بهسازی

 بهسازی

چکیده :

اغلب بناهای روستایی به دلیل عدم توجه کافی به ضوابط طراحی، ساخت و مقررات قانونی از استحکام کافی برخوردار نبوده و این امر در هنگام بروز سوانح طبیعی صدمات جبران ناپذیری بر پیکر روستاها وارد می آورد. که باعث می شود روستا ها از رونق بیفتد و روی مهاجرت روستاییان نیز تاثیر می گذارد و سبب می شود که زمین های کشاورزی و مراتع از بین رود چون روستا منبع تولید کشاورزی یک کشور می باشد از بین رفتن روستاها بر رونق ملی و توسعه کشاورزی نیز تاثیر می گذارد. بنابراین باید روستاها مورد توجه قرار گیرند.

فصل اول:

کلیات تحقیق

١ـ١ـ مقدمه

در جامعه امروزی، روستا واژه غریب و ناآشنایی نیست. در واقع شکل گیری زندگی ابتدایی بشر به صورت یکجا نشینی به صورت روستاهای اولیه بوده که در کنار رودخانه ها و جاهایی که شرایط زیستی مناسبی را ایجاد می کرده ایجاد شده است. و با پیشرفت بشر و رشد وسایل و مصالح انسان ها هم به ساخت و آباد کردن خانه هایی برای خود شد و مصالح اولیه که از قبیل شاخ و برگ و تنه درختان و خاک که از دل طبیعت بدست می آمد کنار رفت و جای خود را به مصالخ مقاوم تر از قبیل آجر، سیمان، آهن، بتن داد. البته نادیده نمی توان گرفت که با وجود پیشرفت علم ساختمان سازی هنوز در بیشتر روستاها از مصالح قدیمی و نا مرغوب استفاده می شود که باید اقدمات لازم باید صورت گیرد.

2ـ1ـ بیان مسئله:

با استناد به اصل سوم واصل سی ویکم قانون اساسی «داشتن مسکن متناسب با نیاز، حق هر فرد وخانواده ایرانی است و دولت موظف است با رعایت الویت برای آنها که نیاز مندترند بخصوص روستائیان وکارگران کشاورزی زمینه اجرای این اصل را فراهم کند.»درطی سال‌های اخیر وبراساس برنامه‌های پنجساله توسعه، سیاست‌ها وراهبردهایی برای تأمین مسکن اقشار کم درآمد تدوین شده است اما درعمل این سیاست‌ها وبرنامه‌ها موفقیت چندانی نداشته است. البته مشکل مسکن در روستا نسبت به شهر کمتر است چون به علت ارزان بودن زمین ومصالح بکار رفته درخانه‌های روستایی، هزینه‌های مسکن آنها کمتر از مردمی‌است که ساکن شهرها هستند. اما کیفیت پایین منازل مسکونی روستایی آنها را در برابر بلایای طبیعی همچون سیل وزلزله بسیار آسیب پذیر کرده است به‌طوری که بیشترین تلفات ناشی از زلزله در روستا‌ها اتفاق می‌افتد.

طبق آمارها درصد خانه‌های با مصالح نامرغوب در روستاها حدود ۲۲ درصد درمقابل ۴ درصدی خانه‌های شهری گزارش شده است که تاییدی است بر نامطلوب بودن وضعیت مسکن روستایی. از نظر تسهیلات موجود واحد‌های مسکونی روستایی: در مورد برق رسانی می‌توان گفت وضعیت مطلوب است لیکن بسیاری از روستاها (بیش از ۱۲درصد) از دسترسی به آب آشامیدنی محروم هستندودر هنگام خشکسالی‌ها درصد دسترسی بشدت کاهش می‌یابد واز طرفی موضوع بهداشتی نبودن آب شرب و نبود سیستم جمع آوری و دفع فاضلاب را نیز بایستی به این مقوله اضافه کرد.بنیاد مسکن انقلاب اسلامی‌تلاشهای زیادی را از طریق تهیه واجرای طرح‌هادی روستایی برای اصلاح بافت فرسوده وافزایش مقاومت بناهای مسکونی دربرابر حوادث غیرمترقبه انجام می‌دهد که با نیازهای فرهنگی روستاهای کشور فاصله زیادی دارد.

طرح بهسازی مسکن روستایی از سال 1374 توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، با هدف بهبود کیفیت مسکن و بافت روستایی و ارتقاء سطح ایمنی، بهداشتی، رفاه و آسایش مسکن روستایی آغاز گردید. این مهم توأم با ارایه تسهیلات و زیرساخت‌ها، قابلیت آن را می‌یافت که به ایجاد حس تعلق به مکان، حفظ تراکم جمعیت خانوار، بهبود سیمای بصری و چشم انداز روستا، مقاوم سازی مسکن و در نتیجه بهسازی زندگی روستایی بینجامد، هر چند با فراز و نشیب‌ها و مشکلات فراوان اداری و اجرایی روبرو بود. لیکن به منظور تسریع در روند اجرای بهسازی مسکن روستایی و نیل به اهداف این طرح، و با عنایت به کسب تجارب ارزنده و شناسایی نقاط ضعف و کمبود سال‌های گذشته، طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی در سال 1384 در هیأت محترم دولت مطرح شده و به تصویب رسید.ارزیابی‌ مشکلات‌ مسکن‌ روستایی‌ نشان‌ می‌دهد که‌ عوامل‌ زیر بیشترین‌ تاثیر را در آسیب‌پذیری‌ ساختمان‌های‌ روستایی‌ دارند: 

الف: وجود مصالح‌ کم‌ دوام‌ و نامرغوب. 

ب: تلفیق‌ مصالح‌ ساختمانی‌ محلی‌ و جدید به‌ صورت‌ غیراصولی. 

ج: نبود دانش‌ فنی‌ کافی‌ و دید مهندسی‌ و در نتیجه‌ ضعف‌ در طراحی‌ و اجرا. 

حاصل‌ عوامل‌ فوق‌ در ساخت‌ و ساز واحدهای‌ مسکونی‌ روستایی، وجود خانه‌های‌ گلی‌ و سنگی‌ قدیمی‌ است‌ که‌ بسیار آسیب‌پذیر می‌باشند و نیاز به‌ بهسازی‌ و نوسازی‌ دارند. باتوجه‌ به‌ جمعیت‌ بیش‌ از چهل‌ درصدی‌ روستانشین‌ از کل‌ نفوس‌ کشور، لازم‌ است‌ معایب‌ خانه‌های‌ روستایی‌ را به‌ دقت‌ شناسایی‌ کرده‌ و با برنامه‌ریزی‌های‌ کوتاه‌ مدت‌ و بلند مدت‌ درصدد مقاوم‌سازی‌ و بهسازی‌آن‌ها برآمد. 

3ـ1ـ اهمیت و ضرورت تحقیق:

اهمیت این پروژه، همانطور که در بالا گفته شد روشن می گردد. که بحث مقاوم سازی و بهسازی خانه های روستایی مسئله ساده ایی نیست که به راحتی از کنار آن گذشت همانطور که بیان شد در بلا های طبیعی از قبیل زلزله این روستاییان هستند که بیشترین آسیب را می بینند. و جان و مال آنها به خطر می افتد با تامین ساختمان ها و شرایط زندگی مناسب علاوه بر اینکه از مرگ و میر آنها کاسته می شود بلکه به رونق اقتصادی کشور نیز کمک می شود با این طرح مهاجرت روستاییان به شهر کمتر شده و رشد کشاورز ی و دامداری بیشتر شده و از رشد نابجای شهری و حاشیه نشینی ها و ایجاد مشاغل کاذب کاسته می شود. با این کار از ایجاد فضاهای شهری شلوغ و غیر بهداشتی نیز جلوگیری می شود. روستا منبع درآمد خوبی می شود اگر به آن اهمیت داده شود و شرایط مناسب زندگی ایجاد گردد.

4ـ1ـ اهداف تحقیق:

- ترویج اصول فنی ساختمان سازی و رشد آگاهی عمومی‌

- هدایت بافت فیزیکی روستاها و بهسازی محیط زیست و سکونتگاههای روستایی براساس طرح‌های هادی روستایی

- بالا بردن کیفیت ساخت و سازهای روستایی

- استفاده صحیح از مصالح مقاوم و استاندارد

- شناسایی، بکارگیری و ساماندهی نیروهای انسانی بومی‌مستعد در فن ساختمان سازی روستایی

- بالا بردن سطح دانش فنی و اجرایی ناظرین با آموزش علمی‌و عملی مستمر آنان

5ـ1ـ سوالات تحقیق:

مقاوم سازی خانه ها تا چه حد از مرگ و میر روستاییان در حوادث طبیعی می کاهد

آیا بهسازی و نوسازی از مهاجرت روستاییان می کاهد

نقش دولت و مردم در این طرح چگونه است

آیا روستاییان تمایل به همکاری در این طرح دارند

6ـ1ـ فرضیات:

فرضیه اصلی تحقیق:

بین مقاوم سازی و بهسازی خانه های روستایی و مرگ و میر روستاییان در حوادث طبیعی رابطه مستقیمی وجود دارد.

بین ایجاد خانه های مناسب و مهاجرت روستاییان رابطه ی مستقیم وجود دارد. 

فرضیه فرعی :

بین حضور روستاییان و رونق کشاورزی و رشد اقتصادی رابطه مستقیم وجود دارد.

7ـ1ـ تعاریف عملیاتی

بهسازی:عملیاتی که به بهبود وضع مسکن و معیشت مردم انجام می گیرد گفته می شود.  

روستا:

8ـ1ـ متغیر ها:

الف) متغیرهای وابسته در این تحقیق جلوگیری از مرگ روستاییان در حوادث طبیعی و جلوگیری از مهاجرت آنها می باشد.

ب) متغیر مستقل در این تحقیق رونق محصولات کشاورزی و رشد اقتصادی که در توسعه ملی تاثیر می گذارد می باشد .

ج) متغیر های مداخله گر طرح های هادی و اقدامات دولت و نقش مردم در این خصوص می باشد.

فصل دوم:

ادبیات تحقیق

1-2- پیشینه شکل گیری روستاها:

تقسیم قراردادی زمان پیش از تمدن بشر، تحت عنوان، دیرینه سنگی، میان سنگی و نوسنگی براساس تکامل ابزارهای سنگی و نحوه ی استفاده از آن ها است که زمان و طول مدت این دوره ها در بین مناطق مختلف جهان متفاوت است.

دوره میان سنگی در اروپا، همزمان با عقب نشینی یخچال ها و نابودی ماموت ها بوده است. در این دوره، انسان موفق به اهلی کردن سگ شد. در دوره میان سنگی که برخی از دانشمندان آن را مرحله گذر از دوره پارینه سنگی به نوسنگی دانسته اند، ابزارهای سنگی و نحوه زندگی انسان نخستین، قدری پیشرفت داشته است، به این دلیل، دوره میان سنگی را مقدمه ای بر دوره نوسنگی می دانند.

در دوره نوسنگی انسان در راه تسلط بر محیط خویش گام بزرگی برداشت. دراین دوره بود که انسان به کشاورزی پرداخت و موفق به اهلی کردن برخی جانوران وحشی گردید، و با این کار، از شکار کردن به کشاورزی و دامداری و تشکیل نخستین گروه های روستایی روی آورد به طور کلی در این دوره است که بشر از طبیعت جدا شده ون دست به ساختمان و تغییر محیط طبیعی خود زد. بشر از مراحل مختلف جمع آوری و گردآوری خوراک، به تولید خوراک نائل آمد. ایجاد خانه یا کلبه از شاخه ها، اولین ساخته بشر بود.( زارعی، 89)

2-2- مفهوم روستا:

در مورد روستا و دِه تعاریف متعدد و زیادی گفته شده، ده یا روستا که در کتاب‌های نشر قدیم به صورت دیه هم دیده می‌شود، در زبان پهلوی، ده (Deh) در پارسی باستان (Dahya) به معنی سرزمین و در اوستا به شکل دخیو (Daxya) آمده‌است.

در ایران، ده از قدیمی‌ترین زمان یک واحد اجتماعی و تشکیلاتی و جایی بوده‌است که در آن گروههایی از مردم روستایی برای همکاری در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی گرد هم تجمع یافته‌اند. ده اساس زندگی اجتماعی ایران را تشکیل می‌دهد و اهمیت آن به اعتبار اینکه یک واحد تشکیلاتی در زندگی روستایی است، در سراسر قرون وسطی و از آن پس تا به امروز برقرار بوده‌است.

در عرف ده عبارت از محدوده‌ای از فضای جغرافیایی است که واحد اجتماعی کوچکی مرکب از تعدادی خانواده که نسبت به هم دارای نوعی احساس دلبستگی، عواطف و علائق مشترک هستند، در آن تجمع می‌یابند و بیشتر فعالیت‌هایی که برای تأمین نیازمندی‌های زندگی خود انجام می‌دهند، از طریق استفاده و بهره‌گیری از زمین و در درون محیط مسکونی‌شان صورت می‌گیرد، این واحد اجتماعی که اکثریت افراد آن به کار کشاورزی اشتغال دارند در عرف محل ده نامیده می‌شود.

پلاسید رامبد (Placide Ramboud) جامعه شناس فرانسوی می‌گوید: ده واحد اجتماعی ویژه‌ای است که با یک فضا در ارتباط متقابل است و این فضا به عنوان یک عنصر ضروری در نظام اجتماعی ده نقش دارد و به این ترتیب ده دارای بعد اجتماعی است که می‌تواند یکی از عوامل اساسی تشکیل دهنده آن به شمار رود. ده محصول کنش‌های متقابل گروههای انسانی و فضا است، میان اعضای ده رابطه‌ای محلی وجود دارد که نتیجه کنشهای متقابل تاریخی است و موجب پیدا شدن حافظه جمعی و محلی است و در نتیجه نوعی وجدان یا شعور جمعی به وجود می‌آورد.

تعریف ده در قانون ایران:

درقانون اصلاحات ارضی در ایران ده چنین تعریف می‌شده‌است. ده یا روستا عبارت از یک مرکز جمعیت و محل سکونت و کار تعدادی خانواده که در اراضی آن ده به کار کشاورزی اشتغال دارند و درآمد بیشتر آنان از طریق کشاورزی حاصل می‌شود.رامبد می‌گوید: روستا برآیندی از عناصر طبیعی و عناصر ساخته شده‌است که به گونه‌ای زمینه سازگاری فرد را با جامعه فراهم می‌آورد و موجب جامعه پذیری می‌شود. در ده بین گروه و فضای جغرافیایی محدود و بسته و ثابت نوعی روابط اقتصادی - اجتماعی - فرهنگی وجود دارد و این روابط موجب پیدایش وحدت و یکپارچگی گروه می‌شود و آن را از گروه دیگر متمایز می‌سازد. اجتماع ده دارای نیروی معنوی مسلط بر اعضایش است که بر رفتار افراد نظارت عالیه شدید دارد و آنها را به پیروی از هنجارهای اجتماعی وادار می‌کند و این نیروی معنوی همان سنت‌های روستایی و قوانین ثابتی است که بر جامعه ده حاکم است. تونیس (Tonnies) می‌گوید: جامعه روستایی به عنوان یک جامعه آرمانی که سرشار از تقدس، هماهنگی و صلح و صفاست. روث گلاس (Ruth Glass) می‌نویسد: برای ما صفت روستایی دارای مفهوم خوشایند و مطمئنی است. زیبایی، سادگی، راحتی، فراغت، منظره‌های دلگشا، آزادی، صلح و صفا و آرامش است.

3-2- طبقه بندی روستاها در ایران:

روستاهای ایران شاید به دلیل متنوع بودن در تیپ، معیشت، زبان،فرهنگ وقومیت از معدود کشورهای جهان باشد یا به عبارت دیگر شاید بتوان گفت پیدا کردن روستاهایی در ایران که از هر لحاظ مشابه هم باشند بسیار بعید ومشکل است، زیرا که تنوع در توپو گرافی، اقلیم، معیشت، اوضاع اجتماعی، اقتصاد...

مذهب، قومیت، مالکیت،منابع اب،نوع خاک وجنس زمین در جای جای مملکت به چشم می خورد. از انجا که روستاها در رابطه با این عوامل ودهها عامل دیگر شکل گرفته وبوجود امده اند هر یک خمیر مایه ای از عوامل مختلف را دارا شده که موجب تنوع روستاها گردیده است.

1-3-2- گروه بندی روستاها بر اساس شکل استقرار وتیپ آنها

اصولا در تیپ شناسی روستایی سه تیپ مشخص تحت عنوان روستاهای متمرکز ویا گرد امده،روستاهای پراکنده وروستاهای بینابین می توان معرفی کرد.

الف)روستاهای متمرکز ویا گرد امده:

در این تیپ روستاها،مساکن روستایی به یکدیگر چسبیده وچشم اندازی متمرکز وعموما بدون فضای خالی در محدوده دارد،مزارع که محل تولید روستائیان محسوب می شود از خانه ها جدا وگاهی در فاصله نسبتا دوری قرار دارند.

عوامل مختلفی در شکل گیری این تیپ از روستاها دخالت دارند که عمده ترین انها عبارتند از:ضرورت امر دفاع وامنیت،وجود منبع اب دائمی مثل چاه،چشمه وقنات،قومیت،توپوگرافی زمین وشیوه های بهره برداری است.

روستاهای متمرکز در اکثر نقاط ایران وجود دارد. به عبارت دیگر تیپ غالب روستا ها در ایران روستاهای متمرکز ویا گرد امده است. این شکل استقرار در مناطق غربی، مرکزی وشمال وشمال شرقی ومشرق وجنوب ایران به تعداد زیاد به چشم می خورد. در مناطق خشک ونیمه خشک کشور شاید یکی از علل عمده تشکیل روستاهای متمرکز وجود منابع آب باشد.

قومیت وشیوه های بهره برداری نیز در پیدایش روستاهای متمرکز در ایران موثر بوده اند چون جامعه روستایی به علت شرایط خاص جغرافیایی و اجتماعی همگرا می باشد.

ب)روستاهای پراکنده

درشناخت این تیپ، شکل ووسعت مزارع دخالت دارند. زیرا مزارع گسترده سطوح وسیعی از اراضی را در بر می گیرند وبه علت وجود پاره ای مشکلات که در مورد روستاهای گردامده بیان گردید در این روستاها وجود ندارد وروستائیان ترجیح می دهند خانه های خود را در میان کشتزارهای خود بسازند. چون حدود مزارع مشخص ومالکیت مزارع نیز محرز است در نتیجه در داخل هر مزرعه یک خانه بنا می گردد وروستاها ی پراکنده بوجود می اید.ضریب تفرق روستاهای پراکنده در رابطه با وسعت اراضی انجام می گردد.قلمرو عمده روستاهای پراکنده مناطق شمالی کشور بخصوص در منطقه گیلان وحواشی شکل غالب وکامل ان مشاهده می گردد.

