اصول مدیریت

مدیریت فرایند به کارگیری مؤثرو کارآمد منابع مادی وانسانی در برنامه ریزی سازماندهی بسیج منابع وامکانات هدایت و کنترل است که برای دستیابی به اهداف سازمانی و بر اساس نظام ارزشی مورد قبول صورت می گیرد.  

واقعا باید گفت ؛که در ابتدا انسانها درباره مدیریت چقدر میدانند؟دانش مدیریت تا چه حد علمی است و آیا مدیریت علم است یا هنر؟ بخشی از مدیریت را میتوان از طریق مدریت آموزش فرا گرفت و بخشی دیگررا ضمن کار باید آموخت در واقع بخشی را که با آموزش فرا گرفته می شود علم مدیریت است . و بخشی را که موجب به کار بستن اندوختها در شرایط گوناگون می شود هنر مدیریت می نامند. «به عبارتی دیگر سخن علم دانستن است و هنر توانستن .»

برنامه ریزی

هنگامی که آدمی در مسیر رشد عقلانی خود به ضرورت برنامه ریزی در زندگی خویش پی برد، آن را در نظام های اجتماعی به عنوان ابزاری در خدمت مدیریت و رهبری ، مورد توجه قرار داد و امروز می بینیم که ساختار وجودی سازمان ها پیچیده گشته اند ، که بدون برنامه ریزی های دقیق نمی توانند به حیات خود تداوم بخشند.  

تعریف برنامه ریزی

برای دست یافتن به هدف مورد نظر ، باید قبل از تلاش فیزیکی یا اقدام به انجام کار، تلاش ذهنی یا برنامه ریزی کافی صورت بگیرد.« برنامه ریزی شالودۀ مدیریت را تشکیل می دهد ».

فلسفۀ و ضرورت برنامه ریزی

فلسفۀبرنامه ریزی به عنوان یک نگرش و راه زندگی که متضمن تعهد به عمل بر مبنای اندیشه ، تفکر و عزم راسخ به برنامه ریزی منظم و مداوم می باشد ، بخش انفلاک ناپذیر مدیریت است؛ فرد و سازمان برای رسیدن به اهداف خویش نیاز به برنامه ریزی دارند ، بنابراین ضرورت برنامه ریزی ، برای رسیدن به جز ئیترین اهداف یک واقعیت انکار ناپذیر است . نیاز به برنامه ریزی از این واقعیت نشأت گرفته است .« همۀ نهادها در محیطی متحول فعالیت می کنند».

سازماندهی

انسان ذاتاً کنجکاو است با حواس پنجگانۀ خود به جستجو در دنیای اطرافش پرذاخته تلاش می کند تا مشاهداتش را در قالب های منسجم نظم بخشد . انسان امروزی نه تنها نیمی از روزش را به همکاری در تلاش های گروهی می گذراند بلکه نیم دیگر را به تماشای تلویزیون ، خواندن روزنامه و کتاب یا به مجامع عمومی برای سرگرمی سپری می کنند که همگی حاصل تلاش گروهی انسانها در واحدهای سازمانی است . نظریه پردازان سازمان از حوزه های گوناگون نظیر : مدیریت ، روانشناسی ، جامعه شناسی ، علوم سیاسی، اقتصاد، مردم شناسی، مهندسی ، مدیریت بیمارستانی و ... پدید آمده اند و هر یک چیزی براین موضوع افزوده اند .

تعریف سازماندهی

سازماندهی ، فرایندی است که طی آن تقسیم کار میان افراد وگروه های کاری و هماهنگی میان آنان ، به منظور کسب اهداف صورت می گیرد .  

انواع مختلف سازماندهی

روش های بسیار متفاوتی برای دسته بندی سازمان ها هست ؛ سازمان رسمی و سازمان غیر رسمی سازمان رسمی وغیر رسمی :سازمان رسمی را مسؤلین به طور قانونی بنیانگذاری و تصویب می کنند و در آن تعداد مشاغل ، حدود وظایف و اختیارات و چگونگی انجام آن مشخص می شود . ساختارهای رسمی در واقع تخیلی هستند زیرا سازمان آن گونه که پیش بینی عمل نمی کند ؛ اما سازمان های غیررسمی بیانگر حالت واقعی است، یعنی چگونگی عمل سازمان را به طور واقعی نشان می دهد . بعد از انکه ساختار رسمی ایجاد می شود ، سازمان غیر به طور طبعیی در چارچوب آن پدیدار میگردد؛ سازمان غیر رسمی حاصل تعامل اجتماعی مداوم است و ساختار رسمی تعدیل ، تحکیم یا گسترش می دهد .  

