همچون استخر، رستوران، سالن جشن ها و …..ارائه می شود.قدمت هتل به دوران تمدن های بزرگ باستانی باز می گردد.در ایران، بین النهرین و روم باستان مکان هایی بوده اند که اجداد هتل های امروزی محسوب می شوند.واژه هتل ریشه فرانسوی دارد و به معنی ((خانه شهری)) یا بنایی است که مراجعه کننده بسیاری دارد.    
اگر چه امروز انواع مختلفی از هتل وجود دارد که هرکدام کاربری های متنوع و متفاوتی ارائه می کنند،ولی عملکرد اصلی هتل بدون توجه به تعداد اتاق های آن یکسان است و نسبت به دوران باستان نیز تغییراساسی نکرده است.یک هتل امروزی شامل فضایی برای استراحت ،فضای عمومی(سرسرا)،خدمات جنبی مثل رستوران،حمام،صندق امانات،پارکینگ و بوتیک های کوچک برای خرید لوازم مورد نیاز مسافران است.در ایران کاروانسراها عملکرد مشابه هتل داشته اند.باید به خاطر داشت که در گذشته به جای آنکه یک بنا همه ی کاربری های مورد نیاز مسافران را داشته باشد، کاربری ها به صورت مجموعه های خدماتی با معماری بسیار شاخص و چشمگیر ساخته می شده اند. 
هر هتل از دو بخش مجزا تشکیل می شوند.بخش اول در اختیار مراجعان و بخش دوم در اختیار کارکنان است.این بخش ها در عین حال که باید کاملا منفک از هم باشند و بخش خدمات هرگز در معرض دید مراجعان قرار نگیرد.ارتباط دو بخش هم باید بسیار سریع و آسان باشد.در بخش اول ،فضاهای اقامتی(اتاق،آپارتمان و سوئیت)و فضاهای عمومی شامل سرسرا،رستوران،فضاهای تفریحی و ورزشی،مغازه ها،بخش مدیریت و پزیرش،پارکینگ و ……قرار دارند و در بخش دوم،انبارها،آشپزخانه،رختش ویخانه،فضاهای تاسیساتی،بخش تعمیرات و نگهداری و… یکی از ویژگی های هتل و بخصوص هتل های بزرگ خودکفا بودن است.امروزی ها نسبت به گذشتگان امکانات مالی بیشتر ولی وقت کمتری برای استراحت و فراغت دارند.ازاینرو هتل ها باید حداکثر خدمات را در حداقل زمان فراهم کنند.
یکی دیگر از عوامل مهم در تراحی هتل ها سهولت جهت یابی است.بسیاری از مراجعان هتل ها برای بار اول به آن مکان قدم می گذارند و مدت کوتاهی در آن سیر می کنند.آرایش فضاها و معماری داخلی باید چنان باشد که مسیرها در یک نگاه قابل شناسایی باشد.وگرنه در مجموعه پیچیده ی هتل افراد دچار سردرگمی می شوند و کاربری های مورد نیاز خود را نمی یابند. مهم ترین کاربری ها برای شناسایی سریع،پذیرش،آسانسرها،اتاق ها،صندق،رستوران و پارکینگ هستند.در طراحی هتل ها باید به عوامل مهم رفاه فیزیکی(درجه حرارت،روشنایی،ارگونومی و دسترسی)، آسایش روانی(فضاهای هتل حس امنیت،آرامش،صمیمیت،شفافیت و کیفیت را القا کند) و لذت زیبایی شناختی(هماهنگی عناصر معماری و معماری داخلی،رنگ آمیزی و نور پردازی مناسب،چشم اندازها و فضاهای سبز و زیبا و…) وجود کاربری های تفریحی متنوع(استخر، سالن های بازی،تلویزیون،فیلم های ویدئویی،سالن ورزشی،رستوران های مختلف با غذاهای متنوع)و کاربری های مکمل مورد نیاز(اتصال به اینترنت،تحویل نشریات روز،آرایشگاه و…)توجه کرد تا اقامت در هتل دلزدگی ایجاد نکند و مراجعه با علاقه ی بشتری به هتل مراجعه کنند.
فضاهای مورد نیاز برای طراحی هتل ۵ ستاره عبارتند از:

• سرسرای ورودی:شامل پیشخوان(اطلاعات،پذیرش مجهز به سیستم رایانه،رزرو اتاق،صندق دار،) صندق امانات،اتاق نگهداری موقت چمدان های مهمانان،محل انتظار،سالن نشیمن(لابی)با امکانات پذیرایی(نوشیدنی سرد و گرم)محلی برای تماشای تلوزیون،سرویس بهداشتی مردانه و زنانه.
• اتاق یک نفره با تخت خواب
• اتاق دونفره یک تخته
• اتاق دو نفره دو تخته
• گنجه توکار برای اتاق ها
• سرویس بهداشتی برای تمام اتاق ها شامل دستشویی، توالت و وان یا زیر دوش مجهز به دوش دیواری
• سوئیت شامل اتاق خواب،فضای نشیمن مجهز به تلوزیون و میز تحریر،آبدارخانه کوچک با کابینت در محل مناسب به صورت باز و بسته و مجهز به هود،فر برقی،یخچال و سرویس بهداشتی(توالت و وان یا زیر دوش مجهز به دوش دیواری یا متحرک)
• آپارتمان به تعداد مورد نیاز شامل اتاق های خواب،سالن پذیرایی و ناهارخوری مجهز به تلوزین و میز تحریر،آشپزخانه مجهز به هود،فر برقی،یخچال و سرویس بهداشتی،انباری،اتاق همراه(در صورت نیاز)
• بالکن به چشم انداز دریا- پارک- ساحل…
• سالن رستوران
• آشپزخانه مجهز و شامل قسمت های آماده سازی،تهیه غذاهای سرد و گرم،شستوشوی ظروف
• آبدارخانه متناسب با ظرفیت سالن رستوران
• فضایی بعنوان ***** بین رستوران و آشپزخانه
• سرویس های بهداشتی مجزای زنانه و مردانه با *****(پیش ورودی)در مجاورت سالن رستوران
• سالن چای خانه(کافی شاپ)و آبدارخانه مخصوص
• مغازه های مختلف(صنایع دستی،عطریات،عتیقه فروشی،نمایشگاه،سوپرمارکت، غذاهای محلی و…)
• غرفه فروش فیلم،اسلاید،کتاب،مجله،روز نامه و…
• تاکسی و دفتر خدمات تاکسیبرای مهمانان مهمانخانه
• باجه امور بانکی و ارزی
• باجه دورنویس،تلتکسپست و تلفن
• غرفه شیرینی و شکلات
• محل برگزاری نمایشگاه های هنری
• امور اداری(اتاق مدیر،معاون،حسابداری،کارگز ینی و…)
• واحد مسکونی مدیر
• آبدارخانه در طبقات جهت استقرار دستگاه های یخ ساز،آب سردکن و…
• خانه داری در طبقات جهت نگهداری پتو،ملحفه و…
• پله خدماتی و محل اسقرار آسانسور نفربر و آسانسور حمل بار
• پله فرار
• راهروها
• حیاط خلوت ها
• محوطه(فضای باز)
• فضای سبز
• پارکینگ
• تلفن عمومی با کابین مخصوص
• نمازخانه مردانه و زنانه مجزا با پیش ورودی(کفش کن)
• وضو خانه و سرویس بهداشتی نزدیک به نمازخانه
• سالن اجتماعات و جشن ها با ورودی مستقل(از خیابان یا محوطه مهمانخانه) و با سرویس جداگانه مردانه و زنانه
• سالن کنفرانس
• اتاق مطالعه و کتابخانه
• فوریت های پزشکی و کمک های اولیه
• اتاق استراحت کارکنان
• غذا خوری خصوصی برای کارکنان
• محلی برای بارانداز جهت تحویل و توزین مواد غذایی و نیازمندی های مهمانخانه
• انبار مرکزی نگهداری مواد غذایی
• انبار ظروف و لوازم مخصوص آشپزخانه و رستوران
• انبار وسایل فنی و تاسیسات
• رختشوی خانه مجهز به ماشین های آبشویی،غلطک و پرس اطوکشی
• موتورخانه حرارت مرکزی و تهویه مطبوع
• استخرسرپوشیده،سونا،جکوزی و …
• زمین تنیس،بدمینتون و امثال آن

ضوابط و اصول طراحی هتل و متل ( مجتمع های بین راهی )

هتل از آن دسته مباحثی محسوب میشود که بیشتر به عملکرد بنا توجه دارد تا به فرم آن. با این وجود نمیتوان از فرم به عنوان یکی از مهمترین عناصر جذب مخاطب فارغ شد. هتل ها از نظر کیفی به چند دسته ی عمده تقسیم میشوند. که در زبان عام از آنها به تعداد ستاره تعبیر میشود. یکی از ایده های مورد استفاده در هتل میتواند تفکیک فضاهای سرویس دهنده و سرویس شونده باشد. که در کارهای لویی کان میتوان به خوبی آنرا مشاهده کرد.

نکات مهم در طراحی هتل     
۱- مسیر حرکت مهمانان، وسایل و کارکنان باید جدا باشد.
۲- به ازای هر اتاق ۶ متر مربع فضای راهرو به عرض ۱٫۵۰ تا ۱٫۸۰ متر لازم است.
۳- زباله ها باید در فضایی مسقف (برای محدود کردن سرو صدا در شب) با ارتفاع سقف ۴٫۳۵ متر انباشته شود.       
۴- بخش سرایداری هر طبقه در امتداد راهروهای منتهی به اتاق مهمانان سازمان دهی می شود
۵- برای افزایش بازده بهتر است مسیرهای بین آشپزخانه – تحویل غذا – رستوران تا حد امکان کوتاه باشد.
۶- خدمات مربوط به آماده سازی غذا و نوشیدنی در هتل سه نوع می باشد:
الف: رستورانها و بوفه های شامل فضاهای ضیافت که به آشپزخانه ی ماهواره ای شکل نزدیک هر رستوارن و اتاق ضیافت نیاز دارد و بخش های پذیرایی در اتاق مهمانان هر طبقه وجود دارد.
ب: یک یا دو رستوران و اتاق عملکردی که به یک آشپزخانه نیاز دارد تا بتواند مستقیماً رستورانها و اتاقها را سرویس دهد     
ج: حداقل امکانات پذیرایی در هتل، ولی مجهز به رستورانهای جداگانه باشد.         
۷- در هتل ها ممکن است دستگاههای فروش سکه ای یا اغذیه فروشی های شخصی نیز وجود داشته باشد.
۸- طراحی آشپزخانه در ۴ مرحله انجام می پذیرد:         
الف: آماده کردن طرحی شامل تمام فضاهای اصلی مورد نیاز.       
ب: تعیین حداقل و حداکثر تعداد کارکنان لازم برای هر قسمت.   
ج: مشخص کردن تجهیزات و لوازم لازم برای هر قسمت.  
د: تخصیص فضاها.       
در آشپزخانه های هتلهای متوسط به ازای هر صندلی سطحی برابر یک متر مربع فضا نیاز است. این اندازه برای هتل های مجلل به ۱٫۲ متر مربع می رسد. 
۹- خدمات رخت شویی هتل ها به سه طریق می باشد.   
الف: کرایه ملحفه یا قرارداد با رخت شویی های بیرون از هتل.      
ب: یک بخش مرکزی که در داخل هتل و توسط بخش های آن انجام می شود.     
ج: رخت شوی خانه در همان مجموعه و ساختمان که توسط هتل اداره می شود.   
۱۰- اتاقها بنا به اندازه می توانند شامل فضای نشیمن با صندلی – تلویزیون – میز کار – یخچال – میز برای قراردادن کیف باشند.         
۱۱- ابعاد تخت:          
تخت دوقلو ۱۰۰× ۲۰۰ سانتیمتر
تخت دونفره ۱۵۰×۲۰۰ سانتیمتر
تخت دو نفره بزرگ ۱۶۵×۲۰۰ سانتیمتر 
تخت دو نفره بسیار بزرگ ۲۰۰×۲۰۰ سانتیمتر   
۱۲- حداقل فضای مورد نیاز برای اتاقها:  
اتاق یک تخته: ۴٫۵۰ × ۴٫۱۰ متر        
اتاق دو تخته: ۴٫۵۰ × ۴٫۵۰ متر
به این اتاقها فضایی به ابعاد حداقل ۲٫۵۰ × ۳٫۸۰ متر به عنوان حمام و توالت اضافه می شود.

مساحت / بخش        
زیر بنای هر طبقه (درصد)        
فضاهای اداری-مدیریتی و دبیرخانه       
۱% – ۲%       
فضاهای مراقبت و تعمیر
۴% – ۷%
فضاهای خدماتی مانند آشپزخانه-اتاقهای کارکنان-انبارها  
۹% – ۱۴%
فضاهای اوقات فراغت- ورزش- فروشگاهها         
۲% – ۱۰%
اتاقها–توالت ها–دوشها و حمامها–راهروها و سرویسهای طبقات    
۵۰% – ۶۰%
اتاقهای عمومی – فضای پذیرش-سالنها و سرسراها        
۴% – ۷%
فضاهای پذیرایی-رستورانها و بوفه ها-فضای مهمانان       
۴% – ۸%       
فضای ضیافت شامل اتاق سخنرانی و جلسات      
۴% – ۱۲%

تسهیلاتی که باید برای معلولین در نظر گرفته شود.        
این تسهیلات باید حداقل یک درصد تا دو درصد اتاقها و ترجیحاً در طبقه همکف منظور گردد.
شیبه های ۲۰% – راهرو ها به عرض ۹۱۵ میلیمتر – درها به عرض ۸۱۵ میلیمتر به صورت تمام باز – سرسراها ۴۶۰ میلیمتر عریضتر از در – در کمد ها به صورت کشویی – قفسه ها به ارتفاع ۱٫۳۷ متر – حمام ها با فضای باز اصلی ۱٫۵۲ متر و عرض ۲٫۷۵ متر – میز توالت به ارتفاع ۸۶۰ میلیمتر که فضای لازم برای زانوها ۶۸۵ میلیمتر و ارتفاع آینه از کف ۱ متر – ارتفاع صندلی میز توالت ۴۳۰ میلمتر – کلید ها در ارتفاع ۱٫۲ متر – تختها به ارتفاع ۴۵۰-۵۰۰ میلیمتر – فاصله تخت و مبل ۹۱۰ میلیمتر – اتاقهای استاندارد به عرض ۳٫۶۵ متر.     
سطح چشم از صندلی چرخدار ۱٫۰۷ تا ۱٫۳۷ متر است بنابراین میزهای آرایش باید به همین اندازه باشد و فضایی برابر ۶۸۵ میلیمتر برای زانوها داشته باشد. پنجره ها نیز تا حد امکان باید پایین باشد. میله ها و دست آویزها باید به دیوارهای حمام ها و توالت ها زده شود.

هتل   
هتل یک واژه فرانسوی و منظور آن مکانی است که تسهیلات لازم برای اقامت کوتاه مدت مسافر را در مقصد یا مسیر حرکت تامین می کند.معادل های فارسی آن عبارت اند از: کاروانسرا، مهمانخانه، مهمان پذیر،زائرسرا و مسافر خانه،که صرفنظر از درجه و کیفیت خدماتی آنها در دنیا پیشینه چندین هزار ساله دارند.این تاسیسات برای کسب و کار و ایجاد درآمد ساخته می شوند، و گرنه اقامت موقت از طریق خیریه، و انواع کم هزینه تری وجود داشته و دارند. میان شیوه مسافرت،سنت و نحوه اقامت موقت رابطه تنگاتنگی وجود دارد.
در قدیم که مردم به دلیل کمبود امکانات کمتر مسافرت می کردند، در مقصد اغلب به منزل خویشان و آشنایان خود فرو می آمدند که این کار در سنت مهمان نوازی ایرانیان همراه با اقتصاد معیشتی آن زمان روش پسندیده و پذیرفته ای بوده است. 
اتاق اجاره ای کوتاه مدت در یک واحد مسکونی، چیزی میان مهمان پذیر یا اماکن کم هزینه در ایران و دیگر کشورهاست.این سنت پسندیده در بیشتر روستاها و شهرهای شمالی ایران رایج است و به تقویت بنیه اقتصادی مالک خانه و استفاده بهینه از فضای خالی کمک می کند.در بسیاری از شهرهای توریستی اروپا نیز اجاره دادن اتاق اضافی به توریستها مرسوم است.    
در حال حاضر در ایران ایجاد مجتمعهای خدمات رفاهی و بین راهی و کمپینگ جزیی از برنامه زیرساختهای گردشگری است.
هتل به مفهوم یک مجتمع خدماتی با هدف کسب درآمد و سود پدیده تکوین یافته ای است که پیشینه آن به انقلاب صنعتی اروپا بر می گردد،از انقلاب صنعتی تا به امروز دست کم چهار رویداد به رونق صنعت توریسم و هتل سازی و هتل داری کمک کرده است. نخستین عامل، تغییر الگوی تولید و مصرف انرژی از سوختهای گیاهی و حیوانی به زغال سنگ و سپس به انرژی هیدروکربنی از آغاز قرن بیستم( که امکان تحرک انسان را در مقیاس انبوه و سریع فراهم آورد.)ف دوم، تولید انبوه صنعتی و گسترش تجارت، آن هم به مقیاس وسیع.سوم اختراع و رواج خودروی شخصی و ترن و هواپیما و امکان حرکت سریع و آسان تر و نهایتا” افزایش سطح درآمد مردم همراه با کاهش ساعات کار و افزایش اوقات فراغت

متل یا مجتمعهای توریستس بین راهی        
امروزه مسافران در مسیر حرکت می توانند در اقامتگاه های بین راهی توقف کنند که متل نامیده شده اند.در گذشته کاروانسراها این نقش را ایفا می کردند.متل از نظر لغوی ترکیبی از هتل و ماشین است.ساده ترین تسهیلات بین راهی قهوه خانه یا رستوران است که گاه تخت برای خوابیدن در اختیار مسافر قرار می دهند.
متل حتی از نظر شکلی هم شباهت بسیار زیادی به کاروانسراهای قدیمی دارد.در کاروانسرا، اتاقهایی که در اختیار مسافر قرار می گرفت دور تا دور محوطه یا حیاطی ساخته می شد که چهاپایان مسافر کش یا بارکش نگهداری یا تیمار می شدند. بهترین متل های امروز دور تا دور یا کنار پارکینگ خودروها ساخته می شوند و دسترسی به اتاق را مستقیما” از پارکینگ میسر می کنند. حتی تشریفات ثبت نام و تسویه حساب مسافر به صورت الکترونیکی انجام می شود و مراجعه مسافر به میز پذیزش ضرورت خود را از دست می دهد. متل بر خلاف هتل از تسهیلات کمتر اما سرعت بیشتری برخوردار است. مسافر میان راهی در جایی توقف می کند که سریع غذا بخورد، استراحت کند و دوباره به راه بیافتد تا در زمان پیش بینی شده به مقصد برسد.مسافر در استفاده از متل حتی همه چمدانهای خود را به اتاق نمی برد، بلکه به بردن یک ساک اکتفا می کند و بقیه اثاث خود را در ماشین باقی می گذارد.به همین دلیل، معمولا” در اتاق متل جایی برای اثاثیه مهمان پیش بینی نمی شود.   
اما در هتل، مسافر زمان بیشتری در اختیار دارد و می تواند از همه تسهیلات آن از جمله رستوران، فروشگاهها، سالن ورزشی، آرایشگاه و خشک شویی استفاده کند.

موقعیت مکانی انواع هتل در شکه توریسم   
هتل یک واحد اقتصادی است و باید سودآور باشد،مگر اینکه اقتصاد آن به نظام گسترده تری وابسته باشد، مانند هتلی که یک نهاد یا صنعت خاص برای کارکنان و مهمانان خود می سازد و سود دهی مستقیم آن هدف سازنده نیست. اما اگر هتل را یک واحد درآمدزا بدانیم، اقتصاد آن به کل اقتصاد شبکه توریسم گره خورده است و میزان درآمدزایی آن وابسته به رفتار شبکه است و از هر اختلالی که به شبکه وارد شودتاثیر می پذیرد. ذکر دو نمونه از اختلالاتی که به دلیل عوامل فراملی و درونی به شبکه توریسم ایران وارد شده است برای درک این نکته لازم به نظر می رسد.عامل تاثیرگذار برونی را در حال حاظر می توان مشکلات سیاسی ایران با جهان غرب و کاهش سهم ایران از بازار بالقوه توریسم اروپا و آمریکا و حتی خاور دور دانست. نمونه بارز و اخیر عوامل داخلی موثر در سلامت اقتصاد هتلداری، سهمیه بندی بنزین است.هر دو مورد بر ضریب اشتغال هتلها اثر منفی داشته اند. این بحث بسیار مهم ریشه دار و عمیق است. به طور خلاصه می توان اشاره کرد که هرچند هتل سازی و هتلداری یک فعالیت خصوصی است، اما بسترسازی برای صنعت توریسم(ایرانگردی و جهانگردی) در سطح ملی از وظایف دولت و نظام برنامه ریزی است.
نابسامانی در این بسترسازی به عوض رونق توریسم در ایران، به سود رقبای همسایه ما تمام می شود. درآمد حاصل از جهانگردی در کشورهایی که به این صنعت تسلط دارند و می دانند چگونه آنرا اداره کنند با درآمد نفتی ایران رقابت می کند،با این تفاوت که درآمد نفتی متمرکز است، اما درآمد توریستی بین مردم توزیع می شود

جا، ظرفیت و درجه بندی هتل
مجهزترین هتلها قاعدتا” در مراکز شهرهای بزرگ ساخته می شوند، اما ساخت چنین مجتمعهایی در حاشیه شهرها نیز کاملا” متداول است. برای هتلهایی که تسهیلات برگزاری کنفرانس در آنها پیش بینی می شود،یا برای کسانی که از ازدحام مراکز شهری گریزان اند،حاشیه شهرها جای مناسب تری است.امکان یافتن زمین بزرگ تر و ارزان تر برای ساخت پارکینگ و باغ سازی در حاشیه شهرها به مراتب بیشتر از مراکز شهری است.       
ظرفیت هتل به کشش بازار توریسم بستگی دارد، تعداد اتاق در یک هتل گاهی به چندین هزار می رسد، که در این صورت هتل خود مانند شهری است که به خدمات متعدد دیگری از جمله دسترسی و حمل و نقل سریع نیاز خواهد داشت.        
در طراحی هتل باید به طبقه بندی آن از نظر سطح و کیفیت سرویس دهی در ارتباط با قدرت خرید مهمانان بالقوه آن توجه شود.هتلها امروز از یک طبقه بندی ساده ۱ تا ۵ ستاره استفاده می کنند که ۱ ستاره ارزان ترین و ۵ ستاره گران ترین هتلها است. با تبدیل کاخهای قدیمی هتلهای لوکس تری هم برای ثروتمندان ساخته شده است. در مجهزترین هتلها علاوه بر فضاهای خصوصی(اتاقها، سویتها)،استخر سرپوشیده با آب گرم و متناسب با فصل، سونا، جکوزی،سالنهای بدنسازی و ماساژ، رستورانهای مجهز و گاهی گردان در بالاترین طبقه و همکف، سالنهای کنفرانس و تله کنفرانس و اتاقهای ملاقات خصوصی، همچنین خدمات ارتباطی تلفن، تلویزیون، اینترنت، آلارم، مینی بار در اتاقها و سرویس چای و قهوهف و یخچال در نظر گرفته می شود. سرو غذا در اتاق در تمام ۲۴ ساعت میسر است.هر چه سطح خدماتی و درجه هتل تنزل کند از این سرویس ها کاسته می شود. در مسافرخانه توالتها عمومی می شوند و اتاقهای عمومی تا تخت خوابه ساخته می شوند که مسافران الزاما” یکدیگر را نمی شناسند. مسافرخانه هایی در اطراف بازار تهران تابستانها روی پشت بام خود را با تخت خوابهای تک نفره پر می کنند و مسافر شب خواب که اصراری به خوابیدن در اتاق ندارد، از این تختها با قیمتی ارزان تر استفاده می کند.
در فرودگاهها و روستاهای نزدیک فرودگاههای اروپاف برای مسافران ترانزیت که باید زمان طولانی میان دو پرواز یا دو قطار را بگذرانند، هتلهایی با خدمات محدودتر، به صورت ساعتی در اختیار مسافر قرار می دهند. خدمات عمومی برای این مسافران در سالن ترانزیت فرودگاه وجود دارد. در ژاپن که زمین کم و فضاها مینیاتور هستند، از دهه ۱۹۷۰ به این سو نوعی هتلهای کپسولی موسوم به یوتل (yotel) ساخته شده است که فقط کابین کوچکی برای خوابیدن است و به مسافرانی که از قطار باز می مانند اجاره داده می شود. معماری آنها شبیه قوطی عطاریهای سابق در ایران است. فضاها به صورت تخت خوابهای سه طبقه ای سربازخانه ای ساخته می شوند و تنها پرده ای آنها را از فضای اطراف جدا می کند. 
اما در ایران ساخت و اداره هتلهای مدرن از اوایل قرن حاظر متداول شد که گراند هتل در خیابان علاء الدوله (فردوسی کنونی) نمونه شناخته شده ای از آنهاست. زنجیره هتلهای بین المللی مانند هتل هیلتون (استقلال کنونی) و شراتون (هتل هما کنونی) از دهه ۱۳۴۰ به بعد در ایران ساخته شدند که دهه ۱۳۵۰ تا انقلاب اسلامی اوج رونق و فعالیت آنها بود، پس از انقلاب و با وجود کاهش توریسم بین المللی در ایران، ساخت هتلهای چند ستاره در تهران و شهرهای عمده گسترش یافت تا حدی که امروزه ظرفیت هتلها در شهرهای بزرگ بیش از حجم ایرانگردی است و هتلها با کمبود مسافر روبه رو هستند.ساخت زنجیره هتلهای هما همزمان با تربیت کادر هتلداری و خدماتی هتل صورت گرفت.تغییرات غیر ضروری در ساختار اجزای هتلها ـ از جمله تغییر توالت فرنگی به ایرانی و حذف پی سوآر(pissoir) ـ به کاهش کیفیت هتل از دید جهانگرد خارجی انجامید، این حرکت اکنون وارونه شده است.      
استفاده از جاذبه های طبیعی و مصنوعی در هتل سازی رواج دارد. سرمایه گذاران هوشمند با طرحهای ابتکاری جاذبه های طبیعی را مضاعف می کنند. ساخت هتل در آب، میان یخها، در برف، در غارهای صخره ای( نمونه ترکیه) در سراسر جهان باب شده است. هتل برج العرب دوبی روی یک جزیره مصنوعی و به شکل بادبان قایق ساخته شده که یادآور فرهنگ این بخش از خلیج فارس است.

تخصیص فضاهای هتل
برنامه توزیع فضا       
جلوتر نمونه کاربرد آمار در یک هتل تیپیکال تجاری با ۱۰۰ اتاق، به عنوان راهنما ارائه شده است. اطلاعات و مشخصات کلی هتل را نشان می دهد. در پی آن، اطلاعات مشخ تر مربوط به تخصیص فضاها آمده است. برآورد اولیه ۵۹ درصد فضای مفید و ۴۱ درصد فضای غیر مفید را نشان می دهد که نسبت به آنچه عملا” وجود دارد مناسب تر است.      
در مرحله اولیه طراحی، ممکن است تصمیم بر این باشد که ۱۵۰۰ فوت مربع به کافی شاپ اختصاص یابد که باعث حذف اتاق غذا خوری اصلی و کاهش متراژ آشپزخانه اصلی به حدود ۲۵۰ فوت مربع می شود. تالار ضیافت با سه اتاق جانبی آن ممکن است حذف شود یا در صورت اطمینان از وجود تقاضا، در زیرزمین قرار گیرد. رختشویخانه احتمالا” حذف می شود، گرچه در برنامه پیش بینی شده است.
از نظر کارآیی، بهتر است تقزیبا” همه بخشها در طبقه همکف باشند. گرچه برای برابر شدن تقریبی همکف و زیرزمین، بخشهای B برای زیرزمین در نظر گرفته شده اند.     
بنابراین همکف با احتساب ۵۰۰ فوت مربع برای پلکان و آسانسورها و با حذف کافی شاپ ۸۰۰ فوت مربعی و کاهش ۲۵۰ فوت مربع از آشپزخانه اصلی، به ۱۰۵۹۰ فوت مربع بالغ می شود. این رقم در مقایسه با تخمین اولیه ۱۰ هزار فوت مربع برای همکف رضایت بخش است.      
زیرزمین شامل تالار ضیافت، با حذف رختشویخانه و اختصاص ۲۵۰ فوت مربع به راهروها، جمعا” به ۱۰۴۴۰ فوت مربع مساحت می رسد که تقریبا” با همکف برابر است. 
هر طبقه ۱۷ اتاق مهمان دارد و به اضافه ۲ پلکان،شفت آسانسور و رختکن خدمتکارها که معادل ۳ اتاق است، در مجموع فضایی به اندازه ۲۰ اتاق می خواهد. با در نظر گرفتن ۱۰ اتاق در هر طرف راهرو با عرض فرضی تقریبا” ۱۲ فوت،طول هر طبقه در مجموع حدود ۱۲۰ فوت می شود. عرض هر طبقه هم معمولا” ۵۰ فوت است و در نتیجه، مساحت هر طبقه ۶ هزار فوت مربع می شود که برآورد قبلی با عنوان «اطلاعات کلی» آن را تایید می کند. تقسیم فضاها به اختصار به ترتیب زیر است.       
تقسیم فضاها 
۶ طبقه تیپیکال مهمان،هر کدام ۶ هزار فوت مربع ۳۶ هزار فوت مربع      
طبقه همکف،۱۰۵۹۰ فوت مربع ۱۰۵۰۰ فوت مربع       
زیرزمین،۱۰۴۴۰ فوت مربع ۱۰۵۰۰ فوت مربع   
جمع کل تقریبی زیربنا ۵۷ هزار فوت مربع

شامل: 
ـ فضاهای اتاقها 
ـ فضاهای عمومی شامل: سرسرا، فضاهای سرو غذا و نوشیدنی، فضای ملاقات       
ـ فضای پشتی شامل: آشپزخانه، رختشویخانه و فضای سرویس     
سطوح زیربنا در سه بخش مشخص شده اند: زیرزمین(B)،همکف(G) و طبقات اتاقهای مهمان(T).
طبقات مهمان  
هدف طراحی کارآمد: حداکثر فضا برای اتاقهای مهمان     
برای حداکثر سوددهی، تیم طراحی باید درصد سطوح زیربنای طبقات مهمان را به حداکثر و فضای سیرکولاسیون و خدماتی(محوطه آسانسور،انبار ملافه ها، شوتهای زباله و قسمت دستگاههای فروش ماشینی نوشیدنی و تنقلات) را به حداقل برساند. مسائل زیبایی شناختی را نمی توان نادیده گرفت. اما مقایسه ساده ای میان آلترناتیوهای مختلف با درصد فضاهای اختصاص یافته به اتاقهای درآمدزای مهمان، اغلب می تواند به انتخاب راه حلاهای پر درآمدتر بیانجامد.
تحلیل موارد مختلف هتلهای بلند مرتبه نشان می دهد که شکل ظاهری برخی از آنها کاراتر است. انتخاب یک شکل در مقایسه با شکل دیگر می تواند به معنای ۲۰ درصد صرفه جویی در فضای کلی اتاقهای مهمان و حدود ۱۵ درصد در کل ساختمان باشد.به عنوان مثال، در سه نوع نقشه هتل ـ با دو ردیف اتاق در هر طبقه، برجهای چهارگوش و آتریوم ـ با اتاقهای یک اندازه، مساحت هر اتاق می تواند از ۴۶۰ تا ۵۷۵ فوت مربع متغیر باشد.       
مطالعات همچنین نشان می دهد که تصمیمات کوچک بعدی هم بر کارایی گروه بندی نقشه های استاندارد اتاقهای مهمانف سیرکولاسیون یک یا دو ردیفه، دسته بندی آسانسورهای عمومی و خدماتی و دسترسیهای مناسب به اتاقهای انتهایی یا در گوشه(که مشکل ترین مساله طراحی است) تاثیر می گذارد.از آنجایی که اتاقهای مهمان بخش عمده هتل را تشکیل می دهند، طراح باید معیارهای کمی را برای طراحی کارآمد آنها در نظر بگیرد.         
کارایی نسبی طبقات مهمان را می توان مستقیما” با محاسبه درصد کل زیربنای تخصیص یافته به اتاقهای مهمان سنجید که از کمتر از ۶۰ درصد در نقشه غیر کارای آتریوم تا بیش از ۷۵ درصد در نقشههایی با دو ردیف اتاق بسیار فشرده در هر طبقه متغیر است.بی تردید هرچه این درصد بیشتر باشد انتخابهای بیشتری برای سازنده و معمار فراهم می شود، مثلا” اتاقهای مهمان اضافی و اتاقهای بزرگتر با سرمایه یکسان می تواند ساخته شود؛ یا کیفیت مبلمان و سیستمهای خاص ساختمانی بهتر شود؛ یا سایر فضاهای عملکردی هتل بزرگتر شود؛ یا کل هزینه پروژه و ساخت به طور قابل ملاحظه ای کاهش یابد.
بخشهای بعدی شامل توضیحاتی درباره اشکال اصلی اتاقهای مهمان و تصمیماتی است که بیشترین تاثیر را درطراحی نقشه های مقرون به صرفه برای اتاقهای مهمان دارند. این تصمیمات در برخی نقشه ها شامل تعداد اتاقها در هر طبقه و در بعضی دیگر مثلا” محل قرار گیری حفره آسانسور است، در حالیکه در برخی موارد، شکل ساختمان مهمترین موضوع است و در مجموع، کاراترین اشکال آنهایی اند که حداقل فضای سیرکولاسیون را دارند،یعنی سازه هایی با دو ردیف اتاق در راهروی هر طبقه یا برجهایی با هسته مرکزی فشرده.