ج)روستاهای بینابین

این تیپ روستاها ویژگی روستاهای پراکنده وگرد امده را با هم دارا می باشند.تیپ مشخص این روستاها عموما دربرخی کشورهای جهان بر اساس یک برنامه ریزی مشخص طرح ریزی و ساخته میشود ولی در این نوع برنامه ریزی برای ساخت روستاهای بینابین وجود نداشته واگر هم احتمالا روستایی در این تیپ قرار می گیرد ناشی از وجود برخی عوامل طبیعی  ویا انسانی می باشد. مثلا وجود رودخانه ها واستقرار مساکن روستایی در حاشیه ی رودخانه ویا استقرار روستا در امتداد کف یک دره ویا در امتداد یک جاده موجب پیدایش روستاهای خطی ویا ریسمانی گردیده است.

2-3-2- گروه بندی روستاها بر اساس عوامل طبیعی

برخی از عوامل طبیعی در شکل گیری روستاها موثر هستند ویا به عبارت دیگر روستاها را می توان بر اساس ان عوامل طبقه بندی نمود که مهمترین این عوامل عبارتنداز: توپوگرافی،اقلیم،منابع اب وخاک.

1)توپوگرافی:

شکل وچهره ی زمین وبالاخص عامل ارتفاع در توزیع وشکل گیری روستاهای کشور بسیار موثر بوده اند.اصولا ارتفاعات جاذب جمعیت نیستند واین امر حتی برسطح کره زمین نیز کاملا مشهود است وحدود 57 درصد از جمعیت جهان در ارتفاعی بین صفر تا 200از سطح دریا زندگی می کنند .به طور کلی ارتفاعات به علت وجود شیب،عدم تشکیل خاک،مشکل بودن ارتباطات،کاهش فشار جو ودر نتیجه کمی اکسیژن وغیره موجب عدم پذیرش انسانها می شود به طور کلی شکل زمین در ایران در توذیع تیپ ودر نتیجه در معیشت روستاها بسیار مهم می باشد. بنابراین روستاهای ایران را در رابطه با عامل ارتفاع می توان به صورت زیر طبقه بندی نمود.

الف) روستاهای کوهستانی

ب)روستاهای میان کوهی

ج)روستاهای پایکوهی

د)روستاهای جلگه ای

دراین طبقه بندی نوع غالب روستاها جلگه ای ویا روستاهایی هستند که در دشت ها استقرار یافته اند،وسعت اراضی وجمعیت پذیری این روستاها بیشتر از تیپهای دیگر می باشد بعد از روستاهای

جلگه ای نوع روستاهای پایکوهی هستند.پایکوها به علت داشتن شیب ملایم ،وجود اب وبافت خاک نسبتا خوب مکان های مناسبی برای استقرار روستاها می باشند تعداد زیادی از روستاهای کشور در پای کوها استقرار یافته اند.

روستاهای میان کوهی روستاهایی هستند که در داخل مناطق کوهستانی ودر میان دره ها شکل گرفته اند، در میان دره ها در هر جا دامنه های دره از هم فاصله گرفته و پادگانه ها ی ابرفتی تشکیل شده مکان مناسبی برای بوجود امدن روستا و یا مزرعه بوده ،به همین دلیل است که در ایران در امتداد دره ها بخصوص رود خانه ها وجود راههای ارتباطی که درمیان درهها معمولا رودخانه ها را تعقیب می نمایند وهمچنین شرایط میکروکلیمایی مناسبی که بوجود می اید در شکل گیری وبقای  روستاها بسیار می تواند موثر باشد . در این تیپ از روستاها به علت کم بودن وسعت اراضی ،زراعت دامنه ی وسیعی ندارند واصولا معیشت روستاهای میان کوهی به باغداری ودامداری وصنایع دستی وپاره ای از امور خدماتی متکی می باشد روستاهای کوهستانی از جمله نوع محدود ی از روستاهای کشور هستند که در ارتفاعات استقرار یافته اند.این قبیل روستاها به علت داشتن شیب تند ،سختی معیشت وامد وشد جاذب جمعیت های زیادی نیستند این روستاها عموما در رابطه با دامداری ،باغداری واحتمالا برخی خدمات زیارتی وتفریحی و ورزشی شکل می گیرند.

2)اقلیم:

گسترده بودن ایران در عرض های وسیع جغرافیایی،وجود ارتفاعات ودشتها وبیابانها ودوری ونزدیکی به دریا ها ومجاورت داشتن با مناطق پر فشار قاره ای وکم فشار اقیا نوسی اقالیم متنوعی در گستره ایران بوجود اورده که ان تنوع در اقلیم در ساختارهای فیزیکی اقتصادی واجتماعی روستاها تظاهر می نماید ودر نتیجه با هر نوع اقلیم تیپ ویا نوع حاصل از روستا ها شکل می گیرد.مثل مقدار ریزش بارشهای جوی یکی از عوامل عمده در این نوع شکل گیریهای روستایی می تواند مطرح شود ،مثلا روستاهای مناطق پر باران ،کم باران ،نیمه خشک وروستاهای مناطق خشک می تواند از جمله این طبقه بندی باشند واگر لازم باشد می توان روستاها بر اساس میزان کمی بارش طبقه بندی نمود همچنین عامل درجه حرارت نیز که از عناصر مهم اقلیمی است می تواند در تقسیم بندی روستاها به کار رود.

3)آب:

ایران چون در منطقه خشک جهان قرار گرفته وجود اب در شکل گیری سکونتگاه نقش عمده ای ایفا می نماید ،بخصوص در مورد روستاها این عامل شکل حاد تری به خود می گیرد .منابع ابی روستاهای کشور عموما به منابع ابی سطح الارض وتحت الارض واحتمالا مخلوطی از هر دو محدود می گردد،در مناطق شمالی وغربی کشور منابع ابی روستاها اکثرا سطح الارض ویا رودخانه ها هستند وبر عکس در فلات مر کزی ایران به علت کمی بارش های جوی جریان رودخانه های دائمی کم ومحدود می باشد.ودر نتیجه منابع ابی اکثر روستاها ابهای تحت الارض است که به صورت چشمه،چاه وقنات مشاهده می گردد.یکی از علل عمده تخلیه روستا ودر نتیجه متروک شدن اراضی کشاورزی در ایران خشک شدن قنوات می باشد.

3)خاک:

در ایران به علت وجود تنوع اقلیمی و ویژیگی های زمین شناسی و تنوع در پوشش گیاهی،خاک ها و یازمین هایی که با تواناییهای مختلف به وجود امده است.

3-3-2- گروه بندی روستاها براساس عوامل انسانی:

1)جمعیت:

بر اساس وزارت کشور تا سال 1365سکونتگاهایی که بیش از5000نفر جمعیت داشته اند شهر و سکونتگاههایی که کمتر از 5000نفر داشته روستا نامیده می شوند که البته در سر شماری 1370این عدد به 10000 افزایش یافته است.

2)معیشت:

روستاهای ایران به علت داشتن تنوع در اقلیم،توپوگرافی،نزدیکی به دریا،اداب و رسوم و فرهنگ منابع زیر زمینی وعوامل دیگر معیشت های مختلفی در روستاهای کشور به وجود امده است.

مهمترین عواملی که در روستاهای ایران معیشت روستائیان بدان ها متکی می باشد عبارتند از:

1-    زراعت(کشت محصولات یک ساله)2-باغداری(اعم از محل مرکبات)3-دامداری(اعم کوچک وبزرگ)4-بهره برداری از جنگل وعلفزار5-صید وشکار وابخور داری6- استفاده از منابع زیر زمینی (معادن)7-صنایع دستی8- صنایع بزرگ(کارخانه های صنعتی)9- اماکن(زیارتی،سیاحتی وورزشی)10-صنایع روستایی11-مشاغل دولتی وخدماتی.

باید توجه داشت که در روستاهای ایران اگر چه درصد قابل توجهی از معیشت روستائیان به امور کشاورزی وابسته است،ولی تعدادی روستا وجود دارند که معیشت انها وابستگی به کشاورزی نداشته و از راهای مختلف امرار معاش می نمایند.در سواحل دریای عمان وخلیج فارس روستاهایی دیده می شوند که معیشت انها صرفا به صیادی وابسته است.

4-3-2- گروه بندی روستاها بر اساس توسعه یافتگی:

قبل از هر نوع تقسیم بندی باید هدف از ان را معلوم نمود واینکه طبقه بندی در راستای چه طرح وکدام سیاست وبرنامه ریزی انجام می گیرد تعین کرد، در این راستا است که پرداختن به طبقه بندی روستاها مستلزم تعیین وتبین استراتژی روستایی در کشور می باشد.

همانگونه که در مفاهیم توسعه هنوز تعریفی روشن وجامع از توسعه که مورد قبول همگان باشد ارائه نشده در زمینه محرومیت نیز متاسفانه در بعد ملی و مملکتی تصویر روشنی ترسیم نشده است.

4-2- مهاجرت روستاییان به شهر:

1-4-2- مقدمه:

مسئله مهاجرت که موضوع محوری بحث ما است، که یک بحث بسیار حساس و در عین حال مهم برای ما است و خواهد بود، نخست باید تعریفی از مهاجرت داشته باشیم:

مهاجرت عبارت است از جابجایی انسان از یک سرزمین به سر زمین دیگر. و یا مهاجرت عبارت است از ترک سرزمین، دوستان، خویشاوندان است و جای گزینی به منطقه دیار دیگر است. و مهاجر کسی است که از جایی به جایی دیگر برود و یا از سرزمینی به سر زمین دیگر برود و یا از سرزمینی به سر زمین دیگر هجرت کند.

تلاش به منظور رفاه، ارتقاء معیشت و دستیابی به زندگی بهتر از جمله اهداف اجتماعی بشر به منظور ماندگاری در کلیه عرصه های سکونتگاهی می باشد. از این رو افراد در راستای فرار از مشکلات و تنگناهای موجود در محل سکونت خویش و همچنین برخورداری از خوشبختی و آنچه که حق طبیعی انسان برای ادامه زندگی قلمداد می گردد به فضای سکونتگاهی دیگر مهاجرت می کنند.

در راستای این روند جمعیتی، روستاییان به منظور استفاده از امکانات معیشتی – رفاهی و نیز در جهت یافتن شغل و ایجاد درآمد مکفی به سمت شهرها و دیگر مراکز اقامتگاهی کشور مهاجرت می کنند. ( شمسی الدینی 89)

ولی مهاجرت روستائیان به شهر تنها تغییر مکان نیست بلکه تغییر در عرصه های مختلف است بطور مثال روستائیان خود اکثریت به شغل کشاورزی مشغول اند اما زمانیکه به شهر می آیند در چنین محیطی یعنی محیط شهر شغل متذکره مساعد نیست بناً مهاجرین مجبورند تا تغییر شغل دهند. و آنها مجبور اند که به شغل و حرفه ای که در شهر معمول است بپردازند اینجاست که تغییر شغل بوجود می آید و البته علمای  و مصلحان اجتماعی پدیدۀ مهاجرت روستائیان به شهر را ناپسند، مخرب اخلاق و سلامت جامعه می شمارند.

این مهاجرت روستائیان ممکن است به شکلی باشد که تمام خانواده و یا یک، نفر و یا دو نفر از یک خانواده مهاجرت کرده باشند که هر دو شکل آن به دلیل بعضی عوامل صورت می گیرد.

از جمله مهمترین آن علت ها عوامل اقتصادی می باشد.

2-4-2- عوامل مؤثر مهاجرت روستائیان به شهر:

- سواد:

خانواده ها بخاطر با سواد شدن فرزندان شان خانه و کاشانه خود را ترک می کنند و رو می آورند به شهر ها، چون در  روستا ها آن امکانات تحصیلی مثل مکتب ، پوهنتون ، نهاد های تعلیمی ، کورس های  آموزشی و غیره ... وجود ندارد، یعنی در روستا به آن شکلی که در شهر وجود دارد، وجود ندارد. بناءً روستائیان بخاطر استفاده از این امکانات تعلیمی رو می آورند به شهر ها،

- بیکاری:

یکی از عوامل دیگر مهاجرت روستائیان به شهر نبود کار در جامعه روستایی است و باالخصوص در چند دهۀ اخیر ما شاهد نیروی کار فراوان و ارزان هستیم که از روستا به شهر آمده اند که در اینجا می خواهیم به دو موضوع اشاره کنم.

 الف: در جامعه روستایی شغل اندک وجود دارد و آن محدود می گردد به زراعت یعنی کشاورزی، مالداری (دامداری) باغداری و بعضی شغل های دیگر.

ب: نبود کشاورزی به شکل استندرد آن یعنی کشاورزی میکانیزه نشده است. از طرف دیگر ما شاهد خشکسالی های پی در پی هستیم، زراعت روستائیان بالای برف و باران های موسومی استوار است  بنا بر آن نبود ماشین آلات مورد نیاز از یک طرف و خشک سالی از طرف دیگر کشاورزی را تا حدی از بین می برد که این موضوع روستائیان را مجبور به ترک خانه و کاشانۀ شان می کنند.

- نداشتن زمین:

اشخاصی که در روستا زندگی می کنند دو گروه هستند. 1- مالکین زمین (زمن داران). 2- خوش نشینان: خوش نشینان اشخاصی اند که از خود زمین ندارند و تا عمر باید نوکری و خدمت کاری دیگران را بکنند عده ای از اینان از این وضع زندگی خسته می شوند که و به شهر ها رو می آورند و شهر را نسبت به روستای خود بهتر و خوبتر می بینند.

-  حقیر شمردن شغل زراعت، مالداری و باغداری:

اگر تاریخ بشریت را مطالعه کنید می بینید که در گذشته این شغل ها بهترین و معتبر ترین  شغل ها شغل ها بوده است. بر عکس کار های که در شهر صورت می گیرد و آن زمان حقیر و پست شمرده شده است. اینکه چرا این شغل ها به پسترین شغل ها مبدل شده است دو علت دارد.

الف: بوجود آمدن تکنولوژی که انسان را بیکاره و بیهوده ساخته است این تکنولوژی تاثیر مستقیم بالای روستائیان دارد.

ب: ارتباط روستائیان با شهر است.

زمانیکه یک روستایی از یک شغل شهری مطلع می گردد از آرامش ها و آسوده گی های که یک شهری دارد این روستایی نیز می خواهد تا همانند همان شهری گردد و از این کار های مشکل رهایی پیدا کند. البته باید گفت که بیشتر این مسئله بر می گردد به ارتباط شهر و روستا و این ارتباط باعث آگاهی روستائیان از جریان که در شهر وجود دارد با خبر می سازد.

- پنجمین علت مهاجرت روستائیان به شهر را سرمایه داران و ثروتمندان تشکیل می دهد:

این طبقه از مردم بخاطر استفاده از امکانات شهری روستا را ترک می کنند به شهر ها رو می آورند. این طبقه مردم زمین فرراوان و پول زیاد دارند یعنی ثروتمندان اصلی روستا را تشکیل می دهد. اینها چون می خواهند که در آرامش بسر برند و چون امکانات در روستا وجود ندارد بنابراین روستا را ترک و به شهر ها می  آیند. اینها زمانیکه به شهر می آیند از چند جنبه از امکانات شهری استفاده می کنند. مثلاً فرزندان شان با سواد شوند چون در روستا طوریکه قبلاً هم تذکر یافت نهاد های تعلیمی در روستا وجود ندارد.

- عوامل طبیعی

پدیدۀ دیگری که در جابجایی مردم نقش دارد واقعات ناگوار طبیعی مثل طوفان، زلزله، آفات اراضی گیاهی، سیلاب و بخصوص خشکسالی که در بسیاری از کشور ها امکان وقوع آن وجود دارد.

3-4-2-پیامد های مهاجرت روستائیان به شهر:

در ابتدا باید گفت، مهاجرت ها از روستا به شهر نه تنها برای شهر پیامد دارد بلکه به خود روستا و در سطح کلان به دولت هم پیامد دارد. زیرا با بیرون آمدن نیروی کار از روستا ها زمین های کشت و کار و بی حاصل می ماند که در نتیجه باعث پائین آمدن محصولات کشور نیز می گردد. و بطر عموم این مهاجرت ها هم پیامد مثبت دارد و هم منفی.

پیامد های مثبت:

1-   سطح جهان بینی مردم روستا وسیع می گردد.

مردمانی که در روستا زندگی می کنند بطور عموم فکر می کنند جهان همین قدر است که ده ما است انسانهایی که در جهان زندگی می کنند همین هایی است که در ده ما زدگی می کنند و بس. ولی با مهاجرت آنها به شهر این مهاجرت باعث این می گردد تا با جهان نو و انسانهای نویی و با تفکرات جدید آشنا می شوند.

2-از بین رفتن سنت های غلط

 پیامد های منفی:

1-   به لحاظ روانی:

مها جرین وقتی از محل اصلی زندگی شان (روستاها) وارد محل جدید می شود با مسایل و مشکلات زیاد رو به رو میگردد.

2-   به لحاظ اقتصادی:

از جمله مهمترین این پیامد می باشد. اول اینکه همین خود مهاجرت و خالی شدن روستا ها باعث این می شود تا زمین ها خشک نگهداشته شود، نیروی کار در دهات کم می گردد بنا بر این محصولات کشور نیز کم می شود از طرف دیگر در شهر نیروی کار زیاد می گردد و نیروی کار از ظرفیت شهر بیشتر می شود و خود نیروی کار زیاد و نیروی کار پائین . بنا بر این بیکاری و فقر در جامعه زیاد گردیده که خود باعث دزدی، قاچاق اطفال، قاچاق مواد مخدر و چیزی دیگری که بیشتر عمومیت پیدا کرده انتحاری است.

 3-   به دلیل نبود کار پیامد های ذیل را خواهد داشت:

- بازار کار درشهر مشبوع می شود.

- اختلافات طبقاتی شدید می شود

- انحرافات اخلاقی و اجتماعی را بار می آورد.

- اعتیاد به مواد مخدر

- تخریب محیط زیست:

 انسانها و محیط ماحول آنها همراه با شرایط اقلیمی، جمعیتی، و تأثیرات  متقابل آن ها بالای همدیگر بنام محیط زیست یاد میشود. پس محیط  زیست مجموعه از عالم زنده و غیر زنده است که انسان جزء لاینفک این عالم بوده و برای حیات خود به آن شدیداً وابسته است. این وابستگی با ازدیاد نفوس افزایش یافته استفاده از انرژی و سایر منابع طبیعی بالا میرود و به آلودگی محیط می افزاید.

- زمین های بسیار با ارزش حواشی شهر زیر پوشش منازل رهایشی میرود.

