راه کارهای بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان

راه کارهای بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان

در میان مولفه‎های مصرف انرژی در ساختمان، سیستم‎های گرمایشی که عمدتا از سوخت‎های فسیلی استفاده می‎کنند و از جمله مصرف کنندگان عمده انرژی هستند، از اهمیت ویژه‎ای برخوردار می باشند، چرا که 70% از گاز طبیعی مصرفی کشور به گرمایش ساختمان اختصاص می‎یابد. توجه به عوامل گوناگونی که در میزان مصرف انرژی گرمایشی ساختمان نقش دارند، تاثیر فراوانی در ارائه راهکارهای صرفه‎جویی در بخش ساختمان و کاهش مصرف انرژی در این بخش دارند.آنچه مسلم است در میان تمامی پارامترهای تاثیرگذار، بکارگیری تجهیزات با ظرفیت مناسب ( بعنوان مثال انتخاب دیگ و مشعلی با ظرفیت مورد نیاز ساختمان)، بهره‌وری بالا (بعنوان مثال استفاده از بخاری هایی با مصرف کم و بازدهی بالا ) و همچنین کنترل سامانه های گرمایشی ( بعنوان مثال لستفاده از سیستم های کنترل هوشمند در موتورخانه و شیرهای ترموستاتیک رادیاتورها) از عوامل موثر در میزان مصرف انرژی گرمایشی در ساختمان محسوب می‎شوند.
امروزه برای آگاهی عامه مردم از میزان بهره وری انرژی در تجهیزات انرژی‌بر مانند آبگرمکن و بخاری، استفاده از برچسب انرژی که معرف رده مصرف انرژی این نوع تجهیزات است، الزامی است. با در نظر گرفتن رده مشخص شده در برچسب در موقع خرید کالا، می توان وسایلی با مصرف کم و بازدهی بالا انتخاب کرد.
لازم بذکر است بکارگیری تجهیزاتی با ظرفیت مناسب و بهره وری بالا سبب کاهش میزان بار حرارتی ساختمان می‌شود. بار حرارتی ساختمان در حقیقت میزان حرارتی است که به عناوین مختلف از ساختمان خارج می‎گردد. بطور کلی اتلاف حرارتی ساختمان از دو منبع اصلی ناشی می‎شود، اتلاف حرارتی از جداره‎های ساختمان ( نظیر دیوارها، سقف، کف) و اتلاف حرارتی در نتیجه ورود هوای سرد خارج به داخل ساختمان از طریق نفوذ و تجدید هوا.
از اینرو رعایت عایق‎کاری حرارتی در طراحی و اجرای ساختمان‎ها و استفاده از مصالح مصرفی مناسب که اولا نیاز به گرمایش و سرمایش را کاهش می ‎دهد و دوم از هدر رفتن گرما و سرمای تولید شده جلوگیری بعمل آورد، از اهمیت زیادی برخوردار بوده و باعث صرفه‎جویی قابل توجهی در مصرف انرژی خواهد شد. لازم بذکر است عایق‎کاری حرارتی متناسب با اجزای تشکیل دهنده پوسته خارجی ساختمان، بر مبنای اصول،  قواعد و ضوابط خاصی صورت می‎گیرد. عدم شناخت یا عدم رعایت این اصول موجب انتخاب راه‎حل‎هایی می شود که از نظر کارایی و دوام با کمبود‎ها و مشکلاتی همراه خواهد بود. بنابراین با توجه به گستردگی و تنوع در انواع عایق‎ها, لازم است مصرف کننده با خواص، نحوه بکارگیری و مزایای انواع عایق‎ها آشنا شود تا بتواند سیستم بهینه و مناسبی برای عایق‎کاری ساختمان طراحی و اجرا نماید.
همانطور که اشاره شد یکی دیگر از مهم‎ترین راه‎های اتلاف حرارت که هم در ساختمان‎های قدیمی و هم در ساختمان‎های جدید مورد بحث است، نفوذ هوای بیرون به داخل ساختمان از طریق منافذ است . این عمل وقتی اتفاق می افتد که هوای گرم بالا می‎رود و هوای سرد از راه درزها به ساختمان نفوذ می‎کند و بنابراین باعث افزایش مصرف سوخت در ساختمان بمنظور جبران افت دما می شود. وجود نورگیرها، سقف‎های بلند و باز بودن دودکش شومینه‎ها و سرعت باد می‎تواند این اثر را تشدید