طراحی طبقات
ـ طرح به گونه ای سازماندهی شود که اتاقهای مهمان حداقل ۷۰ درصد از زیربنای ناخالص طبقات را به خود اختصاص دهد.  
ـ آسانسورها و پلکانها به جای دیوار خارجی در فضای داخلی قرار گیرند.    
ـ نقشه راهرو با هدف تسهیل حرکت مهمانان تهیه شود.   
ـ سرسرای آسانسور در بخش میانی سازه قرار گیرد.        
ـ ماشینهای عرضه یخ و نوشیدنی های خنک نزدیک آسانسورهای عمومی قرار گیرند.
ـ آسانسور خدماتی، انبار ملافه ها و شوتهای زباله در قسمت مرکزی قرار گیرند.     
ـ پهنای راهرو حداقل ۵ فوت باشد،۵ فوت و ۶ اینچ مناسب تر است.        
ـ فاصله اتاق مهمان تا پله های فرار حداکثر ۱۵۰ فوت(اگر به طور کامل از سیستم آب پاش استفاده می شود) یا براساس مقررات محلی باشد.     
ـ اتاق مهمان برای صرفه جویی در لوله کشی به صورت پشت در پشت باشد.        
ـ اتاقهای مهمانان معلول در طبقات پایینی و نزدیک آسانسورها قرار گیرد.  
طراحی اتاقهای مهمان که اغلب سه چهارم از کل هتل یا بیشتر است، عامل مهمی در کارایی همه پروژه ها است.     
اهداف طراحی که به معمار کمک می کند موفقیت نسبی هر ایده طراحی معین را ارزیابی کند، شامل مفاد فهرستهای کنترل هم می شود.        
کف(دال،slab )
شکل مربوط به کف(تصویر۱)شامل طرحهایی است که عمدتا” افقی اند و راهروهایی با یک یا دو ردیف اتاق در هر طبقه دارند.متغیرهای طراحی کم اند و عمدتا” مربوط به شکل(مستقیم یا L شکل)،طراحی هسته و محل قرارگیری پلکانهای فرار هستند.معمار باید به موارد زیر توجه کند:
ـ بارگذاری در راهرو: با توجه به شرایط سایت،آیا اتاقها در راهروهایی با یک ردیف اتاق در یک طرف، حداکثر دید را دارند یا در وضعیتهای دیگر؟        
ـ شکل: کدام شکل به خصوص(مستقیم،کج،L،پیچ و خم دار،حیاط یا اشکال دیگر) بهترین دید را دارد؟
ـ محل قرارگیری هسته: آیا هسته های عمومی و خدماتی باید یکی باشند یا جدا،و در کجای برج قرار گیرند؟
ـ طراحی هسته: بهترین راه سازماندهی آسانسورهای عمومی و خدماتی، انبار ملافه ها،شوتها و محل استقرار دستگاههای فروش ماشینی چیست؟        
ـ محل قرارگیری پلکان: پلکانهای فرار کجا باید قرار گیرند؟
بالاترین میزان کارایی نقشه کف در اساس منوط به دو ردیفه بودن اتاقها در راهروهاست. طرحهایی با یک ردیف اتاق برای تعداد اتاق یکسان، ۴ تا ۶ درصد بیشتر زیربنا نیاز دارند. مثلا” فقط وقتی عوامل خارجی، مثل سایتی با ابعاد باریک یا یک منظره فوقالعاده ایجاب می کند، راهروهایی با یک ردیف اتاق باید مدنظر قرار گیرند.
اگرچه در طراحی کف، نقشه هایی با دو ردیف اتاق در هر طبقه کارآمدترین اند، معماران با تجربه در هتل سازی و کارکنان شرکتهای مدیریتی هتل شیوه هایی برای تراکم بیشتر نقشه ها پیدا کرده اند.
شکلهایی که حفره های آسانسور و خدمات را در گوشه های داخلی قرار می دهند امتیازاتی چند دارند. آنها تا حد کمی از زیربنای سطوح، غیر از اتاقهای مهمان، و تا حد زیادی از حجم هندسی ساختان می کاهند و امکانات معماری جالب تری را فراهم می کنند. به عنوان مثال طرحهایی با «کف روی هم لغزیده» با صرفه تر است، زیرا در آنها هسته های عمومی و خدماتی یکی می شوند و در ضمن،هیچکدام از اتاقهای مهمان از محیط هندسی ساختمان بیرون نمی مانند. شکل «خم دار» که در زاویه ها انحنا می یابد، سرسراهای آسانسور جذاب و زیربناهای خدماتی متراکم را به وجود می آورد و راهروهای بلند را خرد می کند.
طراحی هسته به دلیل نیاز به اتصال آسانسورهای خدماتی به بخش خانه داری و دیگر فضاهای پشتی مشکل است و اغلب وجود دو فضای پشتیبانی جدا و با فاصله از هم را ضروری می کند، با این حال در بسیاری از هتلها آنها در یک فضا قرار می گیرند.      
یک هدف مشترک عبارت است از استقرار آسانسور در بخش میانی کف تا از فاصله راه رفتن بکاهد. به جای ادغام سیرکولاسیون عمودی در بدنه برج، طراح ممکن است هسته را به انتهای ردیف اتاقها اضافه یا از نمای اصلی دور کند.       
جانمایی عملی هسته عامل تعیین کننده دیگری در کارایی طرحهای تیپیکال(نمونه وار) است. در اغلب نقشه های کف، هسته های عمودی به فضایی معادل ۲ تا ۴ دهانه سازه ای نیاز دارد.
معمولا” مساحت می تواند به حداقل برسد.اگر بخشهای خدماتی به جای آنکه کنار آسانسورهای عمومی قرار گیرند پشت آنها قرار گیرند، قطعا” تعداد کمتری از دهانه های مربوط به اتاق های مهمان جابه جا می شود . بی تردید وقتی هسته کمترین تعداد اتاق مهمان را جابجا کند، کارایی طرح بیشتر می شود .
اما جای تعجب دارد که اغلب درجانمایی های کارآمدتر، یک سرسرای آسانسور مجزا هم دیده می شود که ضمن ایجاد یک فضای ورودی جذاب و کم کردن سروصدا وازدحام منتظران آسانسور که از اتاق های مهمان بیرون می آیند،اغلب اتاقهای کج و کوله کمتری دارند و در خیلی از مقررات ساختمانی الزامی اند. بنابراین، کارایی در جانمایی و ادغام موفقیت آمیز آسانسورهای عمومی، آسانسورهای خدماتی، انبار ملافه ها،شوتهای زباله ها و محل استقرار ماشینهای فروش نوشیدنی و تنقلات در یک هسته عمودی متراکم می انجامد.
معمول ترین محل استقرار پلکانهای فرار دو انتهای راهرو،به مثابه بخشی از هسته های آسانسور یا در محدوده حمام بعضی اتاق هاست،که متراژ ابعاد اتاقها را کاهش می دهد. در نتیجه این اتاقها به طراحی دقیقی نیاز دارند یا با اتاقهای دیگر ترکیب می شوند تا به شکل یک سوئیت درآیند.ترکیب پلکانها با یک یا دو حفره آسانسور نسبت به زمانی که آنها در انتهای ساختمان باشند،به طرح کلی کارآمد تری می انجامد.
یکی از عوامل محدود کننده تعداد اتاقها در طبقه مهمان،مفاد مقررات معمول ساختمانی است، مثلا”
اینکه فاصله بین خروجی پلکانها نباید بیشتر از ۱۵۰ فوت باشد. بنابراین، هدف از تکرار در طبقات اتاقهای مهمان این است که به پلکان فرار سوم نیاز نباشد. معماران با تجربه هتلها برای افزایش مساحت کف، اضافه کردن اتاقها، و بازی با پلکانها و راهروها برای افزایش کارایی کلی ساختمان تکنیکهایی را یافته و تکمیل کرده اند.        
نقشه های ساختمانی بلند مرتبه 
دومین گروه اصلی نقشه های طبقات اتاقهای مهمان، برجهای عمودی است، که معمولا” با یک هسته مرکزی محصور در میان راهروها و اتاقهای مهمان سازماندهی می شوند. معماری نمای خارجی برج هم بسته به شکلهای هندسی نقشه ها: مربع، ضربدری، دایره ای یا مثلث بسیار متفاوت می شوند. ملاحظات طراحی برجها حاوی مسائل مشابهی برای طراحی هستند:        
ـ تعداد اتاقها: چند اتاق مهمان در یک جانمایی خاص، از نظر اقتصادی به صرفه است؟
ـ شکل: کدام شکل کاراتر است و اجازه می دهد ترکیبی متنوع از اتاقها داشته باشیم؟       
ـ راهرو: دسترسی راهرو به اتاقهای گوشه ای چگونه میسر می شود؟        
ـ جانمایی هسته: آسانسورها، انبارها و پلکانها چگونه سازمان یافته اند،با حداقل فاصله میان پلکانها؟
برخلاف دیگر اشکال، انتخاب برج محدودیتهای خاصی در تعداد اتاقهای هر طبقه به وجود می آورد.
در اغلب موارد،برجها بر حسب ابعاد اتاق مهمان، تعداد طبقات و اندازه هسته بین ۱۶ تا ۲۴ اتاق دارند. با ۱۶ اتاق، هسته فقط برای ۲ یا ۳ آسانسور، پلکانهای فرار و حداقل فضای انباری جا دارد. از طرف دیگر، با بیش از ۲۴ اتاق، محیط هندسی جاداری پدید می آید و فضای زیاد هسته مرکزی از میزان کارایی می کاهد.
در اغلب اشکال ساختمانی، کارایی با افزودن اتاق در هر طبقه، از طریق کمی بزرگتر کردن هسته و سرویسها افزایش می یابد. در مورد برجها عکس این مورد صحیح است.بررسی تعداد زیادی از نمونه های موجود نشان می دهد که هرچه تعداد اتاقهای هر طبقه کمتر باشد، جانمایی کاراتر است، زیرا هسته الزاما” خیلی فشره می شود و در نتیجه، مساحت راهروها به حداقل کاهش می یابد. طرحهای ناکارا اغلب در نتیجه افزودن تعداد اتاق و امتداد راهروهای یک طرفه به همه گوشه های ساختمان به وجود می آید.
شکل برج تاثیر مستقیمی بر ظاهر سازه و مقیاس پذیرفته شده آن دارد. همچنین کارایی طرح به دلیل ویژگی مهم دسترسی راهروها به اتاقهای گوشه در برجهای مستطیل شکل و به دلیل اتاقهای سه گوش و حمامهای مهمان در برجهای دایره ای ارتباط مستقیمی با شکل دارد. این نقشه ها که سیرکولاسیون را به حداقل می رسانند و در ضمن اتاقهای گوشه غیر متعارفی به وجود می آورند، بهترین طرح معماری و طراحی داخلی را دارند.     
در برجهای استوانه ای، میزان کارایی به جانمایی اتاقها و طراحی هسته بستگی دارد. معمولا” محیط هندسی اتاقهای سه گوش مهمان حدود ۱۶ فوت است، در صورتی که ابعاد راهرو ممکن است کمتر از ۸ فوت باشد. بنابراین، مهارت طراح را برای طراحی حمام، رختکن ورودی و کمد دیواری به چالش می کشد.
اگرچه طراحی هسته در در برجهای مستطیل شکل و همچنین در برجهای دایره ای نسبت به تنظیم اتاقهای مهمان اهمیت کمتری دارد، ولی مسائل مشخصی باید حل شوند. معمولا” هسته در مرکز قرار می گیرد و عناصر عمودی، به شکل متراکمی گروه بندب می شوند. در هتلهای کوچکی که هر طبقه فقط ۱۶ اتاق دارد، معمولا” سرسرای جداگانه آسانسور در نظر گرفته نمی شود(گرچه در اغلب مقررات ساختمانی الزامی است) و مهمانهای اتاقهای روبه روی آسانسورها باید سروصدای افراد منتظر آسانسور را تحمل کنند.
در هتلهای بزرگتر که هر طبقه ۲۴ اتاق دارد، ترتیب قرارگیری نادرست اتاقهای مهمان اغلب هسته های مرکزی بیش از حد بزرگی به وجود می آورد و فضای راهرو ممکن است بزرگ تر از حد مورد نیاز آسانسورها، پلکانها و فضاهای خدمات شود.بعضی هتلها برای توجیه فضای زائد،«سرسراهای هوایی» یا اتاق کنفرانس به هر طبقه اضافه می کنند.متاسفانه این راه حلها فقط نشان دهنده ایده طراحی نامناسب طبقات اتاقهای مهمان است. طراحی کارامد برجها نیازمند طراحی همزمان هسته و اتاقهای مهمان اطراف آن و فشرده کردن هردو، تا حد امکان است.    
طرحهای دارای آتریوم   
سومین گروه طرحهای آتریوم دار است که در سال ۱۹۶۷ جان پورتمن معمار برای هتلی در آتلانتا دوباره آن را مطرح کرد.آتریوم در گذشته در هتلهای دنور براون پالاس و سانفرانسیسکو پالاس استفاده شده بود. در شکل اصلی آتریوم، اتاقهای مهمان در یک طرف راهرویی قرار می گیرند که شبیه به بالکنهای باز در بالای فضای سرسرا هستند. در اینجا معمار باید به نکات زیر توجه کند:         
ـ چه شکلی باید برای اتاقهای مهمان باید استفاده شود؟   
ـ ترتیب قرارگیری آسنسورهای مهمان استاندارد چگونه باید باشد؟
ـ هسته خدمات و پلکانها کجا باید قرار گیرند؟    
علاوه بر سرسرای باز، مشخصه دیگر ساختمانهای آتریوم دار نقشه طبقات اتاقهای مهمان است. در حالیکه در نمونه اصلی یک نقشه مربعی با آسانسورهای شیشه ای است که مسافران در حین حرکت آسانسور، منظره فعالیتهای سرسرا را که مرتبا” تغییر می کند، می بینند، ولی آتریومهای جدید به دلیل محدودیتهای سایت، اشکال نامنظمی پیدا می کنند. شکل و شمایل خاص دادن به ساختمان، تصویری یگانه از هتل می سازد که هدف اولیه اغلب سازندگان و معمارانی است که شکل اتریوم را انتخاب می کنند، در عین حال که می دانند این نوع نقشه و قرار گرفتن اتاقها در یک طرف از راهروها حداقل کارایی را دارند.
در واقع همه هتلهای آتریوم دار آسانسورهای شیشه ای دارند که هم سرسرا را می توان دید و هم تحرکی در فضا پدید می آورد. اغلب، اینها روی یک پل یا سکوی الحاقی قرار می گیرند و بدین ترتیب حجم سیرکولاسیون در هر طبقه را افزایش می دهند. در بعضی موارد، آسانسورهای شیشه ای در مقابل آسانسورهای معمولی قرار می گیرند که دو تجربه کاملا” متفاوت اند.   
آسانسورهای خدماتی و فضاهای پشتیبانی خانه داری و پله های خروج معمولا” در دو انتهای جناحها قرار می گیرند و تاثیر زیادی روی کارایی نقشه های هتل ندارند. با توجه به امکان پذیر نبودن تحقق ۶۰ درصد فضای مفید اتاقهای مهمان، معماران همواره در پی به دست آوردن اعتبار برای خود از طریق استفاده از آتریوم و در عین حال افزایش کارایی بوده اند.تکنیکی که در چند مورد موفق بوده، ترکیب فضای آتریوم با جناحهایی با دو ردیف اتاق بوده است. این تکنیک به طرزی موثر هیجان معمار را برای طراحی ساختمانی با آتریوم، در مقیاس کوچک تر و شخصی تر برای معمار، با امتیازات کارایی نقشه هایی با دو ردیف ترکیب می کند.

اطلاعات کامل در مورد هتل ها و انواع آنها

آنچه در این مقاله میخوانید:متل Motel /هتل پانسیون Hotel Pension /ریزورت هتل Resort Hotel /هتل آپارتمان Apartment Hotel /انواع هتلها بر حسب ستاره /هتل های ۲ ستاره /هتل های ۳ ستاره /هتل های ۴ ستاره /هتل های ۵ ستاره /انواع اتاق های موجود در هتلها /اتاق یک نفره /اتاق دو نفره /اتاق سه نفره /سوئیت Suite /آپارتمان Apartment /استودیو Studio /کانکتد روم /onnected Room /کابانا Cabana /فیستا سوئیت Fiesta Suite /انواع تخت در هتل /اکسترا بد /xtra Bed / تختخواب تاشو /تختخواب بچه /انواع سرویس در هتل ها /اصطلاحات مربوط به سن مسافر

متل Motel

متل تلفیقی است از دو واژه Motor  و Hotel  و اساساً ماهیت بین راهی داشته و معمولاً خارج از شهرها قراردارد . در تعریف متل می توان گفت که هتلی است که در آن مسافران می توانند با خودروی شخصی وارد شده و حتی خودرو را مقابل درب اتاق خود پارک نمایند . یکی از مشخصه های اصلی متل ها عدم وجود لابی در آنهاست چرا که میهمانان به مجرد وارد شدن به متل بدون نیاز به پیاده شدن کلید اتاق خود را از رسپشن دریافت نموده و مستقیماً به سمت اتاق خود رانندگی می نمایند .

هتل پانسیون Hotel Pension

درشهرواقع شده و تعدادی اتاق ، سالن غذاخوری ـ  به اندازه ای که بتواند غذای ساکنان اتاقها را تأمین نماید ـ کتابخانه و سالن مطالعه و اتاق تلویزیون درآن پیش بینی وآماده شده است. پانسیون معمولاً اتاق را به صورت ماهانه و یا سالانه اجاره داده و مشتریان دیگری را از خارج هتل برای صرف غذا نمی پذیرد . بر همین اساس معمولاً سالن غذاخوری پانسیون فقط به اندازه احتیاج اتاق ها در نظرگرفته می شود . درپانسیون ها مقرارت خاصی وجود دارد و مسافران می بایست در ساعات معیّنی برای صرف صبحانه ، نهار و شام سرمیزحاضرشوند وتا ساعت مشخصی نیز درب ورودی  پانسیون باز است.

ریزورت هتل  Resort  Hotel

به هتل هایی اطلاق می شود که معمولاً نزدیک چشمه های مواد معدنی و یا ساحل قرار دارند. (هتل های مخصوص استراحت )

هتل آپارتمان  Apartment Hotel

هتل مکانى است براى اقامت تا در آن از مسافر پذیرایى شود. حال اگر امکان پذیرایى در هتل کاهش یابد ، هتل آپارتمان شکل می گیرد . در هتل آپارتمان ها وسایل آشپزى وجود دارد و نیازى به رستوران احساس نمى شود . اقامت در هتل آپارتمان بسیار شبیه به اجاره آپارتمان است با این تفاوت که قرارداد اجاره ای وجود ندارد و مسافر هر وقت بخواهد می تواند با هتل تسویه حساب نموده و آنجا را ترک نماید . بر خلاف هتل ها که دارای شرایط سختی هستند هتل آپارتمانها دارای انعطاف پذیری بالائی بوده و انواع بسیار متفاوتی دارند . معمولاً شبیه هتل ها ساخته می شوندو دارای تعداد زیادی آپارتمان می باشند . دوره اقامت در آنها بسیار متفاوت بوده و از چند روز تا چند ماه متغیر است .معمولاً قیمت آنها از هتل های هم ردیف پایین تر است مسافرینی که در آن اقامت می گزینند آنرا به مثابه خانه خود انگاشته که موقتاً از محل اصلی زندگی آنها به دور است . بنابراین هرآنچه که در خانه فراهم است ممکن است در هتل آپارتمان نیز فراهم باشد .

انواع هتلها بر حسب ستاره

هتل های ۲ ستاره :

تمیزی و راحتی و دکوراسیون منظم و هماهنگ از الزامات این هتل ها می باشد . ارائه رتبه دو ستاره مستلزم داشتن بعضی و نه همه موارد زیر می باشد:

خانه داری بسیار خوب ، دکوراسیون جذاب و وجود تلویزیون رنگی در تمام اتاقها ، مبلمان با کیفیت، دارای رستوران با قابلیت ارایه سرویس در هر وعده غذایی ، استخر شنا ، خدمات رسانی به اتاق ها ، ورودی هتل با ظرفیت مناسب ، تخت هایی با اندازه معمولی و بزرگتر ، سرویس حمام خوب و زیبا ، قفسه های کافی ، امکانات تفریحی ، حوله و صابون با کیفیت بالا ، پرسنل آموزش دیده و لاندری و روم سرویس .

هتل های ۳ ستاره :

 در هتل سه ستاره خدمات به طور کامل ارایه می گردد و به طور شایسته مدیریت می شود ، این نوع هتل ها دارای چشم انداز زیبا و امکانات گسترده اند . ارائه رتبه سه ستاره مستلزم داشتن بعضی و نه همه موارد زیر می باشد :

نظافت و خانه داری و نگهداری عالی ، هال ورودی بزرگ با طراحی جذاب ، فضای پذیرش فعال ۲۴ ساعته ، اتاق های بزرگ و راحت ، بدون سر و صدا با نور کافی و فضای نشیمن با دکوراسیون جذاب و گاهی نقاشی روی دیوار، مبلمان با کیفیت بالا ، سیستم مرکزی  تهویه هوا و سیستم حرارتی ، اتاق های مفروش شده با کیفیت بالا و دارای تشک های عالی ، ترموستات کنترل درجه دما ، سرویس حمام زیبا که بعضی از آنها دارای وسایل آرایشی ، صابون وحوله با کیفیت عالی است ، دارای سوئیت اتاق لوکس ، محدوده زمانی گسترده جهت سرویس دهی به اتاق ها ، وجود دو دستگاه تلفن در اتاق یکی کنار تخت و دیگری در حمام یا روی میز ، استخر شنا در محوطه ساختمان یا نزدیک آن ، خدمات بیدار کردن ، وجود بیش از یک رستوران با غذای عالی ، امکانات تفریحی برای میهمان از قبیل سونا ، گلف و  . . . ارایه خدمات ویژشه از قبیل اتاق ملاقات ، پارک اتومبیل توسط مستخدم .

هتل های ۴ ستاره :

این هتلها نه تنها باید کلیه خدمات لازم را ارائه دهند بلکه باید از خود هویتی داشته باشند . تأمین راحتی و آسودگی میهمانان هدف اصلی کارکنان می باشد ، آنها آموزش دیده، کارآمد و آگاه و مؤدب می باشند این نوع هتل ها دارای امکانات متنوعی هستند . ارائه رتبه چهار ستاره مستلزم داشتن بعضی و نه همه موارد زیر می باشد :

خانه داری و نگهداری فوق العاده از هتل ، اتاق و فضای سبز ، طراحی ساختمان بصورت خاص و جالب ، هال ورودی لوکس، مبلمان بسیار خوب ، فضاهای عمومی ، آثار هنری ، کیفیت بالای فرش و گل تازه ، چشم انداز محیط طبیعی و فوق العاده ، فضای مناسب و دکوراسیون جذاب برای پذیرش ، رزوراسیون بسیار سریع و کارآمد ، کارکنان متعهد با یونیفرم ، وجود دربان ، مدیریت متخصص ، تجهیزات عالی رستوران و غذاهای متنوع ، خدمات رسانی عالی به اتاقها ، وجود اتاقهای بزرگ با نور کافی و مبل مناسب و زیبا ، دارای تلویزیون و دکوراسیون عالی و تزئین شده با کارهای هنری ، دو تلفن یکی در کنار تخت و دیگری روی میز ، دارای تشک راحت و پتوی اضافه و تخت های بزرگ و معمولی، سرویس دهی بصورت دو مرتبه در روز به اتاق ها ، حمام بسیار تمیز با صابون وسایل آرایش و حوله ، جعبه کمک های اولیه ، آیینه مناسب جهت اصلاح و آرایش، سیستم خشک کن دست ، در اختیار قرار دادن لباسهای راحت به میهمانان ، سیستم روشنایی هوشمند در حمام و اتاق خواب و سایر امکانات مثل حمل و نقل ، روزنامه رایگان و …

هتل های ۵ ستاره:

این نوع هتل ها در ردیف اول قرار دارند . قوانین واستاندارد مربوط به هتل پنج ستاره و کیفیت آن همواره باید ثابت نگه داشته بشود . ارائه رتبه پنج ستاره مستلزم داشتن بعضی و نه همه موارد زیر می باشد :

معماری و دکوراسیون زیبا و منحصر به فرد ، نگه داری و خانه داری منحصر به فرد و مستمر ، دارای بیش از ۱۰۰ اتاق ، هال ورودی ، اتاق مهمان ، فضای عمومی تزئین شده با کارهای هنری ، مفروش شده با کیفیت بالا ، لابی بسیار زیبا ، دفتر پذیرش بسیار منظم در فضای کافی و آرام ، دارای نگهبان و سرویس ۲۴ ساعته ، پرسنل آموزش دیده و متعهد ، تزئین اتاقها با استفاده از اشیاء عتیقه ، دارای ۳ تلفن ( کنار تخت ، روی میز و داخل حمام ) ، تمیز کردن اتاق بصورت دو مرتبه در روز ، سرویس حمام زیبا و مدرن ، دارای رستوران عالی و غذاهای متنوع و سرویس غذا دهی ، امکانات رستوران جذاب ، سرویس حمل و نقل ، مغازه و فروشگاه پوشاک ، یخچال در داخل اتاقها با انواع نوشیدنی .

کارکنان در هتل ۵ ستاره : بسیار مرتب و یونیفرم پوشیده با لباسهای شیک ، مؤدب وآگاه و کارآمد و روابط عمومی خوب ، نسبت به رفع نیازهای مهمانان متعهد هستند و بسیارعالی سرویس می دهند . دارای مدیر حرفه ای و متخصص ، سازگاری و هماهنگی سرویس ها ، تداوم نگهدارى وخانه داری بی عیب و نقص اجزاء اصلی و اساسی برای حفظ درجه ۵ ستاره می باشند .

نکته مهم : نکته مهم درباره ستاره هتل ها و هتل آپارتمان ها اینست که « هتل ها را از  یک تا ۵ ستاره طبقه بندی می نمایند در حالی که مهمانپذیر ها، مهمانسراها و هتل آپارتمان ها را از یک تا ۳ ستاره طبقه بندی می نمایند . به تعبیرى دیگر هتل آپارتمان ۳ ستاره با هتل ۵ ستاره برابرى مى کند و این دو نوع از مراکز اقامتى از نظر کیفیت و خدمات دهى در گروه خودشان بهترین هستند.»