-  بوجود آمدن حاشیه نشینان در اطراف شهر ها:

اصطلاح حاشیه نشینی در کشور های در حال توسعه به محلات فقیر نشین اطلاق می گردد که در اطراف شهر های بزرگ بوجود آمده و ساکنین این مناطق به علل های گوناگون نتوانسته اند جذب نظام های اقتصادی اجتماعی شهر شده تا از امکانات و خدمات شهری استفاده کنند. پس حاشیه نشینان به کسانی گفته می شود که در شهر سکونت دارند ولی به علل گوناگون نتواسته است جذب نظام اقتصادی شهر شود و از خدمات شهری استفاده کند. که این حاشیه نشینان بیشتر افراد مهاجر و روستایی و عشایر و کمتر شهری از شهری دیگری یا خود همان شهری هستند که اغلب فاقد مهارت لازم شهری و بعضاً غیر ماهرند. حاشیه نشینان عبارت از وضع زندگی تمام کسانی که در جامعه شهری زندگی می کنند ولی از نظر درآمد بهره گیری از امکانات و خدمات در شرایط نا مطلوبی به سر می برند. حاشیه نشینان فرهنگ به خصوص خود را دارند که به نام فرهنگ فقیر مشهور است. اکثر کشور های جهان چه پیشرفته و چه عقب مانده این حاشیه نشینان را تجربه کرده اند اما مشکل اصلی در جهان سوم نهفته است که دانشمندان می گویند حاشیه نشینی یا همان اسکان غیر رسمی از جمله پدیده های ناشی شهر نشینی شتابان معاصر و از جلوه های بارز فقر شهر است که در شکل برنامه ریزی نشده و خود رویی یا اطراف شهر ها ظاهر می شوند.

5-2-اجرای ساختمان های بنایی :

ساختمانهای رایجی که ما امروز اجرا می کنیم برای مصارف مختلف از سه نوع بنایی ، اسکلت فولادی و اسکلت مبتنی استفاده می شود که نوع بنایی خود شامل دو نوع سازه به شرح ذیل می باشد .

الف ـ ساختمان بنایی نیمه اسکلت فلری

ب ـ ساختمان بنایی نیمه اسکلت بتنی

ساختمان بنایی بعلت اقتصادی بودن و راحتی اجرادرساختمانهای مسکونی1الی2 طبقه بااستقبال زیادی روبروست ساختمانهای اسکلت بتنی وفولادی با توجه به شرایط برای آپارتمان سازی ساختمانهای اداری ودولتی وغیره ...مورد استفاده قرارمیگیرند.

قبل از پرداختن به اجرای ساختمان های بنایی اشاره ای به مسکن روستایی می کنیم که بر اساس اقلیم ساخته می شده است. واحدهای مسکونی خانواده‌های سنتی روستایی از یک سو تحت تاثیر اقلیم و شرایط محیط طبیعی است و از سوی دیگر با الگوی معیشت خانواده‌ها ارتباط دارد. بطور عمده خانواده‌های روستایی در ساختن مسکن از امکانات محیط پیرامون خود و مواد و مصالحی که طبیعت در اختیار آنان قرار می‌دهد، استفاده می‌کنند.

الف)وضع مسکن در روستاهای جنگلی:

روستائیان ساکن دهکده‌های جنگلی در ساختن خانه‌ها بیشتر چوب بکار می‌برند، دیوارها ، کف و سقف اتاق چوبی است، حتی پوشش بسیاری از واحدهای مسکونی مناطق جنگلی از قطعه‌های تخته بطول 80 تا 90 و عرض 30 تا 40 و قطر 4 سانتیمتر به نام (Lat) تهیه می‌شود که در پشت بام به شکل خاصی آنها را روی هم سوار می‌کنند. در گیلان - بویژه ناحیه‌های جنگلی - استخوان بندی خانه‌های سنتی از جنس چوب و پوشش بام‌ها از مواد گیاهی )گالی) است.

ب)وضع مسکن در روستاهای کوهستانی:

در روستاهای مناطق کوهستانی سنگ و گل مصالح عمده ساختمان‌های سنتی را تشکیل می‌دهد. در دشت‌های مرکزی و سرزمین‌های حاشیه کویر ، خانه‌ها خشت و گلی و با دیوارهای ضخیم ساخته می‌شود و اغلب به صورت سقف گنبدی (ضربی) یا گهواره‌ای است تا گرمای محیط به درون اتاق نفوذ نکند. بر بالای بام بعضی خانه‌ها بادگیرهایی جهت تهویه هوا ‌ایجاد شده است.

ج)وضع مسکن در مناطق نیمه خشک:

در مناطق نیمه خشک ‌ایران گاه ساختمانهای بلندی با حجم زیاد دیده می‌شود که در وسط کف آن حوض بزرگی وجود دارد. ‌این نوع بناها که به حوض خانه معروف است هوای خنکی دارد و تابستان‌ها برای حفظ بدن از گرمای طاقت فرسای محیط مورد استفاده خانواده قرار می‌گیرد. در اورازان دهکده‌ای از طالقان واحدهای مسکونی قدیمی ‌عمدتا گلی است، پوشش سقف خانه‌ها تیرچوبی و کاه گلی است و دیوارها تا کمر از سنگ و باقی با گل چینه است. در خانه‌های نوساز آجر و بعضا تیرآهن هم به کار رفته است. ویژگی اساسی مساکن روستایی ویژگی اساسی مساکن روستایی اختلاط فضای کار تولیدی و فضای مسکونی است.

مسکن‌های روستایی برخلاف مسکن‌های شهری تنها محل سکونت و استراحت خانواده نیست، بلکه به اقتضای نوع کارکرد اقتصادی خانواده ، مرکز نگاهداری و پرورش دام و طیور ، تولید فراورده‌های دامی‌ ، محل کارگاه صنایع دستی و نیز نگاهداری وسایل تولید و محصولات کشاورزی است. تقسیمات داخلی ساختمانها تا حد زیادی متاثر از نحوه معیشت خانواده‌ها ست. مثلا در روستاهای شمال ‌ایران زیر پوشش ساختمان فضای خالی به نام بام وجود دارد که روستائیان از آن به عنوان انبار جهت نگهداری لوازم زندگی ، وسایل تولید و محصولات تولیدی بویژه شالی (شلتوک) استفاده می‌کنند.

به علت بارندگی شدید و مداوم و رطوبت زیاد هوا ، خشک کردن شالی در فضای باز دشوار است و بام خانه برای نگهداری شالی محل مناسبی است و خانواده‌های روستایی معمولا شالی‌ها را در بام خانه انبار می‌کنند، تا هم از باران محفوظ بماند و هم در اثر حرارت اتاق که غالبا دارای بخاری یا اجاقی است که در آن به منظور گرم نگهداشتن اتاق در موقع ضروری و پخت و پز آتش می‌افروزند به تدریج خشک می‌شود و نمی‌پوسد. همچنین در بام برخی طویله‌ها ، کاه ، علوفه و خوراک دام‌ها و چهارپایان را نگهداری می‌کنند و در برخی از خانه‌های قدیمی‌ زیر اتاق نشیمن طویله‌ای وجود دارد که دام‌ها و چهارپایان به هنگام زمستان در آنجا نگاهداری می‌شوند تا از سرما محفوظ بمانند. در گذشته به علت وجود نا امنی‌هایی که در روستاها وجود داشت، با نگاهداری دام‌ها و چهارپایان در ‌این محل از دستبرد محفوظ می‌ماندند.

د) تغییر و دگرگونی در وضع مساکن روستایی:

در سال‌های اخیر تغییرات و دگرگونی‌های زیادی در وضع مسکن‌های روستایی پدید آمده است. بر اثر بهبود نسبی وضع اقتصادی خانواده‌ها در نتیجه افزایش قیمت محصولات کشاورزی و نیز به دست آوردن در آمدهای غیر کشاورزی ، کم و بیش نوسازی در روستا آغاز گردید و گروه‌های زیاد از خانواده‌های روستایی در واحدهای مسکونی خود تغییراتی ‌ایجاد کرده‌اند.بعد از انقلاب بر اثر توجه روستایی به وضع سکونت خود ، کمبود مسکن چه از نظر کیفی و چه از لحاظ کمی ‌در روستا احساس شد و خانواده‌های روستایی به احداث خانه‌های جدید اقدام کرده‌اند. وجود خانه‌های نوساز آجری با پوشش ورقه‌های آهن سفید ، آسفالت یا موزائیک در کنار اتاق‌های گلی و جگن پوش و کاهگلی و نیز حداث خانه‌های ویلایی به سبک خانه‌های شهری نمونه‌ای از ‌این تغییرات است.

قسمتهای مختلف ساختمان بنایی

ــ پی

ــ کلافها

ــ دیوارها

ــ ستونها

ــ سقف

مراحل اجرا :

پی کنی :

عرض و ارتفاع پی با توجه بار های وارده و مقاومت خاک منطقه وعرض دیوارها یی که روی آن اجرا خواهند شد محاسبه شده و بعد پلان فنداسیون با توجه به پلان تیپ بندی ومحل قرار گیری ستونها طراحی و آکس بندی میگردد و از روی پلان فنداسیون توسط ریسمان آکسها را مشخص و بعد با گچ عرض پی کنی که باید پی کنی شود مشخص می شود بعد پی کنی با دست یا به صورت مکانیکی با بیل مکانیکی انجام می گیرد که این مرحله برای تمام انواع ساختمان ها چه اسکلت فولادی و چه اسکلت بتنی و بنایی مشترک است

مقاومت خاک مناطق مختلف شهری در دفاتر فنی فعال ، شهرداری ، مسکن و شهرسازی واستانداری موجود می باشد برای ساختمانهای بنایی مقاومت خاک را می توان با بازدید از محل نیز تخمین زد به شرح زیر :

ـ خاک دستی فاقد مقاومت لازم برای پی سازی است که باید برداشته شود .

ـ خاک شن وماسه ای ( خاک دج ) دارای مقاومت خوب

ـ خاک رس خشک دارای مقاومت نسبتاً خوب

ـ خاک رس مرطوب فاقد مقاومت لازم است .

هم چنین از روش آزمایش در محل توسط کیسه های سیمان نیزمی توان مقاومت نهایی بعد مقاومت مجاز را محاسبه کرد .

بعد از انجام پی کنی با توجه به اینکه کف ساختمان± ) از پی چه ارتفاعی دارد چندین حالت برای اجرای کورسی و فنداسیون وجود دارد اگر اختلاف ارتفاع کف ساختمان و کف پی به اندازه پی با شد فنداسیون کار کورسی چنین را نیز انجام خواهد ومی توان بعد از اجرای بتن و مگر فنداسیون به کف رسید که این حداقل ارتفاع پی و کف ساختمان است .

در غیر این صورت به دو روش می توان به کف ساختمان رسید و بعد عملیات بلوکاژ را انجا م داد .

الف ـ ابتدا با سنگ لاشه که به آن لاشه چنین کفته می شود انجام داده و بعد فنداسیون نواری یا منفرد را اجرا بعد کروس چینی را روی آن انجام دهیم که بهترین حالت است زیرا کف ساختمان از پایین ترین نقطه به قسمتهای بالاتر ساختمان متصل می شود ولی در روش قبلی فشار را تحمل می کند و مقاومت فنداسیون بتنی که آرماتور بندی شده است را ندارد .

نحوه اجرایی آرماتور بندی فنداسیون

با توجه به پلان فنداسیون و دتایلهای آن تعداد میل گردهای طولی و تقویتی و همچنین شماره آنها و میل گردهای خاموت و شماره و فواصل آنها از هم در پلان فنداسیون محاسبه و آورده شده است که توسط آن به تعدادی که در نقشه داده شده میل گردهایی طولی روی خرک یا زمین قرار گرفته و به طول لازم برش داده می شوند و توسط خاموتها میل گردهای پایینی طولی و بالایی به هم وصل می گردند و همچنین آرماتورهای مش بندی هم بطول های لازم برش داده شده وبه صورت شبکه بندی روی هم قرار گرفته و توسط سیم آرماتور بندی بسته شده و در محل زیر ستونها قرار می گیرند بعد از اینکه آرماتور بندی قسمتی از کلاف پایینی آماده شد آن را در محل قرار داده و قالب بندی را انجام می دهند .

انواع قالب بندی کلاف تحتانی

ـ قالب آجری :

که بهترین حالات قالب بندی است زیرا بعد از بتن ریزی دوباره می توان از آجرها استفاده کرد و همچنین شکل پذیری بالای آن قابلیت عمده ای برای قالب آجری به حساب می آید بدین ترتیب که به عرض مورد نظر همچنین ارتفاع در نظر گرفته شده برای فنداسیون یک دیوار آجری معمولاً 20cm اجرا می کنند و قسمتهای داخلی آن را با پلاستیک می پوشاند تا آب بتن توسط آجرها جذب شده هم آجرها بعداً راحتر از بتن جذب شوند ولی برای کلافهای قایم و فوقانی از قالب آجری نمی توان استفاده کرد .

ـ قالب تخته ای :

که بیشتر برای کلافهای قایم و فوقانی مورد استفاده قرار می گیرد و برای کلافهای تحتانی هم اگر مقرون به صرفه باشد و همچنین قالب تخته ای موجود باشد می توان استفاده کرد و تخته ها قبل از قالب بندی روغن کاری می شوند تا هم آب بتن توسط تخته ها جذب نشود هم قالب ها راحت تر از بنتن جدا شوند که همان کار پلاستیک در قالب آجری را انجام می دهد .

ـ قالب فلزی :

از قالب فلزی هم می تولن برای کلدف تحتانی استفاده کرد ولی برای پروژه های کوچک مقرون به صرفه نیست این قالب ها هم قبل بسته شدن روغن کاری میشوند ولی در اینجا جذب آب دیگر مد نظر نیست .

ـ حالتی هم است که خاک منطقه به عنوان قالب عمل میکند در این موارد پی را به عرض و عمق مورد نظر کند بعد دیواره های پی را با پلاستیک می پوشانند و زمین خود نقش قالب را ایفا می کند و نیازی به قالب نیست و عایق بندی به علت این است که آب بتن جذب نشده و نسبت آب به سیمان بتن تغییر نکند .

در محل اتصال کلدف های قائم به تحتانی میلگردهای انتظار قرار داده می شوند تا بعد از بتن ریزی آرماتورهای آن به این آرماتورهای انتظار بسته شوند .

بتن ریزی فنداسیون :

در ساختمانهای کوچک بتن ریز ی توسط دست وبدون ویبراتور و بتو نر انجام می گیرد و طرح اختلاط بتن در اینجا نقشی ندارد و گارگران به صورت تخمینی میزان شن و ماسه و سیمان و حتی عامل مؤثر بتن یعنی آب تعیین و بتن را تهیه و آماده می کنند و بتن ریزی به صورت تکه تکه انجام می گیرد و در بعضی موارد بتن قسمتی از کلدف ریخته شده و بعد از چند روز فاصله قسمتهای دیگر اجرا می شود که یک عیب بزرگ برای قسمت مهمی از یک ساختمان به شمار می رود در ساختمان های با اهمیت های بیشتر شاهد طرح اختلاط بتن تخمینی و بتونر هستیم بدین صورت که میزان شن وماسه برای یک کیسه و محاسبه شده وآن را به وزنی که یک بیل معمولی می تواند از شن یا ماسه برداشته شود تقسیم می کنند و تعداد بیلهایی که از شن وماسه باید در مخزن بتونر برای یک کیسه سیمان ریخته شود مشخص می شود و میزان آب را هم به وزن یک سطل تقسیم کرده و تعداد سطل های آب برای یک کیسه سیمان 50 کیلو گرمی به دست می آید به طور مثال : 35 بیل شن ، 40 بیل ماسه ، 1کیسه سیمان و دو سطل آب نمو نه ای از طرح اختلات بتنی برای یک ساختمان با اهمیت که از لحاظ کار بری یک ساختمان مسکونی آپارتمانی بود می توان نام برد.

ـ کلاف قائم و افقی

بعد از اتمام فنداسیو ن دیواره های کناری که در ساختمان بنایی معمولاً باربر هستند اجرا می شود و محل کلدفهای قائم را خالی می گذارند و خود دیوارها هم به عنوان قالب عمل می کنند و بعد آرماتوربندی کلدف قائم را نجام داده و در محل مورد نظر قرار می دهند اینجا نیز نوع قالب معمولاً تخته ای است .

ـ ستون گذاری

در محل ستون ها که مش بندی در فنداسیون اجرا می شود بیس پلیت هایی را توسط بولت به فنداسیون اتصال داده و بعد از اتمام بتن ریزی دوباره صحفه ها را باز کرده و زیر آن ملات نرمه ریخته و دوباره در جای خود قرار داده و پیچ ها را می بندند که این عمل را مونتاژ یا هوا گیری می نامند بعد ستون ها را روی بیس پیلیت ها اتصال میدهند .

ـ تیر ریزی

بعد از ستون گذاری شاهتیرها اجرا می شوند و تیر های فرعی روی شاهتیرها و دیوار باربر قرار می گیرند بهترین حالت برای تیر ریزی این است که تیرها داخل کلدف فوقانی قرار می گیرند که بدلیل مشکل بودن اجرای آن انجام نمی شود در غیر این صورت باید از پلیت های کوچک برای اتصال تیرها به کلدف فوقانی استفاده کرد که این هم در عمل به خاطر اقتصادی نبودن و مشکلات عدیده با استقبال روبرو نشده است و عیبی دیگر بر معایب کارهای اجرایی افزوده است .

ـ باربند افقی :

در سقفهای طاق ضربی برای مقابله نیروی افقی از باربند افقی استفاده می شود که به صورت ضربدری و برای مساحت کوچک تر یا مساوی 25 متر مربع اجرا می شود که معمولاً با ید توسط پیچ ومهره اجرا شود ولی در عمل یک میل گرد طوری در عرض تیر ها می اندازند وبه تیرها وبه تیر اتصال می دهند آن برای اینکه تیرها هنگام اجرای طاق ضربی تکان نخورند .

اجرای پله فلزی

با توجه به دتایلهای پله فلزی که در دانشکاه تدریس می شود زیر تیرهای پله فلزی هم مانند یک ستون باید بیس پلیت قرار داده شود و مانند ستون به آن اتصال داده شود ودر عمل کف ساختمان را اجرا می کنند تا به کف پله برسند و بعد زیر آن را صاف و شمشیری های پله را با یک تیر کوچک به هم وصل کرده روی آن قرار می دهند .