تعریف سازمان رسمی :

در سازمان رسمی ، مدیر روابط سازمانی را به طور مکتوب و به کمک نمودار با دقت هر چه بیشتر برای کارکنان تشریح می کند . تغیرات بعدی در صورت لزوم می تواند به طور رسمی یا غیر رسمی انجام شود .  

تعریف سازمان غیر رسمی :  

دراین سازمان ، مدیر روابط سازمانی را به طور شفاهی برای کارکنان توضیح می دهد و این روابط را بر حسب نیاز تغییر می دهد .

برنامه ریزی فرایندی است که به موجب آن شما آینده خود را دائماً می سازید « روجرفریتز»

کنترل چیست؟

پنج وظیفه اصلی مدیران عبارتند از: برنامه ریزی،سازماندهی، تأمین نیروی انسانی، رهبری و کنترل.

با وجود اهمیت تقریباً یکسان این وظایف، برنامه ریزی نسبت به بقیه اولویت دارد چون سایر وظایف مدیریت پـس از برنامـه ریـزی و بـه منظـور تأمین اهـداف پیش بینی شده آغاز می شوند. برنامه ریزی بدون سازماندهی و انتخاب افراد مناسب برای انجام فعالیت ها و برنامه ها و هم چنین عدم نظارت بر اجرا، امری زاید می باشد.

سیستم سنجش عملکرد یک سیستم کنترلی است و در مدیریت عملکرد از سیستم های کنترلی استفاده می شود. به منظور روشن شدن نقش سیستم سنجش عملکرد در سازمان ها، مفهوم کنترل و دلایل نیاز سیستم های مدیریت به کنترل بررسی می‌شود.

کنترل فرایندی مستمر برای اطمینان از انطباق نتایج واقعی با برنامه های پیش بینی شده است. کنترل ابزاری برای ارزیابی اثربخشی و کارایی سایر فعالیت های مدیریت، یعنی برنامه ریزی، سازماندهی، تأمین نیروی انسانی و رهبری است.

کنترل : مراتب و مصادیق آن

کنترل دارای گستره وسیع و مراتب و اشکال گوناگونی می باشد که از آن جمله می توان به : نظارت و هدایت حین اجرا، اندازه گیری فعالیتها، فرایندها و نتایج، مانیتورینگ، انواع ممیزی، ارزیابی، رسیدگی و بازنگری و ... و روش های کسب اطمینان از حصول اهداف و برنامه ها و اجرای اصلاحات مورد نظر اشاره کرد.

فرایند کنترل

فرایند کنترل در سه سطح مطرح می شود :

1) سطح استـراتژیک

فرایـنـدی اسـت کـه بـه منـظـور کنـترل روند تصـمیـم گـیـری ها وتعیین هـدفهای کلـی سـازمـان یـا تـدویـن مجـدد استراتژی های بلندمدت در رسیدن به هـدفهای سـازمان صـورت می گیرد.

برای انجام این نوع کنترل، فعالیتهای فرعی به شرح زیر بر اساس برنامه تعیین شده باید اجرا شوند:

الف)کنترل صحت مفروضات پایه ای برنامه‏ریزی‏استراتژیک

با توجه به اینکه استراتژی‏ها بر پایه و بر اساس یکسری مفروضات بنا می‏شوند، لذا اولین بعد مفهوم استراتژی که بایستی‏کنترل شود، مفروضات برنامه‏ریزی‏‏می‏باشد. مفروضات برنامه‏ریزی ‏بر دو اساس وضعیت داخلی‏ و وضعیت محیطی (پیش‏بینی شده) سازمان تعیین می‏گردند و ممکن است این مفروضات به صورت غلطی‏نتیجه‏گیری‏شده باشند یا اینکه بدلیل تغییرات جدید، اعتبار خود را از دست داده باشند. لذا در این فعالیت فرعی صحـت و اعتبار مفـروضات برنامه‏ریزی‏با توجه به شایستگیهای‏کلیدی‏مؤسسه و اقتضائات محیطی‏مورد بررسی و کنترل قرار می‏گیرند.

