آزمایش میکروبی آب

آزمایش میکروبی آب

آزمایشگاه میکروبی: 

ویژگیهای میکروبی آب آشامیدنی مبنای قضاوت در مورد تعیین قابلیت شرب آبها از نقطه نظر بیولوژیکی قرار می گیرد. البته قضاوت صحیح بدون رعایت سایر جوانب از جمله شرایط و دوره تناوب نمونه برداری، نگهداری نمونه ها و بالاخره دقت در انجام آزمایشها میسر نخواهد بود. 

اصولا آبی که به مصرف آشامیدن می رسد باید از میکروارگانیسم های بیماریزای شناخته شده و همچنین باکتریهای نشانگر که نشانه آلودگی آب با مدفوع است عاری باشد. کلیفرمها بهترین باکتری های نشانگر هستند که در آزمایش باکتریولوژیکی آبها مورد توجه قرار می گیرند. 

باکتریهای نشانگر دیگر مانند استرپتوکوکوس های مدفوعی و کلستریدیومهای احیا کننده سولفیت نیز می توانند در تعیین منشا آلودگی آب با مدفوع و ارزشیابی کارآیی روش کلرینه کردن مورد استفاده قرار گیرند. 

شمارش کلی باکتریها: شمارش کلی باکتریها در آب دارای اهمیت زیادی نیست و بسیاری از آبهایی که کاملا سالم هستند ممکن است دارای تعداد زیادی باکتری باشند. بندرت دیده شده که آبی بدون باکتری باشد، ولی ممکن است آب چاههای بسیار عمیق تعداد نسبتا کمتری باکتری داشته باشند. 

بطور کلی آب چاههای عمیق در مقایسه با آب چاههای کم عمق از کیفیت بهتری برخوردار هستند. 

دفعات نمونه برداری 




دفعات نمونه برداری و آزمایش نمونه های آب باید کنترل صحیح کیفیت آب را امکان پذیر سازد. 

«جدول حداقل تعداد نمونه برای آزمون باکتری های نشانگر آلودگی مدفوعی در شبکه توزیع» 


آب‌های لوله کشی نشده (نظیر منابع کوچک آب روستایی): به منظور ارزشیابی کیفیت باکتریولوژیکی آب این منابع باید فواصل حداکثر یکماه مورد نمونه برداری قرار گیرند. علاوه بر کنترل ماهیانه در صورت هر گونه تغییری در وضعیت زمین مانند حفاری و غیره منبع آب باید کلرینه گردد و مجددا مورد آزمایش قرار گیرند. منبع: استاندارد ملی ایران - شماره 4208 - تجدید نظر اول - سال 1386 - کیفیت آب - نمونه برداری از ‌آب برای آزمون های میکروبیولوژی - آیین کار

«تعداد موارد سنجش روزانه کلر آزاد باقیمانده در شبکه‌های لوله کشی آب ‌آشامیدنی بر حسب جمعیت» 

ردیف	جمعیت (نفر  )	تعداد نمونه در سال
1	5000>	12
2	5000 تا 100000	12 به ازای هر 5000 نفر
3	101000 تا 500000	12 به ازای هر 100000 نفر به علاوه 120  نمونه اضافی
4	500000<	12 به ازای هر 100000 نفر به علاوه 180  نمونه اضافی

یادآوری 1- پایش روزمره کیفیت آب آشامیدنی در نقطه مصرف مستلزم اندازه گیری مقدار کلر آزاد باقیمانده در آن، pH 



، کدورت و دما است. 

یادآوری 2- در شبکه‌هایی که از منابع و مخازن متعدد تامین آب می شوند در تعیین نمونه های کلر سنجی، جمعیت تحت پوشش محدوده هر کدام ملاک محاسبه است. 