ـ اجرای طاق ضربی :

بین دو تیر فرعی با قوس معمولی 3cm ولی در عمل بعلت کمتر شدن حجم گچ خاک روی آن کمتر از 3cm هم اجرا می گردد . به دین ترتیب که چند دهنه را توسط چوب بست آماده بکار کرده و ملات گچ خاک را به صورت تخمینی و توسط کارگران و بنایان با تجربه ساخته می شودکه هر چه خاک آن بشتر باشد دیر تر گیرش خواهد داشت و علت استفاده از خاک هم پایین آوردن گیرش اولیه گچ است گچ و خاک خشک را روی یک میزان مشخص آب که داخل استانبول ریخته شده بطوری می ریزند که روی سطح آب پخش شود تا تمام ذرات آن با آب تماس داشته باشند سپس ملات گچ وخاک را روی سطح مورد نظر اولیه که یا پروفیل آهن است که تیر های فرعی به آن وصل شده اند یا دیوار آجری مالیده و آجرها را با یک ضربة مشخص که نه چندان شدید و آرام باشد روی ملات گچ وخاک می زنند و به همین خاطر است که با آن نام طاق ضربی داده اند .

بعد از اجرای دیواره های کناری و ستون گذاری و تیر ریزی و اجرای سقف نوبت به دیوار های داخلی یا تیغه ها می رسد که با توجه به پلان معماری داخل ساختمان تیغه بندی می شود که عرض آنها معمولاً 10 سانتی متر است .

عرض انواع دیوار ها در ساختمان بنایی

عرض دیوار های باربر کناری و میانی در ساختمان بنایی بطور معمول 35 سانتی متر است و با توجه به اصل لاغری تا 5/3 متر ارتفاع می توان از این نوع دیوار استفاده کرد .

عرض دیوارهای داخلی تیغه های مشترک 20سانتی متر و بقیه 5 یا 10سانتی متری هستند .

6-2- علل آسیب پذیری خانه های روستایی:

تصویر 1-6-2

اکثر سازه های موجود در روستاها ومناطق روستایی باتاثیر پذیری از اقلیم محیط از مصالح بنایی هستند ،همچنین برای ساخت بنا های جدید نیز از مصالح بنایی استفاده می شود.که برای افزایش طول عمر مفید سازه و افزایش مقاومت نسبی باالطبع افزایش ایمنی سازه ها پیشنهاد شده است. هنگام وقوع زلزله ساختمان های با مصالح بنایی روستایی دچار بیشترین خسارت میشوند و با توجه به اینکه درصد قابل توجهی از مردم جهان در ساختمان های ساخته شده در مصالح بنایی ساکن هستند ، عدم توجه به مقاوم سازی اینگونه ساختمان ها ، موجب تلفات جانی و مالی زیادی در زلزله ها می شود.بنابراین تحلیل آسیب پذیری لرزه ای و بهسازی لرزه ای این نوع ساختمان ها تحت اثر زلزله، دارای اهمیت خاصی می باشد.(رحیمی اصل)

روستاهای‌ کشورمان‌ به‌ عنوان‌ مراکز تولید فرآورده‌های‌ متنوع‌ زراعی‌ و محصولات‌ باغی‌ در سالیان‌ اخیر مورد توجه‌ خاص‌ قرار گرفته‌ است.

روستاهای‌ کشورمان‌ به‌ عنوان‌ مراکز تولید فرآورده‌های‌ متنوع‌ زراعی‌ و محصولات‌ باغی‌ در سالیان‌ اخیر مورد توجه‌ خاص‌ قرار گرفته‌ است. در این‌ میان‌ ایجاد فرصت‌های‌ تولید تجاری‌ اقلام‌ کشاورزی‌ سبب‌ شده‌ است‌ که‌ روستاییان‌ با تولیدات‌ مرغوب‌ فرآورده‌های‌ باغی‌ و زراعی‌ قادر باشند، جهشی‌ قابل‌ توجه‌ در میزان‌ درآمدهای‌ سالانه‌ خود به‌ وجود آورند.

اما مشاهده‌ می‌شود که‌ اکثر روستاییان‌ هنوز نتوانسته‌اند از فرصت‌ تولید تجاری‌ اقلام‌ کشاورزی‌ به‌ نحو احسن‌ استفاده‌ کنند و همچنان‌ در شرایط‌ خط‌ فقر و آسیب‌پذیری‌ مالی‌ گذران‌ روزمره‌ زندگی‌ قرار دارند.

با آن‌ که‌ کشاورزی‌ فعالیتی‌ غالب‌ در روستاها به‌ شمار می‌آید، ولی‌ تنگناهای‌ ظرفیت‌ محدود برای‌ گسترش‌ کشاورزی، تعداد بالای‌ افراد خانوار و فقر و تنگدستی‌ ریشه‌دار موجب‌ شده‌ است‌ که‌ درآمد سالانه‌ ناشی‌ از فعالیت‌های‌ کشاورزی‌ با میزان‌ مخارج‌ تطابق‌ نداشته‌ باشد و در نتیجه‌ اکثر خانوارهای‌ روستایی‌ در چنبرهِ‌ معضلات‌ گوناگون‌ روزگار، فقر همراه‌ با تلاش‌ را طی‌ کنند.

چنین‌ شرایطی‌ سبب‌ شده‌ است‌ که‌ روستائیان‌ چنان‌ که‌ لازم‌ است‌ توجهی‌ به‌ ساختمان‌های‌ محل‌ زندگی‌ خود نداشته‌ باشند و مسکن‌ روستایی‌ به‌ علت‌ قدمت، ضعف‌ ساخت‌ و ساز، نبود دانش‌ فنی‌ کافی‌ و اجرایی‌ و بهره‌گیری‌ از مصالح‌ در دسترس، کم‌ دوام‌ و نامرغوب، از وضعیت‌ نامطلوب‌ برخوردار باشد. خانه‌های‌ خشتی‌ و سنگی‌ روستایی‌ فاقد پی‌ و دارای‌ ابعاد نامناسب‌ با اندک‌ تکانی‌ فرو می‌ریزد و از دیدگاه‌ آماری‌ بیشترین‌ علت‌ مرگ‌ و میر در زلزله‌های‌ بم، رودبار و منجیل، گلباف‌ کرمان‌ و بالاخره‌ طبس‌ مقاوم‌ نبودن‌ واحدهای‌ مسکونی‌ روستایی‌ بوده‌ است.

این‌ واقعیت‌ را همواره‌ باید درنظر گرفت‌ که‌ کشور ما یکی‌ از زلزله‌خزیترین‌ کشورهای‌ دنیاست‌ و همواره‌ با خطر زمین‌ لرزه‌های‌ شدید که‌ از مهمترین‌ سوانح‌ طبیعی‌ در ایران‌ محسوب‌ می‌شود روبه‌روست.

یک‌ کارشناس‌ مرکز تحقیقات‌ ساختمان‌ و مسکن‌ در مورد چگونگی‌ آسیب‌پذیری‌ واحدهای‌ مسکونی‌ روستایی‌ در برابر زمین‌لرزه‌ می‌گوید: وقوع‌ زلزله‌های‌ متوالی‌ و قرار گرفتن‌ بخش‌هایی‌ از کشورمان‌ برروی‌ گسل‌های‌ خطرآفرین‌ و وحشت‌و اضطراب‌ از پیامدهای‌ سوانح‌ طبیعی‌ سبب‌ شده‌ است‌ که‌ مردم‌ شهر و روستا درصدد مقاوم‌ سازی‌ و یا بهسازی‌ محل‌های‌ مسکونی‌ خود برآیند.

در این‌ راستا، سیاستگزاران‌ و سازمان‌های‌ کنترل‌ کننده‌ ساخت‌ و ساز اقداماتی‌ برای‌ کنترل، طراحی‌ و اجرا به‌ عمل‌ آورده‌اند که‌ با تمامی‌ گستردگی، کافی‌ نیست‌ و در نتیجه‌ ناهمگونی‌های‌ مشهودی‌ در ساخت‌ و سازها به‌ چشم‌ می‌خورد. شدت‌ این‌ وضعیت‌ در جوامع‌ کوچک‌ و روستاها بیشتر است.

امروزه‌ اغلب‌ روستاییان‌ در واحدهای‌ مسکونی‌ قدیمی‌ ساکن‌ هستند و به‌ لحاظ‌ بهره‌گیری‌ از خانه‌های‌ کهن‌ و فاقد استقامت‌ و استواری، سبک‌ ساخت‌ و ساز معماری‌ قدیمی‌ را مردود دانسته‌ و از این‌ خانه‌ها دلزده‌اند.

بیشتر روستاییان‌ براین‌ باورند که‌ استفاده‌ از مصالح‌ جدید و گاهی‌ همگونی‌ و تلفیق‌ آن‌ با مصالح‌ در دسترس‌ بومی‌ و تقلید از نقشه‌ و تیپ‌ و سبک‌ ساخت‌ و ساز شهری‌ می‌تواند در افزایش‌ پایداری‌ و عمر مفید بناهای‌ روستایی‌ موثر واقع‌ شود.

اما واقعیت‌ این‌ است‌ که‌ نبود دانش‌ فنی‌کافی‌ و کارگران‌ زبده‌ و ماهر و نهایتا غیبت‌ سازمان‌های‌ کنترل‌ کننده‌ در بخش‌های‌ دور افتاده‌ و روستاها، سبب‌ شده‌ است‌ که‌ بیشتر ساختمان‌های‌ جدید روستایی‌ نیز همانند ساختمان‌های‌ کهن‌ و قدیمی، بسیار آسیب‌پذیر باشند. این‌ موضوع‌ یکی‌ از مشکلات‌ اساسی‌ جوامع‌ روستایی‌ است، که‌ لازم‌ است‌ چاره‌های‌ کاربردی‌ برای‌ جلوگیری‌ از گسترش‌ این‌ شیوه‌های‌ احداثی‌ اندیشیده‌ شود، تا با اتخاذ رویه‌های‌ نوین‌ خطرات‌ و پیامدهای‌ بلایای‌ طبیعی‌ در مناطق‌ گوناگون‌ روستایی‌ کاستی‌ گیرد.

ساخت‌ و ساز متکی‌ به‌ دانش‌ فنی‌ و مهندسی‌ در روستاها، با استفاده‌ از سیستم‌های‌ نظارتی‌ و کنترلی‌ برساخت‌ و بهسازی‌ واحدهای‌ موجود مسکونی‌ و استفاده‌ درست‌ از مصالح‌ مرغوب‌ ساختمانی‌ سبب‌ می‌شود به‌ تدریج‌ خانه‌های‌ روستایی‌ استوار و مقاوم‌ پدید آیند.

ارزیابی‌ مشکلات‌ مسکن‌ روستایی‌ نشان‌ می‌دهد که‌ عوامل‌ زیر بیشترین‌ تاثیر را در آسیب‌پذیری‌ ساختمان‌های‌ روستایی‌ دارند:

الف: وجود مصالح‌ کم‌ دوام‌ و نامرغوب.

ب: تلفیق‌ مصالح‌ ساختمانی‌ محلی‌ و جدید به‌ صورت‌ غیراصولی.

ج: نبود دانش‌ فنی‌ کافی‌ و دید مهندسی‌ و در نتیجه‌ ضعف‌ در طراحی‌ و اجرا.

حاصل‌ عوامل‌ فوق‌ در ساخت‌ و ساز واحدهای‌ مسکونی‌ روستایی، وجود خانه‌های‌ گلی‌ و سنگی‌ قدیمی‌ است‌ که‌ بسیار آسیب‌پذیر می‌باشند و نیاز به‌ بهسازی‌ و نوسازی‌ دارند. باتوجه‌ به‌ جمعیت‌ بیش‌ از چهل‌ درصدی‌ روستانشین‌ از کل‌ نفوس‌ کشور، لازم‌ است‌ معایب‌ خانه‌های‌ روستایی‌ را به‌ دقت‌ شناسایی‌ کرده‌ و با برنامه‌ریزی‌های‌ کوتاه‌ مدت‌ و بلند مدت‌ درصدد مقاوم‌سازی‌ و بهسازی‌آن‌ها برآمد.

1-6-2- نبود یکپارچگی‌ عناصر سازه‌ای:‌

در بیشتر ساختمان‌هایی‌ که‌ طی‌ سالیان‌ اخیر در روستاها احداث‌ شده‌ است، «پی» بنا به‌ علت‌ عدم‌ رعایت‌ دانش‌ فنی‌ و مهندسی‌ دارای‌ ابعادی‌ نامتناسب‌ با دیگر اجزاء بناست؛ در نتیجه‌ انتقال‌ بار سقف‌ ساختمان‌ و دیوارها به‌ زمین‌ به‌ نحو مطلوبی‌ صورت‌ نمی‌گیرد. انتخاب‌ مصالحی‌ از قبیل‌ سنگ‌ و ملات‌ گل‌ در «پی» به‌ لحاظ‌ عدم‌ رفتار یکسان‌ سازه‌ای‌ موجب‌ شکستن‌ ملات‌ و در نتیجه‌ جدا شدن‌ قطعات‌ سنگ‌ از یکدیگر و در نهایت‌ کاهش‌ سطح‌ مقطع‌ «پی» می‌شود.

به‌ طور کلی‌ ضعف‌ در «پی» ساختمان‌های‌ روستایی‌ موجب‌ عدم‌ نشست‌ یکسان‌ در ساختمان‌ و لغزش‌ بنا می‌شود. همچنین‌ فقدان‌ کلاف‌ کردن‌ «پی» در سطح‌ زمین‌ و یا اجرا شدن‌ آن‌ در روی‌ زمین‌ از جمله‌ نقاط‌ ضعف‌ در بناهای‌ روستایی‌ است، که‌ همواره‌ در زمان‌ وقوع‌ زلزله‌ موجب‌ بی‌ثباتی، لغزش‌ و جابه‌جایی‌ و در نهایت‌ تخریب‌ ساختمان‌های‌ روستایی‌ می‌شود.

در بیشتر بناهای‌ روستایی، ابعاد نامتناسب‌ دیوارها یکی‌ از نقاط‌ ضعف‌ در استحکام‌ ساختمان‌ بوده‌ است. ارتفاع‌ نامتناسب‌ دیوارها، طول‌ محاسبه‌ نشده‌ و مهار نشده‌ دیوارهای‌ ساختمان‌ و نسبت‌ بالای‌ ارتفاع‌ به‌ ضخامت‌ دیوار همگی‌ از مواردی‌ هستند که‌ در زمان‌ وقوع‌ زمین‌لرزه، دیوار ساختمان‌های‌ روستایی‌ را دچار ضعف‌ کرده‌ و ایجاد «مود» های‌ خمشی‌ و شکست‌ برشی‌ می‌کند. از موارد دیگری‌ که‌ در زمینه‌ ضعف‌ دیوارها می‌توان‌ به‌ آن‌ اشاره‌ کرد.

2-6-2- بازشوهای وسیع:

یکی‌ از دیگر معایب، وجود بازشوها با سطح‌ زیاد و نزدیک‌ بودن‌ آن‌ها به‌ یکدیگر در گوشه‌های‌ ساختمان‌ است‌ که‌ جملگی‌ موجب‌ ضعف‌ عدم‌ یکپارچگی‌ در این‌ عناصر سازه‌ای‌ می‌شوند. فقدان‌ نعل‌ درگاه‌ها، در محل‌ بازشوها نیز از جمله‌ موارد ضعف‌ در دیوارهاست، که‌ در بسیاری‌ از موارد در زمان‌ وقوع‌ زمین‌ لرزه، موجب‌ شکست‌ ناگهانی‌ در محل‌ اتصال‌ دیوارها به‌ بازشوها می‌شود.

عدم‌ اتصال‌ مهندسی‌ دیوارها در ساختمان‌های‌ روستایی‌ به‌ یکدیگر و در واقع‌ عدم‌ انتقال‌ درست‌ نیروهای‌ اعمالی‌ به‌ اجزای‌ سازه‌ای‌ موجب‌ تخریب‌ کلی‌ و یکباره‌ ساختمان‌های‌ روستایی‌ می‌شود.

از سوی‌ دیگر به‌ طور کلی‌ از مشکلات‌ عمده‌ موجود در سقف‌ ساختمان‌های‌ روستایی‌ وزن‌ زیاد، عدم‌ اتصال‌ و گیرداری‌ اعضای‌ تشکیل‌ دهنده‌ی‌ آن‌ به‌ یکدیگر و اتصالات‌ نامناسب‌ سقف‌ به‌ دیوارهای‌ اطراف‌ است، که‌ در زمان‌ وقوع‌ سوانحی‌ مانند زلزله‌ به‌ دلیل‌ ضعف‌ موجود در سقف‌ها و سایر اعضای‌ سازه‌ای، مانند دیوارها، حداکثر تخریب‌ در ساختمان‌های‌ روستایی‌ رخ‌ داده‌ است.

بنابراین‌ با آگاهی‌ از نقاط‌ ضعف‌ ساختمان‌های‌ روستایی‌ می‌توان‌ با آموزش‌ دست‌اندرکاران‌ ساخت‌ و ساز محلی، شیوه‌های‌ مقاوم‌سازی‌ و بهسازی‌ ساختمان‌ها را در سطح‌ فرهنگ‌ عامه‌ روستاها گسترش‌ داد.

ساختن‌ بناهای‌ استوار و مستحکم‌ دولتی‌ با استفاده‌ از نیروهای‌ کاری‌ محلی‌ ونظارت‌ عالیه‌ متخصصان، شیوه‌ای‌ نوین‌ و راهی‌ اساسی‌ برای‌ ترویج‌ فرهنگ‌ درست‌ ساخت‌ و ساز در روستاهاست. همچنین‌ در کنار آموزش‌ چگونگی‌ صحیح‌ ساختن، باید شیوه‌هایی‌ برای‌ بهره‌گیری‌ اساسی‌ از مصالح‌ در دسترس‌ بومی‌ و راه‌های‌ تقویت‌ آنها نیز ارائه‌ شود.

3-6-2- مصالح مصرفی در ساختمان های روستایی:  

به‌ طور کلی‌ مصالح‌ مصرفی‌ در ساخت‌ و ساز واحدهای‌ مسکونی‌ روستایی‌ را می‌توان‌ به‌ دو دسته‌ زیر تقسیم‌کرد:مصالح‌ بومی،  مصالح‌ ساختمانی‌ کارخانه‌ای.

تصویر 1-3-6-2

تصویر 2-3-6-2

تصویر 3-3-6-2

مصالح‌ بومی‌ از دیرباز به‌ روش‌های‌ ساده‌ و عملی‌ و بودن‌ نیاز به‌ هیچگونه‌ تکنولوژی‌ خاص‌ و اغلب‌ با ابزارهای‌ ابتدایی‌ دستی‌ تولید می‌شوند. تجربه‌ نشان‌ داده‌ است‌ که‌ این‌ مصالح‌ اغلب‌ دارای‌ خواص‌ مناسب‌ ساختمانی‌ نیستند، اما می‌توان‌ با شیوه‌های‌ ساده‌ای، خواص‌ آنها را بهبود بخشید و یا با انجام‌ تمهیدات‌ خاص‌ در اجرا، از تاثیر کیفیت‌ نامطلوب‌ آنها کاست.