کند. همچنین هواکش کانال‎های کولر و دریچه‎های تهویه هوا که در برخی ساختمان‎ها نصب می شوند، نیز باعث خروج هوای داخل ساختمان و جایگزینی هوای بیرون می‎شود. بنابراین با توجه به رابطه مستقیم نفوذ هوا به داخل ساختمان و مصرف انرژی، بکار بردن روش‎های جلوگیری از نفوذ هوا به عنوان راهکاری در زمینه کاهش انرژی مصرفی در ساختمان ضروری است. در این زمینه درزگیری درها و پنجره‎ها با استفاده از لایه های درزگیر و استفاده پنجره دو جداره، نصب فنر بر روی درها که به فضاهای تهویه نشده باز می شوند، مسدود کردن نورگیرهای سقفی با یک صفحه پلاستیکی شفاف، نصب هواکش با دریچه خودکار، نصب دریچه یا درپوش بر دودکش و بستن کانال‎های پشت بام، از جمله شیوه های عملی بمنظور کاهش نفوذ هوا به داخل می باشد.
بمنظورکاهش مصرف انرژی در ساختمانها آنچه در حال حاضر توسط شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت پیگیری می شود بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمانهای جدید  و  ساختمانهای موجود،  بهینه سازی مصرف انرژی در تاسیسات و تجهیزات خانگی و جایگزینی حاملهای انرژی به جای سوختهای پرمصرف و فسیلی می باشد.
در این راستا تدوین و اجرای قوانین و استانداردهای معیار مصرف از اهداف مدیریت ساختمان و مسکن سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت کشور بشمار می‌رود. رعایت مقررات ملی ساختمان و نظارت بر اجرای آن که کلیه موارد مرتبط با بهینه‌سازی مصرف سوخت در ساختمان را شامل می‌شود از ضروریات دستیابی به این مهم می‌باشد. اجرای مبحث 19 مقررات ملی ساختمان (صرفه‌جویی در مصرف انرژی در ساختمان)  از جمله اقدامات اساسی در این زمینه می‌باشد. مطابق با مبحث 19 مقررات ملی ساختمان رعایت موارد زیر در ساختمان الزامی است:
1- عایق‌کاری دیوارهای خارجی ساختمان (عایق‌کاری دیوارهایی که با محیط بیرون  یا فضاهایی که ازنظر دمایی کنترل نمی‌شوند (نظیر پیلوت) الزامی است)
2- نصب پنجره‌های دوجداره با قابهای فلزی ترمال‌بریک، چوبی یا PVC استاندارد
3- عایق‌کاری کانالهای هوا، لوله‌های تاسیسات و سیستم تولید آب‌گرم
4- نصب سیستمهای کنترل کننده موضعی نظیر شیرهای ترموستاتیک بر روی رادیاتورها
5- نصب سیستمهای کنترل مرکزی هوشمند و مجهز به سنسور اندازه‌گیری دمای هوای محیط
شایان ذکر است با وجود اینکه اکثر مردم بر این باورند که اجرای مبحث 19 مقررات ملی ساختمان سبب افزایش هزینه‌های ساختمان می‌شود، اما چنانچه این مبحث در ساختمان بدرستی اجرا گردد، علاوه براینکه هزینه‌های اولیه ساخت را کاهش می‌دهد، با توجه به صرفه‌جویی انجام شده در هزینه‌های بهره‌برداری و مصرف انرژی  ساختمان، برای مصرف‌کننده سودآور نیز خواهد بود.
 با اجرای مبحث 19 مقررات ملی ساختمان شامل عایق‌کاری سیستم تاسیسات و لوله‌ها، عایق‌کاری جداره خارجی ساختمان و نصب پنجره‌های دوجداره استاندارد در ساختمان حداکثر 5% هزینه‌های ساختمان را افزایش می‌دهد. اما ظرفیت سیستم گرمایش و سرمایش مورد نیاز ساختمان را  تا 40%  نسبت به حالتیکه این مبحث اجرا نمی‌شود، کوچکتر می‌کند، که این امر منجر به کاهش قابل ملاحظه هزینه‌ها می‌شود. بنابراین چنانچه در طراحی و ساخت ساختمان اصول اولیه مهندسی رعایت شود، علاوه بر ایجاد فضای مناسب برای زندگی ساکنین و افزایش سطح رفاه جامعه، هزینه‌های اولیه نیز کاهش می‌یابد.