انواع هتل

هتل تجارتى	Commercial  Hotel
هتل حومه شهر	Sub-urban Hotel
هتل شهرى	Urban Hotel
هتل با فضاى بازمیانى	Atrium Hotel
هتل بزرگ	Meca Hotel
هتل گرد همایى	Convention  Hotel
هتل فرودگاه	Air port Hotel
هتل مسکونى براى مهمانانى که اقامت طولانى دارند	Lodging Type Hotel
هتل بازیهاى شبانه	Night Clup Hotel
هتل سوپر لوکس	Super Lux Hotel
هتل تمام سوئیت	Suite Hotel
هتل باسوئیت هاى یک طبقه هاى پراکنده	BungalowSuite Hotel
متل بین راهى	Motel
متل متوسط  میان راه	Motor inn
هتل ارزان قیمت	Budget  inn
هتل تفریحى	Resort Hotel
هتل آپارتمان	Apartment Hotel
هتل مالکیت زمانى مشترک	Time Sharing Hotel
هتل مالکیت مشترک	Condominium Hotel
پانسیون	Boarding House
مهمانسرا	Guest House
مسافر خانه، استراحتگاه	Hostel
خوابگاه	Dormitory
هتل کازینو	Hotel Cazino

انواع اتاق های موجود در هتلها

سوئیت اداری	Office Suite
سوئیت کنفرانس	Conference Suite (cs)
سوئیت کوچک	Mini Suite
سوئیت معمولی	Junior Suite
سوئیت دو لوکس	Deluxe Suite
سوئیت دوبلکس	Doublex Suite
سوئیت مسافرین مهم	Vip Suite
سوئت مجلل	Imperial Suite
سوئت محصور	Pent house Suite
سوئت ماه عسل	Fiesta Suite
سوئیت ماه عسل (برای اقامت )	Dolcevita Suite
سوئیت یک نفره	Single Suite
کابانا	Cabana
استودیو	Studio
آپارتمان	Apartement
بنگلو	Bungalow
اتاق های دور	Remote Function
اتاق های تو در تو	Connected Room
اتاق با بالکن	Balcony Room
اتاق با استخر خصوصی	Room With Private Pool
اتاق ضیافت	Banquet Room
اتاق خانواده	Family Room
واحد های فامیلی	Family Units
اتاق معمولی با حمام	Room With Bath
اتاق با چشم انداز جنگل	Woods View Room
اتاق معمولی بدون حمام	Room Without Bath
اتاق نشیمن یا سالن پذیرایی	Parlor

اتاق یک نفره : اتاق یک نفره که سینگل نامیده می شود . دارای یک تخت می باشد و اختصاراً با علامت SGL نشان داده می شود .

اتاق دو نفره :  اتاق دو نفره که دبل یا توئین نامیده می شود . دبل یعنی اتاقی که یک تخت دو نفره به هم چسبیده دارد و توئین اتاقی است که دو تخت مجزا دارد و اختصاراً با علامت DBL نشان داده می شود .

اتاق سه نفره :اتاق سه نفره که تریپل نامیده می شود . دارای ۳ تخت تک نفره و یا یک تخت تک نفره و یک تخت دونفره به هم چسبیده می باشد و اختصاراً با علامت TPL نشان داده می شود .

سوئیت  Suite: به اتاقی گفته می شود که قسمت جلوی آن مختص پذیرایی و پشت آن اتاق خواب قرار گرفته است ، در بعضی از هتل ها قسمت پذیرایی در پایین و چند پله بالاتر اتاق خواب و حمام قرار دارد ( دوبلکس ) البته می توان در سوئیت یک آشپزخانه کوچک نیز دایر نمود .

آپارتمان  Apartment  :عبارت است ازیک هال و پذیرایی با یک ، دو و یا سه اتاق خواب که هر کدام دارای دو تخت است . در صورتی که دواتاقه باشد، معمولاً یک اتاق ( دبل ) یک تخت دو نفره و اتاق دیگر توئین، دو تخت یک نفره خواهد داشت .هر آپارتمان یک حمام مشترک دارد و یک آشپزخانه کوچک.معمولاً در قسمت پذیرایی به تعدادکافی صندلی یا مبل راحتی وجود دارد.

استودیو Studio : به اتاقهایی گفته می شود که در بدو ورود به شکل اتاق پذیرایی دیده می شود ولی در صورتی که مبلها یا کاناپه ها را به صورت تختخواب در آورند حکم اتاق خواب را خواهد یافت، از این رو روزها اتاق پذیرایی و شبها اتاق خواب است .البته کاناپه ها طوری ساخته شده اند که می توان بالش و پتو و ملحفه را  داخل آن جای داد. اتاق استودیو حمام نیز دارد، استودیو می تواند آشپزخانه کوچکی نیز داشته باشد .

کانکتد روم  Connected Room  : دو اتاق تودرتو را می گویند، هر دو اتاق به راهرو اصلی هتل راه دارد و هر کدام به تنهایی یک اتاق کامل است و حمام جداگانه ای هم دارد، این دو اتاق به وسیله یک در از وسط به هم متصل است. چنانچه یک خانواده چهار نفره ، چنین اتاقی را درخواست نماید ، بچه ها در یک اتاق و پدر و مادر در اتاق دیگر اقامت خواهند نمود ، بدون این که درب راهرو اصلی را باز کنند، دو اتاق از درب وسط می توانند با هم در ارتباط باشند.

کابانا  Cabana :اتاقی است هم کف، که پنجره آن به محوطه ای باز می شود که متصل به استخر شناست. ساکن چنین اتاقی می تواند برای تعویض لباس از اتاق مخصوص خود استفاده نماید .

فیستا سوئیت  Fiesta Suite  : این نوع سوئیت ها معمولاً در هتل هائی قرار دارند که دارای سالن عروسی است و پس از پایان مجلس عروسی ، برای استراحت و خواب در اختیار عروس و داماد قرار می گیرد . معمولاً مخارج این سوئیت قبلاً جزو هزینه های مجلس عروسی منظور گردیده و حساب جداگانه ای ندارد .

اتاقهای دیگری هم در هتلها و متلها وجود دارند که بنا به علاقه وتمایل مسافران دراختیار آنان گذاشته می شود که عناوین آنها در جدول “انواع اتاق “ آورده شده است .

انواع اتاق

منبع : سایت اینترنتی  www.hoteldari.com مجموعه مقالات آقای اصغر ژیان دربندى

انواع تخت در هتل

تخت سالن پذیرایى- کاناپه قابل تبدیل به تخت	Bed- parlor
کاناپه تبدیل به تخت	Bed-Studio=Convertible Sofa
کاناپه تبدیل به تختخواب	Convertible Couch
مبل تختخوابشو	Sleeping Couch
تخت دیوارى	Folding-up bed
تخت تاشو	Roll-A-Way-Bed
یک تخت یکنفره	Singl
دو تخت جداى تکنفره	Twin
یک تخت دونفره	Double
یک تخت دونفره و دو تخت تکنفره	Twin Double
تخت دونفره بزرگ	Queen Size
تخت بزرگ	King Size
تخت دوبل دوبله	Double- Double Bed
تخت با تشک آبى	Water Bed
تخت دو طبقه	Bunk Beds

انواع تخت های موجود در اتاق های هتل در جدول “انواع تخت ”  آورده شده است لیکن در اینجا لازم است مسافرین با تخت اضافه و تخت بچه بیشتر آشنا گردند .

اکسترا بد Extra Bed  ـ تختخواب تاشو

چون تعداد افراد بعضى از خانواده ها زیاد و بیش از تعداد تختخوابهاى اتاق است، ناچار استفاده از تخت اضافى ناگزیر خواهد بود . تختخوابهاى اضافى را اکسترابد مى نامند. این تختها در طبقات هتل وجود دارد و براساس فرمى که رسپشن به خانه دارى مى دهد، در اختیار اتاقها گذاشته مى شود. این تختها از نوع تاشو مى باشند و علت این که بایستى طى صدور فرمى تحویل شود این است که بابت تخت اضافى، وجه اضافى از مسافر دریافت مى شود که به حساب اتاق منظور مى گردد. از این فرم نسخه اى نیز  به کشیر (صندوق ) مى رود تا وجه تخت اضافى به حساب اتاق نوشته شود .

تختخواب بچه

مسافرینى که بچه همراه مى آورند، معمولاً نیاز به تختخواب بچه دارند، زیرا تختخوابهاى مسافرین براى بچه مناسب نیست و احتمال دارد بچه از روى تختهاى معمولى و مخصوص بزرگسالان به زمین بیافتد . این نوع تختها هم طى فرمى که قبلاً اشاره شد به اتاق ، اضافه مى شود و وجه اضافى نیز  به حساب منظور مى گردد. تختخواب بچه ،رو تشکى مشمع نیز دارد که مانع از رسیدن رطوبت از بچه به تشک مى شود.

انواع تخت

منبع : سایت اینترنتی  www.hoteldari.com مجموعه مقالات آقای اصغر ژیان دربندى

انواع سرویس در هتل ها

 O.R(Only Room): یعنی اتاق جهت اقامت بدون هیچگونه وعده غذائی    European plan

 B.B (Bed & Breakfast): یعنی اتاق جهت اقامت همراه با یک وعده صبحانه در روز American plan

 H.B (Half Board): یعنی اتاق جهت اقامت همراه با یک وعده صبحانه و یک وعده نهار یا شام. مثلاً سرویس H.Bدر دبی معمولاً به یک وعده صبحانه و یک وعده نهار اطلاق گردیده در حالی که همان سرویس در ترکیه (منطقه آنتالیا و منطقه دریای اژه) به یک وعده صبحانه و یک وعده شام اطلاق می گردد. Modified American plan

 F.B(Full Board): یعنی اتاق جهت اقامت همراه با یک وعده صبحانه ، یک وعده ناهار و یک وعده شام. در بعضی از هتل ها این سرویس بصورت سرویس Full board plus  یعنی اتاق جهت اقامت همراه با یک وعده صبحانه ، یک وعده ناهار ، یک وعده شام و نوشیدنی ها هنگام صرف ناهار و شام  ارائه می گردد .  Full American plan

ALL ) َAll Inclusive) :یعنی اتاق جهت اقامت همراه با تمام وعده های غذائی شامل صبحانه ، ناهار ، عصرانه و  شام و نوشیدنی های رایگان . این سرویس معمولاً در هتل های واقع شده در شهرهای ساحلی نظیر کوش آداسی ، بودروم ، مارماریس ، آنتالیا و . . . ارائه می گردد و بسته به نوع نوشیدنی ارائه شده مثلاً تولید داخل یا خارج کشور و اینکه در چه ساعاتی از شبانه روز ارائه می گردد دارای واژه های متفاوتی است نظیر Ultra All Inclusive و Maximum All Inclusive. در بعضی از هتل هائی که چنین سرویسی ارائه می گردد استفاده رایگان از ورزشهای آبی از قبیل جت اسکی ، اسکی روی آب ، غواصی ، ماساژ و . . . برای یکبار در طول اقامت جزئی از سرویس می باشد .

اصطلاحات مربوط  به سن مسافر

بزرگسال Adult : به افراد بیش از ۱۲ سال اطلاق می گردد و با علامت اختصاری ADL نشان داده می شود .

اطفال ۲-۶ سال Child: کودکانی هستند که معمولاً در هتل ها به آنها تخت اختصاص نمی یابد و با علامت اختصاری CHD2-6 نشان داده می شود .

اطفال ۶-۱۲ سال Child: کودکانی هستند که معمولاً در هتل ها به آنها تخت از نوع سفری اختصاص می یابد و با علامت اختصاری CHD6-12 نشان داده می شود .

نوزاد  Infant: به کودکان زیر دوسال اطلاق می گردد که معمولاً در هتل ها به آنها تخت اختصاص نمی یابد و با علامت اختصاری INF نشان داده می شود .

اصول معمارى مدرسه

 رعایت اصول معمارى مدرسه

یکى از عوامل مؤثر تربیتى در آموزش و پرورش نوین، چگونگى معمارى فضاى مدرسه است. معلم، کتاب، دانش‌آموز، روش‌هاى تدریس، مدیریت آموزشى و خانواده از جمله عواملى هستند که معمولاً در فرآیند یادگیرى مؤثر هستند و مورد بررسى و کندوکاو قرار مى‌گیرند. در حالى‌که در تعلیم و تربیت جدید، فضاى فیزیکى مدرسه، نه تنها یک محیط خشک و بى‌روح و فاقد تأثیر در فرآیند یادگیرى محسوب نمى‌شود بلکه به‌عنوان عاملى زنده و پویا در کیفیت فعالیت‌هاى آموزشى و تربیتى دانش‌آموزان ایفاء نقش مى‌کند.

به‌عقیده صاحب‌نظران تعلیم و تربیت، در یک نگاه چگونگى معمارى مدارس و عناصر تشکیل‌دهنده آن نظیر رنگ، نور، صدا، تجهیزات، حیاط مدرسه و ... مى‌توانند در کنار سایر عوامل آموزشى و تربیتی، اثرات قابل توجهى بر فراگیران و دانش‌آموزان باقى گذارند. مدرسه زیبا و سرسبز، یادگیرى را آسان کرده، نشاط و شادابى را براى کودکان و نوجوانان به ارمغان مى‌آورد و متقابلاً مدرسه نامناسب و کثیف، تنگ و تاریک، خشک و بى‌روح، خمودگى و کسالت و افسردگى را براى دانش‌آموزان همراه دارد و بر میزان یادگیرى و حضور فعال و با نشاط آنان در مدرسه تأثیر منفى مى‌گذارد.

از سوى دیگر، اگر با توجه به دستاوردهاى مفید علم ارتباطات، آموزش و پرورش را نوعى اطلاع‌رسانى بدانیم، در این نگرش نیز تعلیم و تربیت دانش‌آموزان، تنها تحت‌تأثیر کلام معلم نیست بلکه عناصر متعدد دیگرى در انتقال پیام به آنان نقش دارند. به اعتقاد صاحب‌نظران این رشته، آموزش‌هاى غیرکلامى و رفتار غیربیانى بیش از سایر عوامل، در انتقال پیام به فراگیران نقش دارند. بنابراین یادگیرى تنها در کلاس درس اتفاق نمى‌افتد بلکه در و دیوار مدرسه نیز همانند معلم و کتاب براى دانش‌آموزان حامل پیام هستند و با کودکان و نوجوانان سخن مى‌گویند. دیوارهاى بلند و ضخیم، راهروهاى تنگ و طویل، محصور بودن و زندانى شدن را القاء مى‌کنند، و حیاط پرگل و سرسبز، کلاس‌هاى تمیز و داراى رنگ مناسب و دلنشین، آرامش و نشاط را تلقین مى‌نمایند.

همچنان که کارشناسان مجرب آموزش و پرورش، با یک نگاه به فضاى فیزیکى و نظم و نظافت مدرسه، مى‌توانند چگونگى مدیریت آموزشى و روش اداره مدرسه را ارزیابى کنند، دانش‌آموزان نیز به مرور زمان این ارزیابى را نسبت به مدیر و معلمان و سایر کادر آموزشى و ادارى به‌دست آورده و از آن تأثیر مى‌پذیرند.

بنابراین فضاى فیزیکى مدرسه در کنار سایر عوامل آموزشى و تربیتی، حامل پیام براى دانش‌آموزان مى‌باشد و بر میزان یادگیرى و رشد شخصیت فردى و اجتماعى و نیز تأمین بهداشت روانى آنان تأثیر مى‌گذارد.

  نام مدرسه

نام مدرسه حاوى پیام و ارزش براى دانش‌آموزان و اولیاء آنان است. هر دانش‌آموز در مدت زمانى‌که در یک مدرسه درس مى‌خواند، همه روزه چندین‌بار اسم مدرسه خود را بر زبان مى‌آورد و ناخودآگاه تحت‌تأثیر نام مدرسه قرار مى‌گیرد. حتى تا آخرین لحظات عمر، هر زمان که از دوران تحصیل خویش یاد مى‌کند با ذکر اسم مدرسه، تحت‌تأثیر آن واقع مى‌شود. معمولاً اسامى مدارس از بین کلماتى که بار ارزشى داشته و با فرهنگ عمومى سازگارى دارند انتخاب مى‌شوند که در یک تقسیم‌بندى کلی، اسامى مهم مدارس موجود را مى‌توان به شرح زیر طبقه‌بندى نمود:

۱. نام‌هائى با بار ارزشى فرهنگى و عقیدتى نظیر: فرهنگ، دانش، صداقت، عصمت، ادب، گلستان، پیروزی، قدس و ...

۲. مناسبت‌ها، روزهاى مهم، حوادث و اماکن تاریخى و مقدس نظیر: ۱۷ شهریور، غدیر، ۲۲ بهمن، قدس، هویزه، خرمشهر و ...

۳. اسامى شخصیت‌ها و قهرمانان تاریخى نظیر: بوعلی، امیرکبیر، حافظ، جامی، شهید بهشتی، شهید مطهری، رجائى و ...

۴. اسامى متفرقه نظیر نام گل‌ها مانند لاله، نسترن، و یا نام اماکن و شهرها و یا اسامى افراد نیکوکار و واقف مدرسه.

هریک از اسامى فوق مى‌توانند براى کودکان و نوجوانان الهام‌بخش بوده و حاوى پیام باشند و در تکوین شخصیت و چگونگى شکل‌گیرى افکار، اعمال و رفتار آنان ایفاء نقش کنند. به‌طور کلی، نام مدرسه مى‌تواند به‌عنوان یک پُل ارتباطى بین گذشته و حال و آینده ایفاء نقش کند. نام مدرسه مى‌تواند:

- سمبل هویت مذهبى و ملى باشد.

- چراغ راه آینده شود.

- یادآورى مبارزات، رشادت‌ها و قهرمانى‌ها باشد.

- نشاط‌انگیز و شوق‌آفرین باشد.

- انگیزه تلاش و مجاهدت علمى و فنى را تقویت کند.

بنابراین نام مدرسه مى‌تواند زمینه آشنائى نسل جوان را با فرهنگ خودى و گذشته تاریخى ملت خویش فراهم آورد. البته باید توجه داشت، منظور از آشنائى با گذشته و گذشتگان، شناخت اصول و مبانى رشد و تعالى آنان است وگرنه تنها به افتخارات گذشته بسنده‌کردن، مى‌تواند زمینه سکون و انحراف را به‌وجود آورد.

  تابلوهاى دیوارى

هر تابلو، بیننده خویش را به‌سوى خود فرا مى‌خواند و با او زمزمه مى‌کند که: به من نگاه کن، سخن مرا را دریاب، پیام مرا را احساس کن، در آن اندیشه کن و با خود همراه ساز. تابلوها به‌ویژه تابلوهاى خطی، براى هر نظاره‌گر مشتاق، حاوى پیام مستقیم و غیرمستقیم هستند و نقاشان، خطاطان و سایر آفرینندگان آثار هنری، سعى مى‌کنند با استفاده از این ابزار، اندیشه و تفکر خویش را به دیگران منتقل نمایند.

تابلوى دیوارى در مدرسه، همانند کتابى است که در مقابل دیدگان جستجوگر و تأثیرپذیر نسل جوان گشوده شده و پیام‌هاى آموزشى و پرورشى را به آنان القاء مى‌کند. سازندگان و آفرینندگان هر تابلو، همانند نویسندگان و مؤلفان کتاب‌هاى درسی، اندیشه و فکر خویش را به فراگیران زمان حال و آینده منتقل مى‌کنند و افکار و رفتار آنان را تحت‌تأثیر خویش قرار مى‌دهند. نگاه تیزبین کودکان و نوجوانان، پیام دیوارها و تابلوها را مى‌بیند و گوش حساس آنان، صداى آرام آنها را مى‌شنود. بنابراین از تابلوها مى‌توان، و مى‌باید در انتقال پیام‌هاى آموزشى و تربیتى به دانش‌آموزان بهره جست و آنان را به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم مخاطب قرار داد. در استفاده از تابلوها، دو هدف همزمان تعقیب مى‌شوند:

۱. زیباسازى دیوارها و ساختمان مدرسه.

۲. ابلاغ پیام‌هاى آموزشى و تربیتى به دانش‌آموزان، معلمان و اولیاء دانش‌آموزان.

دانش‌آموز در فضاى زیبا، با انبساط و نشاط بیشتر به فراگیرى مى‌پردازد و استعدادهاى مختلف وى سریع‌تر شکوفا شده و تعالى مى‌یابد. بهره‌ورى از تابلو باعث زیبائى و تزئین دیوارها شده و آنها را از خشکى و بى‌روحى خارج مى‌سازد. علاوه بر آن، فضاى فیزیکى مدرسه با استفاده از تابلوها، حامل پیام براى دانش‌آموزان شده و زمینه آشنائى بیشتر آنان را با اهداف و برنامه‌ریزى آموزشى و پرورشى فراهم مى‌سازد.

از نظر مدت زمان کاربرى و طول عمر تابلوها، آنها را مى‌توان به دو دسته تابلوهاى ثابت و متغیر تقسیم‌بندى نمود. تابلوهاى ثابت، با استفاده از مصالح بادوام (نظیر کاشى یا سیمان) بر روى دیوارها اجراء مى‌شوند و از ثبات و دوام قابل توجه برخوردار هستند. محتواى چنین تابلوهائی، سالیان متمادى به‌صورت ثابت باقى مى‌ماند و تغییر و تعویض آن با هزینه بالا و صرف انرژى فراوان همراه است. بنابراین لازم است در انتخاب پیام و محتواى تابلو، چگونگى خطاطى و طراحی، محل نصب آن دقت لازم را به‌عمل آورد و سعى نمود تا علاوه بر پیام‌رسانی، براى بینندگان مختلف در طول سالیان دراز، از جذابیت و زیبائى نشاط‌انگیز برخوردار باشند.

برعکس تابلوهاى ثابت، تابلوهاى متغیر، تابلوهائى هستند که محتواى آنها را مى‌توان در مدت زمان کوتاه تغییر داد و پیام جدیدى را جایگزین آن کرد. هر چند محل نصب این نوع تابلوها مى‌تواند ثابت باشد لیکن صفحه داخلى تابلو باید قابلیت تغییر محتوا و نصب پیام‌هاى جدید را داشته باشد. بدین ‌منظور مى‌توان در راهروهاى ورودى یا سالن اجتماعات و نمازخانه، تابلوهاى زیبائى را نصب کرد که صفحه داخل آن از یونولیت یا موکت یا مواد نرم مشابه ساخته شده باشد. مسئولین آموزشى و پرورشى مدرسه (به‌ویژه مربیان تربیتی) مى‌توانند از این تابلوها براى نصب پوستر، تراکت، بخش‌نامه‌ها، دست‌نوشته‌هاى حاوى پیام روز (همانند موضوعات روز، پیام‌هاى مهم، انتخابات و ...) استفاده کنند و حتى محتوا و پیام تابلو را در مدت زمان مشخص (مثلاً هر دو هفته یک‌بار) بین دانش‌آموزان به مسابقه بگذارند.

(ضوابط و معیارهای طراحی مدرسه ،استانداردها)

کلاس درس(استاندارد ها)

کلاس درس:

تجهیزات کلاس درس :

تخته سیاه 
صندلی(دانشجویان) 
صندلی و میزاستاد 
اسلاید 
ویدئوپروژکتور

شرح 
پشت تا پشت 
(cm) 
محور تا محور 
(cm) 
سطح 
(m*m) 
صندلی ثابت و میزچه متحرک 
104 
58 
0.60 
صندلی تئاتری (تاشو) و میزچه لولایی 
104 
56 
0.58 
صندلی تئاتری (نئاتر) وپیشخوان لولایی 
91 
56 
0.51 
پیشخوان یکپارجه ثابت و صندلی گردان 
109 
66 
0.72 
پیشخوان یکپارچه ثابت و صندلی آزاد 
109 
58 
0.63 
میز دو نفری و صندلی گردان محوری (با راهرو طولی) 
91(86) 
61 
0.73 
میز متصل با پشتی ردیف جلو و صندلی تاشو 
86 
53 
0.45 
صندلی ثابت و میزچه لولایی 
99 
61 
0.60 
پیشخوان یکپارچه و صندلی کشویی گردان 
114 
66 
0.75

استانداردها و توصیه ها و ضوابط:

استانداردهای توصیه شده برای کلاس درس: 
محل قرار گیری 
طبقه همکف(حداکثر تا طبقه دوم) 
بار زنده (kg/m*m) 
400 
نسبت ابعاد 
1:1.4 
ارتفاع (تابعی از نور و ... )(m) 
3 
حجم فضا بر نفر(متر مکعب) 
2.5 
مقاومت در برابر عبور صوت(db) 
دیوار

45-35 
کف و سقف

45 
فاصله شنونده تا تخته (m) 
حداقل 
3 
حداکثر 
25(6 برابرطول پرده) 
زاویه دید نسبت به تخته 
≥ (3/1)tan

محل ترجیح دارد که کلاس های درس درطبقه همکف وحداکثر تا طبقه دوم قرار گیرد,به دلایل: 
1.عدم استفاده از آسانسور برای حجم بالای استفاده کنندگان( در مدت کولاهتر از min10) 
2.برای کلاس ها با ظرفیت زیاد,شیبدار نمودن و یا سکو بندی کف الزامی است که سهولت اجرای آن در طبقه همکف بر این ایجاب می افزاید.

بار: 
استاندارد لازم در ایران 400 کیلوگرم بر متر مربع در نظر گرفته می شود.

نور: 
1.حداکثر فاصله محل کار از پنجره از دو برابر ارتفاع پنجره بیشتر نباشد. 
2.برای کلاس های مجهز به وسائل سمعی و بصری امکانات تاریک کردن فضا پیش بینی شود. 
3.فضاهای داری امکانات سمعی و بصری ,چنانچه گنجایش تا حدود 150 نفرباشد.استفاده از نور طبیعی مقدور و قابل قبول است. 
5.برای گنجایش های بیشتر از 150 نفر باید از نور مصنوعی استفاده شود و تمهیداتی برای کنترل مقدار و شدت و ضعف آن اندیشیده شود.

نسبت ابعاد: 
گرچه تناسب ابعاد یک فضا از ضابظه های مختلفی پیروی می کند ولی تناسباتی که مورد قبول استانداردهای مختلف برای حداکثر نسبت طول و عرض کتاس درست است,از3/1:1 تا 7/1:1 متغیر است .نسبتی که اکثرا با آن توافق دارند4/1:1 می باشد. a1.4

از نظر ارتفاع در بیشتر موارد 3 مترمتناسب است و نسبت حجم فضا بر نفر برای کلاس های کوچک 5/2 مترمکعب(حداقل)و برای کلاس های بزرگ 5/4 متر مکعب توصیه شده است که به طورکلی برای تامین نور طبیعی و مصنوعی,تهویه و طنین صدا اندازه مناسبی است.

صدا: استاندارد مقاومت در مقابل عبور صدا برای دیوار های اتاق درس 45-35 db(دسی بل) و برای کف و سقف db 45 در نظر گرفته می شود. 
می توان به منظور تامین یکنواختی فضا تمهیدات آکوستیکی در بدنه کلاس را مورد نظر قرار داد. 
حداکثر فاصله بین سخنگو و شنونده وبدون استفاده از وسایل کمکی m 25 است.با این ترتیب که شنوندگان در داخل زاویه 140 درجه ای قرار می گیرند که راس آن محل استقرار سخنگو است.

شکل: 
تقلیل فاصله استاد و دانشجو به حداقل ممکن می تواند مهمترین ضابطه برای طرح اتاق درس باشد چون باعث می شود که ارتباط بین دو نفر بهتر شود,به طوریکه: 
1. احتیاج به صدای آرام تر و فشار فیزیکی کمتر 
2.به وسائل سمعی بصری کمتر و کوچکتر و ارزانتری نیاز است. 
- استانداردهای متداول جهانی برای عناصر موجود درکلاس درس,فواصل و اندازه هایی را که در ارتباط و تابعی از یکدیگر می باشند,به شرح زیر مشخص می نماید تا مد نظر طراح قرار گیرد: 
§ میز و صندلی ها به صورت یکپارچه باشند. 
§ فاصله از دیوار جلو تا پشت صندلی های ردیف اول m 3 باشد.

§ فاصله صندلی ها پشت تا پشت cm90 و با فاصله مرکز تا مرکز تا مرکزcm 60 .

§ تعداد صندلی ها در هر ردیف تابعی از زاویه مخروط دید است 
§ عرض ردیف کمتر از 7 صندلی : عرض کل راهروهای داخل کلاسm 1.80 . 
§ عرض ردیف بیش از 7 صندلی :عرض کل راهرو های داخل کلاس m 2.40. 
§ اگر بیش از 50 صندلی در کلاس وجود داردباید درب دومی نیز وجود داشته باشد. 
§ در مواردی که بیش از 7 صندلی در عرض و تعداد درب ها 2 می باشد,m 0.90 عرض اضافی در انتهای کلاس باید وجود داشته باشد و در غیر این صورت فاصله صندلی عقبی با دیوار بیش از m0.60 باشد. 
§ کف کلاس بعد از ردیف هشتم باید شیب دار بوده و ارتفاع آن برای دید مناسب باشد. 
§ میزان نور در کلاس ها باید با ابعاد و مساحت آن متناسب بوده و مصالح سقف و دیوارها و کف طوری انتخاب شود که از نظر انعکاس نور و یا صوت مشکلاتی پیش نیاید. 
§ فاصله دورترین بیننده به طور معمول در صورت استفاده از تخته گچی یا پرده نمایش به اندازه 6 برابر طول پرده در نظر گرفته شود(فاصله اولین وآخرین ردیف از دیوار جلو تابعی از طول پرده است). 
§ برای کلاس با ظرفیت بیش از 40 شاگرد سکویی به ارتفاع cm20 و عرضcm120 برای استفاده در نظر گرفته شود. 
§ در صورت استقرار صندلی ها به صورتی که هر صندلی در خط میانی دو صندلی جلویی خود قرار گیرد می توان شیب کلاس را کمتر کرد. 
§ زاویه دید نسبت به تخته سیاه, پرده اسلاید یا... نباید کمتر از زاویه ای با تانژانت 3/1 ,که تشخیص حروف و اشکال را مشکل می کند, باشد. 
پارامتر های مختلف کلاس درس:

ظرفیت کلاس 
90 
108 
126 
153 
تعداد ردیف 
9 
9 
9 
9 
تعداد صندلی در هر ردیف 
10 
12 
14 
17 
عرض صندلی(cm) 
60 
60 
60 
60 
فاصله هر دو ردیف (cm) 
82.5 
82.5 
82.5 
82.5 
زاویه افقی مخروط دید ( درجه) 
40 
45 
50 
55 
زاویه عمودی دید ردیف جلو( درجه) 
34 
34 
34 
34 
فاصله دیوار جلو از محور ردیف جلو(cm) 
277.5 
277.5 
277.5 
277.5 
فاصله دیوار جلو از محور ردیف جلو و دیوارعقب با محور ردیف عقب 
337.5 
337.5 
337.5 
337.5 
مورد بالا با در نظر گرفتن راهروی پشت (cm) 
420 
420 
420 
420 
عرض کلاس (cm) 
840 
960 
1080 
1260 
طول کلاس (cm) 
1080 
1080 
1080 
1080 
سطح کلاس (m*m*m) 
90.72 
103 
116.66 
136 
سطح درازائ هرنفر 
1.00 
0.95 
0.92 
0.89

سرویس ها ی ضمیمه کلاس: 
این سرویس ها اتاق های تهیه و آماده کردن و نگهداری وسائل آزمایش مدل ها و... می باشد.که معمولا به صورت آزمایشگاه و یا کارگاه وانبار کوچک است. استانداردهای مختلف برای تعیین سطح این فضا با یکدیگر هم قول نیستند. 
استاندارد سطح ارائه شده برای این فضا در ایالات متحده 0.18 -0.09 در انگلستان 0.28-0.21 و در جمهوری فدرال آلمان 0.3-0.2 متر مربع بر نفر توصیه گردیده است.