ب) کنترل تغییرات درونی‏ و بیرونی

یکی دیگر از ابعاد استراتژی‏ها که بایستی‏مورد بررسی و کنترل قرار گیرد، بررسی‏اثر تغییرات درونی‏ و بیرونی، که در شکل تغییرات در قوت‏ها و ضعف‏ها وتهدیدها بروز می‏نماید، می‏باشد. باتوجه به اینکه استراتژی‏های‏سازمان بر اساس وضع موجود و پیش‏بینی شده‏ طراحی می‏شود، لذا تغییرات وضع موجود یا وضعیت پیش‏بینی‏شده موجب تغییر در گزینه‏های‏موجود می‏گردد، که بایستی اثر این تغییرات محیط مورد بررسی و در صورت لزوم برای تعریف مجدد استراتژی‏ها به کار گرفته‏ شود.

ج) کنترل صحت اجرای‏فرایند برنامه‌ریزی ‏استراتژیک

سـازمانها بدون اجـرای صحـیـح استراتـژی های تدوین شده نمی توانند به اهداف مورد نظر خود دست یابند، پس در زمینه اجرای صحیح استراتژی ها نیز به نظام های کنترلی نیاز داریم.

د) بررسی ‏ادواری‏جامع استراتژی‏ها (بازنگری استراتژیک)

برای کنترل کلی و سیستماتیک و در نظر گرفتن تعاملات تمامی ابعاد استراتژی ها، شامل مفهوم و اجرا، بازنگری استراتژیک پس از طی یک دوره خاص از اجرای استراتژی ها به صورت ادواری صورت می گیرد. [1]

2) سطح فرآیندی

فرایندی است که به وسیله آن مدیریت اطمینان می یابد که اهداف و استراتژی های تعیین شده از طریق زنجیره ای از فرایندهای مورد نظر به شکل برنامه های عملیاتی توسط واحدهای مختلف سازمان جاری می شوند. در این سطح، کنترل توسط مالکان فرایند و تحت نظر مدیریت سازمان صورت می گیرد.

3) سطح وظیفه ای

فرایندی است برای اطمینان از اینکه در راستای برنامه عملیاتی و جاری سازی برنامه ها به منظور نیل به اهداف و استراتژی‌ها، وظایف مشخص واحدهای وظیفه ای به طور مؤثر و مناسب انجام یافته است.

نظام کنترل مدیریت

نقش مدیریت درکنترل ، « کنترل مدیریت » و نظامی که درکارهایی از قبیل جمع آوری ، تجزیه و تحلیل و ارزیابی اطلاعات برای استـفاده ازآن درکنـترل فعـالیتهـای سـازمـان می کـوشد ، « نظام کنترل مدیریت » نامیده می شود.

کنترل مدیریت شامل کلیه روش ها و دستورالعمل های لازم، ازجمله نظامهای کنترل مدیریت است که برای اطمینان یافتن از انطباق آنها با استراتژی ها و خط مشی های سازمانی مورد استفاده قرار می گیرد و نظام کنترل مدیریت یک فرایند و ساختار منظم سازمان یافته است که مدیریت درکنترل مدیریت به کار می گیرد.

نقش هدفها واستراتژی هادر کنترل مدیریت

سازمانها به هدف هایی نیازمندند که به صورت بیانیه هایی، نشان دهنده دلیلی برای بقای سازمان می باشند. این چنین بیانیه‌هایی برای هماهنگی، هدایت و بهینه سازی هدف برای اعضای سازمان طرح ریزی شده است. برای هماهنگی فعالیتهای سازمان در راستای هدفها، سازمانها استراتژی هایی را تدارک می دهند که مدیریت سازمان،آنها را برای رسیدن به هدفها دنبال می نماید.