همچنین‌ از طرفی‌ با رشد فرهنگ‌ روستایی‌ وجود ارتباطات‌ بیشتر شهر و روستا، به‌ منظور بهسازی‌ خانه‌ های‌ روستایی‌ که‌ براثر سوانح‌ طبیعی‌ مانند زمین‌ لرزه، رانش‌ زمین‌ و سیل‌ و سیلاب‌ آسیب‌ دیده‌اند، به‌ کارگیری‌ مصالح‌ جدید کارخانه‌ای‌ مانند سیمان، فولاد، میله‌گرد و آجر گسترش‌ یافته‌ است. استفاده‌ از مصالح‌ تازه‌ ساختمانی‌ در روستاها، سبک‌ و شیوه‌ ساخت‌ و ساز روستایی‌ را متحول‌ ساخته‌ است.

گفتنی‌ است‌ اغلب‌ روستاییان‌ به‌ خصوص‌ درمناطق‌ دور افتاده، بنا به‌ وجود پاره‌ای‌ مسایل‌ اقلیمی، اقتصادی‌ و اجتماعی‌ ناگزیرند برای‌ احداث‌ سرپناه‌های‌ روستایی‌ از همان‌ مصالحی‌ که‌ در محل‌ زندگی‌ آنان‌ عرضه‌ می‌شود، استفاده‌ کنند، مگر در موارد استثنایی‌ که‌ برخی‌ از مصالح‌ ساختمانی‌ مانند چوب‌ برای‌ ساخت‌ در و پنجره‌ و کمدها، آهک‌ برای‌ ساخت‌ شفته‌ و ملات، و سنگ‌ برای‌ پی‌کنی‌ و کرسی‌چینی‌ اولیه‌ ساختمان‌ مورد استفاده‌ قرار می‌گیرد. براین‌ اساس‌ می‌توان‌ مصالح‌ عمده‌ مصرفی‌ در ساخت‌ و ساز روستایی‌ را به‌ این‌ شرح‌ برشمرد:
 چوب‌ موجود از مناطق‌ کوهستانی‌ و یا نقاطی‌ که‌ درخت‌ فراوان‌ در دسترس‌ است.  خشت‌ مناطق‌ در دور دست‌ کویری‌ که‌ خاک‌ رس‌ فراوان‌ در دسترس‌ است.  سنگ‌ موجود در مناطق‌ کوهستانی، که‌ معمولاً برای‌ ساخت‌وساز واحدهای‌ مسکونی‌ از دیرباز مورد استفاده‌ قرار می‌گیرد. این‌ نکته‌ را نیز باید یادآور شد که‌ در روستاهای‌ کشورمان، اغلب‌ از ملات، گل، کاهگل، ماسه، آهک‌ و گچ‌ و خاک‌ در ساختمان‌سازی‌ استفاده‌ می‌شود و بهره‌گیری‌ از ملات‌های‌ سیمانی‌ به‌ علت‌ گران‌ بودن‌ قیمت‌ سیمان‌ و گاه‌ مشکل‌ بودن‌ تهیه‌ آن‌ به‌ خصوص‌ در مناطق‌ دوردست‌ و یا صعب‌العبور کوهستانی‌ چندان‌ رایج‌ و متداول‌ نیست. ولی‌ از چوب‌ در روستاها به‌ فراوانی‌ در ساخت‌ و ساز استفاده‌ می‌شود.

روستاییان‌ اغلب‌ چوب‌های‌ فراهم‌ آمده‌ از مناطق‌ جنگلی‌ و یا حاشیه‌ اراضی‌ کشاورزی‌ را بدون‌ توجه‌ به‌ اصول‌ چوب‌ خشک‌کنی‌ در فضای‌ آزاد قرار می‌دهند، تا از میزان‌ رطوبت‌ آنها کاسته‌ شود. اما چوب‌های‌ درختی‌ در مقابل‌ قارچ، باکتری‌ و به‌ خصوص‌ حشرات‌ موذی‌ چوب‌خوار بسیار آسیب‌پذیرند و اغلب‌ در هنگام‌ ساخت‌ و ساز بخشی‌ از چوب‌ها که‌ صدمه‌ دیده‌ و یا تخریب‌ شده‌ است، مورد بهره‌برداری‌ قرار می‌گیرد.

چنین‌ شیوه‌هایی‌ ناپسند و غیرمعمول‌ در ساخت‌ و ساز روستایی‌ موجب‌ کاهش‌ عمر مفید ساختمان‌ می‌شود. از سوی‌ دیگر باید گفت‌ که‌ چوب‌ دارای‌ دو عیب‌ عمده‌ زیر است‌ که‌ کمتر مورد توجه‌ روستاییان‌ قرار می‌گیرد:

 چوب‌ درختی، یکی‌ از مصالح‌ ساختمانی‌ ناهمگون‌ بوده‌ و ویژگی‌های‌ فیزیکی‌ و مکانیکی‌ آن‌ در جهات‌ مختلف‌ از نظر طولی‌ و شعاعی‌ با یکدیگر تفاوت‌ دارند.  انقباض‌ ناشی‌ از خشک‌ شدن‌ چوب‌ بسیار زیاد است‌ و به‌ خصوص‌ خشک‌ شدن‌ تدریجی‌ چوب‌های‌ درختی‌ مرطوب‌ پس‌ از مصرف‌ و کارگذاری‌ در قسمت‌های‌ گوناگون‌ ساختمان‌ در سیستم‌ سازه‌ای‌ «ایجاد تنش‌ و تکان» می‌کند. گاهی‌ روستاییان‌ به‌ علت‌ نداشتن‌ شناخت‌ از ویژگی‌های‌ فیزیکی‌ و مکانیکی‌ چوب، از چوبهای‌ با مقاومت‌ اندک‌ به‌ خصوص‌ در قسمت‌ حساس‌ ساختمان‌ اعضای‌ «باربر» ساختمان‌ استفاده‌ می‌کنند، که‌ در نتیجه‌ استواری‌ و پایداری‌ مناسبی‌ در برابر فشار بارهای‌ نقلی‌ و جانبی‌ ندارد. نکته‌ بسیار حایز اهمیت‌ در ساخت‌ و ساز روستایی، استفاده‌ از چوب‌ برای‌ ساختن‌ شمع‌کوب‌های‌ بنا می‌باشد که‌ در صورت‌ وجود رطوبت، به‌ تدریج‌ می‌پوسد و استواری‌ ومقاومت‌ خود را از دست‌ می‌دهد.

بنابراین‌ برای‌ استفاده‌ صحیح‌ از چوب‌ در ساخت‌ و ساز مطلوب‌ روستایی، موارد زیر توصیه‌ می‌شود:

 چوب‌هایی‌ که‌ در ساختمان‌سازی‌ مورد بهره‌برداری‌ قرار می‌گیرد باید سالم، بدون‌ ترک، خشک‌ و عاری‌ از صمغ‌ و شیره‌های‌ رایج‌ گیاهی‌ باشند. وجود گره‌های‌ پوسیده، ترکیدگی، قارچ‌ زدگی، تمرکز صمغ‌ برروی‌ سطح‌ نمایان‌ چوب، نشانه‌ نامرغوب‌ بودن‌ آن‌ است. از چوب‌های‌ بامقاومت‌ بالا نظیر ممرز، انجیلی‌ و افرا برای‌ ساخت‌ اعضای‌ «باربر» ساختمان‌ استفاده‌ شود، تا مقاومت‌ و استواری‌ بنا افزایش‌ پیدا کند.
برای‌ جلوگیری‌ از پوسیدگی، قارچ‌زدگی‌ و موریانه‌ خوردگی‌ چوب‌ باید به‌ شیوه‌های‌ رایج‌ و متداول‌ از آن‌ محافظت‌ به‌ عمل‌ آید. قیراندود کردن، خیس‌ کردن‌ در روغن‌ و یا محلول‌های‌ شیمیایی‌ از روش‌های‌ مطلوب‌ و عملی‌ هستند که‌ به‌ راحتی‌ می‌توان‌ در روستاها آنها را به‌ کار گرفت.

یکی‌ از مصالح‌ ساختمانی‌ رایج‌ دیگر برای‌ ساخت‌ و ساز روستایی‌ خشت‌ است. خشت، یکی‌ از مصالح‌ سنتی‌ ساختمانی‌ است‌ که‌ در بیشتر نواحی‌ کشورمان، اعم‌ از شمال، روستاهای‌ مناطق‌ کویری‌ و کوهستانی‌ به‌ صورت‌ فراگیر مورد بهره‌برداری‌ قرار می‌گیرد.

در روستاهای‌ دورافتاده، خشت‌ ساختمانی‌ را به‌ روش‌ دستی‌ و در قالب‌هایی‌ با ابعاد مورد نظر و با فشار دست‌ تهیه‌ می‌کنند، به‌ طورکلی‌ خشت‌ دارای‌ دو عیب‌ عمده‌ آب‌ شستگی، وارفتن‌ در آب‌ و ترک‌ خوردن‌ بعد از خشک‌ شدن‌ است. معمولاً مقاومت‌ چندان‌ زیاد و به‌ سان‌ آجر فشاری‌ نیست.

برای‌ تولید خشت‌ با کیفیت‌ بهتر، موارد زیر به‌ دست‌اندرکاران‌ ساخت‌ و ساز روستایی‌ توصیه‌ می‌شود:

استفاده‌ از مقدار بهینه‌ آب‌ در ساخت‌ خشت.  تثبیت‌ خاک‌ مصرفی‌ در ساخت‌ خشت‌ با استفاده‌ از تثبیت‌ کننده‌هایی‌ مانند آهک، سیمان، کاه، قیر، ماسه‌ و رس. به‌ طور کلی‌ برای‌ جلوگیری‌ از ایجاد ترک‌ در خشت‌ باید سعی‌ شود که‌ رطوبت‌ خشتها پس‌ از خشک‌ شدن‌ درحد مناسب‌ و بین‌ دو تا چهار درصد باشد. همچنین‌ ابعاد قالب‌ خشت‌ باید به‌ نحوی‌ انتخاب‌ شود که‌ خشت‌های‌ به‌ دست‌ آمده‌ از آن‌ دارای‌ تراکم‌ کافی‌ بوده‌ و حداقل‌ خلل‌ و فرج‌ داشته‌ باشند. خشتهای‌ تولید شده‌ باید ابعاد متناسب‌ و مشابه‌ داشته‌ باشند تا یک‌ کارگر به‌ راحتی‌ بتواند آنها را حمل‌ کند. با این‌ که‌ هیچ‌ محدودیتی‌ از لحاظ‌ اندازه‌ خشت‌ها وجود ندارد، ولی‌ بهتر است‌ که‌ نسبت‌ ابعاد آن‌ یکسان‌ انتخاب‌ شود.

7-2- زلزله و نمونه های موردی آن :

براساس گزارش سال 2000 برنامه عمران ملل متحد UNDP، ایران یکی از سانحه‌خیزترین کشورهای جهان محسوب می‌شود مانند سیل، طوفان، رانش زمین و از همه مهمتر زلزله، هر ساله بسیاری از سکونتگاهای ایران را به ویژه در مناطق روستایی تهدید می‌کند.

از نظر زلزله‌خیزی تقریباً در مقاطع 5 تا 7 سال یک بار شاهد وقوع زلزله با بزرگی 6 تا 7 درجه در مقیاس ریشتر و گاهی بیشتر هستیم براساس مطالعات زمین‌شناختی حدود 97 درصد از شهرها و روستاهای کشور ما در معرض خطرات ناشی از وقوع زلزله می‌باشد.

بنابراین بنیاد مسکن برای مقابله با تهدید سوانح طبیعی عملیات پیشگیری پیش از وقوع سانحه را با اجرای طرح ویژه بهسازی و نوسازی سکونتگاههای آسیب‌پذیر روستایی و همچنین بازسازی مناطق سانحه‌دیده پس از وقوع سانحه را در دستور کار خود قرار داده است.

زلزله یکی از عواملی است که در طول تاریخ باعث تخریب و متلاشی شدن بناهای تاریخی و روستایی شده است. به طوری که در پیکر بنا حرکت ارتعاشی را به وجود آورده و در اثر تغییر مکان های ایجاد شده دیوارها حرکت کرده و باعث غیر شاقولی شدن آنها می گردد.(طایفی)

بنابراین مقاوم سازی خانه های روستایی و شهرهای مختلف کشور، به خصوص آنهایی که روی گسل ساخته شده اند، یک ضرورت است تا تعداد کشته ها  و مجروحان این حادثه طبیعی را به شدت کاهش دهد. اما به این دلیل که بیش از 90 درصد خانه ها در برخی مناطق کشور مقاوم سازی نشده و خشتی گلی و باسنگ وچوب و گل ساخته شده اند، در نتیجه خسارت زلزله بیش از میزانی است که در سایر نقاط جهان تجربه شده است.

به عنوان مثال در کشوری مانند ژاپن، خسارت چنین زلزله ای نزدیک به صفر است و تعداد کشته و زخمی ها نیز تقریبا به سمت صفر تمایل دارد.

براین اساس، مردم ایران باید موضوع زلزله را در منطقه زلزله خیز ایران زمین جدی بگیرند و با مقاوم سازی و اصلاح تدریجی سازه ها تلاش کنند که میزان خسارت را تاجایی که ممکن است کاهش دهند تا با کاهش کشته ها وزخمی در زمان چنین حادثه ای مواجه شوند.

به قول یکی ازکارشناسان زلزله باید قبول کنیم که در ایران زلزله یک امر طبیعی است و به خاطر وجود گسل ها و شرایطی که در کشور وجود دارد، به طور مستمر بازلزله و خسارت های  آن مواجه هستنیم لذا باید مقاوم سازی را جدی بگیریم و خانه های خود رامقاوم سازی کنیم و به استاندارهای ساخت و ساز ضد زلزله توجه کنیم.

در این زمینه سازمان نظام مهندسی کشور، شهرداری ها و مهندسان ایرانی باید تلاش کنند تا راهکارهایی باهزینه کم را برای مقاوم سازی ارائه دهند و اجازه ندهند که ساخت و سازهای جدید بدون توجه به استانداردها انجام شود.

کارشناسان زلزله شناس در ایران معتقدند که اگر زلزله 6 ریشتری که در آذربایجان رخ داد و 300 کشته و هزاران زخمی به جای گذاشته در نقطه دیگری از جهان اتفاق افتاده بود حداکثر 6زخمی به جای می گذاشت اما به دلایل متعدد که یکی از مهمترین آنها مقاوم نبودن خانه هاست، تعداد کشته ها و زخمی ها زیاد بوده است.

استاد بهرام عکاشه پدر علم زلزله‌شناسی ایران ، با اشاره به این نکته که دو زلزله در عمق کم در آذربایجان رخ داد، گفت: اگر این دوزلزله در عمق 20 کیلومتری و در سطح وسیع تری رخ می داد، تخریب کمتری به جا می گذاشت اما چون در عمق 10 کیلومتری رخ داده و خانه ها نزدیک به گسل  قرار داشته اند و جنس و نوع سازه ها ضعیف بوده است در نتیجه میزان کشته و زخمی ها و تخریب بیش از حدی است که از یک زلزله 6 ریشتری انتظار می رفت.

وی افزود: ساخت و سازهای اصولی، مقاوم سازی خانه های موجود، توجه به استانداردها و.. راهکارهایی است که به کاهش تلفات و زخمی ها و خسارت ها منجر می شود. این روش ها موجب می شود که زلزله 6 ریشتری مانند سایر نقاط جهان نتواند 300 کشته و هزاران مجروح به جای گذارد....

پدر علم زلزله‌شناسی ایران گفت: زلزله 6 ریشتری در دنیا 6 زخمی به جا می‌گذارد نه آنکه 300 نفر کشته و هزاران نفر زخمی شود.

این استاد زلزله شناس با بیان اینکه خانه های روستاهای تخریب شده از گل و چوب تشکیل شده بود، افزود: در این روستاها حداقل اصول ایمنی رعایت نشده و این برای کشور ما که 90 درصد سطح آن زلزله خیز است، جای سوال دارد.

این استاد زلزله شناس با اشاره به اینکه شهر مشکین‌شهر، شهر بزرگی است، بنابراین احتمال چنین خسارتی در هنگام وقوع زلزله برای آن پیش بینی می شد، گفت: اگر چنین اتفاقی در تهران رخ دهد خسارت چندین برابر و چند صد نفر در ساعات اول کشته و هزاران نفر زخمی می شوند هر چند این موضوع بستگی به زمانی است که زلزله به وقوع می پیوندد زیرا اگر همین زلزله به جای 6 بعد از ظهر، 5 صبح رخ می داد میزان کشته شدگان بیشتر بود در تهران نیز به همین صورت اگر در ساعات اولیه صبح زلزله رخ دهد مطمئنا خسارات بیشتر خواهد بود.

تصویر1-7-2                               

عکاشه با اشاره به زلزله بم که چندین سال پیش به وقوع پیوست گفت: زلزله بم تنها دودهم درجه از این زلزله بیشتر بود، اما به دلیل اینکه 5 بامداد روز جمعه در دیماه رخ داد و تقریبا همه خواب بودند، 30 هزار نفر کشته و هزاران نفر زخمی بر جای گذاشت که هنوز نیز بازسازی نشده است. این به دلیل آن است که مردم در آن ساعت همگی خواب بودند اما در زلزله آذربایجان شرقی همه بیدار و منتظر افطار بودند و امکان فرار وجود داشت.

وی بیان کرد: مردم و مسئولان با زلزله جدی و عینی برخورد کنند و آن را به عنوان بلای آسمانی ندانند زیرا با برخورد علمی است که کشوری مانند ژاپن با وجود زلزله های بالا هیچ کشته ای نمی دهد اما در کشور ما زلزله 6 ریشتری صدها کشته برجای می گذارد.

زلزله هیچ گاه خبر نمی کند؛ گاه آهسته و آرام می آید و گاهی با لرزشی ویرانگر پیکره شهرها را در هم می کوبد و گفته می شود در میان تمامی استانها وضعیت خراسان رضوی در مرحله قرمز و هشدار قرار دارد طوری که مطابق آخرین پیش

بینی های کارشناسان بزرگترین و مرگبارترین زلزله بعد از بم، در یک قدمی استان خراسان رضوی به ویژه مشهد است.

زلزله 7.6 ریشتری نیشابور و 7.3 ریشتری کاخک گنابادبزرگترین زلزله هایی که در دل این استان پهناور اتفاق افتاده گاه خسارت سنگینی را به مردم و مسئولان تحمیل کرده است. زلزله 7.6 ریشتری در سال 784 هجری شمسی در نیشابور، زلزله 7.3 ریشتری کاخک گناباد در شهریور 1314 و زلزله 7.2 ریشتری قوچان در دی ماه 1250 جز پرحادثه ترین زلزله های این استان بوده است.