بخش برق
نصب لامپ های کم مصرف، نصب سنسورهای هوشمند در فضاهای مشاع، نصب خازنهای اصلاح ضریب قدرت، جمع آوری سیستمهای سرمایش و گرمایش پرمصرف مازاد مانند اسپیلت ها، از جمله اقداماتی بوده که بکار بستن آنها کاهش مصرف برق درسالجاری را به همراه داشته است.
بخش گاز: بکارگیری چیلرهای جذبی در فصل سرما و گرما به طوری که این سیستم در فصل تابستان که مشکل گاز وجود ندارد با مصرف کمترین میزان برق سرویس دهی نموده و در زمستانها با قطع چیلر و در سرویس قرار گرفتن بویلر ها آب گرم مورد نیاز ساختمان را با حداقل مصرف گازشهری تأمین می کند. همچنین استفاده از آبگرمکن های خورشیدی، نصب در و پنجره های دو جداره، نیز از اقداماتی بوده که بکار بستن آنها سبب کاهش مصرف گاز در ساختمان شرکت بهینه سازی مصرف سوخت شده است.
بخش آب
نصب شیر آلات هوشمند، تقلیل سطح آب در فلاش تانکها و بهره گیری از آب چاه برای شستشوی حیاط و آبیاری فضاهای سبز از جمله راهکارهایی است که بکار گیری آنها کاهش مصرف آب در سالجاری را به همراه داشته است. 
روابط عمومی شرکت بهینه سازی در ادامه این افزود: اصلاح الگوی مصرف در شرکت بهینه سازی در موارد دیگری مانند تلفن، کاغذ، لوازم التحریر و... نیز اعمال شده است.
اجرای الگوهای مصرف صحیح در ساختمانهای اداری سراسر کشور و ایجاد صرفه جویی 25 درصدی حاصل از آن نقش قابل توجهی در کاهش هزینه های جاری به وی‍ژه مصرف انرژی خواهد داشت.

اقدام مدیریت توسعه منابع انسانی شرکت بهینه سازی مصرف سوخت در این راستا الگوی بسیار مناسبی است برای سایر دستگاههای اجرایی تا از این طریق بتوانند به میزان قابل توجهی هزینه های خود را کاهش داده و مصرف بهینه در کلیه زمینه ها و به ویژه در بخش انرژی را جایگزین اتلاف موجود نمایند.

شرکت بهینه سازی مصرف سوخت اعلام کرد نامگذاری سال جاری به عنوان سال اصلاح الگوی مصرف توسط مقام معظم رهبری در شتاب بخشیدن به این حرکت در شرکت آنها موثر بوده است.
اقدام مدیریت توسعه منابع انسانی شرکت بهینه سازی مصرف سوخت در این راستا می تواند الگوی بسیار مناسبی برای سایر دستگاههای اجرایی بویژه در وزارت نفت باشد تا از این طریق بتوانند به میزان قابل توجهی هزینه های خود را کاهش داده و مصرف بهینه در کلیه زمینه ها و به ویژه در بخش انرژی را جایگزین اتلاف موجود نمایند. 

صرفه جویی در انرژی به وسیله معماری

طراحی ساختمان با توجه به بهینه سازی مصرف انرژی به شما کمک می کند که در هزینه های انرژی به میزان قابل توجهی صرفه جویی نمائید و در تابستان و زمستان دمای مطلوبی در منزل احساس کنید.

همچنین منابع محیط زیستی نیز به میزان قابل ملاحظه ای با کاهش میزان گازهای گلخانه ای حفاظت می شوند.

طراحی ساختمان با توجه به بهینه سازی مصرف انرژی از نور و گرمای خورشید کمک می گیرد و با این خصیصه منزل شما را در تابستان خنک و در زمستان گرم و روشن نگه می دارد.

شاید اگر نگاهی به معماری سنتی ایران و معماری که سال ها ی پیش و نه سال های خیلی دور در این سرزمین انجام می شد بیندازیم بهترین نمونه طراحی محیط اطراف ساختمان را بتوانیم بیابیم که این نمونه در خانه های سنتی ایران به وفور یافت می شود که متاستفانه امروزه این مقوله در معماری به دست فراموشی سپرده شده است و با  ساختن ساختمان های جدید دیگر رنگ و بوی آن معماری به مرور زمان در حال فراموش شدن است و حال لازم است حتی در ساختمان های جدید ساز شیوه هایی را تعریف کنیم تا از انرژی به طور مطلوب استفاده کنیم و از هدر رفتن انرژی در ساختمان های خود به طور قابل ملاحضه ای جلوگیری کنیم .