استاندارد ملی ایران - شماره 1053 - تجدید نظر پنجم - سال 1388

•  

ردیف	جمعیت (نفر  )	تعداد موارد سنجش کلر آزاد باقیمانده
1	تا 10000	1 تا 2
2	10000 تا 50000	3 تا 5
3	50000 تا 100000	6 تا 10
4	100000 تا 500000	11 تا 15
5	بیش از 500000	به ازای هر 100000 نفر یک نمونه  + 15

·      

«ویژگی های میکروبیولوژی آب آشامیدنی»

ردیف	نوع  آب	نوع  باکتری	حد مجاز در  100 میلی لیتر
1	کلیه آب های آشامیدنی	اشرشیاکلی یا  کلیفرم های گرما پای	منفی
2	آب تصفیه  شده برای استفاده در سیستم توزیع	اشرشیاکلی یا  کلیفرم های گرما پای	منفی
3	آب تصفیه شده موجود  در سیستم توزیع	اشرشیاکلی یا کلیفرم های  گرما پای	منفی

·      




یادآوری1- در صورتی که اشرشیاکلی از نمونه آب جدا شود، باید بررسی و اقدام لازم انجام شود. 
·      

یادآوری2- با وجود اینکه اشرشیاکلی شاخص دقیق تری برای آلودگی مدفوعی می باشد، جستجوی باکتری های کلیفرم گرما پای نیز به عنوان جایگزین، قابل قبول می باشد، در صورت لزوم، آزمون های تاییدی مناسب باید انجام شود. 
·      

کل باکتری های کلیفرم شاخص مناسبی برای کیفیت بهداشتی ذخایر آب نیست، به ویژه در مناطق گرمسیری که باکتری هایی که از نظر بهداشتی دارای اهمیت زیادی نیستند در تمام ذخایر آب تصفیه نشده دیده می شود. 
·      

یادآوری3- در هیچ زمانی میزان کدورت آب نباید بیش از 5 واحد کدورت نفلومتری (NTU 



) باشد، در آب های صاف سازی شده کدورت نباید بیش از یک واحد کدورت نفلومتری (NTU 



) و میزان pH 



بین 5/6 تا 9 و همچنین میزان کلر آزاد باقیمانده، پس از حداقل نیم ساعت زمان تماس در شرایط عادی (در انتهای شبکه آب رسانی) باید بین 5/0 تا 8/0 میلی گرم در لیتر و در شرایط همه گیری بیماری های روده ای یک میلی گرم در لیتر باشد. 
·      

منبع: موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران - استاندارد شماره 1011 - ویژگیهای میکروبیولوژی آب آشامیدنی 
·      

دفعات نمونه برداری آب استخرهای شنا: 


·      




به منظور ارزشیابی کیفیت باکتریولوژیکی آب استخرهای شنا باید فواصل حداکثر دو هفته نمونه برداری و آزمایش انجام گردد. 

·      

«ویژگی های میکروبیولوژی آب استخرهای شنا»

ردیف	نوع  میکروارگانیسم	حد مجاز  تعداد باکتری
1	یاکتری های  هتروتروف	200 در هر میلی  لیتر
2	اشرشیاکلی یا کلیفرم های  گرما پای	کمتر از 1 در 100 میلی  لیتر
3	استافیلوکوکوس	50 در 100 میلی  لیتر
4	آنتروکوک های روده  ای	100 در 100 میلی  لیتر
5	سودوموناس  آئروژینوزا	کمتر از 1 در 100 میلی  لیتر

·      




یادآوری1- میزان قلیائیت کل آب استخر های شنا نباید بیش از 150 میلی گرم در لیتر باشد. 
·      

یادآوری2- محدوده pH 



مناسب برای آب استخر شنا 2/7 تا 8 می باشد. 
·      

یادآوری3- کدورت آب استخر شنا نباید بیش از 5/0 NTU 



باشد. 
·      

یادآوری4- میزان کلر آزاد باقیمانده در آب استخر های شنا باید 1 تا 3 میلی گرم در لیتر باشد. 
·      

منبع: موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران - استاندارد شماره 9412 - ویژگیهای میکروبیولوژی آب استخر های شنا 

«ویژگیهای باکتریولوژیکی آب معدنی»