ارکان عمومی فضاهای آموزشی

2-6-1- انتخاب استقرار واحد آموزشی متناسب با نیازهای آموزشی 
توسعه نامنظم و بی رویه شهرها که در چند دهه اخیر با توسعه اتفاقی واحدهای آموزشی همراه بوده است بطوری که در بسیاری از مناطق مدارسی وجود دارند که بیش از مقدار ظرفیت از آن استفاده گردیده است در حالی که در بعضی از نقاط کلاسها به حد ظرفیت خود نرسیده است. 
در نتیجه ساخت و ساز فضاهای آموزشی همراه با معیارهای شهرسازی نبوده و صرفا در اثر نیاز مقطعی شکل گرفته است. 
2-6-2- مکانیابی فضاهای آموزشی 
کاربریهای سازگار و ناسازگار

کاربری مسکونی و کاربری آموزشی: محیط یک واحد آموزشی می‌بایست واجد تمامی نیازهای یک فضای مسکونی باشد. پس همجواری واحدهای آموزشی با کاربری مسکونی به خصوص ضروری می‌باشد. 
کاربری آموزشی و کاربری فرهنگی: کاربری فرهنگی شامل مدارس، مساجد، ‌تکایا، کتابخانه، ‌مرکز فرهنگی تربیتی، موزه و گالری، ‌نمایشگاه و… می‌باشد. 
چنانکه از عملکرد آنها انتظار می‌رود، ‌نزدیکی نسبتا زیادی با کاربری آموزشی دارند و این دو کاربری می‌توانند به عنوان دو کاربری سازگار در کنار هم و جوار یکدیگر استقرار یابند. 
کاربری آموزشی و کاربری بهداشتی: هر چند که کاربری بهداشتی مثل کاربری آموزشی نیازمند به فضایی آرام به دور از هر گونه آلودگیهای صوتی و هوا است، ‌از طرفی دسترسی سریع به واحدهای درمانی برای واحدهای آموزشی ضروری است. لیکن این کاربری یکی از منابع شیوع آلودگیهای میکروبی، ‌شیمیایی و حتی رادیواکتیویته است و در این صورت این دوکاربری ناسازگار شناخته شده، ‌از همجواری آنها باید احتراز کرد. 
کاربری آموزشی و فضای سبز:‌ در کلیه تحقیقاتی که در زمینه فضاهای آموزشی صورت گرفته، ‌تاکید بر ارتباط فضاهای سبز می‌باشد. هر چند فضای سبز ویژگیهای خود را دارا می‌باشد و با سیستم تقسیم بندی منطقه مسکونی، ‌محله ها یا واحد همسایگی ارتباط دارد. لیکن همجواری آنها با فضای آموزشی می‌تواند از نظر سالم سازی، ‌جلوگیری از آلودگی و انتقال آ“‌به واحد آموزشی و ایجاد چشم انداز و آرامش خط بصری که دانش آموزان با تماشای آن فضا کسب می‌نمایند و در بهبود شرایط فراگیری بسیار موثر باشد. 
کاربری آموزشی و شبکه ارتباطی حمل و نقل: شبکه حمل و نقل منبع اصلی آلودگی صوتی و هوایی به شمار می‌رود. 
لوله‌های اصلی گاز و نفت، ‌دامداریها، مرغداریها و باغ خانه ها نباید همجوار کاربری آموزشی قرار گیرند. ومکان آتش نشانی، مراکز پلیسی، کاربری فرهنگی (سینما و تئاتر)‌وجود دارد که باید در فاصله‌های معین از واحدهای آموزشی جهت امداد رسانی و استفاده از فضاهای فرهنگی قرار گیرند.

- شرایط محیطی

اوضاع طبیعی زمین: باید از احداث مدارس راهنمایی در زمینهایی با بیش از 8% احتراز گردد. [1] 
جهت یابی: 
جهت و موقعیت ساختمان آموزشی باید طوری انتخاب شود که تابش آفتاب و تهویه برای فضاها از جمله کلاسها در تمام فصول به نحو احسن انجام شود و از احداث ساختمان در مسیر بادهای شدید و مزاحم خودداری شود. 
شعاع دسترسی: شعاع دسترسی به چند عامل بستگی دارد:‌تراکم جمعیت، اندازه مدرسه و مقطع تحصیلی از آن جمله اند.

شــــــرح 
مقطع راهنمایی 
حداکثر فاصله واحد آموزشی تا محل سکونت 
1200 متر 
مدت زمان لازم برای طی مسافت 
پیاده 
20-15 
سواره 
15

دسترسی : دسترسی پیاده: دسترسی‌های مناسب پیاده به واحدهای آموزشی با توجه به جمعیت زیاد دانش آموزان در هنگام خروج از مدرسه در طراحی فضاهای ترافیکی در مناطق شهری میتواند نقش مهمی داشته باشد. عدم ارتباط مستقیم و ورود و خروج به خیابانهای اصلی، ‌چهارراهها و میدانها از طریق ایجاد فضای باز در قسمت ورودی و خروجی مدارس، انتخاب عرض مناسب 
[1] - ضوابط طراحی ساختمان‌های آموزشی ( برنامه ریزی معماری همسان مدارس ابتدایی و راهنمایی)، نشریه شماره 232 انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.

پیاده روی دسترسی سواره به ترتیبی که در شرایط عادی هیچ دانش آموزی در خروج مجبور به استفاده از دسترسی سواره به جای پیاده نباشد، وجود یک مسیر پیاده منتهی به واحد آموزشی به صورتی که در مواقع ضروری بر روی وسایل نقلیه مورد نیاز باز شود و همچنین دور بودن مسیر آمد و شد دانش آموزان از موارد خطر آفرین یا کلیه محلهایی که متناسب با سن دانش آموزان نیست، ‌از موارد دیگر دسترسی پیاده هستند. 
دسترسی سواره: الف) ارتباط با شبکه ترافیکی: مدارس برای انجام فعالیتهای آموزشی نیازمند تجهیزاتی هستند که دستیابی به آنها مستلزم داشتن سواره می‌باشد مانند اورژانس، آتش نشانی. 
ب)‌عدم ارتباط با شبکه ترافیکی: سلامت دانش آموزان ایجاب می‌نماید که از شبکه دسترسی پر ترافیک اجتناب نمایند. [1]

نور: 
نور یکی از اصول مهم در طراحی فضاها و تامین آسایش بیشتر می‌باشد. معیارهای عمده در طراحی روشنایی داخل یک فضا عبارت است از میزان شدت روشنایی و مقدار انعکاس سطوح. 
مقدار انعکاس سطوح: میزان انعکاس مواد مختلف به جنس و رنگ و کیفیت سطح آنها بستگی دارد. این عوامل به خصوص رنگ در فضاهای آموزشی دارای اهمیت خاص می‌باشد. حاصل رنگ در فضاهای آموزشی از چند نظر دارای اهمیت است: 
1-دانش آموزان از نظر روانی عکس العمل نشان می‌دهند، ‌مثل هیجان، ‌آرامش، ‌خستگی 
2-مقدار روشنایی داخلی فضا قابل کنترل می‌گردد و ناراحتیهای ناشی از خیرگی نور را کاهش می‌دهد. 
3- اختلاف درخشندگی سطح مطالعه نباید بیش از سه برابر میز، ‌حوزه آن و تخته کلاس باشد. 
4-پرهیز از استفاده از سطوح براق به علت انعکاس منابع نوری و خیرگی چشم. استفاده از نور طبیعی خورشید در درجه اول اهمیت قرار دارد.

نور مصنوعی: 
از آنجا که در فضاهای آموزشی اغلب ترکیبی از نور طبیعی و مصنوعی استفاده می‌شود بهتر است از چراغهای فلورسنت با توزیع نوری نیمه مستقیم (با صفحات مشبک)‌یا یکنواخت یا مختلف استفاده نمود و در این صورت بهتر است که ردیف چراغها عمود بر تخته تدریس و ردیف نیمکتها در نظرگرفته شود همچنین پیش بینی روشنایی موضعی برای تخته تدریس الزامی به نظر می‌رسد.

صوت: اصوات نامطلوب در فضای آموزشی سه دسته اند: 
الف- سرو صدای ناشی از ترافیک هوایی و زمینی 
ب- سر و صدای ناشی از کارگاههای صنعتی- مراکز تجاری 
ج – سر و صدای بازی بچه ها در فضای باز و سایر کلاسها 
منابع تولید کننده صوتی در صورتی که میزان ارتعاشات آنها از 80 دسیبل بیشتر نباشد، می‌توانند به عنوان کاربریهای همجوار با کاربری آموزشی به کار روند. 
شرایط اقلیمی: آب و هوا: شرایط مناسب آب و هوا متاثر از وضعیت اقلیمی یعنی حرارت، رطوبت و سرعت حرکت هوا خواهد بود.[2] 
باد: محیط آموزشگاه از نظر همجواری با سایر ساختمانها و عوامل جغرافیایی باید به گونه‌‌ای باشد، که امکان حرکت و نتیجتا تهویه هوا وجود داشته باشد، ‌نحوه استقرار آن به نحوی باشد که اثرات بادهای مزاحم کاهش یافته و برخورداری از بادهای مناسب افزایش یابد. به طوری که حداکثر استفاده از جریان هوای مناسب برای تهویه طبیعی کلاس بوجود آید. 
در صورتی که محیط آموزشگاه در معرض وزش بادهای شدیدی قرار داشته باشد باید امکان ایجاد فضای سبز توسط درختان و بوته ها برای مقابله با آن فراهم باشد. با توجه به جهت عمومی وزش باد در منطقه، احداث واحد آموزشی نباید در مسیر انتشار دود و بوهای زننده کارخانجات، ‌کانالهای روباز، عبور فاضلاب، محل زباله دانی و… قرار گیرد.[3]

[1] - ضوابط طراحی ساختمانهای آموزشی (برنامه ریزی معماری همسان مدارس ابتدایی و راهنمایی)‌نشریه شماره 232 انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی.

[2] - رک همان، وضع، صفحه 150

[3] - فتحی و اجارگاه، کوروش، مدرسه استاندارد. چاپ اول، تهران تابستان 79، صفحه 144.

تابش آفتاب: 
به طور کلی جهت ساختمان مدارس باید به گونه‌‌ای باشد که حداکثر تابش آفتاب در کلاسها هنگام زمستان و جلوگیری از نفوذ تابش مزاحم در تابستان فراهم آید. بر این اساس میزان نور گیری هر نقطه با توجه به زوایه تابش و جهت تابش مشخص می‌گردد. همچنین باید دقت داشت عوامل شهری و جغرافیایی نباید در روشتایی محیط نقصان یا خللی وارد نماید. باید دقت داشت که حداقل در قسمتی که ساختمان مدرسه احداث می‌گردد نباید سایه عوامل فوق وجود داشته باشد. هر چند بهتر است در نواحی سردسیر اصولا از سایه در محیط آموزشگاه پرهیز نمود و بالعکس در نواحی گرمسیر وجود سایه در فضاهای باز نیز مطلوب می‌باشد.

ایمنی: زلزله: هر چه اشکال ساختمان منظم تر و توزیع جرمها و سختیهای آن در سطح افق (نقشه)‌و در ارتفاع متفاوتر باشد، ‌مقاومت احتمالی آن در برابر زلزله افزایش خواهد یافت. 
یک قاعده کلی برای مقاوم سازی ساختمانها با پیکره‌های پیچیده تجزیه آنها به اشکال ساده با تعبیه درزهای در آنهاست.

آتش سوزی: برای مقابله با آتش سوزی در مدارس باید به نکات زیر توجه کرد: 
- در کلیه فضاها به طرف بیرون در جهت فرار باز باشد 
-در تمام فضاها حداکثر 30 متر از راه پله یا خروجی ساختمان فاصله داشته باشد و در صورتی که این در، ‌در قسمت بن بست راهرو واقع باشد، ‌این فاصله به 18 متر تقلیل می‌یابد. 
-در طبقات برای هر راه پله یک در اضطراری ضد آتش نصب گردد. 
فضاهایی که امکان خطر آتش سوزی در آنها بیشتر از سایر فضاها می‌باشد، ‌مثل آزمایشگاهها، ‌آبدارخانه ها و بعضی کارگاهها از سایر فضاها جدا گردد. این جدایی توسط دیوارها و درهایی با مقاومت زیاد و یا از طریق واسطه قرار دادن فضاهای دیگر، ‌مثل سرویسهای بهداشتی یا راهروها صورت می‌گیرد. 
-موتور خانه در ساختمان جداگانه پیش بینی گردد و منابع سوخت در بیرون ساختمان و در صورت امکان زیر خاک کار گذاشته شوند. 
-کپسول آتش نشانی در فضاهایی با خطر آتش سوزی زیاد پیش بینی شود. همچنین شیرهای آتش در طبقات تعبیه گردد. 
-در مدارس سه طبقه و بیشتر بهتر است بیش از دو راه پله تعبیه شود. [1] 
در طبقه همکف ساختمان، ‌پنجره ها باید طوری باشند که امکان فرار از آنها میسر باشد. 
نکات کلی برای ایمنی در مدارس 
-نرده‌های حیاط طوری انتخاب شوند که امکان بالا رفتن یا خریدن اجناس از میان آنها برای کودکان میسر نباشد. 
-از بکار گیری مصالح صاف و صیقلی در کف پرهیز شود. 
-از بکار گیری درهای شیشه‌‌ای پرهیزگردد، ‌مگر شیشه‌های ایمنی. 
-پنجره ها باید به داخل باز شوند تا به سادگی قابل تمیز کردن باشند. 
-اتاق کمکهای اولیه در نزدیکی دفتر مدرسه و یا اطاق مربی بهداشت پیش بینی شود. 
-کلیدهای برق باید روی دیوار خارجی توالت ها نصب شود. در توالتها بهتر است به طرف بیرون باز شوند. 
-مبلمان مدارس باید عاری از هر گونه ترک خوردگی و یا لبه‌های تیز فلزی باشد. [2] 
[1] - ضوابط طراحی ساختمانهای آموزشی (برنامه ریزی معماری همسان مدارس ابتدایی و راهنمایی) نشریه شماره 232 انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی .

[2]- ضوابط طراحی ساختمانهای آموزشی (برنامه ریزی معماری همسان مدارس ابتدایی و راهنمایی) نشریه شماره 232 انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی .

تاثیر عوامل فیزیکی – معماری در عملکرد قرارگاههای تربیتی

عملکرد قرارگاههای رفتاری مانند کلاسهای درس و یا آموزشگاهها از عوامل معماری از یکسو و شرایط فیزیکی از سوی دیگر تاثیر می‌پذیرد.

تاثیر (ساخت)‌یا (معماری)‌در عملکرد قرارگاههای تربیتی 
آزموند 1975 (سازه)‌فضاها را تعیین کننده عملکرد آنها و وظیفه معمار را تعریف می‌کند. وی فضاها را از نظر تاثیری که روی رفتار می‌گذارند، بر دو نوع (گرد هم آورنده)‌و (پراکنده کننده)‌تفکیک می‌کند. 
فضاهای (گردهم آورنده) برای قرارگاههای آموزشی و پرورشی نیز مناسبتر می‌باشد، زیر امکان تمرین کار گروهی و مشارکت بیشتری را در اختیار دانش آموزان قرار می‌دهد، فضاهای پراکنده کننده (مانند دالان‌های باریک) برای زندان مناسبتر است. 
تاثیر عوامل (فیزیکی) در عملکرد قرارگاههای تربیتی 
تحقیقات نشان میدهند، تراکم زیاد جمعیت به عنوان عامل فیزیکی، رفتارهای تهاجمی را افزایش میدهد و در صورت استمرار، موجب بروز واکنش‌های بیمار گونه می‌شود. تراکم زیاد در انسان احساس ازدحام بر می‌انگیزد. احساس ازدحام هنگامی به انسان دست می‌دهد که علاوه بر عوامل دیگر، ‌تراکم جمعیت مخل آسایش شده، موانعی در مقابل جریان طبیعی فعالیت‌ها ایجاد کند.

خصوصیات فیزیکی مدرسه 
خصوصیت اصلی محیط‌های فیزیکی، عناصر متغیری مانند نور، رنگ، سختی و نرمی سطوح است. بیشتر تجارب اصولی به مزایای یک محیط آموزشی نرم تر تاکید دارند. بعضی تحقیقات نشان می‌دهد که دانش آموزان کلاس با پنجره را ترجیح می‌دهند. در صورتی که معلمان احساس می‌کنند که اتاق‌های بدون پنجره انعطاف پذیرتر می‌باشند. آنها در یافتند که دخترها نسبت به پسرها، سازماندهی پیچیده اشکال، ‌رنگ و عناصر محیطی را ترجیح می‌دهند.

تراکم دانش آموزان: تحقیقات نشان می‌دهند، ‌تراکم زیاد جمعیت به عنوان عامل فیزیکی، رفتارهای تهاجمی را افزایش می‌دهد و در صورت استمرار، موجب بروز واکنش‌های بیمار گونه و نابهنجاری می‌شود. تراکم فیزیکی نیز در انسان حساس ازدحام بر می‌انگیزد. نظر به اینکه دانش آموزان واقعیت فیزیکی رشته، فضا اشغال می‌کنند. تراکم جمعیت کلاسها را بوسیله محاسبه نسبت تعداد دانش آموز به اندازه سطح کلاس مشخص می‌کنند. احساس ازدحام از میزان تراکم تاثیر پذیرد ولی پدیده‌‌ای است ذهنی و ازعوامل روانشناختی از یکسو و محیطی- فرهنگی از سوی دیگر متاثر می‌شود. 
آستانه تحریک پذیری افراد از نظر احساس ازدحام تحت تاثیر تجارت پیشین آنان قرار می‌گیرد. به عنوان مثال معلمینی که به تدریس در کلاسهای پرجمعیت عادت کرده اند، ‌در یک کلاس سی نفره احساس ازدحام نیم کنند ولی اگر به کلاسهای کوچک و کم جمعیت عادت کرده باشند، در همان کلاس سی نفره احساس ازدحام می‌کنند. 
نوع فعالیتی که قرار است در فضای واحد انجام شود نیزعاملی پس موثر در بروز احساس ازدحام می‌باشد. به عنوان مثال هر گاه در یک کلاس پرجمعیت (با تراکم بالا)‌دانش آموزان با رفتار انفعالی، فقط به سخنان معلم گوش کنند، ازدحام محسوب نمی شود. مگر اینکه موضوع درس (کاردستی) باشد. و یا یک روش تدریس ویژه دانش آموزان را به فعالیت و تحرک بیشتر وادار نماید. به طور خلاصه احساس ازدحام هنگامی به انسان دست میدهد که علاوه بر عوامل دیگر، ‌تراکم جمعیت مخل آسایش شده، موانعی در مقابل حریانهای طبیعی فعالیتها ایجاد کند.

رنگ فضاها رنگ به عنوان عنصر تفکیک ناپذیر معماری تاثیر فراوانی بر روحیه و رفتار کاربران فضاها و ساختمانها دارد و حالات روانی و عاطفی آنها را شدیدا تحت تاثیر قرار می‌دهد. 
انسان پدیده‌های اطراف خویش را همراه با رنگ مشاهده می‌کند و نسبت به آنها واکنش نشان می‌دهد. رنگها هریک حاوی پیامی خاص به بینندگان می‌باشند که این موضوع از قدیم الایام مورد بررسی و تحقیق دانشمندان و روانشناسان بوده است. درمدارس، رنگ فضاها و تجهیزات آموزشی به دلیل شرایط سنی و روحی کودکان و نوجوانان از حساسیت بیشتری برخوردار است. زیرا این امر می‌تواند باعث شادابی و نشاط، آرامش روانی و تحرک و تلاش دانش آموزان شود و فرآیند یادگیری را افزایش دهد. همچنانکه می‌تواند زمینه کسالت، ‌خمودگی، ‌بی تحرکی، عصبانیت، اضطراب و افسردگی آنان را فراهم آورد. 
برای رنگ آمیزی دیوارهای داخلی کلاسها، رنگهای گرم و آرام مناسبند نظیر کرم، بژ. تناسب این رنگها ناشی از وجود رنگ زرد در آن است که همواره مظهر روشنایی و علم بوده است. همچنین تراکم رنگ سفید در داخل آن باعث تعادل فضا می‌شود. 
پیش فضاها، راهروها و راه پله ها به ویژه در سالهای اولیه تحصیل، همواره مواجه با شور وشعف و هیجان دانش آموزان هستند. معمولا در زنگهای استراحت یا موقع تعطیل مدرسه، دانش آ,وزان با هیجان زاد کلاسها را ترک می‌کنند. همچنین پس از استراحت در زنگ تفریح از فضاهای شاد و پرشیطنت حیاط مدرسه به کلاس برمی گردند و این فضاها حائل میان حیاط و کلاس هستند. بنابر این اگر رنگ این فضاها، رنگهای سرد و آرام باشند، در کنترل هیجانات روحی تاثیر به سزایی دارند و علاوه بر آرامش محیط، از تصادفات احتمالی دانش آموزان می‌کاهند. 
رنگ آمیزی درهای ورودی کلاسها و دفتر مدارس باید همیشه تیره تر از زمینه رنگی دیوارهای راهرو باشد. این تیرگی توجه واحترام دانش آموزان را برمی انگیزد و در عین حال هشداری است که تفاوت میان فضای کلاس درس و حیاط را به او گوشزد می‌کند. 
در سالنها، فضاهای ورزشی و اماکن صرف غذا باید از هماهنگی رنگهای گرم استفاده شود. در سرویسهای بهداشتی به لحاظ ویژگی محیط آموزشی و فقدان استانداردهای بهداشتی در عموم این فضاها، استفاده از رنگ سفید مناسبتر است. وجود این رنگ و لطمه پذیری آن در اثر کمترین آلودگی، حداقل هشداری است که مسئولین نظافت فضای آموزشی را مجبور به کنترل و نظافت مستمر خواهد کرد. 
در آزمایشگاهها، سطوح دیوارها، رنگهای گرم و روشن دارد، اما سطح میزهای آزمایشگاهها حتی المقدور سفید است. سفید بودن میز در صورت آلودگی سطح میز به مواد شیمیایی رنگی، ‌اسیدها و بازها، ‌دانش آموز و مربی را به طور موثرتری خبر خواهد کرد. در اتاق بهداشت باید از رنگهای سرد و روشن استفاده کرد. در این نوع هماهنگی یک رنگ سرد (مثلا سبز یا آبی)‌به عنوان رنگ اصلی انتخاب می‌شود و سایر رنگهای سرد با ارزشهای مختلف در کنار آن به کار برده می‌شود. این نوع هماهنگی محیط را ساکت و آرام جلوه خواهد داد.

سازماندهی و ساختار کلاس 
دانش آموزان و معلمین در کلاسهای جدید که از ترکیب مناسب مشارکت دانش آموزان و حفاظت معلم تشکیل شده است، ‌راضی ترند.
در بحث سازماندهی و ساختار کلاس یک معلم می‌تواند به طرف مختلف کلاس را سازماندهی کند. به عنوان مثال او می‌تواند دانش آموزان را در تصمیم گیری دخالت دهد. می‌تواند کلاس را به گروههای کوچک تقسیم کند، ‌می تواند باعث گردد تا دانش آموزان به یکدیگر کمک کنند و یا می‌تواند فعالیتهای کلاس را به شیوه سنتی انجام دهد.

تزئینات کلاس اگر چه نمونه‌های تزئینات کلاس قطعی نمی باشد ولی همه می‌دانند که این موضوع تا حدی دارای اهمیت است. تجارب دیگر نشان میدهند که چگونه بخشی از فضاهای گرم و دعوت کننده هستند، در حالی که بخشی دیگر سرد و بی روح می‌باشند. 
بسیاری از دانش آموزن به دیدن کارهایشان بر دیوار علاقه دارند و این موضوعات می‌تواند به عنوان یک مشوق مورد استفاده قرار گیرد. همچنین می‌توان از موضوعات، ‌اشکال و تصاویر مرتبط با درسها برای تزئینات کلاسها استفاده کرد که این مطلب هم به جذاب تر کردن فضا و هم به تفهیم بهتر موضوعات درسی کمک می‌کند.

انواع چیدمان در کلاس 1-ردیفی و ستونی: این سنتی ترین وضعیت می‌باشد. در حقیقت تا زمانی پیش و شاید امروزه در بعضی مدارس، نیمکتها به شکلی به زمین متصل بودند. این قرار گیری برای زمانی مناسب است که معلم می‌خواهد دقت ها به چیزی متمرکز شود. 
2- فرم دایره‌‌ای شکل: نرم‌های دایره‌‌ای شکل برای مباحث کلاسی و تکلیف کلاسی مناسب هستند. البته این نوع سازماندهی مشکلی که دارد این است که تعدادی از دانش آموزان به ناچار یا پشت معلم یا نیمرخ او روبرو می‌شوند و نمی توانند ارتباط بصری مناسبی با او داشته باشند. 
3- گروهی: نشستن گروهی در گروههای 4 تا 6 نفری برای مباحثه گروهی و یادگیری مشارکتی و تکالیف گروهی کوچک مناسب می‌باشد. برای نظارت بر تمام فعالیتها در چیدمان گروهی، معلم باید قادر باشد که ببیند در مراکز فعالیتی هر گروه چه اتفاقی می‌افتد. بنابر این موانع باید کم باشد و گروهها نباید دور از دید باشند.]کم اثر ترین سازماندهی و مرتبط ترین آن با رفتار نامناسب هنگام مباحثه، ‌نیمکت‌های ردیفی است. به نظر می‌رسد که نیمکت‌های ردیفی بیشتر از گروهی یا دایره‌‌ای با کناره گیری دانش آموزان ارتباط دارد. بعلاوه سازماندهی دایره‌‌ای بیشتر از ردیفی و گروهی با رفتار مناسب و نظریات خارج از موضوع در ارتباط است.

مدارس فضای باز

عموما مدارس فضای باز به تمامی باز نیستند و به هر حال نیازمند به فضای خاص ممانند توالت، حمام، ‌… می‌باشند. بنابر این در مدارس فضای باز، فضای بسته نیز وجود دارد که برای خدمت کردن به مقاصد فردی یا شخصی تعیین شده اند. بسیاری از فضاها به دلیل وابستگی به سیستمها و تاسیسات ساختمانی معنی می‌باشند. بعضی دیگر نیز به دلیل نیاز به خلوت بودن یا جای دادن فعالیتهای پر سر و صدا و یا هنری مانند کارگاههای موسیقی یا آزمایشگاه فیزیک و شمیی معین هستند. 
بخش وسیعتری از طراحی، مربوط به فضای داخلی است. وسایل و تجهیزات، رنگ. شکل، ‌گیاهان، کارهای هنری و دیگر موارد می‌تواند برای حفظ و بالا بردن کیفیت در طراحی که فضای باز فاقد آن است، ‌مورد استفاده قرا رگیرد. مدارس فضای باز متعهد به پویا بودن فضای آموزش و اجتناب ناپذیری تغییرات می‌باشند. برنامه آموزشی چه به شکل سنتی و چه به شکل جدید آماده تغییر است. هنگامی که این برنامه تغییر می‌کند، ‌مدرسه نیز بدون هیچ مشکلی تغییر می‌کند. یک گروه از دسته بندی‌های فضایی، فضاهای میانی می‌باشد. بعضی از دانش آموزان می‌خواهند این فضاها باز باشند و بعضی احساس می‌کنند که باید به طور دائم تقسیم بندی شده باشند. بعضی اوقات آنها از فضاهای باز در داخل یک فضای معین ساخته شده اند.

مطالعات تکمیلی مربوط به دوره راهنمایی تحصیلی

مدارس راهنمایی: 
معیارهای ظرفیت:

میزان تراکم دانش آموز در کلاس با توجه به شاخصهای نیروی انسانی مصوب هیات دولت و ظرفیتهای تعیین شده توسط وزارت آموزش و پرورش طبق جدول زیر تعیین می‌شود. همچنین ظرفیت واحد آموزشی با توجه به نسبت جمعیت، در مناطق شهری مضاربی از یک دوره کامل [1] و حداقل 2 دوره و حداکثر 8 دوره کامل در نظر گرفته می‌شود.