انتخاب زمین:

زمینی که دسترسی خوبی به آفتاب زمستانی دارد زمین خوبی است چون در زمستان آفتاب مایل تر از تابستان به ساختمان می خورد و نور آفتاب به داخل فضاهایی که پنجره دارند راه پیدا می کند اما در تابستان آفتاب مستقیما بر و عمود تر به ساختمان می تابد و باعث گرم شدن ساختمان می شود و لذا لازم است در انتخاب زمین زمینی را برای ساخت انتخاب کنیم که دارای نور جنوب است چون در زمستان خورشید به سمت جنوب مایل می شود و نور آن از سمت جنوب ساختمان را تغذیه می کند .

مصالح ساختمانی:

دیوار‌ها و کف ( دیوارهای آجری و کف موزائیک یا سنگ ) می توانند دما را ثابت نگه دارند. این حالت برای ساختمانهایی که پنجره های جنوبی دارند بسیار بهتر است .

مصالح سبک مانند دیوارهای چوبی و پلاستیکی ( مصالح پیش ساخته ) فرصت سریع گرم و سرد شدن را به اتاقها می دهند. این ویژگی برای مکانهایی که گاهاً استفاده می شود مناسب است .

در نما های ساختمان در مناطقی که هوا گرم است و جزء اقلیم گرم وخشک به حساب می آید بهتر است از مصالح با رنگ روشن در نما استفاده شود تا نور خورشید را منعکس کند و برعکس اگر اقلیم سرد است باید از مصالحی استفاده شود که نور را جذب کند و نمای ساختمان به صورت تیره پوشش داده شود

طراحی داخلی ساختمان و محل قرارگیری اتاق ها

قسمتهایی از منزل که زیاد از آنها استفاده می کنید مانند اتاق ناهار خوری و اتاق نشیمن را در قسمت جنوبی ساختمان قرار دهید.

اگر فضای کافی برای تمام موارد بالا وجود نداشت اتاق نشیمن را حتماً در جنوب ساختمان قرار دهید .

چون تعدادی از فضا ها در داخل ساختمان هستند که لازم است از نور طبیعی و درجه یک و یا نوری که برای ساختمان جزء نورهای عالی به حساب می آید استفاده کنند لذا لازم است این فضا ها رو به جنوب که نور بهتری نسبت به نور شمال دارد قرار گیرد . همچنین تعدادی از فضاهای مثل اتاق خواب ، اتاق مطالعه و  اتاق پذیرایی اگرچه داشتن یک منظر خوب برای آنها ضرورت دارد اما اگر به آنها نور درجه دو نیز برسد این نور برای این فضاهای کافی به نظر می رسد چون فضاهایی نیستند که بیشتر کار افراد خانه در آنها صورت پذیرد و درجه اهمیت آنها بعد از آشپزخانه و اتاق نشیمن است و بیشتر برای زمان های خاص مثل زمان خوابیدن(اتاق خواب) و یا زمانی که می خواهیم از یک میهمان استقبال کنیم (اتاق پذیرایی) به کار می آیند .

سعی کنید تا آنجا که امکان دارد فضای قسمت نشیمن کوچکتر باشد و همچنین سقف آنرا کوتاهتر بسازید, بهتر است ارتفاع سقف در این قسمت حدود 7/2 متر باشد. این کار به منظور کاهش مصرف سوختی که برای گرمایش استفاده می شود پیشنهاد می شود.

چون اتاق نشیمن به فضاهای مختلفی راه دارد و لذا درب ها و پنجره های زیادی به سبب اهمیت این فضا در آن قرار دارد و باز و بسته شدن هر کدام از این درب ها باعث تخلیه انرژی از فضای اتاق نشیمن می گردد لذا لازم است این فضا بر حسب نیاز افراد خانواده طراحی شود تا به هنگام خنک کردن و یا گرم کردن آن نیاز نباشد از وسایل برودتی و حرارتی زیادی استفاده کنیم . همچنین لازم به ذکر است که کوتاهی سقف این فضا باعث می شود که هوا در محدوده ای که انسان به فعالیت و زندگی مشغول است در جریان باشد و اگر سقف این فضا ها بلند در نظر گرفته شود بسیاری از انرژی های تولید شده صرف گرم کردن و یا سرد کردن قسمت هایی خواهد شد که انسان کمتر با آنها در ارتباط است و یا به عبارتی قسمتی است که در نزدیکی سقف است و جزء فضاهایی به حساب می آید که کمترین استفاده را برای انسان دارد اما از لحاظ گرمایش و سرمایش بیشترین انرژی تولید شده را نیاز دارد .