ردیف	نوع باکتری	حجم نمونه	حد مجاز تعداد  باکتری
1	کل  کلیفرمها	پاسخ نمونه در 250cc	صفر در  100 میلی لیتر
2	کلیفرمهای  مقاوم به گرما	"      "     "     "	" " "      "     "
3	استرپتوککهای مدفوعی	"      "     "     "	" " "      "     "
4	کلستریدیومهای احیاء کننده سولفیت	"      "     "     "	" " "      "     "
5	سودوموناس	"      "     "     "	منفی در  100 میلی لیتر
6	باکتریهای  هوازی مزوفیل	24 ساعت در 20oc  گرمخانه گذاری شده	حداکثر  20 عدد در یک میلی لیتر
7	"      "      "	24 ساعت  در  37oc گرمخانه گذاری شده	حداکثر  100 عدد در یک میلی لیتر

---

«ویژگی های باکتریولوژی آب اشامیدنی بسته بندی شده»

نوع میکروارگانیسم	بیشینه مجاز	روش آزمون
کل کلیفرم ها	منفی در صد میلی لیتر	طبق استاندارد ملی ایران 3759
اشرشیاکلی	منفی در صد میلی لیتر	طبق استاندارد ملی ایران 3759
میکروارگانیسم های قابل کشت در دمای 2±22	100 در هر میلی لیتر	طبق استاندارد ملی ایران 5271
میکروارگانیسم ها قابل کشت در دمای 2±36	20 در هر میلی لیتر	طبق استاندارد ملی ایران 5271

یادآوری 1- میکروارگانیسم های قابل کشت تنها در زمان بسته بندی و یا بیشینه دوازده ساعت پس از بسته بندی (در صورت نگه داری در دمای پنج درجه سلسیوس) می تواند مورد ملاک قرار گیرد.

·      

---

« جدول حد استاندارد میکروبی آب معدنی»

حد مجاز شمارش کلی باکتری ها در مظهر چشمه (شمارش باکتری های هتروتروفیک)

دمای گرمخانه گذاری (درجه  سلسیوس  )	زمان گرمخانه گذاری  (ساعت  )	حداکثر تعداد مجاز در هر میلی  لیتر
22-20	72	20
37	24	5

حد مجاز شمارش کلی باکتریها (حداکثر تا 12 ساعت پس از بطری شدن)

دمای گرمخانه گذاری (درجه  سلسیوس  )	زمان گرمخانه گذاری  (ساعت  )	حداکثر تعداد مجاز در هر میلی  لیتر
22-20	72	100
37	24	20

حد مجاز آلودگی باکتریایی

آزمون اول
نوع میکروارگانیسم	حجم آزمون	تفسیر نتایج	روش استاندارد
اشرشیاکلی یا کلیفرم گرماپای	250*1	در هیچیک از نمونه ها نباید وجود داشته باشد	استاندارد ملی ایران به  شماره های  3760-3759
کلیفرمهای غیر مدفوعی	250*1	در صورتیکه تعداد باکتری کمتر از 2 باشد، آزمون دوم باید انجام شود	استاندارد ملی ایران به  شماره های  3760-3759
استرپتوککهای مدفوعی	250*1	در صورتیکه تعداد باکتری کمتر از 2 باشد، آزمون دوم باید انجام شود	استاندارد ملی ایران به  شماره های  3619-3620
سودوموناس آئروژینوزا	250*1	در صورتیکه تعداد باکتری کمتر از 2 باشد، آزمون دوم باید انجام شود	استاندارد ملی ایران به شماره 3140
بی هوازی ها یا احیاء کننده سولفیت	50*1	در صورتیکه تعداد باکتری کمتر از 2 باشد، آزمون دوم باید انجام شود	در دست تدوین می باشد

..

آزمون دوم
n تعداد نمونه مورد آزمون	نوع میکروارگانیسم/حداکثر تعداد	C  نمونه آلوده قابل قبول (1)	M  میکروارگانیسم در یک نمونه	m  میکروارگانیسم در سایر نمونه ها
4	کلیفرم های مدفوعی و غیر مدفوعی	1	2	0
4	استرپتوککهای مدفوعی	1	2	0
4	سودموناس آئروژینوزا	1	2	0
4	بی هوازی احیاء کننده سولفیت