[1] - منظور از یک دوره کامل، 3 گروه کامل اول، دوم، سوم می‌باشد

فضاهای مورد نیاز به دو دسته تقسیم می‌شوند: 
1-فضهای بسته یا سرپوشیده 
2- فضاهای باز 
فضاهای بسته یا سرپوشیده 
این فضاها شامل 5 گروه زیر می‌باشند: 
1- گروه 1: فضاهای آموزشی (تحصیلی) 
-کلاس عمومی (نظری) 
-اتاق علوم (کلاس و آزمایشگاه) 
-کارگاه حرفه و فن (برای پسران) – کارگاه خانه داری، خیاطی (برای دختران) 
- گارگاه هنر 
- کارگاه سمعی و بصری 
2- گروه 2: فضاهای پرورشی 
-کتابخانه 
- اتاق فعالیتهای پرورشی 
- اتاق مشاور تربیتی و تحصیلی 
-اتاق مربی ورزش و رختکن دانش آموزان 
- اتاق بهداشت و کمکهای اولیه 
-نماز خانه 
-سالن چند منظوره : ( اجتماعات- سخنرانی- امتحانات- نمایش و فیلم)
3- گروه 3: فضاهای اداری 
-دفتر مدیر 
-دفتر معاون یا معاونان 
-اتاق کارکنان امور دفتری و تکثیر 
-انبار بخش اداری 
-اتاق استراحت دبیران 
-اتاق کار دبیران و ملاقات با اولیای دانش آموزان 
4- گروه 4: فضاهای پشتیبانی یا خدماتی 
-توالت و دستشویی کارکنان 
-تولات و دستشویی دانش آموزان 
-آبخوری دانش آموزان 
-انبار وسایل نظافت و شستشو 
-انبار وسایل، تجهیزات و لوازم مستعمل 
-بوفه 
-آبدارخانه 
-موتورخانه 
توجه: در مدارس به منظور مراقبت از مدرسه، فضایی حدود 40 متر مربع (خالص) برای اقامت خانواده سرایدار در نظر گرفته می‌شود 
5- گروه 5: فضاهای گردش 
-ورودی 
-راهرو طبقات 
-راه پله‌های ارتباطی 
- سطوح زیر ساخت (دیوارها و ستونها) 
6- گروه 6: فضاهای ارتباطی 
-راهروها 
-پله ها 
7- گروه 7: فضاهای باز 
-فضاهای بازی و ورزش 
- فضای صف جمع 
-فضای سبز 
-فضای توقف وسائل نقلیه 
-فضای تلف شده و غیر مفید

معرفی کلاسهای آموزشی مقطع راهنمایی

کلاس آموزشی

ساختار و سازماندهی کلاس

انواع کلاسها

انواع کلاسها عبارتند از: 
1-کلاس آموزش دروس نظری: فضایی است که به عنوان کلاس درس شناخته شده باشد و در این فضا دروسی که تفهیم آنها از طریق خواندن و نوشتن و تکرار مطالب توسط معلم و دانش آموز و کلا تجربه ذهنی انجام می‌گیرد، ‌تدریس می‌شود. 
از نظر فضا هویت آن به صورت کلاسهای معمولی با ردیفهای مشخص میز و صندولی و یا میز و نیمکت و تخته سیاه روبروی دانش آموزان و در کنار آن جایگاه معلم می‌باشد. 
2-کلاس آموزش دروس تجربی:‌در این فضا یعنی آموزش دروس تجربی، ‌اصل بر مشاهده عینی تجربیاتی است که توسط معلم و خود دانش آموز انجام می‌شود. معلم در این فضا اختیار دارد به کمک دانش آموزان شکل و فرم کلاس را متناسب با نوع فعالیت در ارتباط با آموزش هر مورد درسی انتخاب نماید و در هر صورت لزوم برخورد و تبادل فکری بین دانش آموزان را فراهم آورد. در چنین فضایی میز و صندلی ها طبیعتا دارای قابلیت جابجایی و تکثیر و آرایش فضا متناسب با صورتهای مختلف انجام می‌شود. سرانة فضا به ازاء هر دانش آموز نسبت به نوع متناسب با صورتهای مختلف انجام می‌شود. سرانة فضا به ازاء هر دانش آموز نسبت به نوع فضای نظری اندکی بیشتر خواهد شد. باید در نظر داشت که این سیستم در آموزش پاره‌‌ای از دروس تاثیر به سزایی خواهد داشت. [1]

[1] - در مورد خصوصیت مهم کلاس یعنی انعطاف پذیری در قسمت « مدارس فضای باز» بحث شده است.

مکان قرار گیری 
کلاس درس باید در آرامترین مکان قرار گیرد و از سر و صدای بیرون دور باشد. درتسرسی سریع و مناسب به سایر فضاهای آموزشی (از قبیل کتابخانه، کارگاهها، کلاسهای ویژه و…)‌باید برای آن فراهم شود. 
بررسی نور در کلاس

مسائلی که از نظر نور برای دید و مطالعه در کلاس درس با توجه به محیط دید سالم حائز اهمیت می‌باشد، به شرح زیر است: 
-تاثیر نور طوری باشد که منبع نور در حوزه دید دانش آموز قرار نگیرد. 
-به منظور ایجاد نور کافی در کلاس در صورتی که پنجره‌های نورگیری در یک سمت واقع شده باشد، ‌سح کل پنجره ها نباید از یک پنجم الی یک هفتم سطوح کلاس کمتر باشد. 
-برای آنکه تاثیر نور خورشید که منبع نور طبیعی کلاس محسوب می‌شود، بطور مستقیم به کلاس وارد نشود، بکار بردن سایبانهای مناسب از قبیل سایبان بالای پنجره و یا سایبان کرکره‌‌ای و جانلی توصیه می‌شود. 
برای استفاده از نور مصنوعی باید نکات زیر را در نظر داشت: 
-برای روشن نمودن کلاس درسی ممکن است از نور مستقیم- نیمه مستقیم و یا یکنواخت استفاده نمود. 
-چراغهای سقفی در کلاس باید طوری نصب شود که خیرگی را سبب نشود و همچنین باید از چراغ مخصوص برای روشن کردن تخته سبز استفاده کرد. 
-حداقل مقدار شدت روشنایی الکتریکی کلاس درس 200 و حداکثر 500 لوکس تعیین شده است.

رنگ

توصیه می‌شود سطح دیوراه‌های کلاس درس از رنگ مات انتخاب شود تا از خیرگی حاصل از انعکاس نور جلوگیری به عمل آید و رنگها نیز محیط دلپذیری برای دانش آموزان بوجود آورد. برای این منظور باید رنگهای آبی کم رنگ، کرم، سبز. خیلی کم رنگ، سفید و بژ را انتخاب کرد. سطح کل کلاس می‌تواند دارای رنگهای سفید، خاکستری و یا به رنگهای روشن چوب باشد. 
فرم کلاس

تحقیقات نشان می‌دهد که کلاسهای با فرم مربع یا نزدیک به مربع جوابگوی نیازهای آموزشی می‌باشد و فرمی کارا رضایت بخش است. 
اهمیت جو کلاس

عناصر اصلی سازماندهی اجتماعی مدرسه، اندازه گروه بندی سنی و غیره می‌تواند بر رفتار و موفقیت دانش آموز اثر بگذارد اما این عوامل از آن جهت مهم می‌باشند که در چیزی که در کلاس و سایر بخشهای مدرسه اتفاق می‌افتد، تاثیر دارند. در حقیقت اکنون محققان معتقدند که با اهمیت ترین عوامل موثر مدرسه مربوط به یادگیری و پیشرفت روانی در دوره بلوغ با محیط مدرسه و کلاس در ارتباط می‌باشد. در مدارس خوب محیط کلاس مباحث بین معلم و دانش آموزان و بین دانش آموزان را تشویق می‌کنند و بر یادگیری، نه حفظ کردن تاکید شده است. بر طبق نظریه (مایکل روتر 1983) جنبه‌های مختلف جو مدرسه اثر مهمی بر یادگیری و موفقیت نوجوانان دارد. خصوصا چگونگی ارتباط معلم و دانش آموزان و چگونگی استفاده از زمان کلاس و انتظارات معلم از دانش آموزان بسیار مهمتر از اندازه مدرسه، گروه بندی سنی و ترکیب نژادی مدرسه می‌باشند. 
نتایج چندتحقیق نشان میدهد که همین عواملی که پیشرفت روانی در خانه را توسعه میدهند. صمیمت، ‌استانداردهای بالا و کنترل رفتارهای مناسب در کلاس را نیز افزایش می‌دهد. دانش آموزان و معلمین در کلاسهای جدید، ‌نسبت به کلاسهای کنترل شده در کلاسهایی که از ترکیب مناسب مشارکت دانش آموزان و حمایت معلم تشکیل شده است، ‌راضی تر می‌باشند. در این کلاس ها معلمین مشارکت دانش آموزان را تشویق می‌کنند اما نمی گذارند که کلاس از کنترل خارج شود. کلاسهایی که به تکلیف کلاسی تحت کنترل معلم تاکید دارند، ‌دانش آموزان دلواپس، بی علاقه و ناشاد دارند. دانش آموزان هنگامی که معلمشان مقدار متناسبی از زمان را صرف درس دادن می‌کند، درسها را به موقع شروع می‌کند و به پایان می‌رساند، ‌پس زمینه هایی از دانش آموزان برای توقعاتشان از آنها دارند و آنها را به مقدار فراوان تشویق می‌کنند، به نحواحسن کار می‌کنند. 
یک معلم خوب به طور قابل توجهی مشابه والدین خوب است. اخیرا محققی به نام نیومن پیشنهاد کرده است که اگر ما بخواهیم اثر جو کلاس را بر موفقیت بدانیم، باید بدانیم که چگونه مشارکت دانش آموز را در مدرسه افزایش دهیم، مشارکت به اندازه شرکت روانی دانش آموزان در یادگیری و تسلط بر موارد بی علاقگی به تمام کردن کار تعیین شده، اشاره دارد. نیومن به عواملی که مشارکت را افزایش میدهند اشاره می‌کند. اولا معلمین نیاز دارند که فرصتهایی برای دانش آموزان برای نمایش واقعی شایسته فراهم کنند. ثانیا مدارس باید احساس تعلق دانش آموزان را نسبت به مدرسه تقویت کنند. و از همه مهمتر اینکه باید کارهایی را که معتبر هستند تعیین کنند. کار معتبر، ‌کاری جالب توجه، شادی آور و متناسب با دوره واقعی است. برای یک دانش آموز هیچ چیز بدتر از انجام دادن تکالیف خسته کننده بدون رنگ و نامناسب نیست.

نظم فضایی کلاس

یکی از بدیهی ترین خصوصیات محیط کلاس، ‌کلاس مستطیل شکل می‌باشد. چرا یک کلاس دایره شکل و یا مربع شکل نباشد؟ آیا این مسئله اصلا دارای اهمیت است؟ طبق تجربیات یک طراح اتاق مستطیل شکل موجود همراه با ردیفهای صندلی ها و پنجره‌های بزرگ به قصد فراهم آوردن تهویه، نور، ‌تخلیه سریع و آسانی نظارت و دیگر نیازها اوایل قرن نوزدهم موجود بوده اند. فرم متداول باریک و طولانی که بر اساس نیاز به نور در طول اتاق بوجود آمده است، ‌با وجود پیشرفتهای جدید در نور پردازی، ‌آکوستیک و فن ساختمان هنوز اغلب مدارس جعبه هایی هستند که با مکعب هایی پر شده اند و مکعب ها هر یک شامل تعداد مشخص صندلی در ردیفهای مرتب می‌باشند. سعی بر این بوده است که این نمونه ثابت تغییر پیدا کند. ماریو مونتوسوری یک بار توصیف کرد دانش آموزانی که مجبورند در این کلاسهای سنتی حاضر گردند مانند پروانه هایی هستند که سوار بر سنجاق می‌باشند. هریک به نیمکتی بسته شده اند و بالهای خشک و بی معنی علمی را که بدست آوردند، پهن کرده اند. (مونتوسوری 1964 م) 
آیا موفقیت یک دانش آموز در کلاس تفاوتی دارد؟ آیا آنهایی که در جلو قرار گرفته اند نسبت به پشت سری ها فعالتر می‌باشند؟‌آیا آنهایی که در مرکز هستند در مقایسه با افرادی که در اطراف کلاس هستند فعالترند؟ موفقیت دانش آموز کاملا ایجاد تفاوت می‌کند و مشارکت در بین دانش آموزانی که در جلو میانه قرار گرفته اند بیشتر می‌باشد. به هر حال دلایل این تاثیر نامشخص می‌باشد. آیا دانش آموزان علاقمند نزدیکتر به معلم می‌نشینند؟ آیا دانش آموزان اگر به معلم نزدیکتر باشند بیشتر علاقه مند می‌شوند؟‌بالاخره اندازه کلاس بایستی چه مقدار باشد؟ آیا برای بیشترین موفقیت اندازه ایده آلی برای کلاس وجود دارد؟ این مسئله برای بیش از نیم قرن مورد بحث قرار گرفته است و مباحثه ادامه دارد. در یک تحقیق اولیه (1934) تاثیر اندازه کودکستان را بر مشارکت دانش آموزان مورد آزمایش قرار گرفت. در کلاسهایی با طبقه بندی 15 تا 46 شاگرد تعداد نظریات هر دانش آموز در طول یک دوره درس کنترل شده مثبت گشته است. هر قدر که اندازه کلاس افزایش می‌یافت. نه تنها مقدار کلی بحث کاهش پیدا می‌کرد بلکه مقدار کمتری از دانش آموزان در بحث شرکت می‌کردند و هنگامی که صحبت می‌کردند مقدار مشارکت آنها بسیار کمتر می‌شد. شواهد نشان می‌دهد که تجربیات تحصیلی فراهم شده در کلاسهای کوچک و بزرگ متفاوت می‌باشد. در کلاسهای کوچکتر آگاهی بیشتر، فعالیت گروهی بیشتر، برخورد مثبت دانش آموزان بیشتر و رفتارهای بد کمتر وجود داردو غیر قابل انتظار نیست که معلم در کلاسهای کوچکتر راضی تر می‌باشد. به هر حال اندازه کلاس تفاوت کمی در طبقه بندی متداول بین 20 تا 40 دانش آموز ایجاد می‌کند. اگرچه یک کلاس کوچکتر ممکن است تاثیر مثبتی به یادگیری خواندن و ریاضیات در سالهای اولیه داشته باشد و ممکن است به پیشرفت تحصیل دانش آموزان عقب افتاده کمک نماید. علاوه بر این از آنجایی که این تحصیل بستگی به آن دارد که معلمین چگونه کلاسهای کوچکتر را متفاوت با کلاسهای بزرگتر سازماندهی می‌کنند، ‌تخمین تاثیر اندازه کلاس معمول مشکل است

طراحی استخر و سونا و جکوزی

طراحی استخر و سونا و جکوزی

تعین حداکثر ظرفیت استخرها بر حسب نوع شنا و نوع استخر

         برای تعیین ابعاد و اندازه های   استخر مهمترین عامل تعداد شناگران می باشد که میانگین تراکم آنها با توجه به سرانه های ارائه شده از جدول شماره (1-1) قابل محاسبه می‌باشد.

عمق آب	نوع شنا	نوع استخر
		سرپوشیده	سرباز
ناحیه کم عمق آب (کمتر از 7/1 متر عمق)	شنای تفریحی شنای آموزشی پیشرفته(تمرینات) شنای آموزشی ابتدایی	5/1 2 4	5/1 5/2 5/4
ناحیه عمیق (بیش از 7/1 متر عرض)	شنای تفریحی پیشرفته شیرجه	2 5/17	5/2 20
حداقل عرض حاشیه استخر		2	4

حداکثر ظرفیت استخرها بر حسب عمق  استخر[3]

  این میزان به سادگی توسط مساحت سطح استخر و تعداد استفلده کنندگانی که می توانند به صورت ایمن از امکانات این سطح استفاده کنند تعین می شود که با توجه به جدول شماره (1-2) سرانه آن مشخص شده است.

جدول 1-2- سرانه استخر به ازاء عمق استخر

استفاده کننده به ازای هر2/2 متر مربع	قسمت کم عمق آب (کمتر از یک متر)
استفاده کننده به ازای هر72/ متر مربع	آب راکد (m 1 -  1.5 عمق)
استفاده کننده به ازای هر 4 متر مربع	آب عمیق (بیش از m 1.5 عمق )
استفاده کننده به ازای هر 4 متر مربع	آب عمیق (بیش از m 2  عمق )

1-3-6-  اندازه و ساختمان معمول استخر[2]

اولین گام در طراحی استخر شنا، تعیین مساحت کل آن است که بر مبنای چگونگی استفاده و تعداد شناگرانی که در یک زمان در داخل استخر خواهند بود، پیش بینی می شود. بر حسب توصیه کمیته استخرهای شنای آمریکا، می بایدحداقل طول استخر ft 60 و عرض آن مضربی از 5 ، 6 یا ft 7 باشد.

عرض هر لاین شنا در استخرهای ورزشی باید حداقلft 7 منظور گردد. اما در استخرهای تفریحی، تنها تعداد شناگرانی که در یک زمان داخل استخر خواهند بود،عامل اصلی در تعیین مساحت استخر می باشد. معلوم شده است که برای زمانی که حداکثر تعداد شناگران داخل آب باشند، می باید به ازاء هر شناگر درون آب 25 فوت مربع سطح در نظر گرفته شود. در اینجا فرض بر این است که یک سوم افراد حاضر در استخر درون آب نیستند(منظور شناگرانی هستند که در محیط اطراف استخر بوده و هنوز به داخل آب نپریده اند ویا داخل آب بوده و از آن خارج شده اند، با این توضیح فرق بین افراد حاضر در استخر و«شناگران درون» آب مشخص می شود).

عمق استخر بستگی به چگونگی استفاده از آن دارد. عمق آب در قسمت کم عمق انتهایی  استخر باید حداقل 4 تا 5 فوت باشد و کف استخر با شیب ملایمی به تدریج به قسمت عمیق منتهی گردد. بهتر است عمق انتهای عمیق استخر جهت مناسب بودن برای شیرجه 9 فوت منظور شود. تا جائیکه پا به کف استخر می رسد و امکان راه رفتن وجود دارد، نمی باید عمق استخر به طور ناگهانی تغییر یابد، به طور تقریبی از عمق 4 فوت به 6 فوت. با معین شدن عمق استخر ومساحت سطح استخر، حجم داخل استخر مشخص می شود. جدول شماره (1-3) ابعاد استخرهای قانونی را که توسط کمیته استخرهای آمریکا توصیه شده اند ارائه می دهد. ظرفیت این استخرها براساس گردش مداوم و 24 ساعته آب و فرمول های زیر تعین شده اند:

                                                     L*W\25   =  بار استحمامی استخر                       

   حجم آب مورد نیاز برای هر شناگر بر حسب گالن=T2 25/6Q 

            C*V\T*Q      = ظرفیت استحمامی استخر در روز

L = طول استخر

W = عرض استخر

Q = حجم آب مورد نیاز برای هر شناگر (گالن)

T = مدت زمان یک گردش کامل آب استخر (ساعت)

C = ساعات گردش آب استخر

V= حجم استخر (گالن)

جدول1-3 - ابعاد استخرهای شنای قانونی

W	L	Z	Y	X	D	C	B	A	ظرفیت شستشو برای هر فرد	بار شستشوی افراد	گنجایش استخر(گالن)
Feet
20	60	25	20	15	3.25	5	9	8	418	48	55,000
25	75	40	20	15	3.25	5	9	8	607	75	80,800
30	90	47	25	18	3.25	5	9.5	8	900	108	120,000
46	105	62	25	18	3.25	5	10	8	1170	147	155,600
40	120	70	30	20	3.25	5	10	8	1555	192	207,600
45	135	85	30	20	3.25	5	10	8	1905	243	254,000
50	150	100	30	20	3.25	5	10	8	2300	300	306,000
60	160	130	30	20	3.25	5	10	8	3170	432	422,400
93	210	160	30	20	3.25	5	10	8	4180	590	558,000

مثال:
بعنوان یک مثال طراحی ، فرض کنید در یک استخر تفریحی حداکثر 84 شناگر شنا کنند. در اینصورت:

فوت مربع سطح آب مورد نیاز 2100 = (فوت مربع بازاءهر شناگر) 25 * (شناگر) 84

لذا ابعاد استخر برای چنین سطحی بر حسب طرح می تواند بدین قرار باشد:30*70 یا 35*60 اگر این استخر دارای سکوی شیرجه نیز باشد، می توان شیب کف استخر را از عمق 4 فوتی در انتهای کم عمق به سمت نقطه ای به عمق 10 فوت در فاصله 15 فوتی از انتهای عمیق استخر فرض نمود. بنابراین عمق متوسط استخر را برای این شیب یکنواخت چنین خواهد بود:

7=(2)/(10+4)

مساحت استخر در انتهای کم عمق برای یک سطح استخر a= 70 ft * 30 ft خواهد شد:

S = (70 - 15 ) ft * 30 ft = 1650 ft2

سطح بدست آمده S = 1650 ft2 را اگر در عمق متوسط h=7 ft ضرب نماییم حجم v= 11550 ft3 بدست می آید.

در قسمت عمیق حجم استخر برابر است با :

v = 15 ft * 30 ft * 10 ft = 4500 ft3

بنابراین حجم کل استخر بر حسب گالن برابر خواهد بود با :

V total = (4500 ft3 + 11550 ft3 ) * 7.5 [gal/ft3] = 120375 gal

چنین استخری در صورتیکه سر پوشیده باشد باید با موزائیک یا کاشی سفید یا روشن خط کشی شود، و اگر در فضای باز باشد باید با سیمان سفید بطور کاملا صاف نازک کاری شود، تمامی گوشه های استخر می باید گرد باشند و سطح پیرامون استخر بگونه ای کاملا واضح بمنظور نشان دادن عمق آب در نقاط معین علامت گذاری شود، ترجیحا در نقاطی که عمق آب یک فوت افزایش می یابد. علامت گذاری خطوط شنا و غیره را می توان مواد تیره رنگ انجام داد ولی می باید در بخش اعظم استخر مواد روشن رنگ بکار روند تا هر گونه آلودگی و چربی به راحتی پیدا شود.

اصول طراحی استخرها

پیشرفتهایی که در چند سال اخیر حاصل شده اند شیوه ها و مفاهیم طراحی استخرها را تغییر داده و ویژگی های جدیدی به آنها اضافه کرده اند. طرح های جدید با توجه به توصیه های مشاوران استخرسازی درباره چیدمان، استقرار و شکل استخر تهیه می شوند. مهندسان تاسیسات نیز باید مطابقت داشتن کلیه تجهیزات استخر را با مقتضیات جریان و فیلتراسیون آن مورد بررسی و تایید قرار دهند. البته ملاحظات دیگری چون ولتاژهای الکتریکی، نوع موتورها، نوع فیلترها و شیمی آب نیز وجود دارند.

اصول طراحی استخرها

پیشرفتهایی که در چند سال اخیر حاصل شده اند شیوه ها و مفاهیم طراحی استخرها را تغییر داده و ویژگی های جدیدی به آنها اضافه کرده اند. طرح های جدید با توجه به توصیه های مشاوران استخرسازی درباره چیدمان، استقرار و شکل استخر تهیه می شوند. مهندسان تاسیسات نیز باید مطابقت داشتن کلیه تجهیزات استخر را با مقتضیات جریان و فیلتراسیون آن مورد بررسی و تایید قرار دهند. البته ملاحظات دیگری چون ولتاژهای الکتریکی، نوع موتورها، نوع فیلترها و شیمی آب نیز وجود دارند.

سازندگان استخرها باید بخوبی با تجهیزات مورد استفاده در استخرها، رنگها و پرداختهای سطوح، شیمی آب، پمپاژ مکانیکی، فیلتراسیون، سیستمهای گرمایش و الکتریکی آشنایی داشته باشند. لازم است که بدانیم برای طراحی یک استخر باید تصمیمات مهمی اتخاذ شوند، تصمیماتی مانند تعیین مواد ساختاری استخر، استفاده از کاشی یا سیمان برای سطح نهایی، روشنایی استخر و تجهیزات جانبی استخر. انتخاب سیستمهای مکانیکی و الکتریکی که باید در موتورخانه استخر نصب شوند و طراحی سیستم لوله کشی وابسته شاید از کلیه این تصمیمها مهم تر باشد. تجهیزات مکانیکی و الکتریکی یک استخر قلب تپنده آن بوده و مسلما عوض کردن یک فیلتر یا پمپ یا شبکه لوله کشی پس از پایان کار ساخت استخر عملی و اقتصادی نخواهد بود. صاحبان استخر می توانند نمای ظاهری یا کاشی کاری استخر را با هزینه کم و بدون خسارت زیاد تغییر دهند. ولی عوض کردن پمپها، فیلترها و یا لوله کشی دشوار و حتی غیر ممکن خواهد بود چون این سیستمها در زیر استخر نصب می شوند. نوع سیستم و تجهیزات بکار رفته بر هزینه های عملکرد تاثیر گذارند، البته صاحبان استخرها معمولا تا قبل از دریافت اولین قبوض برق یا آب به این نکته توجه نمی کنند.

انواع استخرها
استخرهای شنای عمومی در چند نوع مختلف وجود دارند :
استخر کانالی عادی برای تمرینات ورزشی
فواره ای و آبشاری
استخرهای مسابقه
استخرهای کوچک برای بازی کودکان با اسباب بازی ها و آبفشان ها
استخرهای درمانی
استخرهای با آب موج دار
استخرهای کم عمق برای کودکان
آبشارها
گردابها
استخرهای با عمق صفر در ورودی
استخرهای خاص

نوع استفاده از استخر
اگر استخری برای برآوردن شرایط چندگانه طراحی شود، پمپ ها و فیلترهای آن نیز باید به همان ترتیب قادر به تامین شرایط مختلف کاری باشند. دبیرستانها و دانشگاهها عموما دارای استخرهایی چند گانه (کانالی، کم عمق، ...) برای مصارف مختلف هستند و ویژگی هایی نیز به آنها می افزایند تا برای کاربردهای دیگری چون باشگاه ورزشی در ساعات غیر اداری قابل استفاده باشند. استخرهایی که برای شیرجه در نظر گرفته می شوند و یا استخرهایی که برای غواصی و فیلم برداری در زیر آب طراحی می شوند، جملگی باید شرایط دمایی و وضوح خاصی را برآورده سازند. استفاده ترکیبی از استخرهای کم عمق، کانالی و استخرهای مسابقه موجب می شود تا مشکلاتی برای فیلتراسیون و تامین دما به منظور برآورده ساختن شرایط وضوح مناسب ایجاد شود. استخرهای کم عمق معمولا باید گرم تر از استخرهای عادی باشند چون کودکان از آنها استفاده می کنند و به همین دلیل نرخ تغییر آب آنها نیز بالاتر در نظر گرفته می شود. اگر در مجموعه ای کلیه این مفتضیات لازم باشد می توان استخر ها را جدا از هم ساخت و یا باصرف هزینه های اضافی، سیستمهایی با نرخ جریان و قدرت فیلتراسیون بالاتر تهیه و نصب نمود. یکی دیگر از پارامترهای بسیار مهم در استخرها، دمای آب است. در یک استخر نمی توان به سادگی و با تنظیم یک ترموستات، دمای تمام آب موجود در آن را مثلا به اندازه 10 یا 15 درجه افزایش داد. تغییر دادن دمای آب یک استخر به اندازه یک یا دو درجه شاید در برخی موارد تا یک روز کامل نیز طول بکشد.

اکثر سیستمهای شهری در نقاط مختلف جهان، کدها و مقررات ویژه ای برای پوشش دادن استخرهای عمومی دارند. استخرهای شنای خصوصی معمولا با کدهای لوله کشی خاصی کنترل می شوند که هدف آنها جلوگیری از بروز اختلاط آبها می باشد. استخرهای عمومی باید حتما با مقررات بهداشتی محلی و منطقه ای همخوانی داشته باشند و نیز استانداردهای بین المللی NSF و مقررات محلی درباره جلوگیری از جریان معکوس را رعایت نمایند. تجهیزات معمولی که در استخرهای شنای عمومی بکار برده می شند عبارتند از : سرلوله توری دار، لوله کشی ها، مخزن ریزش، پمپها، فیلترها، شیرها، تغذیه کننده های شیمیایی و جتهای تخلیه در استخر.

پمپ های استخر باید از مدلهایی انتخاب شوند که در برابر موادی چون کلر، اسیدها و اکسیژن که معمولا در آب استخرها وجود دارند، مقاومت نمایند. محور و پره های این پمپ ها غالبا از جنس فولاد ضدزنگ یا برنج ساخته می شوند تا در برابر طبیعت خشن آب استخر مقاومت داشته باشند.

تخلیه اصلی
زمانی که تخلیه اصلی به مکش پمپ متصل می گردد باید حداقل دو یا چند لوله تخلیه برای جلوگیری از مکش بیش از حد پمپ درنظر گرفته شوند، چون اگر مسئله مکش پمپ حل نگردد شاید موجب غرق شدن شناگران نیز بشود. تخلیه استخرها دارای دریچه هایی هستند که سطح آنها حداقل چهار برابر اندازه لوله خروجی است.

انتخاب اندازه گرمکن آب استخر
گرمکن های آب استخر معولا در شاخه ای فرعی از خط اصلی آب تغذیه در چرخش استخر نصب شده و حباب ترموستات آنها بر خط لوله برگشت آب استخر قرار داده می شود. گرمکنهای آب استخر باید بر اساس سیستمهای باز طراحی شده و قادر به کار کرد در شرایط چگالشی و کیفیت شیمیایی بد آب باشند. گرمکنهای با لوله مسی فین دار به دلیل مقاومت در برابر خوردگی و چگالش، انتخابهای مناسبی هستند. نصب رگولاتورهای جریان برای هریک از گرمکنها ضروری است تا نرخ جریان را کنترل کرده و از فرسودگی گرمکن در برابر سرعتهای بالای جریان آب جلوگیری نمایند. محاسبه ظرفیت مناسب برای آبگرمکن باید بر اساس تغییر حجم استخر و اتلاف حرارتی موجود از سطح آب آن صورت گیرد. گرمکن استخر باید برای پوشش دادن تلفات حرارتی استخر به سطح و زمین و تامین حرارت مورد نیاز برای گرم کردن آب استخر در دوره زمانی خاص انتخاب شود. گرمکنهای استخر معمولا برای رساندن دمای آب استخر به حد مطلوب شرایط آغاز بکار (Start Up) نیاز به یک یا دو روز زمان دارند. این مسئله باید کاملا برای صاحبان استخرها توضیح داده شود. اگر مدت زمان گرم شدن آب کوتاه باشد پس ناگزیر باید از گرمکن های بزرگ تر و حتی از انواعی با مشعلهای چند مرحله ای استفاده شود.

پمپ ها
پمپها بر اساس نوع استخر و نرخ تغییر آب (Turnover Rate) در آنها انتخاب می شوند. نرخ تغییر در اینجا به زمان مورد نیاز پمپ برای تامین حجم آبی برابر با آب موجود در استخرها از طریق سیستم فیلتراسیون اطلاق می گردد. نرخهای توصیه شده تغییر بر اساس نوع استخر متفاوت می باشند. برای محاسبه حجم استخر بهتر است ابتدا شکل فیزیکی آن را مورد بررسی قرار داده و به بخشهای کوچک تقسیم بندی نماییم تا محاسبه حجم ساده تر شود. پس از تعیین حجم استخر باید نرخ تغییر را برای نوع استخر بدست آوریم. ادارات بهداشت در برخی از مناطق، نرخهای تغییر حداقلی را برای مدارس عمومی اعلام می کنند. معهذا چند نرخ تغییر معمول در جدول زیر آورده شده اند :

نرخهای تغییر معمول استخرها
استخر مسابقه 6 ساعت
استخر شیرجه روی 8 ساعت
استخرهای کم عمق برای کودکان 2 ساعت
استخرهای ویژه 2 تا 6 ساعت

چال جریان شستشوی معکوس
نرخ جریان شستشوی معکوس در اکثر موارد از ظرفیت لوله های تخلیه موجود فراتر می رود. در این صورت با تعبیه یک چال مخصوص می توان حجم جریان شستشوی معکوس را دریافت کرده و سپس با نرخ کمتری به تخلیه ها تحویل داد.