اندازه و محل قراگیری پنجره

اندازه و محل قرارگیری پنجره ها باید با توجه به محل قرارگیری زمین ساختمان و نوع مصالح ساختمانی, طراحی و نصب شوند .

سرمایش مناسب در تابستانها با استفاده از پنجره های باز شو قابل حصول است. استفاده از سایه بان نیز در مقابل پنجره پیشنهاد می شود .

در طراحی پنجره برای ساختمان حتما باید پنجره ها از نوع پنجره های دو جداره طراحی شود تا چه از لحاظ صوتی و چه از لحاظ حرارتی انرژی تولید شده در داخل ساختمان را فقط برای خود ساختمان محفوظ نگاه دارد و از ورود صداهای بیهوده به داخل ساختمان جلوگیری کند . لازم است بدانید که پنجره های معمولی تا نسبت 10 برابر از پنجره های دوجداره بیشتر اتلاف حرارتی دارند که این میزان بسیار قابل توجه است . پنجره هایی که در سمت شمال قرار می گیرند حد الا مکان باید نسبت به پنجره های جنوبی کوچکتر طراحی گردد تا از ورود نور مضر به داخل ساختمان جلوگیری شود و همچنین پنجره های جنوب باید بزرگتر در نظر گرفته شوند تا سهم بسزایی در جذب انرژی خورشیدی مناسب در زمستان داشته باشند . سایه بان که بر روی پنجره های قرار می گیرد می تواند باعث یک عقب رفتگی در پنجره های شود و از ورود نور به طور مستقیم جلوگیری کند و همچنین نور را با شکست وارد فضاهای ساختمان کند تا نور مستقیما به فضا نتابد و با یک حریم مخصوص وارد ساختمان ما شود ، همچنین یکی از عواملی که باعث حفظ انرژی در داخل ساختمان و جلوگیری از ورود نور مضر به داخل ساختمان می شود پرده است که امروزه در انواع و اقسام مختلفی برای ساختمان ها تهیه می شود و از ورود نور مضر می تواند به خوبی جلوگیری کند و علاوه بر حفظ انرژی در داخل ساختمان بر جنبه زیبایی ساختمان می افزاید و باعث ایجاد یک حریم مناسب در داخل اتاق ها می شود .

عایقکاری

تمام کف ها ، سقف ها ، و دیواره های منزلتان را حتما عایقکاری کنید تا از اتلاف انرژی جلوگیری نمائید . عایقکاری کاراترین تکنیک به منظور استفاده هوشمندانه از انرژی است ، یک منزل عایقکاری شده به طوری که این عایق کاری به صورت اصولی  و دقیق انجام شده باشد هوا را در زمستان 5 درجه گرمتر و در تابستان هوا را 10 درجه خنک تر نگه می دارد . گاهی عایق کاری برای جلوگیری از به هدر رفتن انرژی است مثل دو جداره کردن پنجره های و گاهی عایق کاری برای جلوگیری از نفوذ یک ماده به داخل ساختمان می باشد مانند نفوذ رطوبت که  رطوبت خود رطوبت به دو نوع صعودی (رطوبتی که از کف ساختمان به ساختمان آسیب می زند)

و رطوبت نزولی (رطوبتی که ناشی از نزولات جوی است مثل آب باران) است می باشد . به هر حال برای جلوگیری از به هدر رفتن انرژی باید حتما ساختمان داری عایقکاری باشد و این می تواند چه در انتخاب مصالح عایق و چه در اجرای روش های ساخت که نهایتا منجر به عایق شدن ساختمان می شود رعایت گردد .