استراتژی ها شکل «خط مشی ها» و « برنامه ها» را به خود می گیرند واین دو مبنای انواع مختلف کنترل مدیریت و نظامهای کنترل مدیریت را تشکیل می دهند. فرایند کنترل مدیریت در رابطه با میل به هدف های سازمان از طریق اجرای استراتژی ها ممکن است. تا حد ممکن، نظـام کـنترل مدیـریت می بـایستی بـه نحوی طرح ریزی شود که برای استراتژی های مشخص درهر سازمان مناسب بوده ومدیران باید دریابنـد که چـگونه استـراتژی ها فراینـد کنترل مدیریت را تحت تأثیـر قرار می‌دهند. طراحـان نظام بـایستی اطمینـان یابند که نظام های کنترل مدیریت با هدفهای سازمان تجانس داشته و به آنها منتهی شود. [ 2]

متغیرهای کلیدی در طراحی کنترل مدیریت

با توجه به اینکه نظامهای کنترل مدیریت باید به نحوی طرح ریزی شوند که با ارائه اطلاعاتی در زمینه ارزیابی عملکرد سازمان،رسیدن به اهداف را ازطریق اجرای استراتژی ها تسهیل نمایند پس باید ارائه کننده سنجش های مناسب باشند. که در این راستا تعریف معیارها و شاخص ها به منظور کنترل میزان دستیابی به اهداف و استراتژی ها اهمیت ویژه می یابد.

چنانچه قصد پرورش استراتژی ها و اجرای به موقع و درست آنها را داریم، سنجش های نظام کنترل مدیریت می بایستی با متغیرهای کلیدی در فعالیت های سازمان ارتباط داشته باشند.

تشخیص متغیرهای کلیدی مستلزم آگاهی کامل از وضعیت اقتصادی سازمان خواهد بود . متغیرهای کلیدی ممکن است عوامل داخلی یا خارجی باشند. متغیرهای کلیدی داخلی دراصل نقطه های خطرجویی در کل نظام یک سازمان هستند که فعالیتها ممکن است در آنجا از کنترل خارج شده و یا از برنامه های مدیریت منحرف شده باشند. متغیرهای کلیدی خارجی، عواملی هستند که به میزان زیادی از کنترل مستقیم سازمانها خارج هستند. [3]

متغیرهای کلیدی دارای ویژگیهایی به این شرح هستند:

1) در شرح علل موفقیت و شکست سازمان، از اهمیت زیادی برخوردارند.

2) اغلب به سبب دلایلی که توسط مدیران کنترل ناپذیرند، به سرعت تغییر پذیرند.

3) زمانی که تغییری رخ می دهد، به اندازه ای اهمیت می یابند که به کنش فوری نیاز می باشند.

4) متغیـر یا به طـور مستـقیم و یااز طریق جانشین سنجـیده می شود. به طور مثال رضایت مشتری به طور مستقیم قابل سنجش نیست،اما جانشین آن یعنی « تعداد دفعات برگشت از فروش » یک متغیر کلیدی است. [4 ]

یکی از راههای تشخیص متغیرهای کلیدی این است که به کارهایی که شرکت می کند، بنگریم و بپرسیم که چرا مشتریان علاقه مند به پرداخت در مقابل وظایف انجام شده در شرکت هستند.

همچنین این سؤال مطرح است که آیا شرکت،در مقایسه با رقبای خود، حجم فروش یا سود مناسبی دارد.

نگرش دیگری که برای شناخت متغیرهای کلیدی وجود دارد، بررسی راههای تصمیم گیری است. مدیریت چه عواملی را درتصمیم گیری، مهم در نظر میگیرد؟ منابع درآمد شرکت برای جبران هزینه های آن و تحصیل سود کدامند؟

سؤالاتی از این قبیل به تشخیص عواملی که در موفقیت شرکت در دنیای رقابت مهم است، کمک می کند.

از فهرست بلند پاسخ به این پرسش ها، طراح نظام کنترل مدیریت آنهایی را انتخاب می کند که دارای ویژگی «اهمیت»، «تغییرپذیری»،« نیاز به کنش فوری»و« سنجیدنی» باشند. اینها متـغیرهـای کلیدی هستنـد. سنـجش و گـزارش دهـی کارکـرد آنهـا، نظام کنترل مدیریت را قـادر می سازد تا استراتژی های سازمان را از طریق انگیزش کنترل متغیرهای کلیدی که درارتباط با موفقیت استراتژی هستند، اجرا کنند.