نرخ جریان پمپها و سیستم فیلتراسیون بر اساس ارقام نرخ تغییر به دست می آیند. بدین ترتیب که حجم محاسبه شده استخر را بر تعداد ساعات مورد نیاز برای تغییر آب آن تقسیم کرده و عدد حاصله را بر تعداد دقایق موجود در یک ساعت تقسیم می نماییم.
مثال : فرض کنید که استخری داریم که حجم آب موجود در آن دویست هزار گالن بوده و باید هر شش ساعت یک بار آب آن را عوض نمود. از تقسیم عدد دویست هزار بر شش به رقم 33333 گالن بر شصت به عدد 555 گالن در دقیقه (gpm) خواهیم رسید. بنابراین پمپها و فیلترهایی که برای این استخر انتخاب می شوند باید حداقل قادر به تامین رقم فوق یا با گرد کردن آن gpm 600 باشند.
اما از سوی دیگر اگر قرار بود آب استخر ظرف مدت دو ساعت عوض شود، نرخ جریان مورد نیاز به gpm 1666 افزایش می یافت و تامین چنین نرخ جریانی موجب افزایش هزینه های پمپاژ می شد. بنابراین بهتر است که استخرهای مختلف یک مجموعه را بر اساس حداقل نرخ تغییر توصیه شده توسط ادارات و مقامات بهداشتی جداسازی کنیم.

فیلترها
معمولا سه نوع فیلتر در استخرهای عمومی بکار برده می شوند. فیلترهای شنی نرخ بالا یا (HRS : High Rate Sand) فیلترهای دیاتومی زمینی یا (DE : Diatomaceous Earth) و فیلترهای کارتریجی.
فیلترهای شنی : فیلترهای شنی نرخ بالا معمولا به ازای هر فوت مربع سطح فیلتر ظرفیتی بین 12 تا 20 گالن/دقیقه دارند و قادرند ذراتی تا حد 10 میکرون را جدا کنند. فیلترهای شنی از لحاظ هزینه های عملکردی مشابه فیلترهای DE بوده و در استخرهایی که کیفیت وضوح آب خیلی مطرح نباشد، بهترین گزینه خواهند بود. فیلترهای شنی موجب کدر شدن تقریبی آب استخر می شوند لذا در استخرهایی که دارای مناطق خاص برای مشاهده زیر آب هستند مناسب نخواهند بود.
فیلترهای DE : فیلترهای DE ظرفیتی معادل 5/1 تا 2 گالن بر دقیقه به ازای هر فوت مربع سطح فیلتر دارند و قادرند ذراتی تا اندازه یک میکرون را جداسازی نمایند. فیلترهای DE در استخرهای مسابقه و یا استخرهایی که وضوح بالای آب در آنها اهمیت دارد نصب می شوند.
(دیاتومی زمینی : سنگهای رسوبی روشن و متخلخلی که به آسانی به پودر تبدیل شده و از پوسته بیرونی صدفهای دیواره سیلیکایی سلولها، دیاتومها یا جلبکهای خاصی تشکیل شده اند. این ماده در کاربردهای فیلتراسیون صنعتی، پرکننده یا طولانی کننده عمر در کاغذ، رنگ، آجر، کاشی، سرامیک، کفپوشهای لینولئومی، لاستیک، صابون، مواد شوینده و سایر محصولات، عایق برای دیگها و کوره ها و سایر تجهیزات دما بالا، عایق صدا و حامل مواد علف کش یا قارچ کش مورد استفاده قرار می گیرد. قدیمی ترین و معروفترین کاربرد این ماده بعنوان المان سایشی بسیار ضعیف برای خمیر دندان یا پولیشهای فلزات می باشد. منابع عظیمی از این ماده در ایالتهای کالیفرنیا، نوادا، واشنگتن و اورگون کشور امریکا و کشورهای دانمارک، فرانسه، روسیه و الجزایر یافت شده ست.)

فیلترهای کارتریجی : ظرفیت فیلترهای کارتریجی معمولا حدود 75/0 گالن بر دقیقه برای هر فوت مربع از سطح فیلتر می باشد. این فیلترها برای جداسازی ذراتی به اندازه یک میکرون و کوچک تر طراحی می شوند و معمولا در استخرهای گردابی نصب می شوند، چون سطح این فیلترها بزرگ است و قیمت تمام شده و هزینه های عملکرد آنها برای استخرهای بزرگ توجیه ناپذیر است.

شیمی آب استخرها
آب استخرها حاوی مقدار زیادی باکتریهای طبیعی است. این باکتریها از جریان هوا و یا بدن شناگران وارد آب می شوند. بنابراین مواد شیمیایی مختلفی برای ضدعفونی کردن آب استخرها و نیز تسهیل در اموری چون فیلتراسیون، کنترل رشد جلبکها، تمیزی آب و کنترل PH به آنها اضافه می گردد.
مواد شیمیایی معمول در استخرها عبارتند از گاز کلر، هیپوکلریت سدیم، هیپوکلریت کلسیم برای ضد عفونی کردن. مواد مرکبی چون سیانوراتها برای کنترل PH به آب استخر اضافه می شوند. سولفات آلومینیوم نیز گاهی اوقات برای بالا بردن راندمان سیستم فیلتراسیون بکار برده می شود. مواد ضد جلبک برای کنترل رشد جلبکها و اسیدهای سولفوریک و موریاتیک برای کنترل مقدار PH مورد استفاده قرار می گیرند. بسیاری از مواد شیمیایی دیگر که برای کنترل کیفیت آب استخرها بکار برده می شوند در اینجا معرفی نشده اند

اصول تحلیل و طراحی سازه ها:

اصول تحلیل و طراحی سازه ها:

در طراحی سازه ها(Design) با توجه به تلاش های وارده (نیروی محوری ، برشی ،لنگرخمشی و پیچشی) مشخصات ابعاد و ابعاد اعضای سازه ،به نحو ایمن و اقتصادی بدست می آید.

اما در تحلیل(Analyze) با توجه به ابعاد و مشخصات سازه ،بررسی می شود که آیا این ابعاد جوابگوی نیروهای وارد بر سازه هست یا خیر؟که بیشتر جنبه ی کنترلی پس از طراحی دارد.

آشنایی با روش های طراحی در مهندسی

آشنایی با روش های طراحی در مهندسی

انواع روش های طراحی و تحلیل و رابطه بین انها
1- روش طراحی تنش مجاز

2- روش طراحی مقاومت نهایی
3- روش طراحی حالات حدی
4- روش طراحی خمیری

در کل 3 روش طراحی داریم. روش تنش مجاز و روش خمیری و روش بار و مقاومت یا همان LRFD
حال خود روش LRFD خود دو گونه است. روش حدی که همان روش استفاده شده در مبحث نهم می باشد و دیگری روش مقاومت نهایی که روش استفاده شده در ACI می باشد.

:  *انواع روش های تحلیل
1- روش تحلیل خطی 
2- روش تحلیل غیر خطی
3- روش تحلیل p - delta 
4- روش تحلیل دینامیکی

در روش تحلیل نیز به دو دسته کلی تقسیم می شود.1- تحلیل خطی 2-تحلیل غیر خطی
حال خود این 2روش به 2 زیر گزینه تقسیم می شود. روش استاتیکی و روش دینامیکی.
یعنی می شود: روش تحلیل خطی استاتیکی و روش خطی دینامیکی و روش غیرخطی استاتیکی(که به عنوان روش پوش آور عنوان می شود) و روش غیر خطی دینامیکی.
حال یک نکته دیگری وجود دارد و آن اینست که روش دینامیکی نیز بسته به اینکه خطی باشند یا غیر خطی خود به 2 صورت می باشند. دینامیکی طیفی و دینامیکی تاریخچه زمانی.

حال کاملترین روش، روش تحلیل غیرخطی تاریخچه زمانی می باشد که بسیار پیچیده و وقت گیر می باشد و نیاز به فرد صاحب صلاحیت دارد.
.

چنانچه مسیر بار گذاری و بار برداری رفتاری خطی داشته باشد به آن مصالح ، مصالح خطی و در غیر اینصورت به اینگونه مصالح ، مصالح غیر خطی می گوییم

با این تعاریف به طور کلی می توانیم چهار حالت در کلیه مصالح در نظر داشته باشیم . نرم افزارهای طراحی سازه ای که روش آنالیز آنها به روش ماتریسی می باشد ( همانند ETABS و ... ) با فرض استفاده از مصالح با رفتار

نحوه انتخاب روش تحلیل با توجه به روش طراحی
1- روش طراحی تنش مجاز------- چون این یه روش طراحی خطی است پس حتما باید روش تحلیلی ان نیز خطی باشد.
2- روش طراحی مقاومت نهایی------- چون این یه روش طراحی غیر خطی است پس حتما باید روش تحلیلی ان نیز غیر خطی باشد. ولی چون روشهای تحلیل غیر خطی بسیار مشکل و وقت گیر و هزینه بر می باشد ایین نامه اجازه تحلیل به روش خطی را داده است.

3- روش طراحی حالات حدی------ چون این یه روش طراحی غیر خطی است پس حتما باید روش تحلیلی ان نیز غیر خطی باشد. ولی چون روشهای تحلیل غیر خطی بسیار مشکل و وقت گیر و هزینه بر می باشد ایین نامه اجازه تحلیل به روش خطی را داده است.
4- روش طراحی خمیری ------ در این روش هم روش طراحی غیر خطی است و هم روش تحلیل غیر خطی است . و اجازه تحلیل خطی به دلیل تفاوت زیاد در نتایج را نمی دهد.

جایی که اشاره فرمودین روش طراحی مقاومت نهایی یک طراحی غیر خطی می باشد کاملا اشتباه می باشد. چون دقیقا این روش بر فرضیات خطی و قانون هوک استوار می باشد.
پس:

طراحی های تنش مجاز و ضرایب بار و مقاومت بر فرض تحلیل خطی استوارند.
اما روش طراحی خمیری خود مجزاست که البته آن نیز به صورت خطی و بار روش کار مجازی تحلیل می شود و البته با ترفندهایی نتایج را به نتایج روش غیرخطی سوق می دهند.

در واقع تمام روش های طراحی موجود تماما بر فرض قاونون هوک استوارند. فقط ممکن است سوالی بوجود بیاید و اینکه روش تحلیل های غیر خطی پس کجا کاربرد دارد.
خب از روش های تحلیل غیر خطی برای طراحی استفاده نمی شود بلکه برای کنترل استفاده می شود.مثلا سازه ای قبلا با روش های موجود خطی طراحی شده اند و حال با روش های غیرخطی کنترل می کنند که آیا این مقاطع پاسخگوی بارهای وارده در محدوده غیر خطی هستند یا خیر.
موفق باشید.

 Linear - Elastic آنالیز سازه را انجام می دهند . چراکه روش حل ماتریسی سازه ها بر این اساس استوار است

تفاوت روش طراحی تنش مجازASD با مقاومت نهایی LRFD

1- روش الاستیک : تا سال 1950این نوع سازه ها براساس روش ASD یا تنش مجاز طراحی می شدند و به عبارت دیگر طراحی اعضاء فلزی این نوع سازه بگونه ای صورت می گرفت که اعضاء براثر بارهای وارده از حد الاستیک خود خارج نشوند و استفاده از این روش تاکنون نیز در اکثر کشورهای جهان از جمله ایران ادامه داشته و آئین نامه های داخلی کشور ایران و فصل دهم مقررات ملی ساختمان نیز براساس این روش تدوین گردیده است .
ضریب اطمینان بارهای وارده و مقاومت در این روش طراحی به شکل زیر است :

= ضریب مقاومت = ضریب بار
برای مثال ضریب اطمینان مقاومت کششی فولاد 0.6 یعنی fb=0.6fy می باشد .

2- روش پلاستیک یا خمیری
از سال 1980 با افزایش کیفیت مصالح و ارتقاء سطح کیفی اجرا ، روش پلاستیک یا مقاومت نهایی LRFD بعنوان یک روش علمی ترو اقتصادی تر در بعضی از کشورها جایگزین روش ASD یا الاستیک گردید .
در این روش به اعضاء سازه ها اجازه داده می شود براثر بار وارده ناشی از بارگذاری از حد الاستیک خود خارج و به حد پلاستیک یا خمیری خود برسند و همین موضوع باعث افزایش مقاومت اعضاء و کاهش هزینه ساخت و اقتصادی تر شدن سازه می گردد .
ضریب اطمینان بارهای وارده در بارگذاری این نوع سازه های و ضریب اطمینان مقاومت به شکل زیر می باشد :

= ضریب مقاومت = ضریب بار

همانگونه که می بینیم ضرایب تنها در بار اعمال می شوند .

این روش بدلیل نیاز به رعایت استانداردهای مصالح و افزایش کیفیت اجرا در بیشتر کشورها از جمله ایران مورد استفاده قرار نگرفته است و اجرای این روش طراحی می بایست متناسب با افزایش کیفیت مصالح و ارتقاء کیفی اجرایی سازه های فلزی در کشورهای مختلف صورت گیرد .

روش های طراحی این دو نیز در ETABS بگیم خالی از لطف نیست .
این آیین نامه هایی که الان میگم بر اساس مقررات ملی مبحث 10 با ویرایش 87 می باشد :
برای روش تنش مجاز :
باید در ETABS از ایین نامه AISC-ASD89 که تطابق خیلی نزدیکی با مبحث دهم دارد استفاده کنیم
برای روش حدی نهایی :
باید در ETABS از آیین نامه AISC360-05/IBC2006 استفاده کنیم که این آیین نامه هم تطابق در حد 95 درصد با مبحث دهم دارد

آشنایی با انواع قاب ساختمانی و اقتصادترین در نوع سازه

آشنایی با انواع قاب ساختمانی و اقتصادترین در نوع سازه

اولا سیستم مهار جانبی "قاب ساده " که نداریم ؛این یک سیستم باربر برای بارهای ثقلی است و برای بارهای جانبی باید حتما با یکی از سیستم های دیگه مثل مهاربند یا دیوار برشی همراه بشه !

اما در مورد انتخاب سیستم باربر جانبی در درجه اول به شرایط فیزیکی سازه و شرایط آیین نامه بستگی دارد . مثلا اگر پلان ساختمان شما طوری باشه که در یک جهت نتونی بادبند یا دیوار برشی قرار بدهید صرفنظر از اقتصادی بودن یا نبودن مجبور به استفاده از قاب خمشی هستید ؛همچنین هر یک از سیستم های مهار جانبی دارای یک ارتفاع مجاز هستن که استفاده از آن سیستم را محدود میکند(جدول 6-7-6 صفحه 62 از آیین نامه بارگذاری یا آیین نامه 2800 ) 

اما بطور کلی اگر ازنظر اقتصادی بودن بخواهیم بگیم در سازه های فولادی ، بترتیب "قاب ساده با مهاربند هم محور X شکل" ؛ "قاب ساده با مهاربند هم محور 7 یا 8 شکلی " ؛ "قاب ساده با مهاربند برون محور " ؛ "قاب خمشی " ؛ "قاب خمشی با مهاربند هم محور " ؛ "قاب خمشی با مهاربند برون محور " ارجحیت دارد؛ البته پارامترهای مختلف دیگری هم تاثیر گذارند که ممکنه باعث بشه در یک سازه خاص اولویت های بالا تغییر کنه ولی حالت کلی اینطور است (البته به نظر من !) اما در ساختمانهای بتنی چون عملا قاب ساده نداریم پس دو حالت بیشتر نداریم "قاب خمشی " و "قاب خمشی با دیوار برشی بتنی" (حالت های دیگه مثل قاب خمشی بتنی با مهار بند فولادی جزء حالت های خاصه که نمیشه اینطور کلی در موردش نظر داد ) تا 5 طبقه معمولا قاب خمشی تنها اقتصادی تر است یا هزینه آن با حالت " قاب خمشی با دیوار برشی" تقریبا یکسان است و چون مشکلات اجرای دیوار برشی را ندارد از نظر اجرایی اولویت دارد . اما در ساختمانهای بیشتر از 5 طبقه "قاب خمشی با دیوار برشی" مناسب تر است چون در این سازه ها معمولا مشکل دیریفت وجود دارد نه مشکل باربری تیرو ستون و برای این مشکل هم بهترین راه حل دیوار برشی بتنی است . در مورد سازه های بیشتر از 50 متر ارتفاع، هم همانطور که گفتم آیین نامه اشاره میکنه که حتما از سیستم دوگانه (قاب خمشی با مهاربند) استفاده بشه که دیگه بحث انتخاب سیستم مهار جانبی تقریبا کنسل میشه !

آشنایی با انواع سیستم های سازه ای ساختمان‌های بلند مرتبه

آشنایی با انواع سیستم های سازه ای ساختمان‌های بلند مرتبه

عناصر سازه‌ای اساسی ساختمان عبارتند از: عناصر خطی (ستون و تیر)، عناصر سطحی (دیوار و دال) و عناصر فضایی (پوش نما یا هسته مرکزی)
ترکیبی از این عناصر اساسی سازه استخوان‌بندی ساختمان را به وجود می آورد . راه‌حل‌های ممکن بی‌نهایت زیادی را می‌توان در پیش چشم تجسم نمود که متداول‌ترین آنها عبارتند از:

1- دیوارهای باربر موازی: این سیستم از عناصر صفحه‌ای قائم تشکیل شده است و اکثراً برای ساختمانهای آپارتمانی بکار می‌رود که در آنها فضاهای آزاد بزرگ لازم نیست و سیستم‌های مکانیکی سازه‌ هسته‌ای را ایجاب نمی‌کند.

2- هسته‌ها و دیوارهای باربر نمایی: عناصر صفحه‌ای قائم و حول سازه هسته دیوارهای خارجی را تشکیل می‌دهند. در این روش فضاهای داخلی باز ایجاد می‌شود که وسعت آنها بستگی به ظرفیت سازه کف در پوشاندن دهانه ها دارد.

3- صندوق‌های خود متکی: صندوق‌ها واحدهای سه بعدی پیش ساخته‌ای هستند که وقتی در محل قرار می‌گیرند و به یکدیگر متصل می‌شوند به سازه با دیوار باربر شبیه می‌باشند.

4- دال طره شده: در این سیستم کف‌ها به یک هسته مرکزی متکی می‌باشند و فضای بدون ستونی ایجاد می‌کنند.

5- دال مسطح: این سیستم صفحه‌ای افقی بطور کلی شامل دال‌های بتنی کف با ضخامت یکنواخت می‌باشد که روی ستون‌ها قرار دارند. در این روش تیرهای با ارتفاع مقطع زیاد وجود ندارد و به حداقل ارتفاع طبقه می‌توان دست یافت.



6- سیستم فاصله‌گذاری: سازه‌های قاب طره‌ای با ارتفاع طبقه، برای ایجاد فضای قابل استفاده در داخل و بالای قاب، یک طبقه درمیان بکار برده می‌شوند.

7- سیستم معلق: در این سیستم با بکاربردن عناصر معلق بجای ستون ها برای حمل بارهای کف،‌ استفاده مؤثر از مصالح نتیجه می‌گردد. در این سیستم کابل‌ها بارهای وزن را به خرپاهایی که از یک هسته مرکزی طره شده‌اند حمل می‌کنند.

8- خرپاهای متناوب: خرپاهای به ارتفاع طبقه چنان قرار می‌گیرند که کف هر طبقه بصورت یک در میان روی قسمت تحتانی و یا فوقانی یک خرپا واقع می‌باشد.

9- قاب صلب: عناصر خطی بوسیله اتصالات صلب به یکدیگر متصل می‌شوند و تشکیل صفحات قائم و افقی می‌دهند. ارتفاع طبقه و فاصله ستون‌ها از ملاحظات تعیین کننده طرح در این سیستم می‌باشند.

10- قاب و هسته مرکزی: قاب صلب بارهای جانبی را اساساً بوسیله خمش تیرها و ستونها تحمل می‌کند. چنین سیستم‌های هسته‌ای، دستگاه‌های مکانیکی و حمل و نقل را در خود جای می‌دهند.

11- قاب خرپایی: ترکیب نمودن یک قاب صلب با خرپاهای برشی قائم بر مقاومت و سختی سازه می‌افزاید. طرح این سازه ممکن است براساس استفاده از قاب برای مقاومت در مقابل بارهای وزن و مزایای قائم در برابر باد صورت گیرد.

12- قاب با خرپاهای کمربندی و هسته مرکزی: خرپاهای کمربندی ستون‌های نما را به هسته مرکزی متصل می‌نمایند و بدین ترتیب عمل انفرادی قاب و هسته مرکزی را حذف می‌کنند.

13- لوله در لوله: ستون‌ها و تیرهای خارجی ساختمان چنان مجاور هم قرار داده می‌شوند که نمای ساختمان ظاهراً شبیه دیواری با سوراخ‌های متعدد پنجره‌ای است. در این حالت هسته (لوله) داخلی با لوله نما در حمل بارها سهیم بوده و بر سختی آن می‌افزاید.

14- لوله‌های دسته شده: سیستم لوله‌های دسته شده را می‌توان بصورت مجموعه‌ای از لوله‌های انفرادی تجسم کرد که تشکیل یک لوله چند واحدی را می‌دهند. بدین ترتیب آشکار است که بر سختی سازه افزوده می‌گردد. این سیستم بلندترین ارتفاع و بیشترین سطح کنار را امکان پذیر می‌سازد.

آشنایی با اصطلاح های طراحی " مفید"

آشنایی با اصطلاح های طراحی " مفید"

اتصال خورجینی :

نوعی اتصال تیر به ستون که در آن تیرها از دو طرف ستون عبور می نمایند و هر تیر با دو نبشی از بالا و پایین به ستون وصل شده است .

برش پایه : Shear Base

مقدار کل نیروی جانبی و یا برش طرح در تراز پایه .

بناهای ضروری : Facilities Essential

آن دسته از بناهائی است که لازم است پس از وقوع زلزله قابل بهره برداری باقی بمانند.

برش طبقه : Shear Story

مجموع نیروهای جانبی طراحی در ترازهای بالاتر از طبقه مورد نظر.

تراز پایه : Base

ترازی است که فرض می شود در آن تراز حرکت زمین به سازه منتقل می شود یا بعنوان تکیه گاه سازه در ارتعاش دینامیکی محسوب می شود.

تغییر مکان نسبی طبقه : Drift Story

تغییر مکان جانبی یک کف نسبت به کف پائین آن .

دیافراگم : Diaphragm

سیستمی افقی و یا تقریبا افقی است که نیروهای جانبی را به اجزای مقاوم قائم منتقل می نماید. این سیستم می تواند مهاربندی های افقی را نیز شامل شود.

دیوار برشی : Wall Shear

دیواری است که برای مقاومت در برابر نیروهای جانبی که در صفحه دیوار عمل می کنند، طراحی شده است و به آن دیافراگم قائم نیز گفته می شود.

روانگرائی : Liquefaction

حالتی از دگرگونی و تغییرمکان همراه با کاهش شدید مقاومت در زمین های تشکیل شده از خاکهای ماسه ای نامتراکم اشباع می باشد که بر اثر وقوع زلزله رخ می دهد. سختی طبقه : برابر جمع سختی جانبی اعضای قائم باربر جانبی است . برای محاسبه این سختی ها می توان تغییر مکان جانبی واحدی را در سقف طبقه موردنظر وارد کرد در حالتی که کلیه طبقات زیرین بدون حرکت باقی بمانند.

سیستم دیوارهای باربر : System Wall Bearing

سیستم سازه ای است که فاقد یک قاب فضائی کامل برای بردن بارهای قائم می باشد. دیوارهای باربر و یا سیستم های مهاربندی عمده بارهای قائم را تحمل می کنند. مقاومت در برابر نیروهای جانبی با دیوارهای برشی و یا قابهای مهاربندی شده تامین می شود.

سیستم قاب ساختمانی ساده : Frame Building System

سیستمی است که در آن بارهای قائم بطور عمده توسط قاب های فضائی ساده تحمل می شود و مقاومت در برابر نیروهای جانبی با دیوارهای برشی و یا قابهای مهاربندی شده تامین می شود.

سیستم دوگانه یا ترکیبی : System Dual

سیستمی است متشکل از قابهای خمشی ویژه یا متوسط همراه با دیوارهای برشی یا مهاربندی ها برای مقاومت در برابر نیروهای جانبی . در این سیستم بخش عمده بارهای قائم بوسیله قابها تحمل شده و بارهای جانبی با مجموعه دیوارهای برشی و مهاربندها و قابها به نسبت سختی جانبی هریک تحمل می شوند.

سیستم مهاربندی افقی : System Bracing Horizontal

سیستم خرپایی افقی که عملکردی همانند دیافراگم دارد.

سیستم باربر جانبی: System: Resisting Force Lateral

قسمتی از کل سازه است که به منظور تحمل بارهای جانبی تعبیه شده است .

شکل پذیری : Ductility

قابلیت جذب و اتلاف انرژی و حفظ تاب باربری یک سازه هنگامیکه تحت تاثیر تغییر مکانهای غیرخطی چرخه ای ناشی از زلزله قرار می گیرد.

طبقه : Story

فاصله بین کف ها. طبقه i ، زیر کف i واقع است .

طبقه نرم : Story Soft

طبقه ای است که سختی جانبی آن کمتر از ۷۰ درصد سختی جانبی طبقه روی خود و یا کمتر از ۸۰ درصد متوسط سختی های سه طبقه روی خود است .

طبقه ضعیف : Story Weak

طبقه ای است که مقاومت جانبی آن نسبت به طبقه بالای آن کمتر از ۸۰ درصد باشد.

قاب مهاربندی شده : Frame Braced

سیستمی به شکل خرپای قائم است از نوع هم محور و یا برون محور که از آن برای مقاومت در برابر نیروهای جانبی استفاده می شود.

قاب مهاربندی شده هم محور: Frame Braced Concentric

قاب مهاربندی شده ای است که در آن اعضا عمدتاا تحت اثر بارهای محوری می باشند.

قاب مهاربندی شده برون محور: Frame Braced Eccentric

متقارب نبوده و براساس ضوابط ویژه مندرج در ییآن نامه های معتبر طراحی شده است .

قاب خمشی : Frame Resisting Moment

قابی است که در آن رفتار اعضا و اتصالات عمدتا ا خمشی باشد.

قاب خمشی متوسط Frame Resisting : Moment Intermediate

قابی است بتنی که مطابق ضوابط بند ( ۲۰ - ۴ ) آئین نامه بتن ایران ( سازه های با شکل پذیری متوسط ) طراحی شده

باشد.

قاب خمشی معمولی : Frame Resisting Moment Ordinary

قابی است خمشی که دارای جزئیات خاص برای رفتار شکل پذیر نمی باشد.

قاب خمشی ویژه : Frame Resisting Moment Special

قابی خمشی که دارای جزئیات خاص برای رفتار شکل پذیری می باشد.

مرکز سختی : Rigidity of Center

مراکز سختی ( صلبیت ) برای یک سازه چند طبقه ( با فرض رفتار الاستیک خطی ) عبارتند از نقاطی در سطوح طبقات که وقتی برآیند نیروهای جانبی حاصل از زلزله در آن نقاط فرض شوند، چرخشی در هیچیک از طبقات سازه اتفاق نمی افتد.

مقاومت : Strength

ظرفیت نهائی یک عضو برای تحمل نیروهای وارده .

نسبت تغییر مکان طبقه : Ratio Drift Story

نسبت تغییر مکان نسبی طبقه به ارتفاع طبقه .

آشنایی با انواع ساختمانها

آشنایی انواع ساختمانها
	1ـ ساختمانهای بتنی :  ساختمان بتنی ساختمانی است که برای اسکلت اصلی آن از بتن آرمه (سیمان، شن،ماسه وفولادبصورت میلگردساده ویا آجدار) استفاده شده باشد. در ساختمانهای بتنی سقفها بوسیله دالهای بتنی پوشیده می شود ، ویا از سقفهای تیرچه وبلوک ویا سایر سقفهای پیش ساخته استفاده می گردد . وبرای دیوارهای جداکننده (پارتیشن ها) ممکن است از انواع آجر مانند سفال تیغه ای ، آجر ماشینی سوراخ دار، آجر معمولی کوره ای ویا تیغه گچی ویا چوب استفاده شده وممکن است از دیوار بتن آرمه هم استفاده شود درهر حال در این نوع ساختمانها شاهتیرها وستونها از بتن آرمه (بتن مسلح) ساخته می شود .  2ـ ساختمانهای فلزی :  در این نوع ساختمانها برای ساختن ستونها وپلها از پروفیلهای فولادی استفاده می شود . در ایران معمولا" ستونها را از تیر آهن های I دوبل ویا بال پهن های تکی (آهنهای هاش) استفاده می نمایندومعمولا" دوقطعه را بوسیله جوش به همدیگر متصل می نمایند.سقف این نوع ساختمانها ممکن است تیرآهن وطاق ضربی باشد ویا از انواع سقفهای دیگر از قبیل تیرچه بلوک و... استفاده گردد . برای پارتیشن ها می توان مانند ساختمانهای بتونی از انواع آجر ویا قطعات گچی ویا چوب یا سفالهای تیغه ای استفاده نمود .درهر حال جداکننده ها می باید از مصالح سبک انتخاب شوند . در بعضی از ممالک برخلاف مملکت ما برای اتصال قطعات از جوش استفاده نکرده بلکه بیشتر از پیچ وپرچ استفاده می نمایند وبرای ستونها می توان به جای تیرآهن از نبشی ویا ناودانی استفاده نمود .  3ـ ساختمانهای آجری :  ساختمانهای کوچک که از چهار طبقه تجاوز نمی نماید می توان از این نوع ساختمان استفاده نمود .اسکلت اصلی این نوع ساختمانها آجری بوده وبرای ساختن سقف ها در ایران معمولا"از پروفیلهای I وآجر بصورت طاق ضربی استفاده می گردد . ویا از سقف تیرچه وبلوک استفاده می شود . در این نوع ساختمانها برای مقابله با نیروهای جانبی مانند زلزله باید حتما" از شناژهای روی کرسی چینی وزیر سقف ها استفاده شود .در ساختمانهای آجری معمولا" دیوارهای حمال در طبقات مختلف روی هم قرار می گیرند واغلب پارتیشنها نیز همین دیوارهای حمال می باشند . حداقل عرض دیوارهای حمال نباید از 35 سانتی متر کمتر باشد .  4 ـ ساختمانهای خشتی وگلی :  این نوع ساختمانها در شهرها بعلت گرانی زمین کمتر ساخته می شود وبیشتر در روستاهای دور که دسترسی به مصالح ساختمانی مشکل تر است مورد استفاده قرار می گیرد .  اسکلت اصلی این نوع ساختمانها از خشت خام وگل می باشد وتعداد طبقات آن از یک طبقه تجاوز نمی کند ودرمقابل نیروهای جانبی مخصوصا" زلزله به هیچ وجه مقاومت نمی نمایند . باید از ساختن این نوع ساختمانها مخصوصا"در مملکت ما که از مناطق زلزله خیز دنیا می باشد جدا" جلوگیری بعمل آید .  بجز انواع فوق ساختمانهای دیگری مثل ساختمانهای چوبی وسنگی در مناطق جنگلی وکوهستانی به سبب دسترسی به مصالح فوق مورد استفاده قرار می گیرند .