اگر این روزها به روستاهایی که با فاصلـه بیشتری از مراکز شهری کهگیلویه و بویراحمد واقع هستند سری بزنیم شاهد خواهیم بود که در ساخت بیشتر این بناها به علت نوع آب و هوا و سازگاری با این محیط از کاهگل وگاهی گچ و سنگ استفاده شده است که به همین علت ضرورت " مقاوم سازی " واحدهای مسکونی روستایی استان بر کسی پوشیده نیست 

کارشناس ستاد حوادث غیرمترقبه کهگیلویه وبویراحمد هم با بیان اینکه پارسال بیش از پنــج بار سیـل در روستاهای استان جاری شده است گفت : وضــع معابر و خانه های روستایی بگونه ای است که با بارش های متوسط هم دچار آبگرفتگی می شوند . موسوی افزود : حدود 18 روستای استان در مسیر سیلاب و در مدخل رودخانه های فصلی قرار دارند و لازم است که با تدابیر ویژه جابجا شوند . پارسال بیش از 500 میلیون تومان خسارت به این روستاها وارد شد .

کارشناس زمین شناسی مسکن و شهرسازی کهگیلویه و بویراحمد هم درخصوص بافت گسل های استان گفت 2 گسل مهم و بزرگ در استان وجود دارد که یکی در شهرستان دنا و دیگری هم در شهرستان بویراحمد ( شرق یاسوج ) قرار دارد و حدود 100 هزار نفر از جمعیت استان در حاشیه و روی این گسل قرار دارند

اینها چند نمونه از زلزله ها و تخریب های موردی آن می باشد که اهمیت دادن به این پدیده و مقاوم سازی در مقابل این امر طبیعی را در روستاها را نشان می دهد.

برنامه ریزی برای مدیریت بحران در سوانح باید قبل از وقوع بلایا انجام گیرد

با توجه به گستردگی مناطق روستایی استان حوزه تاثیر اکثر این زلزله ها در مناطق روستایی است، این در حالیست که هنوز درمناطق روستایی به جهت شرایط اقتصادی، فرهنگی، محیطی و نبود سیاست مناسب و عدم کنترل ساخت و ساز از سوی ارگانهای دولتی، حتی حداقل ضوابط و معیارهای فنی در ساختمان سازی رعایت نمی شود.

تصویر2-7-2

بنابراین بیشتر ساختمانهای مناطق روستایی استان در برابر پدیده های مخرب طبیعی به ویژه زلزله بسیار آسیب پذیر هستند، هر چند در اکثر مناطق روستایی دور افتاده امکان تهیه مصالح مرغوب میسر نیست و استفاده از مصالح در دسترس و محلی امری اجتناب ناپذیر است.

 تحقیق در زمینه بهبود خواص این مصالح و بکارگیری نتایج بدست آمده، آموزش دست اندرکاران ساخت و ساز روستایی و در نهایت رعایت اصول و ضوابط فنی و دخالت و نظارت ارگانهای دولتی در ساخت و ساز روستایی می تواند در بهبود کیفیت ساخت و ساز مناطق روستایی موثر باشد.

برنامه اصولی مقاوم سازی خانه های روستایی علاوه بر ایمنی روستائیان موجب صیانت از سرمایه های ملی می شود، موضوع مقاوم سازی ساختمانها امری بسیار پیچیده است و نباید با ساده انگاری و سهل انگاری در این زمینه برخورد شود.

همچنین برای داشتن کیفیت مناسب در خانه‌های روستایی و رعایت کردن فرهنگ بومی طرح گونه ‌شناسی اقلیمی منازل روستایی ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

با توجه به اینکه روستاها به‌ عنوان‌ مراکز تولید فرآورده های‌ متنوع‌ زراعی، باغی‌ و دامی هستند متاسفانه هنوز اکثر روستانشینان استان از فرصت‌ تولید تجاری‌ اقلام‌ کشاورزی‌ به‌ نحو احسن‌ استفاده‌ نکرده و همچنان‌ در شرایط‌ آسیب ‌پذیری‌ مالی‌ گذران‌ روزمره‌ زندگی‌ قرار دارند.

با آنکه‌ کشاورزی‌ فعالیتی‌ غالب‌ در روستاها به‌ شمار می ‌آید ولی‌ تنگناها و محدودیتهای فراوان ‌باعث شده درآمد سالانه‌ ناشی‌ از فعالیتهای‌ کشاورزی‌ با میزان‌ مخارج‌ تطابق‌ نداشته‌ باشد.

در چنین‌ شرایطی‌ روستائیان‌ توجهی‌ به‌ ساختمانهای‌ محل‌ زندگی‌ خود نداشته‌ و مسکن‌ روستایی‌ به‌ دلیل‌ قدمت، ضعف‌ ساخت‌ و ساز، نبود دانش‌ فنی‌ کافی‌ و اجرایی‌ و بهره ‌گیری‌ از مصالح‌ در دسترس، کم‌ دوام‌ و نامرغوب، از وضعیت‌ نامطلوب‌ برخوردار است.بدون شک اکثر روستاها، همواره‌ با خطر زمین‌ لرزه ‌های‌ شدید که‌ از مهمترین‌ سوانح‌ طبیعی‌ در ایران‌ محسوب‌ می ‌شود روبه ‌رو هستند. بنابراین باید توجهی ویژه به این مهم شود.

یک‌ کارشناس‌ ساختمان‌ و مسکن‌ در مورد چگونگی‌ آسیب ‌پذیری‌ واحدهای‌ مسکونی‌ روستایی‌ در برابر زمین‌ لرزه‌ گفت: نبود دانش‌ فنی ‌کافی‌، کارگران‌ ماهر و در نهایت غیبت‌ سازمانهای‌ کنترل‌ کننده‌ در بخش ‌های‌ دور افتاده‌ و روستاها باعث شده‌ که‌ بیشتر ساختمانهای‌ روستایی‌، بسیار آسیب‌ پذیر باشند.

تصویر3-7-2

اجرای طرح گونه ‌شناسی اقلیمی منازل روستایی ضرورتی اجتناب ناپذیر است که باید مورد توجه قرار گیرد. ساخت‌ و ساز متکی‌ به‌ دانش‌ فنی‌ و مهندسی‌ در روستاها، با استفاده‌ از سیستمهای‌ نظارتی‌ و کنترلی‌ بر ساخت‌ و بهسازی‌ واحدهای‌ موجود مسکونی‌ و استفاده‌ درست‌ از مصالح‌ مرغوب‌ ساختمانی‌ باعث‌ می ‌شود به‌ تدریج‌ خانه ‌های‌ روستایی‌ استوار و مقاوم‌ پدید آیند.

بررسی ها نشان می دهد عوامل‌ همچون وجود مصالح‌ کم‌ دوام‌ و نامرغوب، تلفیق‌ مصالح‌ ساختمانی‌ محلی‌ و جدید به‌ صورت‌ غیراصولی، نبود دانش‌ فنی‌ کافی‌ و دید مهندسی‌ و در نتیجه‌ ضعف‌ در طراحی‌ و اجرا در آسیب‌ پذیری‌ ساختمانهای‌ روستایی‌ بسیار موثر هستند. با توجه‌ به‌ جمعیت‌ بیش‌ از چهل‌ درصدی‌ روستانشین‌ از کل‌ نفوس‌ استان باید معایب‌ خانه ‌های‌ روستایی‌ را به‌ دقت‌ شناسایی‌ کرده‌ و با برنامه ‌ریزی ‌های‌ کوتاه‌ مدت‌ و بلند مدت‌ درصدد مقاوم‌ سازی‌ و بهسازی‌ آنها برآمد.در این ارتباط مدیر کل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی گفت: در شش سال گذشته 49 هزار واحد مسکونی روستایی با اعتباری سه هزار و 600 میلیارد ریال در استان مقاوم سازی شده است. سیاوش ذوالفقاری با اعلام اینکه عملیات مقاوم سازی 70 هزار واحد خانه روستایی از سال 84 آغاز شده است در خصوص اهداف طرح بهسازی و نوسازی مسکن روستایی نیز اشاره کرد و افزود: این طرح با هدف ایمن سازی بناهای روستایی در مقابل حوادث طبیعی، غیر مترقبه نظیر زلزله و غیره اجرا می شود. برنامه ریزی برای توسعه در هر کشور باید از حوزه روستایی شروع شود. روستاها و عملکرد بهینه آنها در بسیاری جهات به ویژه تولید ناخالص ملی بسیار حائز اهمیت هستند.

مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی گیلان با بیان اینکه این برنامه ریزی برای روستاها در کشور ایران اسلامی توسط طرح هادی انجام می شود، گفت: اگر اجرای طرح هادی در حوزه روستایی با برنامه ریزی درست و اصولی انجام شود، پیشرفت روستاها سریعتر بوده و نیل به اهداف پیش بینی شده در طرحهای هادی قابل دسترس خواهد شد.

وی افزود: مهمترین بخش طرح هادی نیز برنامه ریزی کالبدی روستا و ارائه راهکارهای بهینه سازی بافت روستا و ارائه شیوه ها و اصول صحیح اجرای ساختمانها در روستاست.

تصویر4-7-2

لزوم برنامه ‌ریزی ‌های‌ کوتاه‌ مدت‌ و بلند مدت‌ برای مقاوم‌ سازی‌ خانه های روستایی غیر قابل اجتناب است.

ذوالفقاری عنوان کرد: با توجه به مسایلی همچون زلزله خیز بودن، وجود بلایای طبیعی بسیار، فرسوده و ناکارآمد بودن اکثر بافتهای روستایی، عدم استفاده بهینه از مصالح جدید ساخت و ساز در ساختمانها و همینطور قدیمی بودن ساختمانهای موجود اکثر روستاها، مقوله ساخت و ساز در این حوزه اهمیت دوچندان پیدا می کند.وی اظهارداشت: مسکن بعنوان یکی از اساسی ترین نیازهای بشری همواره از سوی دولتها مورد توجه بوده و بخش عمده ای از منابع مالی، انسانی، مواد و مصالح، مدیریتی و غیره کشورها را به خود اختصاص می دهد.

مدیرکل بنیاد مسکن گیلان گفت: در حال حاضر نیز این نیاز به ویژه در مورد اقشار محروم و آسیب پذیر جزء پیچیده ترین مسائل جوامع است.

وی یادآور شد: با توجه به اینکه ایران از حیث بلایای طبیعی یکی از پر حادثه ترین کشورهای دنیاست، تهیه مسکن مقاوم برای اقشار ضعیف جامعه همواره از دغدغه های اصلی خدمتگزاران نظام بوده و هست تا با اتخاذ سیاستها و تدابیر مناسب حتی الامکان خسارات ناشی از این حوادث کاهش یابد.

به هر حال جمعیت قابل توجهی از گیلان در ‌روستاها استقرار دارند و نیمی از سکونتگاههای روستایی بر اساس معماری بومی و سنتی و به مفهومی گویاتر، معماری روستایی بنا شده است، این وضع توجه و اقدام شایسته ملی را در رابطه با مقاوم ‌سازی و بهسازی سکونتگاههای روستایی، ضروری می سازد.

دیگر کارشناس مسکن و ساختمان دراین رابطه گفت: با اجرای طرح مقاوم سازی خانه های روستایی جهش فوق العاده ای در بهسازی مسکن روستایی انجام گرفته است.

محمد غلامی افزود: بسیاری از روستائیان همکاری های لازم را انجام نمی دهند و سعی می کنند تا سلیقه های فردی خود را بدون اطلاع و آگاهی از اصول کارشناسی مقاوم سازی ساختمانها بکار گیرند.

وی اظهارداشت: همچنین کمبود نیروی ماهر و کاردان در ساختمان سازی، کمبود مصالح استاندارد و با کیفیت دراستان، بی اطلاعی مردم از حوادث غیرمترقبه مانند سیل و زلزله از دیگر معضلات این بخش است.

این کارشناس مسکن و ساختمان در ادامه جلوگیری از ارائه و تولید مصالح بی کیفیت و غیراستاندارد مانند شن، ماسه، بلوک و آجر، افزایش زمان و کیفیت آموزش اصول ساختمان سازی به مردم و مجریان، اطلاع رسانی مردم از عواقب حوادث غیرمترقبه با برگزاری کلاسهای آموزشی و نشر بروشور، بنر و برگزاری همایش را از مهمترین راهکارهای تسریع طرح بازسازی، مقاوم سازی و افزایش کیفیت بافتهای روستایی ذکر کرد.

به این ترتیب وقوع زلزله در مناطق روستایی به دلیل عدم استحکام بناهای موجود که بیشتر فاقد سیستم سازهای مقاوم در برابر زلزله هستند، همواره با خسارتهای جبران ناپذیر جانی همراه خواهد بود.

مقاوم سازی خانه های روستایی باید از دو جنبه مد نظر قرار گیرد، نخست اینکه این مقاوم سازی دارای عملکردی در حد سطح عملکرد ایمنی جانی براساس دستورالعمل بهسازی لرزهای ایران و دوم هزینه آن متناسب با درآمد قشر آسیب پذیر روستایی باشد.

تصویر5-7-2

حفظ و پایداری روستاها یکی از الزامات کشور است

معاون عمرانی استاندار گیلان با بیان اینکه حفظ و پایداری روستاها یکی از الزامات کشور است، گفت: به جهت ایجاد پایداری در روستاها و ادامه حضور آنها در پهنه جغرافیایی ایران در هنگام بروز حوادث، اهمیت توجه به مقاوم سازی مسکن روستایی را دوچندان می کند.

محمد اکبرزاده با اشاره به اثرات طرح ویژه مقاوم سازی درسطح روستاهای استان افزود: اجرای طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی علاوه برمقاوم شدن مساکن در برابر بلایای طبیعی باعث ارتقاع سطح رفاه روستائیان، اشتغالزایی فارغ التحصیلان رشته های عمران و معماری، بکارگیری معماران و کارگران محلی و به طبع آن باعث ایجاد امنیت و آرامش درسطح روستاها توام با افزایش بهداشت و خدمات شده است.

وی همچنین به مهاجرت معکوس روستائیان از شهر توجه و تاکید در ساخت واحدهای مسکونی روستایی را مطابق با نقشه و ضوابط فنی اشاره کرد و اظهارداشت: ناظران نظام فنی روستایی بعنوان بازوان توانمند بنیاد مسکن هستند که درسطح روستاهای استان به امر نظارت و ساخت و ساز این واحدها مشغول هستند.

با اجرای طرح بهسازی و نوسازی مسکن روستایی و احداث ساختمانهای مقاوم و زیبا روز به روز چهره روستا، درحال تغییر و دگرگونی است و این امر موجب مهاجرت معکوس و بازگشت روستائیان از شهرها به روستاها شده است.

بدون شک اجرای طرح مقاوم سازی مسکن روستایی زمینه تغییر چهره روستاها و تبدیل واحدهای مسکونی سنتی موجود به واحدهای به ظاهر هدایت شده با نگرش و لحاظ زیبایی، بهداشت، استحکام، خواسته مالکان و غیره فراهم شده است.

بنابراین رعایت ویژگی های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و غیره روستائیان و همچنین موضوع بافت روستایی که ضمن داشتن تنوع، دارای هویت فرهنگی و تاریخی خاصی است باید بیشتر توجه شود.

به هر حال منازل روستایی گیلان به دلیل شرایط آب و هوایی و وجود رطوبت بالا از عمری کمتری برخوردارند در نتیجه بی دفاع در برابر انواع بلایایی طبیعی هستند.

8-2- راهکار های مقاوم سازی ساختمان های بنایی:

برای بهبود رفتار لرزه ای ساختمان های بنایی باید موارد زیر را انجام داد

- تقویت مصالح

- تقویت اجزای سازه ای

- تقویت ساختمان به عنوان یک کل

- سخت کردن پی ها

- پایدار کردن عملکرد سازه

- محدود ساختن جابه جایی ها(محمودی) 

معمولاً روش های مقاوم سازی و بهسازی برای ساختمان های مسکونی استفاده از شبکه فولادی و شاتکریت و یا پشت بند بتنی در ساختمان های خاص استفاده از الیاف پلیمری است.

1-8-2- روش شبکه فولادی و شاتکریت:

در این روش ابتدا تاسیسات نازک کاری دیوارها تا رسیدن به سطح آجر تخریب و جمع می گردد به نحوی که سطح دیوارها عاری ار مصالحی مانند گچ و مواد مضر برای بتن باشد کف سازی پای دیوار نیز تا رسیدن به کلاف زیر دیوار (فونداسیون) جمع آوری می گردد. سپس میلگردهایی با فواصل مشخص و معین در فونداسیون قرار داده شده و مش بندی روی دیوار صورت می گیرد. پس از آن عملیات بتن پاشی با ضخامت حداقل 3 سانتی متر انجام می پذیردو مجدداً نازک کاری و تاسیسات روی دیوارها اجرا می شود.

عمده مزایای این روش :

- این روش قابل اجرا بر روی دیوارهای بنایی می باشد.

- اجرای آسان و بدون نیاز به نیروی انسانی متخصص .

- ضعف عملکرد خارج از صفحه دیوارها را برطرف می کند.

- توزیع تقریباً یکنواخت سختی در ساختمان

2-8-2- روش استفاده از پشت بندهای بتنی:

در این روش در محل تقاطع دیوارهای طولی و عرضی و همچنین محل شناژهای قائم که به طور معمول به صورت تقارن و منظم در ساختمان وجود دارند یک پشت بند بتن آرامه تعبیه می شود. ضخامت این پشت بندها به طور معمول بین 35 تا 50 سانتی متر قرار می دهند.

عمده مزایا:

- عدم نیاز به تخریب و اجرای مجدد نازک کاری درداخل ساختمان

- امکان بهره برداری از ساختمان حین اجرای عملیات بهسازی

- توزیع سختیدر ساختمان و عدم نیاز به تقویت های خاص دیافراگم

- عدم تغییر دار معماری داخلی ساختمان

3) روش استفاده از الیاف پلمیری:

مشابه روش شبکه فولادی، نازک کاری دیوارها برداشته شده و به جای شبکه فولادی از شبکه پلمیری استفاده می شود. (طایفی)

9-2- چرایی توسعه روستایی:

1-9-2-مقدمه:
در برخی محافل، توسعه روستایی موضوعی منسوخ شده تلقی می شود این بدان معنی نیست که از شیوع یا شدت فقر روستایی در کشور های جهان سوم در سال های اخیر کاسته شده است. بلکه در بخش های بزرگی از جهان این موضوع کاملا بر عکس است.و دلیل آن این است که در طی ده تا پانزده سال گذشته اولویت های دولت ها و الگو های بسیاری از کارگزاری های کمک کننده در حال تغییر بوده است. بانک جهانی، بر اساس تعریف محافظه کارانه اش، تعداد افرادی را که در کشورهای جهان سوم همچنان در فقر بسر می برند و با فلاکت و ناامنی ناشی از فقر دست به گریبان اند را بیش از یک میلیارد نفر برآورد می کند، در بسیاری از کشورها بخصوص در جنوب صحرای آفریقا و جنوب آسیا، روستایبان فقیر نیمی از کل جمعیت را تشکیل    می دهند.