سیستم های گرمایشی و سرمایشی

طبقه بندی کردن قسمتهای مختلف منزل و استفاده از بخاریهای کم مصرف ( راندمان بالا ) بهترین و راحت ترین راه بهینه سازی مصرف سوخت است، یعنی هر قسمت از ساختمان ما برای خود سیستم سرمایش و گرمایش داشته باشد و وظیفه گرم کردن و سرد کردن هر قسمت به عهده سیستمی که در آن قسمت تعبیه شده باشد زیرا اگر بخواهیم وظیفه گرم کردن و سرد کردن کلیه قسمت های ساختمان را به عهده یک قسمت از ساختمان بگذاریم سیستمی که در آن قسمت تعبیه شده نه می تواند فضای اختصاصی خود را گرم یا سرد نماید و نه می تواند به قسمت های دیگر را به خوبی پوشش دهد پس لذا بهتر است که هر قسمت از ساختمان جداگانه به سیستم سرمایش یا گرمایش وصل باشد و از قسمت های دیگر تغذیه نشود .

روشنایی ساختمان

روشنایی در ساختمان و چگونگی نحوه  تامین روشنایی قسمت های مختلف ساختمان از نکات بسیار مهمی است که در طراحی ساختمان باید لحاظ گردد یک معمار لازم است به این قضیه فکر کند که فضاهایی که او برای یک ساختمان طراحی کرده از چه راهی روشنایشان تامین می شود آیا از راه طبیعی این روشنایی به دست می آید یا باید از روشنایی های مصنوعی استفاده کرد و اگر از روشنایی طبیعی یا مصنوعی استفاده می کنیم آیا به صرفه جویی در انرژی می انجامد یا خیر .

اگر از روشنایی طبیعی استفاده می کنیم (نور خورشید) این فضاهایی را پوشش دهد که نیاز به نور طبیعی دارند مانند آشپزخانه اتاق نشیمن و اگر از نور مصنوعی(لامپ) استفاده می کنیم فضاهایی را پوشش دهد که به نور مصنوعی احتیاج دارد مانند اتاق مطالعه اتاق پذیرایی و این نور از طریق لامپ ها و وسایلی تامین شود که خود منجر به گرم کردن محیط نشوند و از گرم کردن محیط توسط وسایل روشنایی جلوگیری شود . لازم است که برای هر لامپ از کلیدی جداگانه استفاده کنیم و اینکه چندین لامپ را به یک کلید متصل می کنند کاری اشتباه است و باعث به هدر رفتن مقدار بسیار زیادی از انرژی می گردد .

فضا سازی اطراف ساختمان

استفاده از درختهای بلند در فضای اطراف ساختمان اجازه استفاده از نور خورشید در زمستان و سایه در تابستانها را به شما می دهند ، زیرا در زمستان برگ درختان می ریزد و این امکان تابش مستقیم به ساختمان را به خورشید می دهد و در تابستان به دلیل سر سبز بودن درختان با تابش خورشید سایه ای از آنها بر روی ساختمان ایجاد می گردد .

شاید بتوان یکی از بهترین فضاسازی های اطراف ساختمان و بهینه سازی مصرف انرژی را مربوط به خانه های سنتی ایرانی که اکنون در کاشان و یزد به وفور یافت می شود دید که در این خانه های با استفاده از حیاط گودال باغچه ای و قرارگیری حوض در وسط حیاط و باغچه ها در کنار آن و تقسیم نمودن ساختمان به دو قسمت تابستان نشین و زمستان نشین بهترین نمونه بهینه سازی مصرف انرژی را در معماری ایجاد نموده اند . در آن روزگار قدیم به وسیله ترفند های زیبای معماری که توسط معماران مختلف ابداع می شد از انرژی در ساختمان به نحو احسن استفاده می کردند اما متاستفانه امروزه با وسایلی که هیچ رابطه ای با معماری ما ندارد و بیشتر خود باعث به هدر رفتن انرژی (انرژی برق ، آب ، گاز و...) می شود استفاده می گردد که اینها بیشتر وسیله آسایش اند اما در زمان قدیم معماری عامل آسایش مردم بوده است .

در این مقاله سعی شده که در مورد شیوه هایی صحبت شود که لااقل امروزه در معماری ما مورد استفاده قرار گیرد و از هدر رفتن انرژی در ساختمان هایی که دیگر آن رنگ و بوی سابق را ندارد و کمتر در مورد اقلیم آنها فکر می شود جلوگیری به عمل آید .

استفاده از عایق حرارتی در پوسته خارجی ساختمان

                عدم اجرای عایق کاری حرارتی در ساختمان باعث اتلاف انرژی و کاهش دما در زمستان می شود . این تلفات را می توان با اضافه کردن لایه عایق حرارتی مناسب درپوسته خارجی ساختمان کاهش داد .