اشکالات متداول در طراحی سازه های فولادی

اشکالات متداول در طراحی سازه های فولادی
·  دفترچه فولادی

اشکالات طراحی سازه آقای/خانم ....    ( .... )               فولادی                                 تاریخ: ../../92 طراح محترم سازه –  جناب مهندس ..... با سلام خواهشمند است ضمن بررسی موارد ذیل درصورت تأیید اشکالات مطروحه نسبت به اصلاح آن ها اقدام فرمایید: 1-      در مرحله تشکیل پرونده برای کنترل سازه فقط یک سری نقشه سازه به همراه سه سری معماری ارائه شود و فایل های سازه و معماری روی یک CD  بدون تکرار فایل ها ریخته  شود. در صورت ارائه نسخه های متعدد، بررسی پرونده با تأخیر مواجه می شود و به منظور حفظ حقوق سایر مراجعین تا رفع موارد به تعویق خواهد افتاد. 2-     نقشه معماری مصوب با فایل ارائه شده مطابقت ندارد. از نظر عملکرد ساختمان مشکلی نیست ولی به هر حال باید یکسان شود. ( اصلاح و تأیید دستی کافی است ) 3-     ستون گذاری سازه در طبقات مختلف با هم هماهنگ شود و تیپ بندی ستون ها با پلان ستون گذاری سازگار گردد. 4-     ستون گذاری و اجرای سقف خرپشته در نقشه مبهم است و با فایل آنالیز هم سازگار نمی باشد. 5-     در پلان جانمایی ستون ها مقاطع واقعی قرار داده شود تا امکان بررسی تطبیق سازه با پلان معماری میسر گردد. در حال حاضر با مقاطع ترسیم شده در پلان، موارد معدودی عدم تطبیق با معماری مشاهده می شود (درب پارکینگ و درز انقطاع ) 6-     رقوم سقف های طبقات در سازه با نقشه های معماری مصوب و فایل آنالیز سازه هماهنگ شود. 7-     مقاطع نشان داده شده در نقشه های اجرایی با مدل آنالیز هم خوانی ندارد. (بعضی موارد قوی تر از پاسخ طرح و برخی دیگر ضعیف تر از آن انتخاب شده است.) 8-    نسبت تنش مجاز در فایل سازه به عدد 1 (یک) محدود شود. در صورت اصرار به انتخاب حد بالاتر توجیه فنی مناسب ارائه گردد. 9-     لازم است که ضریب Aj در بسیاری از حالت بارگداری جانبی در مقدار خروج از مرکزیت اتفاقی لحاظ گردد. نسبت تغییر مکان حداکثر به متوسط در برخی حالات از 1.2 خیلی بزرگتر است و می تواند در پیچش طبقات اثر فاحش بگذارد. 10-    در مورد دیتایلهای ارایه شده برای اتصالات بادبند به تیر و ستون با توجه به اینکه اتصال تیر به ستون توسط نبشی نشیمن در بالا و پایین انجام می شود، بخشی از ورق به دلیل تداخل با نبشی باید بریده شود که این مساله از طول جوشهای اتصال میکاهد. توصیه میشود که در مورد این تیرها از ورق نشیمن و دو سخت کننده در پایین استفاده شود و ورق اتصال بادبند بین این دو ورق قرار گیرد. در بالا نیز به دلیل حضور ورق اتصال بادبند نیازی به نبشی اتصال نیست و در نبود آن هم می توان از نبشی جان استفاده کرد. به هر حال در صورت اصرار به استفاده از نبشی نشیمن و مونتاژ ، ابعاد ورقهای اتصال بادبند به تیر و ستون باید به میزان طول و عرض برش خورده از بادبند افزایش یابد. ( محاسبات مربوط به موارد بحرانی به عنوان نمونه ارائه شود ) 11-    جان پل های لانه زنبوری در محل اتصال تیرهای تودلی با ورق مناسب و متناسب پر شود و خمش ثانویه ناشی از برش نیز در مقطع T شکل کنترل شود. 12-   کف ستون ها دارای استیفنرهای پیوسته باشند و حد فاصل محوده پیرامونی مقطع ستون را پر کنند تا کمانش موضعی سخت کننده های پیرامونی با تداخل یکدیگر کنترل شود. دراین صورت می توان نبشی پای ستون را نیز حذف کرد. 13-  اتصالات تیر به ستون ها مطابق مبحث دهم طراحی شود و جزئیات مناسب ارائه گردد. 14-  بادبند کنار داکت به دلیل عدم انتقال مناسب نیروی افقی دیافراگم سقف مردود است مگر اینکه با تغییر جهت بادبند ردیف همکف و ایجاد کنج مشترک اتصال با بادبندی طبقه اول به نحوی انتقال مناسب نیروی افقی بین بادبندها و تیر سقف و ستون تأمین شود. 15-  اعمال بار MASS   در مورد نصف وزن دیوارهای پیرامونی و تیغه های میانی طبقه آخر انجام نشده است. 16-   تیپ بندی کف ستون ها با قرارگیری ستون های مربوط به هر تیپ (با ابعاد واقعی) ترسیم شود تا موقعیت و ابعاد ورق های سخت کننده از نظر شرایط ساخت و جوشکاری و نیز احتمال تداخل با بولت ها قابل بررسی باشد. 17-  در فایل آنالیز سازه بعد از نهایی شدن طرح، همه مقاطع استفاده نشده  از فهرست حذف شوند. 18-  مقاطع اعضای سازه توسط امکانات محیط نرم افزار ساخته شود تا هم طراحی توسط برنامه با دقت بهتری انجام گردد و هم کنترل ابعاد و مشخصات آن ها ساده تر شود. از معرفی مقاطع جنرال با نام گذاری مبهم و مشخصات نهایی محاسباتی پرهیز گردد. 19-   نحوه اتصال پای ستون ها و تیر به ستون در نقشه ها از نظر گیردار یا مفصلی بودن با مدل ETABS هماهنگ شود. 20-   در تنظیمات طراحی سازه ، اثر پی دلتا فعال شود و یا اینکه کنترل های لازم دال بر عدم نیاز به فعالسازی این بخش در دفترچه محاسبات ارائه گردد. 21-   با توجه به اینکه در نقشه سازه برای سقف ها سیستم کامپوزیت استفاده شده است لازم است طراحی آن ها نیز ارائه گردد. بهترین شیوه برای این منظور استفاده از امکانات نرم افزار ETABS  می باشد. در این خصوص توجه به ضریب 3 خزش در کنترل خیز و عدم اعمال پیش خیز در تیرها – با توجه به شرایط اجرای مشهود در همدان – نیز ضروری است. همچنین لازم است نیروی برشی قابل تحمل برشگیرها معرفی شود. به این ترتیب که ابتدا نیروی برشی مجاز هر برشگیر از مبحث دهم استخراج و سپس با انتخاب تمامی تیرهای کامپوزیت به قسمت تنظیمات طراحی تیرهای کامپوزیت در منوی Design/Composite Beam Design/View Revise Overwrites و تب Shear studes رفته و ضمن انتخاب گزینه Yes برای User Pattern فواصل برشگیرها در قسمت Uniform Spacingو مقاومت هر برشگیر در قسمت q وارد شود. 22-  بر اساس پلان معماری در قسمتهایی که تیغه بندی مناسبی جهت مهار ارتعاشات تیرها ندارد بهتر است که در طراحی تیرهای کامپوزیت گزینه Vibration فعال گردد و در بخش Consider Frequency گزینه Yes انتخاب شود. 23- به جهت رعایت حداقل پوشش بتن روی برشگیرهای سقف کامپوزیت که مطابق مبحث دهم برابر 2.5 سانتیمتر است استفاده از دال با ضخامت 8  سانتیمتر مناسب نیست و بهتر است حداقل یک سانتیمتر به این ضخامت افزوده شود. 24- نوع زمین جهت محاسبه ضریب B برابر II لحاظ شده که باید بر اساس بازدید از ساختگاه سازه توسط مهندس طراح تأیید شود.  در غیر این صورت توصیه میشود که نوع زمین III فرض گردد. 25- طراحی فونداسیون با نسخه 8.1 انجام شود. 26-  در فایل Safe باید ترکیب بارهای بهره برداری تولید و تنش در زیر پی تحت این ترکیب بارها کنترل و با مقدار مجاز مقایسه شود. 27- کنترل دستی برش پانچ فونداسیون ها در بحرانی ترین موارد ارائه شود. 28- در محدوده چاله آسانسور بهتر است نوارها در پیرامون چاله بسته شوند و یا اینکه کف چاله آسانسور با ضخامت کامل مدل شود و از ایجاد حفره در مدل آنالیز صرف نظر گردد. ( طبعاً نقشه ها هم به تناسب راهکار مورد استفاده توسط طراح محترم اصلاح شود. 29-  بار مرده و زنده معادل راه پله ها و پاگردهایی که در مدل آنالیز به صورت بازشو لحاظ شده اند بسته به شکل اجرای سازه راه پله ها به صورت دستی در محل ها و اعضای باربر مربوط اعمال شود. ( بار نقطه ای در تراز طبقات با واقعیت اجرا تفاوت دارد و مورد پذیرش نیست ) 30-  در ستون هایی که احتمال آپ_لیفت در آن ها وجود دارد، کفایت و تناسب قرارگیری بولت ها برای پیشگیری از عملکرد طره ای کف ستون کنترل شود. مثلاً کف ستون تیپ ..  حداقل یک بولت دیگر در وسط ستون نیاز دارد. البته این جانمایی نیاز به دقت زیاد حین اجرا دارد که به نظر می رسد رعایت بندهای 12 و 16 فوق به این مهم کمک کند.          ویژه طراحی به روش تنش مجاز AISC-ASD89 1-      ترکیب بارهای تشدید یافته برای کنترل ستون ها مطابق ضوابط ابلاغ شده طی نامه شماره 17148 مورخ 2/12/90 ( در فایلی جداگانه ) ساخته شود و در بخش طراحی نیز وارد گردد.    ویژه طراحی به روش حدی AISC360/IBC2006 1-      ضریب اضافه مقاومت 1.2 برابر اعمال شود تا ترکیب بارهای تشدید یافته توسط نرم افزار متناسب با مبحث دهم مقررات ملی ایران ساخته شود.  اعمال ضریب در هر دو بخش ( Options و Special Seismic ) توصیه می شود. 2-     روشهای آنالیزی که در مبحث دهم فعلاً در بخش LRFD وارد شده است شامل تمام روشهای مورد قبول در آیین نامه AISC360 نیست. به همین جهت در مورد انتخاب شیوه آنالیز سازه در قسمت Option/Preferences/Steel frame design در قسمت Design Analysis Methodاستفاده از گزینه  Direct Analysis به دلیل اینکه هنوز در مبحث دهم وارد نشده است گزینه مناسبی نیست و بهتر است از گزینه Effective Length استفاده شود. 3-     در روش طراحی LRFD برای تیرها در صورت استفاده از مقاطع General یا SD طراحی این تیرها بر اساس لنگر تسلیم مقطع (My ) انجام میگیرد. در حالی که در مبحث دهم در صورت وجود مهار جانبی کافی و فشردگی مقطع میتوان طراحی را بر اساس لنگر پلاستیک مقطع (Mp) انجام داد که این مقدار برای مقاطع I شکل به میزان قابل ملاحظه ای بالاتر از My بوده و باعث اقتصادی شدن طرح میشود.

استفاده از توزیع میرایی ویسکوز برای کاهش ضریب پاسخ لرزه ای در سازه های نامتقارن

استفاده از توزیع میرایی ویسکوز برای کاهش ضریب پاسخ لرزه ای در سازه های نامتقارن

خلاصه

سهم اصلی از این مطالعه بررسی امکان کنترل هر دو تغییرمکان ها و شتاب در ساختمان های نامتقارن به طور همزمان با استفاده از میرایی خطی ویسکوز است. ساختمانهای با  سیستم های تک طبقه با قاب فلزی و سختی یک طرفه و میرایی خارج از مرکز. مود های خطی غیر کلاسیک و غیرخطی معین، تجزیه و تحلیل زمانی را با حرکات متفاوت زمین برروی مدل های مختلف با رعایت مقادیر خروج ازمرکزیت انجام می شود. توزیع مناسب با استفاده از ضعف پیچشی مفهوم تعادل استفاده می کند که متوسط ارزش مربع از جابجایی جانبی شتاب و یا با توزیع در بر داشت که با توجه به مقدار حداکثر مقایسه شده است.

نتایج نشان می دهد که در برخی موارد تغییر توسط توزیع میرایی در خواص سازه های معین پاسخ های متفاوت و قابل توجهی دارد. همچنین برخی از توزیع ها برای کنترل جابجایی جانبی، چرخش دیافراگم و شتاب جانبی دیافراگم  توصیه می شود.

1. مقدمه

مطالعه زمین لرزه های گذشته نشان می دهد که ساختمان های نامتقارن معمولا از ساختمان های متقارن آسیب پذیرترهستند و بیشتردرمعرض خطر زلزله قراردارند. واین عمدتا به علت ناهمواری های جانبی است. علل اصلی عدم تقارن شامل موارد زیراست: جرم، سختی یا استحکام، عدم تقارن در پلان یا درامتداد ارتفاع سازه. راه حل اساسی برای اثرات نامطلوب عدم تقارن، به حداقل رساندن تمام خروج از مرکزیت هاست. با این حال این کار همیشه به دلیل محدودیت های معماری ممکن نمی باشد، همچنین آن راه حل برای بسیاری از سازه های موجود که نیاز به بازسازی دارند عملی نمی باشد.

در طول دودهه گذشته ، استفاده از دستگاه های اتلاف انرژی مانند مکمل میرایی به منظور کاهش پاسخ لرزه سازه ها موضوع بسیاری از تحقیقات بوده است. استفاده از این دستگاهها عمدتا به دلیل کارایی  بهترو رفتار قابل پیش بینی بیشتراست. میرایی می تواند کنترل تغییر شکل (مانند اصطکاک و میرایی های شدید)، کنترل سرعت (مثل میرایی ویسکوز ) و یا ترکیبی از این دو نوع (مانند میرایی viscoelastic). میرایی ویسکوز در کنترل پاسخ ساختمان ها موثر هستند به این دلیل که نیروهای خود را خارج از فاز با نیروهای دیگر اعمال شده به سازه همچنین سرعت لود کم اعمال می کنند تا استرس مستمر در ساختمان های با میرایی ویسکوز ایجاد نشود. روشن است که پاسخ پیچشی سازه های نامتقارن می تواند با استفاده از یک توزیع مناسب کنترل میرایی ، کارآمد باشد همانطور که در بسیاری از مطالعات قبلی نشان داده شده است [1،4 7]. چنین توزیع مناسب، شکل پذیری همه عناصر سازه ای که به طور همزمان منجربه عملکرد بالاتر سازه ها میشود را کاهش میدهد. از آنجا که کنترل شتاب جانبی برای سیستم های ثانویه مهم است، لازم است برای پیدا کردن امکان توزیع میرایی که در آن هر دو شتاب جانبی و جابجایی از سازه های نامتقارن نزدیک به حالت متقارن. بر خلاف سیستم سازه ای با پایه های کناری ، سیستم های با میرایی انتظار می رود که وارد محدوده غیرخطی درطول زلزله شدید شوند [8]. این حقیقت، اهمیت مطالعه پاسخ غیرخطی سازه های نامتقارن با میرایی مکمل را نشان می دهد.

در این مقاله ، در ابتدا تعدادی از مطالعات قبلی در مورد سیستم های با میرایی و معادلات حاکم بر رفتار آنها را بررسی میکنیم. سپس، سازه تک طبقه فولادی دراین مطالعه استفاده می شود که روش تخصیص میراگر را معرفی می کنیم. در نهایت نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل غیر خطی کلاسیک و هم غیرخطی تجزیه و تحلیل سابق ، بحث میشود.

2. بررسی مقالات

بهترین مطالعات دراین زمینه را می توان درتحقیقاتی که توسط Goel وهمکاران انجام شده است را یافت. [4،5]. Llera و همکاران. [1].Goel نشان داد که رفتار یک سیستم سازه ای با عدم تقارن یک طرفه شامل میراگرهای مکمل ارجح است برهر دو سیستم اصلی و پارامترهای میرایی.

نتایج این تحقیق نشان می دهد که محل مرکز میرایی تکمیلی (CSD) در هر طرف از سیستم ، انحراف و تقاضای شکل پذیری در آن طرف را کاهش می دهد. اما محل CSD در فاصله برابر با خروج از مرکزیت سختی و در طرف مقابل به مرکز جرم (CM) کارآمدتر است. همچنین افزایش شعاع میرایی،  کاهش چرخش جابه جایی در هر دو طرف راباعث میشود. این افزایش می تواند توسط جایگیری میراگرها  در جهت های عرضی در دست بررسی که از خروج از مرکزیت را تغییر نمیدهند صوزت گیرد.

شکل 1 : سازه یک طبقه با مرایی یک طرفه و سختی نامتقارن

Llera و همکاران مفهوم تعادل پیچشی ضعیف در پاسخ لرزه ای سازه های نامتقارن را ارائه داده اند [1]. تعادل پیچشی ضعیف (WTB) به عنوان یک ویژگی از سازه نامتقارن که منجربه تغییر شکل جانبی مشابه در نزدیکی نقاط خاص از دیافراگم تعریف میشود. دراین خصوص چرخش دیافراگم  مجاز است اما نرم برابر جابه جایی در پلان مقاوم تقاضای در فاصله مساوی ازمرکز دیافراگم (GC) انتظار می رود. به منظور دستیابی به این وضعیت، توزیع بهینه سختی، با نوسانات کم و مقاومت باید استفاده شود. به عنوان یک طراح معمولا محدودیت های موجود درسختی و توزیع مقاومت، استفاده ازمیرایی مکمل می تواند بسیارموثر باشد. در این مورد، پس از تعیین سختی و توزیع مقاومت، یک میراگر تکمیلی مناسب می تواند برای رسیدن به شرایط تعادل پیچش ضعیف کمک کند. روش به شرح زیر است [1] :

سازه تک طبقه متقارن با جایگیری خروج از مرکزیت اختیاری CM، با خروج از مرکزیت سختی Es ، خروج از مرکزیت میرایی  Ed ، در(شکل 1) نظر گرفته شده است.خروج از مرکزیت نرمال  این نوسانات es، خروج از مرکزیت نرمال میرایی  ed   رابعنوان قرارداد نشان میدهیم :

که در آن  Lx طول دیافراگم در جهت محور  X تعریف شده است.

عنوان سیستم  متقارن در جهت ایکس ، Ux است از درجه دیگر آزادی uncoupled و به تبع آن بردار جابجایی بصورت زیر تعریف شده است:

 در مرکز جرم فرض میشود که ed میرایی قرار میگیرد. جابه جایی (سرعت یا شتاب) درفاصله  p از CM می شود:

 

و از این رو مقدار میانگین مربع جابجایی به شرح زیر است :

کمترین مقدار برای معادله بالا وقتی بدست می آید که فاصله *P  تا CM که در مشتق اول از معادله. (1) با توجه به P برابر است با صفر.اصلاین نکته ای است به نام  «مرکز تجربی تعادل» (ECB) که در آن حرکات جانبی و پیچشی ازهم جدا هستند.

همچنین می تواند توان نشان داد که در فاصله d از ECB ، مقدار مورد انتظار از مربع جابه جایی جانبی می تواند به صورت زیرنشان داده شود :

معادله. (2) نشان می دهد که اگر ECB در GC قرارگیرد، مقدار متوسط مربع (مربع ماکزیمم مقدار مورد انتظار) انتظار می رود از جابه جایی جانبی در مقاومت پلان متقارن و با توجه به GC ، WBT به تبع آن حاصل شود.

از آنجا که مفهوم WBT در پاسخ به سازهای مبتنی به تحریک زلزله تعریف شده است ، نه پارامترهای سیستم، می توان آن را در موارد مختلف از جمله اعمال خطی و غیر خطی رفتار سیستم و انواع مختلف رفتار میراگر تعریف کرد.

3. معادلات حاکم بر سیستم با میراکننده های ویسکوز تکمیلی

 3.1. معادلات میرایی غیر کلاسیک

در بسیاری از سیستم های با میرایی مکمل ویسکوز ، فرض میرایی کلاسیک ممکن است معتبرنباشد. این به خاطر این واقعیت است که ماتریس میرایی وابسته به ظرفیت و توزیع میرایی مکمل که مستقل هستند از  جرم ، و سفتی. در نتیجه ماتریس میرایی نمی تواند به طور کلی به عنوان یک ترکیب خطی از جرم و ماتریس سختی محاسبه شود و می توان نشان داد که اگر ماتریس میرایی از ارضا معادله سیستم. (3) ، مدهای طبیعی، حقیقی و برابر آنها همراه هستند با سیستمهای بدون میرایی که شناسایی میکنند سیستم کلاسیک را [9].

معاله (3)                                                   

اگر چه برخی از روش ها برای ارائه تجزیه و تحلیل سیستم با میرایی مکمل ساده شده اند [10] ، روش دقیق باید پایه گذاری شود برای سیستم های غیر کلاسیک [9]. در فرمولاسیون های غیر کلاسیک، مقادیرمشخصه (λn). ومدهای شکل و اشکال معمولا پیچیده و با ارزش فرکانس های ارتعاش و نسبت میرایی معین را می توان به دست آورد از :

معاله  (4)                                 and   

اثر توزیع دمپر ویسکوز بر خواص دینامیکی سیستم می تواند با استفاده از معادله (8) نشان داده شود. تغییر در خصوصیات می تواند در حالتهای  بانسبت میرایی بالا یا عدم تقارن زیاد مهم باشد.

 3.2. ماتریس میرایی

 در سازه با میرایی مکمل ویسکوز ، میرایی ماتریس شامل دو بخش به شرح زیر است :

معاله (5)                                           

که در آن C0 میرایی ویسکوز ذاتی است α وβ ضرایب Raleigh  هستند و Csd ماتریس میرایی مکمل است که وابسته به ظرفیت و توزیع میرایی است.اگر سازه خطی تک طبقه با میرایی یک طرفه وعدم تقارن سختی در نظر گرفته شود، همانطور که در شکل 1 ارائه شده است. ماتریس میرایی را می توان با استفاده از روش های زیر به دست آورد [4] :

جابجایی در جهت ایکس حذف شده است و جابه جایی  بردار در CM تعریف شده است توسط :

فرض کنید Cxi و Cyi  ضریب میرایی برای دمپر در در جهت  X وY و  Sxi و Syi نشان دهند سختی مقاوم در برابرمسطح در جهت  X وY و Xdi و Ydi  فاصله  دمپر از CM در جهت  X وY به دست آمده اند به وضوح. جابجایی و پیچش ضریب میرایی به نسبت  CM به دست آمده به صورت زیر :

(6)                                and     

در یک سیستم با یک میراگر ویسکوز، خروج از مرکزیت میرایی  تعریف شده است به عنوان فاصله بین محل حاصل از میرایی نیروها (که به عنوان مرکز میرایی صورت مکمل  CSD) و مرکز جرم (CM) زمانی که سیستم در معرض سرعت یکنواخت جابجایی در جهت مورد نظر میباشد. محاسبات وخروج از مرکزیت میرایی نرمال نوسانات پیچشی با توجه به ضریب میرایی و CSD  شعاع میرایی چرخش در جهت Y  به دست آمده توسط :

      و     

(7)                                                          and     

در نهایت ماتریس میرایی مکمل برای سیستم بصورت زیرنشان داده شده میشود :

(8)                                                 

از معادلات (5) و (8) واضح است که C ماتریس میرایی است که وابسته است به توزیع میرایی و سازه به عنوان یک سیستم با میرایی غیر کلاسیک طبقه بندی شده است.

 4. مطالعه پارامتری

 4.1. مدل پایه

این سیستم برای مطالعه پارامتری در سازه های فلزی یک طبقه با ارتفاع 3.2 متر که متشکل از یک سقف صلب ( 15 متر*18 متر) که با 4 فریم با انعطاف پذیری متوسط مقاوم در برابر چرخش درهردو جهت متعامد پشتیبانی میشود ، در نظر گرفته شده است . شکل. 2 نمایش سه بعدی از مدل ساده را نشان می دهد.

شکل. 2 نمایش سه بعدی از مدل پایه

این سیستم به عنوان یک ساختمان متقارن بدون درنظرگرفتن مقررات پیچشی طراحی شده با توجه به استاندارد 519 ایران، بارگذاری کد [11] و زلزله ایران استاندارد 2800 کد [2] ، برای منطقه با خطر لرزه ای بالا (35/0= A ) و خاک سخت (s 5/0= Ts ) شود.

 استاندارد FEMA - 450 [8] اجازه می دهد تا کاهش دهیم  طراحی برش پایه لرزه ای مقاوم در برابر عناصر سازه با میرایی مکمل. حداکثر کاهش به 25 ٪ محدود است و کاهش واقعی وابسته است به نسبت میرایی موثر از حالت اساسی. اگر نسبت میرایی 20 درصد حالت اساسی مدل پایه در نظر گرفته شود ، حداکثر کاهش تا 25 ٪ مدل پایه مجاز است که دراین مطالعه برای طراحی تیرها و ستون در نظر گرفته  شده است. جدول 1 پارامترهای حاکم و نتایج حاصل از طراحی مدل ساده را نشان می دهد.

جدول 1 : پارامترهای اولیه و نتایج طراحی روی مدل پایه

بار گرانشی		طراحی لرزه ای (استاندارد 2800 ایران ,  FEMA - 450)						نتیجه طراحی
مرده	زنده	A	B	I	R	V2800	Vmodified FEMA	:تیر	PL200*8+2PL200*12
6.5 KN/m2	2.0 KN/m2	0.35	2.5	1	7	233 KN	175 KN	ستون:	BOX 220*220*12*12

4.2. مدل های نامتقارن

 مدل های نامتقارن (شماره مدل 2 تا 7) با مشتق تغییر مقاطع تیر و ستون از مدل پایه است. خصوصیات جرم تمام مدل های متقارن با ترتیب به هر دو محور X و Y فرض می شود در حالی که سختی ، مقاومت و خواص میرایی فقط در مورد محور Y نامتقارن هستند.

سختی و عدم تقارن مقاومت با افزایش ابعاد عناصر از دو قاب سمت چپ و کاهش ابعاد عناصر دو فریم در سمت راست دریک طرف است که مقاومت لترال در کل از سیستم در مورد محور Y باقی مانده است وبرابر با مدل اصلی و تمام عناصر حداقل الزامات مورد نیاز برای حمایت از بارهای گرانشی و امکانات ساخت و ساز.

بیشترین جابه جایی برای فریم در تحلیل غیر خطی تصویب قرار است به هدف جابه جایی از مدل متقارن محاسبه شده است که با توجه به « سطح عملکرد ایمنی زندگی » با توجه به FEMA - 356 در منبع [12] تجزیه و تحلیلهای pushover توسط نرم افزار  OpenSees انجام شده است منبع  [13]. با استفاده از عناصر فیبر برای تیرها و ستون ها و رفتار سخت شدن مقاومت برای فولاد. همچنین منحنی pushover ایده آل هستند به عنوان منحنی دارای دو خط مستقیم با توجه به FEMA - 356 در منبع . [12] برای پیدا کردن سختی ، نقطه جاری شدن هر کدام ازقاب ها. به منظور داشتن مدل با همان مقاومت لترال در هر مقدار خروج از مرکز ، یک محاکمه وروش خطا در تغییر عناصر سازه ای مورد نیاز است. جدول 2 پارامتر های مختلف مدل های 1 تا 7 را نشان می دهد. در این جدول es و er نشان دهنده سختی و خروج از مرکزیت مقاومت است.

جدول 2 : پارامترهای استاتیکی و دینامیکی از مدل 1 تا 7.

شماره مدل	es	er	Y strength(kN)	Ty(Uncoupled)	Tθ(Uncoupled)	T1(S)	T2(S)
1	0	0	1528	0.3926	0.3074	0.3926	0.3074
2	-0.05	-0.05	1532	0.3919	0.3061	0.3973	0.3036
3	-0.1	-0.1	1528	0.396	0.3091	0.4146	0.3006
4	-0.1	-0.07	1524	0.3895	0.3063	0.4112	0.297
5	-0.15	-0.11	1528	0.386	0.3045	0.4331	0.2867
6	-0.2	-0.16	1532	0.3817	0.3007	0.4607	0.2751
7	-0.25	-0.21	1534	0.3655	0.2946	0.4944	0.2589

« مقاومت Y»  مجموع مقاومت جانبی همه قاب ها در جهت Y است که تقریبا برای همه مدل ها بطور ثابت است. T1 و T2 بترتیب نشان دهنده دوره های تناوب اول و دوم از سازه بود و Ty و Tθ نشان دهنده  پریودهای جانبی و پیچشی محاسبه شده می باشد :

 (9)                                    and     

که در آن Ky سختی جانبی در جهت Y است.  ,Kθ,CS سختی پیچشی است.  سختی با توجه به مرکز سختی (CS) و ICM گشتاور لحظه ای جرم است با توجه به CM. رفتار دینامیکی سازه های نامتقارن وابسته است به نسبت پیچش به فرکانس های جانبی.

 با توجه به این نسبت ، سازه های نامتقارن به سه گروه تقسیم می شوند: سازه های پیچشی سخت (1<Ω).  

 سازه های پیچشی کوپلی(1=Ω).  و سازه های پیچشی قابل انعطاف است. (1>Ω).    

 جدول 2 نشان می دهد که تمام مدل ها در این مطالعه به عنوان سازه های پیچشی سخت طبقه بندی میشوند.

4.3. توزیع میرایی

 میرایی خطی ویسکوز به عنوان یک سیستم مهاربندی در جهت Y که منجر به یک میرایی یکطرفه نا تقارن مدل شده است. فرض بر این است که در سیستم مهاربندی سختی جانبی و مقاومت سیستم تغییر نمی کند. برای مقایسه بهتر پاسخ های مدل ها در موارد مختلف ، دو پیش فرض ساخته می شوند :

اول ، مجموع ظرفیت میرایی جانبی همه مدلها (Cy) به یک مقدار ثابت از 1000 کیلونیوتن ثانیه / متر مجموعه ای که منجر میشود به نسبت میرایی از 20 ٪ (از جمله هر دو میرایی مکمل نوسانات کم و نسبت میرایی ذاتی 3 ٪) برای حالت جانبی از مدل متقارن در جهت Y. دوم ، توزیع خطی نوسانات در نظر گرفته میشود بین چهار قاب برای بدست آوردن خروج از مرکز میرایی مورد نظر به. شکل. 3 نشان می دهد که توزیع خطی میرایی برای محدوده های مختلف از جمله نوسانات با خروج از مرکزیت کم در چهار فریم در جهت Y.