در طی دهه ۱۹۷۰، الگوهای غالب در میان کارگزاری های یاری دهنده، توسعه بر کاهش فقر متمرکز بود، با اذعان به اینکه اکثریت خانواده ها، به خصوص در نواحی روستایی، عمدتا از منافع رشد اقتصادی کلان بی نصیب بودند. بالا بردن سطح قابلیت ها و آسایش فقرا می توانست آنها را بیشتر در شکل دهی اقتصاد و جامعه شان سهیم کند. بر این اساس انتظار می رفت که به طرح‌های دولتی و موردنظر حامیان نیازهای اولیه، توجه شده و میزان بهره وری این اکثریت فراموش شده افزایش یابد. توجه خاص به فقرزدایی در دهه ۱۹۸۰ تحت الشعاع فرمول نئوکلاسیکی قرار گرفت.

2-9-2-توسعه روستایی (ضرورت ها و راهبردها):

 روستا یکی از عرصه های پایدار و بسیار کهن سکونت جمعی انسان و شامل فضاهای عمومی است که زندگی اجتماعی در آن شکل می گیرد.

اقتصادی و صنعتی شدن کشورهای مغرب زمین و اتخاذ راهبردهایی در بسیاری از کشورهای جهان سوم موجب شد تا پیامدهای منفی مهاجرت و جابجایی شدید جمعیتی، افزایش شدید شکاف بین مناطق شهری  و روستایی و غیره حادث شود. (نقوی،91)

چنانکه می دانیم اقتصاد کشور های جهان سوم از جمله کشور ما اغلب بر تولیدات کشاورزی متکی است.و فعالیتهای کشاورزی هم، غالبا در روستاها انجام می شود. لذا از یک طرف به خاطر بهبود بخشیدن به روشهای سنتی تولیدات کشاورزی و بهره برداری بهینه از زمین و منابع تولید و توزیع محصولات کشاورزی و از سوی دیگر تخفیف گرسنگی و محو فقر و از طرف دیگر به منظور نو سازی اجتماعی و فرهنگی روستاها که خود منبعث از توجه به مسائل انسانی و ضرورت های سیاسی است، موضوع توسعه روستایی و اهمیت آن آشکار می گردد. برای همین هم هست که گفته اند مشکلات آینده جهان سوم اعم از بیکاری، فقر، کمبود درآمد، گرسنگی، کمبود تولید و غیره باید در روستاها حل و فصل گردد. بنابراین توسعه روستایی به خاطر حل مشکلات مزبور و مخصوصا برآوردن نیازهای اساسی مردم روستایی از اهمیت و اولویت خاصی برخوردار است.بررسی ضرورت های توسعه روستایی یک بحث کلی و دامنه داری است که نمی توان آن را در چند صفحه خلاصه کرد. لذا ما در اینجا تا حد امکان به بررسی آن می پردازیم.

بطور کلی ضرورت توجه به توسعه روستایی ناشی از عوامل زیر است:

۱)توسعه کشاورزی

۲)توزیع بهینه جمعیت

۳)استفاده از ظرفیت های تولیدی

۴)بازسازی ظرفیت های تولیدی

۵)بازسازی اقتصاد کشور

۶)عدالت اجتماعی، رفع فقر و محدودیت های اجتماعی

7)بهبود شرایط محل زندگی و توجه به بهداشت و مسکن

توسعه با شرایطی همراه است که عبارتند از: 

۱)میزان زیاد و پایدار پس اندازهای داخلی

۲)سرمایه گذاری بخش عمده ای از آن پس اندازها در صنایعی که به جای فناوری‌های کار اندوز از فناوری‌های کاربر بهره می‌گیرند

۳)میزان نسبتاً کم رشد جمعیت

در بیشتر کشورهای کمتر توسعه یافته کنونی، معدودی از این شرایط وجود دارد. میزان پس اندازها معمولا پایین است، و پس انداز ها نه برای تولید صنعتی بلکه برای زمین، اموال غیر منقول شهری یا تجارت سرمایه گذاری می شوند.و سرمایه های داخلی به میزان قابل ملاحظه ای به مکان های امن در کشور های صنعتی در آن سوی مرزها سرازیر می شود.

ضرورت و اهمیت توسعه روستایی در ایران با توجه به جایگاه، اهمیت و نقش جامعه روستایی و مسائل و مشکلاتی که این جامعه با آن مواجهه است و همچنین با توجه به شرایط کشور کاملا روشن و آشکار است.طبق آخرین سرشماری جمعیت ایران در سال ۱۳۸۵، حدود ۵ /۳۱ درصد از جمعیت کشور که معادل ۲۲۲۲۷۷۷۱ نفر است، در محیط روستایی زندگی می کنند (مرکز آمار ایران ۱۳۸۵ ، سرشماری نفوس و مسکن). هر چند که از ابتدای قرن اخیر بویژه از میانه این قرن به تدریج از سهم جمعیت روستایی کاسته شده و شهرنشینی گسترش یافته اما با توجه به آمار ارائه شده هنوز یک سوم جمعیت ایران در روستاها زندگی می کنند.

رشد بی وفقه جمعیت در نواحی روستایی نیروی کار جوانی را بوجود آورده است که با توجه به فناوری های مورد استفاده و نظام های رایج اجاره داری زمین و سازمان دهی تولید، بسیار بیشتر از تعدادی است که بتوان به طور مولد در اقتصاد روستایی به کارگمارد. پیامد های این روندها را می توان در محله های فقیرنشین، حلبی آباد ها و سکونتگا ههای غصبی در نواحی شهری که روز به روز در حال گسترش هستند در جای جای جهان سوم مشاهده کرد. در آنجا کارگران بیکاری که از نواحی روستایی آمده اند نا امیدانه در جستجوی هر نوع کاری ( بیشتر در بخش غیر رسمی) هستند.روستائیان فقیر در بسیاری موارد با سوء تغذیه و مشکلات حاد بهداشتی دست به گریبان اند و گاه تعصبات نژادی باعث می شود که اغلب در مناطق دور افتاده و مجزا زندگی کنند و دسترسی محدودی به منابع تولید داشته باشند

3-9-2-نقش توسعه روستایی در توسعه ملی:

اساساً حوزه های روستایی به عنوان قاعده نظام از نظر سکونت و فعالیت ملی، نقش مهمی در توسعه ملی ایفا می‌کنند، چرا که توسعه پایدار سرزمین در گرو پایداری نظام روستایی به عنوان زیر نظام تشکیل دهنده نظام سرزمین است، و پایداری فضاهای روستایی در ابعاد مختلف می تواند نقش موثری در توسعه منطقه ای و ملی داشته باشد.حال اگر به دلایلی در روند پیشرفت و توسعه فضاهای روستایی وقفه ای ایجاد شود، به گونه ای که نظام روستایی قادر به ایفای نقش سازنده خویش در نظام ملی و سرزمینی نباشد، در آن صورت آثار و پیامدهای مسایل روستایی در حوزه های شهری و در نهایت در کلیت سرزمین گسترش می یابد.
از این رو باید به این موضوع اذعان نمود که توسعه پایدار و یکپارچه ملی معطوف به توسعه پایدار در سطوح منطقه ای، شهری و روستایی است. متاسفانه شواهد و تجربیات نشان می دهد که به حق و وظیفه توسعه جوامع و فضاهای روستایی، به تناسب سهم، جایگاه و کارکرد آن در اقتصاد ملی، کم توجهی شده و حوزه های روستایی در شرایطی کاملا نابرابر از جهت دسترسی به فرصتها و منافع حاصل از رشد و توسعه قرار نگرفته اند. از این رو تعدیل نابرابری‌های اجتماعی – اقتصادی و سرزمینی در جهت بالندگی جوامع روستایی و تسهیل رشد و ارتقای این جوامع، ضرورتی اساسی و اجتناب ناپذیر محسوب می شود.

توسعه یک ناحیه روستایی باید در چارچوب کلی سیاستهای ملی طراحی گردد.  چراکه این مسئله نشانگر پیوستگی توسعه روستایی و توسعه ملی است. از سویی چون روستاها کانون تولیدات زراعی هستند تاکید بر دانش روز، یکپارچه شدن اراضی، بالا بردن بهره وری و راندمان هیچ منافاتی با یکدیگر ندارد. و با این رویکرد، می توانیم غذای مردم را که یکی از مسائل اساسی کشور است، تامین نماییم.تکیه بر واردات مواد غذایی، که قیمت آن در نوسان است و ممکن است که هر لحظه گرانتر شود، عاقلانه نیست و با توجه به حذف حمایت ها و یارانه های تولیدی و صادراتی سایر کشورهای تولید کننده محصولات مواد غذایی که طبق آموزه های سازمان تجارت جهانی صورت می پذیرد، واردات مواد غذایی در آینده باعث افزایش رشد منفی تراز پرداخت های کشور خواهد شد و در نتیجه قیمت محصو لات غذایی گران تر می شود. که تحمل این امر بسیار مشکل است.

اما اگر بتوانیم توسعه ملی را طوری سامان دهیم که اهمیت ویژه ای به کشاورزی، روستا و تولید داده شود، می توانیم باعث ارتقاء دانش فنی و بومی کردن آنها در کانون های تولید و روستاها شویم . و از این طریق نه تنها می‌توانیم صرفه‌جویی قابل توجهی در تراز پرداخت ها بوجود آوریم بلکه اگر با سیاست های آگاهانه و حمایت از تولید به افزایش مازاد بر نیاز دست یابیم آن وقت صادرات دور از دسترس نیست و می توانیم درآمد ارزی بیشتری داشته باشیم.

  «مایکل تودارو » در کتاب توسعه اقتصادی در جهان سوم، ابعاد و اهمیت توسعه روستایی و نقش آن در توسعه ملی رابدین صورت بیان می کند:

توسعه کشاورزی و توسعه روستایی محور اصلی توسعه ملی است، وی معتقد است که توسعه و رشد بخش کشاورزی به عنوان موتور و محرکه اصلی توسعه روستایی است و علت آن را اشتغال بیش از ۸۰ درصد جمعیت روستایی جهان سوم بطور مستقیم و غیر مستقیم در فعالیتهای کشاورزی می داند.

در نظر تودارو توسعه ملی، وابسته به توسعه روستایی است چرا که ریشه تمامی مشکلات و مسائل عقب ماندگی مثل فقر، نابرابری در حال رشد، رشد سریع جمعیت و بیکاری فزاینده در مناطق روستایی قرار دارد.

«جان رابینسون»، «آنتوان داکوره» نیز همچون تودارو توسعه روستایی را شرط توسعه ملی می دانند و برای این منظور تاکید خاصی بر رشد بخش کشاورزی دارند. رابینسون تولید مواد غذایی را به عنوان ضروری‌ترین وسیله برای قطع وابستگی سیاسی می داند و می گوید:« نوعی تعاونی یا مالکیت جمعی زمین و وسایل تولید ضروری است تا شرایطی را فراهم آورد که مدرنیزاسیون بتواند بدون قطبی شدن ثروت و فقر که امروزه سراسر جهان دچار آن است صورت گیرد.» تز توسعه کشاورزی و روستایی در دهه ۱۹۸۰ فرایند غالب بر توسعه جهان سوم بود.

نظریه دیگری که امروزه مطرح است نظریه «میسرا» در باب توسعه روستایی است. میسرا بر دو جنبه‌ای بودن توسعه شدیداً می تازد و معتقد است که توسعه شهری، روستایی، صنعتی و کشاورزی و ... باید با در نظر گرفتن شرایط در اولویت قرار گیرند و تاکید صرف بر هر یک از آنها باعث انحراف مسیر توسعه خواهد شد.

میسرا معتقد به الگوی مراکز رشد به عنوان مطلوب ترین راهبرد توسعه روستایی است و با تأکید بر توسعه روستایی متکی بر بنیان قوی صنعتی که همزمان توسط دولت و مردم انجام می شود الگوی توسعه خویش را بنیان می گذارد و اصلاحات ارضی در روستاها را امری ضروری می داندسرنوشت اغلب کشورهای جهان در هر دوره از تاریخ به سرنوشت روستاها بستگی داشته است. یکی از خصیصه های بارز روستا آن است که تامین کننده غذای بشر است و می تواند بدون تکیه به شهر، به حیات خود ادامه دهد. در حالیکه شهر بدون روستا و بهره گیری از منابع آن محکوم به نابودی است. جمله زیبای سقراط که می‌گوید: ((نظامی می تواند بر آتن حکومت کند که بتواند غذای مردم آن را تامین نماید)) موید مطالب فوق الذکر است. بر این اساس، در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آمده است که بخش کشاورزی محور توسعه تلقی شده و اهداف این بخش را در راستای توسعه اقتصادی، در بسیج کلیه امکانات ملی و همه بخشهای اقتصادی به منظور نیل به خود کفایی در تولید کالاهای اساسی کشاورزی، تقویت توان اقتصادی روستاها و احیای آن به عنوان منبع و جایگاه اصلی تولید بیان داشته است ( آسایش، ۱۳۷۹، ۵۲) حال با توجه به اهمیت روستا و کشاورزی، به ضرورت توسعه روستایی و اهمیت و نقش آن در توسعه ملی می پردازیم.

میزان زیاد فقر را در کشورهای در حال توسعه نمی توان فقط با ذکر این که میزان درآمد سالانه در این کشورها خیلی پایین تر از میزان درآمد در کشورهای توسعه یافته است، بیان کرد. بلکه باید حداقل دو عامل یا دو ویژگی دیگر از توسعه نیافتگی را در نظر گرفت. این دو ویژگی عبارتند از: ویژگی های داخلی و خارجی. در باب ویژگی های داخلی این کشورها باید به مساله توزیع در آمدها اشاره کرد. شکی نیست که نابربری در تمام کشورها وجود دارد، اما نابرابری در میان گروهای فقیر و ثروتمند در کشورهای توسعه نیافته به مراتب از نابربری در کشورهای ثروتمند بیشتر است.

عامل بیرونی که باید به خاطر داشت این است که در مقایسه با کشورهای پیشرفته، اکثر کشورهای در حال توسعه از رشد بطئی درآمد سرانه برخوردارند.(ازکیا،۱۳۶۵)

نقش تولیدی روستا جهت حصول به امنیت غذایی، مساعدت به بخش صنعت و نیز نقش صادرات غیر نفتی روستا در تولید ناخالص کشور و ایجاد فرصت های شغلی در ابعاد مکانی از جمله آثار مناطق روستایی در توسعه ملی کشور است . در سال های اخیر نیز توسعه صنعت گردشگری روستایی بویژه در کشورهای توسعه یافته، عامل اساسی در فرایند توسعه روستایی و تحقق اهداف توسعه ملی بوده است.

نقش توسعه روستایی در توسعه ملی را در ۴ بخش کلی زیر می توان بررسی کرد.

1-3-9-2-بعد اقتصادی (Economic dimension):

نواحی روستایی بویژه از طریق تولیدات کشاورزی و صنایع دستی نقش مهمی در اقتصاد ملی دارند. رشد بالای بخش کشاورزی در سالهای اخیر نشان دهنده وجود ظرفیت های بالقوه زیاد این بخش برای افزایش تولید و توسعه بیشتر است. این همه دستاوردهای بخش کشاورزی برای اقتصاد ملی در شرایطی است که سهم این بخش از کل منابع سرمایه گذاری شده دولت در ۳۰ سال گذشته همواره کمتر از ۶ درصد بوده است. در واقع بخش کشاورزی با حداقل سرمایه گذاری ریالی و ارزی، بالاترین نقش را در اقتصاد ملی داشته است. بنابراین، نقش مهم نواحی روستایی در اقتصاد ملی بویژه از طریق تولیدات کشاورزی ایجاب می کند که برای تدوام و افزایش این نقش، مخصوصا در زمینه امنیت غذایی پایدار، نواحی روستایی به عنوان عرصه مهم این فعالیت مورد توجه بیشتر قرار گیرد.

2-9-3-2-بعد اجتماعی (social dimension)

در بعد اجتماعی سکونت بیش از ۳۱ درصد جمعیت کشور در مناطق روستایی، همچنین وجود توانمندیهای فرهنگی، یادمان های تاریخی، ساختارهای اجتماعی متنوع و کارآمد، نوع و شیوه زندگی منحصر به فرد روستایی با خصلت‌هایی چون خودکفایی و توانمندی، قادرند ضمن ایجاد ثبات اجتماعی و فرهنگی و منطقه ای، در تحقق فرایند توسعه ملی کشور در بعد اجتماعی و فرهنگی مساعدت نمایند.

3-3-9-2-بعد زیست محیطی (Environmental Dimension):

قوانین کشاورزی و زیست محیطی تاثیر زیادی بر توسعه نواحی روستایی دارد. بنابراین نقش زیست محیطی روستا در تحقق اهداف توسعه ملی با قابلیت های مناطق روستایی در جهت مقابله با بیابان‌زایی و خطرات ناشی از خشکسالی ها، مقابله با فرسایش و تخریب خاک، حفظ و نگهداری منابع طبیعی و نیز میکرو اقلیم ها، معنا می یابد.بدین ترتیب اگر توسعه را به معنای تعامل بهنجار نظام های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی بدانیم، در آنصورت روستاو مناطق روستایی نقش اساسی در تحقق توسعه پایدار کشور ایفا می نمایند.

4-3-9-2-بعد سیاسی و امنیتی(Political Dimension):

ملاحظات امنیتی و سیاسی از دیگر نکاتی است که تاثیر و نقش توسعه روستایی را در توسعه ملی نمایان می سازد. به لحاظ امنیتی بهبود وضع زندگی روستاییان و نیز تثبیت جمعیت فضاها و نقاط روستایی بویژه در فضاهای خاص مانند سرحدات مرزی، حواشی دشت کویر، دشت لوت و مناطق شرقی و جنوب‌شرقی کشور نقش موثری در حفظ امنیت کشور خواهد داشت. توسعه نیافتگی مناطق مرزی، تاثیرات زیادی بر روند توسعه کشور می گذارد و چالشهای اساسی در برابر آن قرار می دهد. توسعه نیافتگی در مناطق مرزی کشور، امنیت این مناطق را تهدید می کندو ناامنی مناطق مرزی ناامنی را به داخل کشور منتقل می سازد که این امر به نوبه خود چالشهای بزرگی را در برابر توسعه ملی می گذارد( رضوانی، ۱۳۸۳، ۸.