سمت قرار گرفتن پنجره ها

                سمت قرار گرفتن پنجره ها از نظر استفاده بهینه از روشنایی خورشید بسیار حائز اهمیت است . این راهکار در استفاده ار گرمای خورشید درزمستان نیز قابل توجه است به طوری که با به کار گیری سطح مناسب پنجره های جنوبی ساختمان در مناطق سرد سیر می توان در مصرف سوخت صرفه جویی کرد .

 استفاده از پنجره با شیشه های دو جداره و قاب استاندارد :      یکی از مهمترین عوامل تلفات انرژی حرارتی ساختمان ها عبور گرما از شیشه های تک جداره و نشست هوای گرم داخل خانه از طریق درزهای در و پنجره است .

وجود شیشه های تک جداره و درز بندی مناسب در و پنجره ها علاوه بر بروز تلفات حرارتی ساختمان موجب ورود گرد و غبار و همچنین آلودگی صوتی می شود . با استفاده از پنجره هاییی با شیشه های دو جداره و قاب استاندارد در زبندی شده ، می توان تا حد زیادی از تلفات انرژی گرمایی و تسایر مشکلات ناشی از شیشه های تک جداره و قاب های غیر استاندارد در و پنجره جلو گیری کرد .

استفاده از سقف کاذب

                اجرای صحیح سقف کاذب در ساختمان ها می تواند به میزان قابل توجهی مصرف سوخت را کاهش دهد سقف کاذب با حذف بخشی از فضای مورد سرمایش و گرمایش میزان مصرف انرژی را که برای این منظور به کار می رود کاهش می دهد سقف کاذب در طبقات فوقانی می تواند از انتقال حرارت بین فضای داخل خارج ساختمان بکاهد .

                استفاده از عایق های حرارتی در سقف های کاذب و اجرای صحیح و بدون درز این گونه سقف ها تبادل حرارتی را کاهش می دهد .