برای مقادیر منفی از توزیع عکس در هر طیف وسیعی از شکل. 3 می تواند مورد استفاده قرار گیرد. در این تحقیق ، خروج از مرکزیت نوسانات تغییرمی کند از  5/0- =ed  به  5/0=ed با افزایش فاصله از 05/0=∆ed همچنین از شکل. 3 روشن که شعاع چرخش میرایی ثابت نیست (ρdy درمعادله (7) تعریف می شود.). به عنوان مثال در 5/0±=ed  مقدار ρdy برابر با صفر است چرا که تمام ظرفیت میرایی در یک نقطه متمرکز شده است .همچنین در 0=ed حداکثرمقدار  ρdy به دست می آید.

شکل 3 – توزیع میرایی درطول فریم های سازه

5. اثر توزیع دمپر بر خصوصیات دینامیکی مدل در محدوده الاستیک

 به منظور مشاهده اثرات توزیع میراکننده ها در خصوصیات دینامیکی سازه ها و معادلات حالت فضایی برای مدل ها در نظر گرفته می شود. سختی جانبی و پیچشی ، جرم و میرایی مدل در نظر گرفته متمرکز شده در مرکز جرم و اثرات خروج از مرکزیت در ماتریس های مربوطه استفاده شود.

همه مدل های بدون میراکننده به عنوان سازه های سخت پیچشی طبقه بندی میشوند همانطور که در بخش 4.2 نشان داده شد. عدم تقارن باعث سختی حالت های جانبی و پیچشی جفت میشوند وهردوحالت شامل اثرات جانبی و پیچشی است. در اینجا، درصورتی که اثرجانبی جابه جایی دریک حالت بیش ازجابه جایی پیچشی، باشد حالت « حاکم جانبی» یا GLM گفته می شود ، درغیراین صورت به نام « حالت حاکم پیچشی » یا GTM است. دو پارامتر ورودی مدل مورد مطالعه در اینجا : اول ، تناوب حالت حاکم بر جانبی یا  TGLM و تناوب حاکم حالت پیچشی یا  TGTM و دوم ، نسبت میرایی معین برای این حالت : (ξGLM و ξGTM).

شکل 4 –تغییرات  TGLM و TGTM دربرابر ed

شکل. 4 تغییرات TGLM TGTM در برابر نوسانات خروج از مرکزیت برای 7 مدل را نشان می دهد. همانطور که دراین شکل ارائه شده است، افزایش خروج از مرکزیت میرایی  به 4/0< ed، TGTM را بزرگتر از TGLM می سازد برای مدل 1 (در مدل با  0=es که CS برابر است با  CM). این بدان معنی است که مود اول از مدل 1 پیچش بیشتری ازاثرات جانبی را دریافت کرده است و درنتیجه این مدل از ساختار پیچشی سخت به ساختار پیچشی قابل انعطاف تغییر کرده است.در سایر مدل های  مختلف خروج از مرکزیت  اثر دمپروحاشیه ای در TGLM و TGTMدارند. این نتایج نشان می دهد که درمدل متقارن (مدل با0=es ) خواص دینامیکی نوسانات خیلی بیشتر نسبت به مدل های نامتقارن تحت کنترل هستند.

ed

شکل 5 – تغییرات  ξGLM و ξGTM دربرابر ed

شکل. 5 تغییرات ،  ξGLM و ξGTM  در برابر خروج از مرکزیت میرایی را نشان می دهد. همانطور که در این شکل نشان داده شده ، افزایش  ed  درهردو جهت باعث افزایش ξGLM  و کاهش ξGTM برای مدل متقارن می شود. اما برای مدل های باسختی نامتقارن ، محل مرکز میرایی در طرف مقابل از مرکز سختی باعث افزایش ξGLM حتی به مقدار 0.55 و کاهش ξGTM  به 0.05می شود. به طور مشابه، قراردادن مرکز میراگر روی همان سمت از مرکز سختی باعث کاهش ξGLM و افزایش ξGTM  می شود.

این را می توان نتیجه گرفت که تعدیل خروج از مرکزیت اثرات قابل توجهی درتعین نسبت میرایی می تواند داشته باشد که در تجزیه و تحلیل کلاسیک دیده نمی شود. اما پریودهای سیستم غیرکلاسیک حساس به خروج از مرکزیت هستند این نوسانات فقط برای مقدارهای کم خروج از مرکزیت سختی و یا در مواردی که پریودهای جانبی و پیچشی سازه ها  نزدیک یکدیگر هستند ( ویا نسبت بین پیچش و فرکانس های جانبی  uncoupled ( Ω ) نزدیک است به 1 است ). در مقادیر بالاتر خروج از مرکزیت سختی ، توزیع دمپر اثر قابل توجهی در پریود ندارد.

از زلزله چه می دانید؟

از زلزله چه می دانید؟

تاریخ : شنبه 1391/09/04 | | نویسنده : امیرحسین کیافر

حالت خاصی از تغییر شکل توده های سنگی است که در آن پدیده های گسیختگی در مقیاس متفاوت رخ می دهد یا هر نوع لرزش زمین در اثر عبور امواج لرزه ای زلزله است. عامل ایجاد مواج لرزه ای، پاسخ زمین به انرژی های اندوخته است.

نظریه Elastic rebound که پس از زلزله ۱۹۰۶ سن فرانسیسکو توسط راید (Reid) ارائه گردیده و قادر است نحوه بروز زلزله را به وسیله اعمال تنش به طرفین یک گسل، به صورت ذیل توجیه نمایند:

 اجسام در برابر نیرو تا حد الاستیک مقاومت کرده و انرژی را در خود ذخیره می کنند اما با افزایش تنش در بیش از حدالاستیک، سنگ می شکند و امواج لرزه ای را آزاد می کند و بعد به شکل اولیه خود برمی گردند. اگر این نیرو در اعماق به سنگ وارد شوند سنگ خاصیت شکل پذیر از خود نشان می دهند. عمقی که در آن زمین لرزه رخ می دهد زون لرزه زا (schisosphere) نامیده می شود.

مشخصات زلزله کانون ژرفی یا مرکز زلزله ( Hypocenter) یا (Focus): جایی است که در اثر گسیختگی در پوسته امواج لرزه ای آزاد می شود.

کانون سطحی زلزله (Epicenter): نزدیکترین فاصله کانون به سطح زمین است که به طور طبیعی دارای بیشترین شدت لرزش است.(شکل ۳ )

ژرفای زلزله (Focal Depth): فاصله بین کانون ژرفی زلزله تا سطح زمین است. فاصله زلزله (?): فاصله بین مرکز سطحی تا ایستگاه ثبت زلزله است.

زلزله ها بر پایه ژرفا به انواع زیر تقسیم می شوند:

- زلزله های کم ژرفا: با عمق کمتر از ۷۰ کیلومتر

- زلزله های با ژرفا متوسط: عمق ۳۰۰-۱۰۰ کیلومتر

- زلزله های باژرفای بیشتر از ۳۰۰ کیلومتر( Earthquake group) گروه زلزله ،زلزله یک لرزش واحد نیست بلکه به صورت دسته ای از لرزشها ست.

اگر نمودار گروه زلزله را در طول زمان رسم وجود دارد که بزرگترین لرزش است .زمین لرزه هایی قبل از لرزش اصلی Main shock کنیم یک لرزه شاخص یا را پیش لرزه و لرزه بعد از زلزله اصلی را پس لرزه گویند.معمولا پس لرزه ها فراوان ترند.

مشخصات زلزله (عوامل موثر در ایجاد زلزله )

الف) زلزله های مصنوعی به طور خلاصه عوامل زیر باعث ایجاد این زلزله ها می شوند: ۱- پر و خالی کردن مخازن و دریاچه های سدهای بزرگ با طول تاج بیشتر ۱۰۰ m 2- ایجاد چاههای بهره برداری و تزریق آب ۳- انفجارات هسته ای ۴- انفجارات معادن و باربرداری از آنها به صورت برداشتن حجم زیادی از سنگها

ب ) زلزله های طبیعی ۱- فورانهای آتشفشانی ۲- فروریختن غارهای زیرزمینی ۳- زمین لرزه های تکتونیکی : که ۹۰% زلزله ها از این نوعند.

نحوه آزاد شدن انرژی :

- پیشلرزه : گاهی پیش از بروز زلزله اصلی , لرزه هایی با بزرگی کمتر از زلزله اصلی به وقوع می پیوندد که معمولا فراوانی آنها با نزدیک شدن به زمان وقوع لرزه اصلی افزایش می یابد.

- لرزه اصلی : در اینجاست که بیشترین انرژی ذخیره شده در محیط به یکباره آزاد می شود .

-پسلرزه : لرزه های خفیفی است که اغلب پس از لرزه اصلی در پیرامون کانون زلزله روی میدهند.فراوانی آنها با گذشت زمان کاهش می یابد.

- دسته لرزه : مجموعه ای از لرزه های رویداده در یک منطقه که در مقطع زمانی هفته یا ماه به وقوع می رسد. فراوانی آنها پس از رسیدن به یک حد بیشینه کاهش می یابد.

-ریز لرزه : زلزله هایی با بزرگای ۳ یا کوچکتر می باشند.اغلب افزایش ناگهانی و منظم آنها نشانه قریب الوقوع بودن زمین لرزه اصلی را نشان می دهد.(شکل ۱)

امواج لرزه ای (Earth quake waves):

الف) امواج درونی (پیکره ای) Body waves : این امواج از درون زمین عبور می نمایند، بدین ترتیب که از سرچشمه به تمام جهات انتشار می یابند. از این رو به امواج آزاد (Free waves) نیز معروفند.

امواج درونی ۲ نوعند:

۱- موج اولیه (طولی، فشاری، کششی) longitudinal wave : اولین موجی که توسط گیرندهای زلزله ثبت می شوند . علت سرعت بالای آن نظیر امواج صوتی، امتداد ارتعاش ذراتش در امتداد ارتعاش ذراتش در امتداد انتشار آن است. این حرکت سبب ایجاد انقباض و انبساط در محیط خود می شوند ولی هیچگونه تغییر شکل برشی در آنها به وجود نمی آیند. این امواج در تمام محیطها (جامد، مایع، گاز) حرکت می کنند . سرعت حرکت موجهای P در یک محیط همگن تابع دانسیته (چگالی) _ انعطافپذیری (میزان الاتیسته) آن می باشد. سرعت حرکت موج P از رابطه زیر به دست می آید. VP= E مدول یانگ ، V ضریب پواسیون ، P دانسیته موج اولیه در راستای ارتعاش می باشد. موج سبب تغییر حجم اجسام می گردد .عملکرد این موج در هنگام زلزله بصورت ایجاد صدا , تکان دادن درب ها و پنجره ها می باشد.(شکل ۲)

 شکل شماره یک

شکل شماره دو

- موج برشی transversal waves : دومین موجی که توسط گسرندهای زلزله ثبت می شوند، موج ثانویه یا S است. جهت حرکت این موجها عمود بر جهت انتشار آنها میباشد. این امواج تنها از محیطهای جامد عبور می کنند چرا که سیالات تحت تاثیر واتنش برشی قرار نمی گیرندبنابراین آنها را موج برشی نیز می نامند. این امواج باعث تغییر شکل در اجسام می شود ولی هیچگونه تغییر حجمی را ایجاد نمی کند. سرعت این امواج کمتر از امواج p است. (شکل۱)

موجهای برشی بر حسب حرکات خود به ۲ صورت دیده می شوند.

۱- موج SH (موج برشی افقی)

۲- موج SV (موج برشی عمودی) – سرعت VS از رابطه زیر به دست می آید. (به شکل ۱ نگاه کنید)

ب) امواج سطحی (Sur face waves): این امواج پس از برخورد امواج حجمی به سطوح انفصالی ایجاد و سپس در امتداد سطح زمین یا سطوح ناپیوستگی زیرزمین یا سطح آب منتشر می گردند. امواج سطحی ۲ دسته اند.

۱- موج لاو (LQ): سومین موجی است که توسط لرزه نگاشتها ثبت می شوند. حرکت این امواج شبیه به مولفه افقی برشی (SH) است, از این رو فقط در لرزه نگاشتهای افقی ثبت می شوند. در سطوح ناپیوستگی پوسته انتشار می یابند. سرعت موج لاو با موج S برابر است ولی از آنجایی که موج S مستقیما از عمق حرکت می کند, زودتر از موج لاو به ایستگاه لرزه نگاری می رسد.(شکل ۱)

۲- موج ریلی (rayleih): چهارمین موجی است که توسط گیرندهای لرزه ای ثبت می شوند. حرکت این امواج بر روی یک صفحه قائم منطبق بر امتداد انتشار آن در یک مدار بیضیوی قهقرایی صورت می پذیردو در بالاترین نقطه مسیر در خلاف جهت انتشار موج است . یعنی شبیه موج اقیانوس , تنها با این تفاوت که ذرات آب در این حالت در جهت انتشار موج است به عبارت دیگر این موج ترکیبی از دو موج P و مولفه قائم موج برشی (SV) می باشد. لذا هر دو لرزه نگاشت افقی و قائم آنرا ثبت می کنند. سرعت این امواج ۹۲/۰ موج S است(شکل زیر) قدرت تخریب این امواج به این صورت است: LR> LQ> S> P

  شکل شماره یک

  شکل شماره دو

مقیاس های سنجش قدرت زلزله

الف) شدت زلزله (Earthquake intensity): یک مقیاس مشاهده ای و غیر دستگاهی است که بستگی به فاصله کانون تا مکان مورد نظر، مدت دوام لرزش، نوع خاک، عمق سنگ کف ودارد. مقیاس شدت زلزله مرکالی است که در سال ۱۹۰۲ بین ۱۰ – ۱ است. در ۱۹۳۲ مقیاس اصلاح شده مرکالی (MMI) که از ۱۲ – ۱ است. در MMI 4 نوع masonavy داریم:

۱- نوع A: طراحی خوب، اجزاء خوب، همراه با بتون و تیرآهن.

۲- نوع B: دارای تیرآهن و بتن می باشد اما طراحی و اجرای خوبی ندارند در مقابل نیروهای جانبی مقاوم نیست.

۳- نوع C: طراحی و اجزاء معمولی است. در سازه از سیمان استفاده شده ولی در مقابل نیروهای جانبی مقاوم نیست.

۴- نوع D: بدون طراحی ساخته شده و سیمان و فلز ندارند و از نظر نیروی جانبی پایدار نیست.

مزایای مقیاس مرکالی

۱- بدون وجود ایستگاه لرزه نگاری می توان شدت زلزله ها را با توجه به خرابی سازه ها اندازه گیری کرد.

۲- برای زمین لرزه های تاریخی برآوردی میتوان ارائه داد.

معایب این واحد:

۱- گزارشات غیر واقعی و گزافه گویی در شرح زلزله

۲- مناطقی که هیچ نوع حیاتی در آن وجود ندارد.

۳- دقت شدت زلزله پائین است. از روی شدت زلزله می توان منحنی های هم شدتIsolseismical line را رسم نمود.

جدول تعیین شدت خرابی بر اساس مقیاس مرکالی: توصیف- میزان تخریب- نوع احساس- مقیاس

I. توصیف:احساس نمی شود, مگر در شرایط ویژه.تنها توسط دستگاه های لرزه نگار قابل ثبت است(شکل۱)

II.توصیف:توسط افراد در حال استراحت و در طبقات بالای ساختمان ها حس می شود.برخی اشیاء آویزان ممکن است نوسان کنند.(شکل۲)

III.توصیف:در فضای باز و در طبقات بالایی ساختمان ها کاملا قابل احساس است.مردم آنرا بصورت زلزله شناسایی نمی کنند .ارتعاش مانند عبور کامیون است. مدت زمان لرزش قابل تخمین است. (شکل۳)

IV.توصیف:در طی روز در فضای بسته توسط افراد زیادی حس می شود و در فضای باز عده معدودی حس می کنند.در شب عده ای را از خواب بیدار می کند .بشقاب ها ,پنجره ها و درب ها تکان خورده و صدا می کنند. در ماشین های ایستاده ارتعاش قابل درک است.(شکل۴)

توصیف:زلزله توسط هر فردی قابل احساس است. بسیاری ازخواب بیدار می‌شوند. برخی از پنجره‌ها, بشقابها و غیره شکسته می‌شوند. گچ‌کاریهای ساختمانها ترک می‌خورند. اشیای ناپایدار واژگون می‌گردند. سر و صدای درختان و سایر اشیای مرتفع شنیده می‌شود و آونگ ساعتها متوقف می‌گردند. دربها باز و بسته می‌شوند و امتداد حرکت زمین‌لرزه قابل درک است..(شکل۵)-میزان تخریب:حرکت قاب عکس-نوع احساس:

VI. توصیف:زلزله توسط بسیاری از افراد حس می‌شود و بسیاری از مردم وحشت‌زده به فضای باز پناه می‌آورند. اشیای سنگین جابجا می‌شوند و قطعات از گچ‌کاری کنده می‌شود. دودکشها فرو می‌ریزند و خسارات جزئی به بار می‌آید. افراد به حالت نامتعادل قدم می‌زنند و یا می‌ایستند. پنجره‌ها, دربها و بشقابها شکسته می‌شوند. ساختمانهای خشتی و ضعیف ترک برمی‌دارند. زنگهای کوچک به صدا در می‌آیند..(شکل۶)-میزان تخریب:افتادن اشیاء-نوع احساس:سبک

VII. توصیف:مردم وحشت‌زده به فضای باز فرار می‌کنند. خسارت بسیار کمی در ساختمانهایی که خوب طراحی و ساخته شده‌اند وارد می‌شود. به ساختمانهای متوسط و معمولی خسارات جزیی و متوسط وارد می‌گردد. خسارات قابل ملاحظه‌ای در ساختمانهای ضعیف و بد طراحی شد, وارد می‌شود. خسارت به ساختمانهای نوع(D) شامل ترک و فرو افتادن گچ‌کاریهاست و آجرهای سست لق می‌شوند. ترکهایی در ساختمانهای نوع (C) به وجود می‌آید. ایستادن مشکل می‌شود و اثاثیه شکسته می‌شوند. زنگهای بزرگ به صدا در می‌آیند. زهکشهای سیمانی آبرسانی خسارت می‌بینند. لغزشهای کوچک اتفاق می‌افتد..(شکل۷)-میزان تخریب:تخریب غیر سازه-نوع احساس:متوسط

VIII. توصیف:خسارت در ساختمانهایی که طراحی ویژه شده‌اند, بسیار جزیی است و در ساختمانهای معمولی نوع (C ) با فروریزشهای جزیی همراه است و در ساختمانهای ضعیف نوع (D) بسیار شدید است. دیوارهای جداکننده به خارج از قاب ساختمان پرتاب می‌شوند. دودکشها, ستونها, دیوارها و دودکشهای کارخانه‌ها و سنگهای یادبود سقوط می‌کنند. اشیای سنگین واژگون می‌گردند. تغییراتی در سطح آب چاهها ایجاد می‌شود. ماسه و گل به مقدار کم بیرون زده می‌شوند. رانندگی مشکل می‌گردد. ترکهایی در زمینهای مرطوب و شیبهای ملایم ایجاد می‌شود. تغییراتی در آب و درجه حرارت چشمه‌ها و چاهها ایجاد می شود. خانه‌های اسکلت دار بر روی سطح پی حرکت می‌کند. شاخه‌های درختان شکسته می‌ شوند..(شکل-میزان تخریب:تخریب سازه ای در حد متوسط-نوع احساس:سنگین

IX. توصیف:خسارت قابل ملاحظه‌ای در ساختمانهایی که طراحی ویژه شده‌اند, ایجاد می‌شود. ساختمانهای اسکلتی خوب طراحی شده کج میشوند. ساختمان بر روی پی تغییر مکان می‌دهد. ترکهایی آشکار در زمین ایجاد می‌گردد. خطوط لوله زیرزمینی شکسته می‌شوند. وحشت عمومی بر مردم غالب می‌شود. ساختمانهای نوع (D) ویران می‌گردند و بر ساختمانهای نوع (C ) خسارت سنگین وارد می‌گردد و گاهی کاملاً فرو می‌ریزند. ساختمانهای نوع ( خسارت جدی می‌بینند و خسارت اساسی به پی وارد می‌گردد. در مناطق آبرفتی ماسه و گل بیرون می‌آیند. (شکل۹)میزان تخریب: تخریب سازه در حد زیاد- نوع احساس:مخرب X. توصیف:سازه‌های چوبی خوب ساخته شده ویران می‌شوند. بسیاری از سازه‌های اسکلت‌دار بنایی به همراه پی ویران می‌شوند. در زمین ترکهای بزرگی ایجاد می‌گردد. خطوط راه آهن کج می‌شوند. زمین لغزشهای قابل ملاحظه‌ای در کنار رودخانه‌ها و شیبهای ملایم اتفاق می‌افتد. آب سر و صداهای زیادی (چلپ و چلوپ) می‌کند. خسارات جدی به سدها و مخازن وارد می‌گردد. در زمین, لغزشهای بزرگ اتفاق می‌افتد و آب از مخازن و کانالها و رودخانه‌ها و دریاچه‌ها و غیره بیرون ریخته می‌شود. (شکل۱۰) میزان تخریب:فاجعه -نوع احساس:بسیار مخرب

XI. توصیف:ساختمانهای کمی, استوار باقی می‌مانند. پلها ویران می‌گردند. خطوط لوله زیرزمینی کاملاً غیر قابل استفاده می‌شوند. خطوط راه‌آهن به شدت کج می‌شوند. زمین باتلاقی می‌شود. لغزشهایی در زمینهای نرم ایجاد می شود. (شکل۱۱) میزان تخریب: XII.توصیف:خسارت کلی, امواج برروی سطح زمین مشاهده می‌شوند. اشیاء به هوا پرتاب می‌شوند و سنگهای بزرگ جابجا می شوند. (شکل۱۲) میزان تخریب:

ب ) بزرگی زلزله (Earthquake magnitude)

یک مقیاس کمی و دستگاهی است که واحد آن ریشتر است که به صورت لگاریتم بیشینه دامنه نگاشت ثبت شده بر روی لرزه نگاشت استاندارد و برای فاصله ۱۰۰ کیلومتری از سرچشمه زلزله بدین ترتیب تعریف نموده است:

ML ریشتر بزرگی محلی، A بیشینه دامنه ثبت شده، A دامنه زلزله مبنا که بر اساس امواج P است.

ولی در ایستگاههای دورتر از ۶۰۰ km امواج p از بین می رود و به امواج سطحی تبدیل می شوند. این مقیاس ها از دقت بالایی برخوردار نیستند.

الف) مرکز زلزله دقیقا یک نقطه نیست

ب) معمولا لرزه نگاری در فاصله ۱۰۰ کیلومتر وجود ندارد و باید از چند لرزه نگار در فواصل مختلف استفاده نمود و نتیجه حاصله را تصحیح کرد. ج) بزرگی زلزله درباره اثرات زلزله بر روی ساختمانها و … مستقیما اطلاعاتی را به دست نمی دهد.

ه) به دلیل غیر یکنواختی پوسته زمین و انواع مختلف گسلها، این مقیاس دقت کافی ندارد.

د) مقیاس ریشتر برای زلزله بسیار بزرگ دچار اشکال می گردد. انواع مقیاسهای بزرگی

۱- mb ( body magnitude): بزرگترین دامنه امواج لرزه ای موج p است. از آنجا که زلزله‌های ژرف دارای امواج سطحی کوچک یا بی‌اهمیت هستند, در زلزله شناسی اندازه‌گیری دامنه موج P (که تحت تأثیر عمق کانونی قرار نمی‌گیرد) متداول است و به وسیله آن بزرگی موج P تعیین می‌گردد. mb= log 10 ( A/T) + Q ( ?, h) T دوره زمانی دریافت موج P، Q تابعی از عمق و فاصله ، A دامنه موج P

MS (surface magnitude-2) : بزرگترین دامنه موج سطحی یاموج S است. از آنجا که در زلزله‌های دوردست (فاصله سطحی بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر), موجهای سطحی با دوره تناوب حدود ۲۰ ثانیه غالب هستند, گوتنبرگ به منظور کمی کردن این زلزله‌ها, مقیاس موج سطحی را تعریف نمود. این مقیاس مبتنی بر اندازه‌گیری دامنه امواج سطحی با دوره تناوب ۲۰ ثانیه می‌باشد که برای زمین لرزه هایی که در فاصله دورتر از km 600 ثبت شده به کار می روند.

MS= log 10 ( A/T( + 1.66 log ?10+3.3

- MW (Work magnitude):

بزرگای گشتاوری برای زلزله های بزرگتر از ۵/۷ تعریف شده است. زیرا زمین در این حالت از موج اشباع شده است. این مقیاس به علت نقصهای مهم مقیاس محلی ریشتر, مقیاس بزرگی موج حجمی و تا اندازه‌ای مقیاس بزرگی موج سطحی در تشخیص زلزله‌های بزرگ ابداع شده است. از آنجا که در زلزله‌های بسیار بزرگ, بیشتر انرژی توسط امواج با فرکانس کوتاهتر آزاد می‌گردد, اکثر محققین ترجیح دادند که برای تخمین انرژی آزاد شده از پارامترهای استاتیکی نظیر گشتاور لرزه‌ای استفاده نمایند. گشتاور لرزه‌ای برای هر زلزله بزرگ به واسطه امواج درونی دوره بلند, امواج سطحی, نوسانات آزاد و داده‌های مساحی از طریق فرمول ذیل سنجیده می‌گردد.

MO= ? . S . A سطح گسل MW= logM0-10.2 (cm2) ضریب سختی برشی زمین جابجایی ( ) (cm) 4- MD :از این مقیاس بزرگی برای اندازه‌گیری سریع زلزله‌های کوچک (M<=3) استفاده فراوان می‌شود. در این مقیاس بر اساس مدت کل زلزله بر حسب ثانیه, یک بزرگی به آن منسوب می‌شود. در رخدادهای کوچک, معمولاً بین بزرگی مدت و بزرگی اندازه گیری شده با مقیاس ریشتر (M<=3) همبستگی وجود دارد. اما آزمونهای میزان کننده همیشه فراهم نیستند و چون MD عمدتاً برای اندازه‌گیری زلزله‌های کوچک وضع شده است و بیشتر برای زلزله شناسان اهمیت دارد تا مهندسین.

از چه طریق دریفت را کنترل کنیم؟

از چه طریق دریفت را کنترل کنیم؟

کلا دو راه برای کم کردن دریفت(drift) یا همون جابه جایی نسبی سازه وجود داره
1: کم کردن نیروی جانبی(نیروی زلزله و...)
2: بالا بردن سختی سازه(با زدن بادبند زیاد یا بالا بردن مقاطع و....)



برای کم کردن نیروی زلزله میتونید وزن ساختمون رو کم کنید و یا نوع سیستم قاب سازه رو جوری بگیرید که مقدار R سازه بیشتر باشه چون هر چی مقدار R(ضریب رفتار سازه) بیشتر باشه مقدار نیروی زلزله کمتر میشه

برای سختی هم میتونید سختی سازه رو بالا ببرید مثلا در سازه مفصلی با زدن بادبند بیشتر و در قاب خمشی با بالا بردن مقاطع

ارزیابی پتانسیل تورم آزاد خاک های رسی متراکم شده

ارزیابی پتانسیل تورم آزاد خاک های رسی متراکم شده

عشایری ایمان,یثربی سیدشهاب الدین*

* گروه مکانیک خاک و پی، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه تربیت مدرس


رفتار تورمی معمولا در خاک هایی مشاهده می شود که به اندازه لازم ذرات ریزدانه رسی داشته باشند. تمایل به جذب آب در این ذرات و تغییر در رطوبت طبیعی خاک در اثر تغییر آب و هوای محل، موجب می شود که خاک گاه تا حد درصد رطوبت حد پلاستیک مرطوب شده و سپس تا پایین تر از حد انقباض، رطوبت خود را از دست دهد. جذب رطوبت باعث ازدیاد حجم خاک و از دست دادن آن، باعث انقباض و کاهش حجم خاک می شود. تغییرات حجمی ناشی از تغییر درصد رطوبت خاک، باعث وارد آمدن خسارت به سازه های موجود در سطح خاک می شود. این نشان دهنده اهمیت مطالعات لازم برای شناسایی رفتار تغییر حجم و فشار تورمی خاک های ریزدانه است. پتانسیل تغییر حجم به طور مستقیم به میزان فعالیت کانی رسی غالب در خاک و به عبارت دیگر به پلاستیسیته خاک بستگی دارد. در کنار مجموعه عواملی که بیان کننده ترکیبات خاک هستند، مجموعه عوامل محیطی نیز در آزاد شدن این پتانسیل موثرند. در تحقیق حاضر به منظور ارزیابی میزان تاثیر خصوصیات پلاستیک خاک، شرایط تراکم و درصد رطوبت، 5 نمونه خاک ریزدانه رسی با شاخص خمیری 10 تا 50 درصد مطالعه شد. مطالعات کانی شناسی و تجزیه شیمیایی همراه با آزمایش تورم آزاد بر روی نمونه های متراکم شده از خاک های مورد مطالعه، انجام شده است. نتایج آزمایش های انجام شده نشان می دهد که عواملی مانند نوع کانی رسی، کاتیون های جذب شده به ذرات رس، دامنه خمیری، درصد رس، درصد رطوبت، چگالی و تراکم، مقدار تورم آزاد خاک متراکم شده را تحت تاثیر قرار می دهند.


کلید واژه: خاک های رسی، خاک های متورم شونده، تورم آزاد، شرایط تراکم

آرایش بادبندها

آرایش بادبندها باید به گونه ای باشد که فاصله بین مرکز جرمه و مرکز سختی زیاد نشه تا پیچش زیاد در طبقه رخ ندهد.
معمولا بادبندها را تا انجا که راه داشته باشد باید متقارن کار گذاشت تا به مرکز جرم نزدیک باشد.اگه فاصله مرکز جرم و مرکز سختی از 20 درصد بعد سازه بیشتر شود سازه جزء سازه های نامنظم میشود پس چیدمان بادبنده مهم می باشد.

معمولا در دهانه های پیرامونی و دهانه هایی که بلندتر هستند در اولویت هستند