فلذا توجه به روستاها و توسعه روستایی امری لازم و ضروری است. با توجه به این که برنامه‌ریزی، بهترین راه رسیدن به توسعه است فلذا برای رسیدن به توسعه ملی باید یک برنامه مدون و اصولی در تمامی زمینه ها چه در مناطق شهری وچه در مناطق روستایی داشته باشیم.برای کشوری مثل ایران با این جمعیت انبوه که امنیت غذایی برایش مهم است، روستا به عنوان کانون تولید مواد غذایی خیلی معنی دار است. علی رغم اینکه کشور ما یک کشور خشک محسوب می شود، ولی با صرفه جویی و بالا بردن راندمان مصرف آب در فرایند تولید محصولات نهایی، صنایع تبدیلی و تکمیلی مواد غذایی می تواند به راحتی این نوید را بدهد که ما در تامین امنیت غذایی غذایی موفق خواهیم شد.(ایمنی)

10-2- بهسازی

بهسازی در لغت به مفهوم اصلاح و اعاده وضع چیزی و در صنعت ساختمان به مفهوم احیاء یا افزودن قابلیت بهربرداری ساختمان و افزایش طول عمر مفید آن است .و یا بهسازی به مجموعه تعهدات و عملیاتی گفته       می شود که قابلیت انجام وظیفه یا وظایفی را در ساختمان ایجاد می کنند که در وضع موجود قادر به انجام تمام و کمال آنها نیست

طرح بهسازی مسکن روستایی از سال 1374 توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، با هدف بهبود کیفیت مسکن و بافت روستایی و ارتقاء سطح ایمنی، بهداشتی، رفاه و آسایش مسکن روستایی آغاز گردید. این مهم توأم با ارایه تسهیلات و زیرساخت‌ها، قابلیت آن را می‌یافت که به ایجاد حس تعلق به مکان، حفظ تراکم جمعیت خانوار، بهبود سیمای بصری و چشم انداز روستا، مقاوم سازی مسکن و در نتیجه بهسازی زندگی روستایی بینجامد، هر چند با فراز و نشیب‌ها و مشکلات فراوان اداری و اجرایی روبرو بود. لیکن به منظور تسریع در روند اجرای بهسازی مسکن روستایی و نیل به اهداف این طرح، و با عنایت به کسب تجارب ارزنده و شناسایی نقاط ضعف و کمبود سال‌های گذشته، طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی در سال 1384 در هیأت محترم دولت مطرح شده و به تصویب رسید.

براساس این طرح نسبت به مقاوم سازی واحدهای مسکونی کم دوام و بی دوام در روستاهای کل کشور اقدام و سالانه 200 هزار واحد مسکونی روستایی ساخته می‌شود و در طی دو برنامه پنج ساله دولت تعداد دو میلیون واحد مسکونی روستایی مقاوم سازی خواهد شد.

تصویر1-10-2

منشور اهداف طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی

- ماده 1: احداث مسکن مقاوم و بادوام روستایی

- ماده 2: تلاش در حفظ هویت معماری بومی‌مسکن روستایی

- ماده 3: تأمین جنبه زیباشناسانه سیمای روستا

- ماده 4: تأمین مسکن متناسب با نیاز روستایی

- ماده 5: احداث مسکن سبز روستایی

- ماده 6: تغییر فضای روستایی از محیطی غیربهداشتی، آسیب پذیر و رو به زوال به فضای سرزنده، شاداب و جاذب و زیبا به لحاظ جلوگیری از مهاجرت

- ماده 7: تطبیق کالبد مسکن روستایی با زندگی امروزی (احداث مسکن روستایی مطابق زندگی امروزی)

-   ماده 8: گذر از نگرش (تأمین سرپناه برای روستایی) به (تأمین مسکن برای روستایی)

-  ماده 9: ارتقاء توسعه سکونتگاههای روستایی و تلاش در نزدیکی سطح بهره مندی از رفاهیات شهرها و روستاها

- ماده 10: تلاش در بهینه سازی مصرف انرژی در مسکن روستایی

- ماده 11: افزایش قابلیت و سرعت اجرای طرح‌های کالبدی و عمرانی روستاها

- ماده 12: تأمین بهداشت محیط روستایی با تولید مسکن روستایی بهداشتی (ارتقاء سطح بهداشت در سکونتگاههای روستایی)

- ماده 13: تلاش در به حداقل رساندن آثار مخرب تقلید کورکورانه از ظواهر شهری نامناسب در تولید مسکن روستایی

- ماده 14: ایجاد تحرک در چرخه تولید مسکن روستایی

-ماده 15: ترویج الگوهای منتخب و برجسته معماری روستایی به لحاظ فرم و جنبه‌های زیباشناختی سیمای روستا

- ماده 16: ترویج فرهنگ بیمه و ایجاد زمینه‌های لازم جهت تحت پوشش قرار دادن واحدهای احداثی مسکن روستایی

1-10-2- ضرورتهای بهسازی:

 - بهسازی ضرورتی است برای مقابله با اثر فرساینده زمان

بطور بدیهی ، هیچ چیز در جها ن ابدی نیست و عمر مفیدی دارد که طی آن در اثر مرور زمان یا عللی دیگر فروپایگی پیدا کرده وبلاخره از حیز انتفاع خارج می شود ساخته های دست بشر از جمله ساختمانها ، مصالح و فرآورده های ساختمانی هم از این قاعده کلی مسنثنی نیستند .عمر مفید ساختمانها به عوامل متعدد از جمله کیفیت طرح ، کیفیت اجرا ، که خود تابع کیفیت مصالح و کیفیت کاربرد آنها است ، کیفیت رویاروئی و شرایط محیطی ، کیفیت بهربرداری و بلاخره نگهداری بستگی دارد. هر چند با طراحی خوب و متناسب با شرایط محیطی ، با اجرای خوب و بهربرداری و نگهداری صحیح می توان عمر مفید ساختمان را طولانی تر کرد ولی در نهایت از عوارض پیری و فرسودگی گریزی نیست .

به عبارت دیگر نمی توان چیزی ساخت که فروپایگی نکند . ولی می توان با رعایت نکات فنی ، آهنگ و دامنه فروپایگی را کاهش داد.

با گذشت زمان بتدریج ویژگیهای ساختمان تقلیل یافته و حاشیه ایمنی آن باریکتر می شود و وقتی این ویژگیها به سطح وظیفه رسید و از آن تنزل کرد عمر مفید ساختمان به پایان می رسد و ساختمان از حیز انتقال می افتد.لذا برای به تعویق انداختن از حیز انتفاع افتادن ساختمان و طولانی تر کردن عمر مفید آن ، متوسل به بهسازیهای ادواری می شویم که از لحاظ مقابله با اثر فرساینده زمان یک ضرورت است.

-بهسازی ضرورتی است برای مقابله با اثرات تخریبی سوانح و حوادث:

احتمال تقلیل قابلیتهای ساختمان در اثر سوانح را نیز باید در نظر داشت چون در اثر بروز زلزله ، سیل ، آتش سوزی و یا مشابهات آنها گاه اتفاق می افتد که ساختمانی کیفیتهای مطلوب خود را از دست بدهد.و حاشیه ایمنی آن باریک شود و ممکن است ساختمان بطور کامل غیر قابل بهربرداری گرددلذا با اقدام به بهسازی نه تنها با کاهش تدریجی حاشیه ایمنی در اثر گذشت زمان می توان مقابله کرد بلکه می توان آسیبهای نشأت گرفته از حوادث و سوانح را نیز جبران کرد و قابلیت بهربرداری ساختمان را به آن باز گرداند.

-        بهسازی ضرورتی است برای حفظ محیط زیست :

بهسازی از این منظر نیز یک ضرورت است زیرا ریختن نخاله حاصل از تخریب هر ساختمان و برداشتن مصالح از منابع محدود کرده خاکی ما برای ساختن ساختمانی بجای آنچه که تخریب کرده ایم به محیط زیست آسیب می رساند وبا اقدام به بهسازی می توان ساختمانهای تخریبی و در نتیجه حجم نخاله حاصل از تخریب و حجم مصالح لازم برای بازسازی و نوسازی را کاهش داد و به این ترتیب به حفظ محیط زیست کمک کرد.

-بهسازی و ضرورت زمان :

از آنجائیکه روز به روز به حجم وعمر ساختمانها که از دیدگاه اقتصادی و سیاسی بسیار با ارزش می باشند و بخش عمده ای از ثروت ملی کشورها را تشکیل می دهند، افزوده می شوند، ولی امکانات لازم برای جایگزینی آنها به همان نسبت افزایش نمی یابند با توجه به این واقعیت و از طرفی سیر نزولی آهنگ رشد جمعیت و میل کردن آن به سمت صفر در کشور های توسعه یافته ، آغاز قرن بیست ویکم ، با کاهش ساخت و ساز و افزایش بهسازی آنچه فعلاً موجود است همراه خواهد بود. و کوشش فن سالاران برای حفظ آنچه تاکنون ساخته شده اختصاص خواهد یافت این دگرگونی را می توان در کشورهای توسعه یافته صنعتی مشاهده نمود.

فصل سوم:

شیوه اجرا

1-3-مقدمه:

پایه هر علمی روش شناخت آن است و اعتبار و ارزش قوانین هر علمی به روش شناختی مبتنی است که در آن علم به کار می رود. چرا که علم دانشی است کلی و نظامدار که از روی آن قضایای معین هماهنگ به اصول کلی استنتاج می شود و پژوهش علمی نیز اصولا تلاشی است نظام دار به این پاسخ دادن به
پرسش های خاص .به عقیده صاحبنظران تحقیق را می توان تلاشی منظم برای بررسی مساله ای خاص که یک راه حل نیاز دارد توصیف کرد و شامل گام هایی است که طراحی و پیگیری می شوند تا پاسخ هایی برای مشکل مورد نظر در محیط کاری معلوم به دست آید.

2-3-روش تحقیق :

روش تحقیق در این مقاله از نوع توصیفی – تحلیلی و همچنین روش جمع آوری اطلاعات با استفاده از روش مطالعات کتابخانه ای (کتابخانه ای ، مقاله، پایان نامه ،سایت) انجام شده است.

توجه به آمار مرگ و میر ناشی از زلزله که هر ساله از طریق رسانه های مختلف اعلام می گردد ما را به این وا می داد که توجه کنیم به مسئله مسکن و ساختمان سازی در مناطق روستایی و با توجه به چند روستای موردی که نگارنده از نزدیک دیده که روستاییان در این روستاها به ساخت و ساز پرداخته اند و سوالات شفاهی نیز پرسیده شده است آنان در جواب اینکه آیا تمایل به ساخت و بهسازی خانه هایشان دارند اینطور پاسخ داده اند.

ما خیلی علاقه داریم که ساختمان هایمان نو شود و بهتر از قبل گردد چه کسی از نو بودن و امن بودن بدش می آید این وام هایی هم که دولت در اختیارمان قرار می دهد یه کم کار را بهتر کرده است و راضییم

اما همه روستاییان هم از نحوه دسترسی و در اختیار قرار دادن وام ها راضی نبودند و بعضی از آنها گله مند بودند از نحوه ارائه و سخت گیری های بی مورد آن

بعضی از روستاییانی که بضاعت مالی خوبی نداشتند نظری راجع به وام و نحوه عمل دولت نداشتند آنها علاقمند به نوسازی بودند اما توانایی آن را نداشتند.

فصل چهارم:

بحث و تفسیر و

نتیجه‌گیری و جمع‌بندی

واقعیت این است که مسکن به عنوان سرپناهی برای انسان‌ها از جایگاه مهمی برخوردار می‌باشد و یکی از ضروریات زندگی است و دغدغه اصلی انسان‌ها در حین ازدواج و تشکیل خانواده داشتن مسکن و سرپناهی برای ادامه زندگی‌ است وچه بسیار خانواده‌هایی که قسمت مهمی از زندگی خودشان را صرف تأمین مسکن مورد نیاز می‌کنند تا سرپناهی برای زندگی خود تهیه کنند و آرامش‌خاطر داشته باشند

پس نتیجه می گیریم که  ساخت خانه های مقاوم برای روستاییان با توجه به ساخت های غیر اصولی یکی از ضرویات لازم می باشد که با راهکارهای زیر ایجاد می گردد.

- احداث مسکن مقاوم و بادوام روستایی با در اختیار گذاشتن الگوهای مناسب روستایی

- تأمین مسکن متناسب با نیاز روستایی و توجه به پیشه و منبع درآمد روستاییان

طراحی به روز و ایجاد فضاهای معیشتی مدرن یک طرفه قضیه است و توجه به شغل آنها طرف دیگر قضیه است که باید به آن توجه کرد در بیشتر طرح های جدیدی که ارائه می گردد به این وضوع توجه نمی شود. برای مثال توجهی به شغل دامداری نمی شود و فضای مناسبی برای نگه داری دام در نظر گرفته می شود

- پرداخت تسهیلات وام به روستاییان تا به ساخت و ساز  ساختمان های قدیمی بپردازند

- حمایت دولت از روستاییان کم بذاعت و در اختیار گذاشتن مهندسین طراح و ناظر به صورت رایگان به هزینه دولت یا با پورسانت مناسب

- تطبیق کالبد مسکن روستایی با زندگی امروزی (احداث مسکن روستایی مطابق زندگی امروزی)

- گذر از نگرش (تأمین سرپناه برای روستایی) به (تأمین مسکن برای روستایی)

-  ارتقاء توسعه سکونتگاههای روستایی و تلاش در نزدیکی سطح بهره مندی از رفاهیات شهرها و روستاها

- افزایش قابلیت و سرعت اجرای طرح‌های کالبدی و عمرانی روستاها

-  تأمین بهداشت محیط روستایی با تولید مسکن روستایی بهداشتی (ارتقاء سطح بهداشت در سکونتگاههای روستایی)

- تلاش در به حداقل رساندن آثار مخرب تقلید کورکورانه از ظواهر شهری نامناسب در تولید مسکن روستایی

-ایجاد تحرک در چرخه تولید مسکن روستایی

- ترویج الگوهای منتخب و برجسته معماری روستایی به لحاظ فرم و جنبه‌های زیباشناختی سیمای روستا

برنامه ریزی برای مدیریت بحران در سوانحی از قبیل زلزله که باید قبل از وقوع بلایا انجام گیرد.

با توجه به گستردگی مناطق روستایی حوزه تاثیر اکثر این زلزله ها در مناطق روستایی است، این در حالیست که هنوز درمناطق روستایی به جهت شرایط اقتصادی، فرهنگی، محیطی و نبود سیاست مناسب و عدم کنترل ساخت و ساز از سوی ارگانهای دولتی، حتی حداقل ضوابط و معیارهای فنی در ساختمان سازی رعایت نمی شود.

با توجه به مطالب گفته شده در فصل های پیشین نتیجه می گیریم که:

1)توسعه روستاها نه تنها یک بحث حاشیه ای و ساده نیست بلکه با توجه به نظر (( تودارو )) که توسعه ملی هر کشوری را در گروه توسعه روستایی آن کشور می داند، یک بحث مهم و حیاتی است لذا برای توسعه پایدار ملی، هر کشوری نیازمند توسعه روستاها و توجه به روستا و روستایی است.

۲) تقریبا ۳۲ درصد جمعیت کشور در روستاها ساکن هستند و توجه به آنان و رفع مشکلات معیشتی و اجتماعی آنها یک وظیفه اصلی و حیاتی برای حکومت ها بویژه حکومت اسلامی ایران است. پس توجه به روستاهای کشور باید یک وظیفه برای دولت محسوب شده و در کنار تمامی مسائل، برنامه ریزی توسعه روستایی را نیز جزء اولویت کاری خود قرار دهد.

۳)با توجه به اینکه یکی از ابعاد مهم توسعه بعد انسانی آن است بنابراین به لحاظ انسانی، لازم است که جامعه روستایی متناسب با جامعه شهری از فرصتها برخوردار گردد. و همچنین با توجه به اینکه امروزه بیش از هر زمان دیگر توجه به حقوق انسانها و محرومیت زدایی از اجتماعات انسانی در کانون توجه همگانی قرار دارد و حق توسعه و برخورداری از امکانات و فرصتها، از حقوق مسلم انسانی محسوب می شود،لذا توسعه روستایی و برنامه ریزی برای تحقق آن در کشور یکی از ضرورتهای مهم در فرایند توسعه ملی است.

۴)فقر و بیکاری از جمله مشکلات بزرگ و اساسی در روستاهای ماست و این امر باعث تشدید مهاجرتهای روستایی می شود. همچنین با توجه به اینکه جوان و نخبه گزین بودن از ویژگیهای بارز مهاجرتهای روستایی است بنابراین برای رفع فقر و بیکاری در روستاها، توسعه روستایی یک ضرورت بنظر می رسد. در این راه می توان با متنوع کردن اقتصاد روستایی و همچنین با استفاده از کارآفرینی و ایجاد بنگاههای کوچک و متوسط، فرصتهای جدید شغلی خصوصا برای فارغ التحصیلان، جوانان و زنان روستایی ایجادکرد.

منابع و ماخذ:

ایمنی، سیاوش،28/7/1387،ضرورت توسعه روستایی و نقش آن در توسعه ملی

زارعی، دکتر محمدابراهیم،1389،آشنایی با معماری جهان، تهران،فن آواران

طایفی نصرآبادی، عباسعلی، رشیدی مهرآبادی، محمدحسین، پاییز1387، روش های مقاوم سازی و بهسازی سازه های بنایی و خشتی در برابر زلزله ،مجله عمران دانشگاه آزاد اسلامی، سال اول پیش شماره 2

غفاری مقدم، زهرا، صبوحی،محمود،بررسی عوامل مهاجرت از روستا به شهر در ایران، دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی و استادیار دانشگاه زابل،

شمس الدینی،علی،25/6/89، علل موثر در مهاجرت روستاییان به شهرها با تاکید بر شبکه مهاجرت  

رحیمی اصل،مهدی، آسیب پذیری لرزه ای ساختمان های روستایی ومقاوم سازی ساختمانهای روستایی واقع در مناطق با خطر نسبی بسیار زیاد، کارشناس ارشد مهندسی عمران،زلزله ،تهران،دانشگاه تربیت معلم تهران

محمودی، علیرضا، بهبود و بهسازی لرزه ای ساختمان های بنایی،دانشگاه آزاد واحد ابرکوه

نقوی،محمدرضا،25/5/91، بررسی و تحلیل نقش فرهنگ در توسعه روستایی با رویکردهای توسعه پایدار

www.Daneshju.ir

www.Nochaman.ir

http//Vista.ir
ww.Roshd.ir