متغیرهای استثنایی

علاوه بر متغیرهای کلیدی، نظام کنترل مدیریت ، اطلاعاتی را در زمینه متغیرهای دیگری ارائه می دهد که به جز در موارد استثنایی، نیـاز به توجه خـاص مدیریتـی ندارند. اینها «متغیرهای استثنایی» هستند و به همان صورتی که متغیرهای کلیدی شناسایی می شوند ، مشخص می شوند.

مدیریت و رهبری

"رهبر آنست که کارهای خوب و درستی را انجام می دهد٬ درحالیکه مدیر کسی است که کارها را به خوبی انجام می دهد"

در اصل رهبر کسی است که وضعیت موجود را آنگونه که هست نمی بیند٬ بلکه آن را طوری می بیند که باید باشد. مثلا کسی که فکر می کند برای توسعه فلان شهر لازم است فلان مکان فرهنگی در یک محل خاص و با یک خصوصیات ویژه احداث شود٬ دارای یک چشم انداز و یا می شود گفت یک رویا می باشد و جالب است که بدانیم همین امر اولین قدم برای احراز نقش رهبری است. دومین قدم اینست که فرد بتواند دیگران را متقاعد کند که وجود این مکان با این ویژگیها ضروری است. دراین مرحله فرد برای رهبر شدن کافیست که فقط بتواند یک قدم دیگر بردارد و آنهم اینست که فضایی را ایجاد کند که درآن علاقه مندان به این طرح روی چگونگی عملی کردن پروژه فکر کرده و هر یک گوشه ای از کار را بگیرند. حالا اینجا مدیر کسی است که بتواند با استفاده از منابع مالی و پرسنلی موجود٬ طرح را دقیقا مطابق نقشه طراحی شده اجراء کند. با توجه به این موارد می توان نتیجه گرفت که اولا رهبری بدون مدیریت مانند خوابی است که هیچوقت تعبیر نمی شود و مدیریت بدون رهبری نیز مانند رها کردن تیری در تاریکی است که احتمال عدم توفیق آن در رسیدن به اهداف مورد نظر بسیار است. دوما اینکه مدیران الزاما رهبر نیستند و رهبران نیز حتما لازم نیست که در جایگاه مدیریت باشند.

هماهنگی

          برای ایجاد هماهنگی از منطق استفاده می‌شود . منطق ابزاری برای کاهش خطای ذهن است و نقش عمده آن ایجاد هماهنگی و انسجام در ادراکات می باشد . هر منطقی رابطه بین مقدمات و نتایج را ملاحظه می‌کند ، لذا خصلت مشترک همه آنها دلالت است .         

●هماهنگی معیار صحت

برای ایجاد هماهنگی از منطق استفاده می‌شود . منطق ابزاری برای کاهش خطای ذهن است و نقش عمده آن ایجاد هماهنگی و انسجام در ادراکات می باشد . هر منطقی رابطه بین مقدمات و نتایج را ملاحظه می‌کند ، لذا خصلت مشترک همه آنها دلالت است . دلالت امری حقیقی و دارای سه خصوصیت کلی انکارناپذیری ، شمولیت و ثبوت می باشد . منطق ، ‌قوانین درست حرکت ذهن را بیان کرده و فایده عملی اصلی آن پیشگیری از خطای تفکر است . وظیفه منطق در حوزه تعاریف این است که طرز تعریف صحیح یک معنی و مفهوم را بیان کند .

البته خود تعریف بر عهده منطق نیست بلکه از وظایف فلسفه (به معنی عام) می باشد . در این خصوص صرفا" تعیین حدود و دسته بندی ها بعهده منطق می باشد . بشر از دیرباز حتی قبل از اینکه منطق مدونی داشته باشد ، ‌مطالب را درک و بر ضرورت دقت در صحت و سقم و راست و دروغ بودن آنها توجه داشته است . ملاحظه صحت و سقم مفاهیم ، استنتاجات و معیار صحت آنها وی را بر آن داشت تا با توجه به ضرورت ایجاد هماهنگی درونی و بیرونی در نظام ادراکات ، ‌به دنبال کشف طرح قوانین استدلال صحیح و تدوین آنها برآید . این قوانین در مسیر رشد تدریجی خود ، کم‌کم به صورت دسته‌هایی منظم و مدون تحت عنوان منطق درآمد . به این ترتیب ، ‌منطق نقش تردید زدایی و رسیدن به یقین و جزمیت را نیز ایفا می‌کند .