بهینه سازی مصرف انرژی با عایق
ساختمانها برای ایجاد محیطی سالم و راحت برای کار و زندگی مردم ساخته شده اند. فضای داخلی باید از نظر شرایط آسایشی ثابت باشد، برخی از این شرایط عبارتند از: دمای مناسب، تهویه مناسب، عاری از آلوده کننده های محیطی و رطوبت، سکوت و آرامش محیط و نور مناسب. از آنجا که در بسیاری از کشورها، ساختمانها بیشتر از 40% سهم کل انرژی را مصرف می کنند، برنامه های جدی برای کاهش مصرف انرژی در این بخش وجود دارد و هدف این است که با در نظر گرفتن کاهش منابع، هم سلامت و بهداشت و هم شرایط آسایش ساختمان، با حداقل مصرف انرژی تأمین شود.                                از سایر مسایل مهم در این زمینه، هدایت حرارتی از طریق رسانایی، تابش و همرفت، پل های حرارتی، مقاومت حرارتی، انرژی و پنجره و... است. به همین منظور طراحی ساختمان باید با توجه به آب و هوای سرد صورت گیرد و برای جلوگیری از اتلاف حرارت در مواقع سرد سال توجه به ظرفیت حرارتی و عایق حرارتی در ساختمان سازی ضروری است و در صورت طراحی صحیح اقلیمی در بقیه سال (مواقع گرم) نیاز به دستگاههای مکانیکی جهت برقراری شرایط آسایش در فضاهای داخلی ساختمان، احساس نمی شود. همچنین در اکثر ساختمانهای متداول و معمولی در ایران، به کار بردن یک لایه عایق حرارتی به ضخامت 5 سانتی متر، بیشتر از 7 درصد صرفه جویی در مصرف سوخت را دنبال خواهد داشت. نهایتاً، این مسئله بسیار مهم است که مصرف کنندگان متوجه شوند که رفتار صرفه جویانه آنها به واحد لیتر و کیلو وات است، ولی به زبان پول، معادله صرفه جویی و به زبان محیط، به معنی حفاظت از محیط زیست و کاهش دی اکسید کربن و سایر مواد آلاینده است. 1ـ طراحی ساختمان: طراحی ساختمان از اهمیت ویژه ای در به حداقل رساندن مصرف انرژی دارد، زیرا طراح با توجه به دستیابی به بهینه مصرف انرژی، به گونه ای مؤثر باید با محیطمربوطه ارتباط داشته باشد و با دید باز به طراحی ساختمان بپردازدکه با توجه به فضای اطراف ساختمان وسمت و سوی آن و فضای اشغال شده ساختمان بتواند به بهینه ی انرژی و از سوی دیگر به نظر کارفرما به همه ی این موارد تا حد امکان پاسخگو باشد و یک قدم مثبت در صرفه جویی انرژی بردارد.                            2ـ سمت قرار گرفتن ساختمان: دانسته ایم مطلب مهم است که طی آمار ارائه شده، ساختمان های شمالی در طی روز و شب با دریافت میانگین 2/78 درصد از روشنایی خورشید، گرم ترین ساختمانها می باشد که این مطلب می رساند که در روزها، منازل شمالی بالاترین میزان تابش خورشید را دریافت کرده و به همین میزان در این منازل کمترین سوخت نسبت به منازل دیگر (شرق، غرب، جنوب) مصرف می شود. به همین دلیل باید در احداث ساختمان ها، سمت قرار گرفتن ساختمانها را با توجه به بهینه سازی انرژی تعیین کرد. 3ـ سمت قرار گرفتن پنجره ها: سمت قرار گرفتن پنجره ها از استفاده ی بهینه از روشنایی و میزان حرارت خورشید بسیار حائز اهمیت است این عمل با استفاده از گرمیا خورشید در زمستان قابل بررسی است. زیرا سطح مناسب پنجره ها در مناطق سردسیر در فصول مختلف و از جمله در زمستان در مصرف سوخت تا اندازه ای صرفه جویی می نمایند، در این مورد باید حتی الامکان از قرار گرفتن سمت پنجره ب محیط باز پرهیز گردد. 4ـ استفاده از گیاهان در پوشش ساختمان: در نماهای ساختمان ها، پوشش گیاهی عامل مهمی در عایق کاری حرارتی ساختمانها بکار برده می شود. اما این گیاهان باید خزان ناپذیر باشند، عیب بزرگ این است که اگر باد تندی بوزد ممکن است کلیه ی این گیاهان از بین رفته و نابود شوند و به همین علت باید از آنها مراقبت ویژه ای نمود، زیرا که از منابع خوب صرفه جویی انرژی می باشد.                                        5ـ استفاده از سقف کاذب: نصب سقف کاذب می تواند تا اندازه ای از انتقال حرارت بکاهد و همچنین می تواند بخشی از فضای سرمایش وگرمایش انرژی را بکاهد و این نکته حائز اهمیت است که سقف کاذب در طبقات فوقانی می تواند از انتقال حرارت بین فضای داخل و خارج ساختمان بکاهد. به این منظور یکی از روش های صرفه جویی در مصرف انرژی است. 6ـ استفاده از پنجره های دو جداره و قاب استاندارد: در کشورهای صنعتی دنیا اغلب پنجره ها در ابعاد کوچک و دو جداره ای می باشند ولی در کشورهای جهان سوم می بینیم که ابعاد پنجره ها اغلب بزرگند و دارای شیشه های معمولی می باشند. ولی این عامل به نظر ساده و در صرفه جویی سوختن و همچنین در جلوگیری از ورود صوت و گرد و غبار نیز اهمیت دارد و یکی از روش های مهم صرفه جویی سوختن می باشد. اگر پنجره ها کاملاً در ابعاد استاندارد و شیشه ها نیز دو جداره باشند، مسلماً از میزان مصرف انرژی می کاهد. در اینجا حائز اهمیت است که یادآوری شود که درزهای بین شیشه ها وقابل ها به طور کامل مسدود شود و اگر نه باعث مصرف انرژی بیشتر انرژی و ورود گرد و غبار به درون ساختمان میشود. 7ـ استفاده از فضای خالی در بین دیوارها مطابق با استانداردهای جهانی: در این روش در بین دیوارهای اصلی و فرعی ساختمانها با توجه به استانداردهای موجود در جدول زیر می توان فضاهای خالی وبا صرفه اقتصادی جهت استفاده ی بهینه از انرژی بکار برد. این روش سبب ایجاد جریان همرفتی در بین دیوار می گردد و هر چه ضخامت لایه کم و مقدار رسانایی در این قسمت زیادتر باشد، جریان همرفتی بیشتر است و تبادل حرارتی ثابت می ماند. این فضای خالی همچون یک عایق سبب می شود که گرما و سرما از بین دیوارها عبور نکنند و انرژی موجود در مکان مورد نظر ثابت بماند.