یکی از علل تفاوت منطق‌ها وجود موضوعات مختلف است . ادراکات انسان دارای سه موضوع و مقوله به شرح زیر است :

مقولات قلبی (حالات)

مقولات نظری (مفاهیم)

مقولات عینی (اشیاء)

این سه تحت یک کل منسجم و هماهنگ به عنوان نظام ادراکات قرار می‌گیرند . یکی از وظایف عمده منطق ایجاد هماهنگی در ادراکات انسان است . چنانچه منطق‌های سه‌گانه قلمرو ادراکات با هم مرتبط و سازگار نباشد موجب تشتت در ادراکات و تناقض درونی و بیرونی قلمروهای آن می‌شود . با توجه به ضرورت بازگشت منطق‌ها بر مبنای مشترک معلوم می‌شود که هر منطق نسبت به آن مبنا جایگاه خاص دارد و مهم تر اینکه این مبنای مشترک که عامل هماهنگی و انسجام منطق‌ها و در نتیجه ادراکات است باید بر نظام منطق حاکم باشد .

با توجه به اینکه انسان ناگزیر از حرکت است و فقط کیفیت حرکت را در جهت مطلوب خود تعیین می‌کند (نه ذات حرکت را) ، در نفس عمل و حرکت انسان ، مساله صحیح و غلط نهفته است که این مساله با مفاهیمی از قبیل رشد ، کمال ، ‌سعادت و یا نقص ، نزول ، هلاکت و غیره بیان می شود . بنابراین ،‌ انسان نیازمند داشتن معیار صحت است تا اعمال ،‌ رفتار و مقدم‌تر از آن ادراکاتش را با آن سنجیده و شکل دهد . با این وصف ، روشن می‌شود که معیار صحت مقدم‌ بر منطق است زیرا اساساً منطق برای این است که نتیجه ، مطابق با معیار صحت باشد . ولی چنانچه منطق را مقدم بر معیار صحت فرض کنیم ، صحت و ارزش منطق و قوانین آن زیر سئوال می رود . در این خصوص که معیار صحت چیست احتمالات مختلف بیان شده است :

برخی وقوع را معیار صحت دانسته و اصالت عملکرد عینی را می‌پذیرند .

بعضی دیگر مفید بودن را معیار صحت دانسته و اصالت فایده را پذیرفته‌اند .

برخی دیگر تداوم‌ ، تکامل ، موافقت با انتظار را معیار صحت می دانند .

عده‌ای نیز رای اکثریت را معیار صحت دانسته و بر نظر اکثریت به عنوان ملاک تشخیص و تفکیک صحیح از غیر آن گردن می‌نهند .

گذشته از مفاهیمی که در توضیح هر یک از موارد فوق قابل طرح است ، در بیان اجمالی هماهنگی به معنی هم‌سویی ، سازگاری و تناسب با جهتی خاص است . به عبارت دیگر هماهنگی ، مناسب داشتن یک کیفیت با کیفیت دیگر از جهتی خاص است . در منطق نیز ، سازگاری چند کیفیت (مقدمات) با کیفیت آخر (نتیجه) برای رسیدن به وحدتی خاص و هدفی مشترک را هماهنگی گویند .

●هماهنگی معیار هم‌افزایی

در نگرش سیستمی ارتباط بین اجزاء ، نحوه ترکیب و چگونگی سازمان یافتگی اجزاء ، خاصیت‌هایی را به ظهور می‌رساند که در تک تک اجزای سیستم به تنهایی و یا در جمع جبری آن ، موجود نیست و این خاصیت‌ها ناشی از کار دسته جمعی و هماهنگ بین اجزاست . صاحب‌نظری به نام ولز سه منبع را به عنوان منابع هم افزایی در سازمان بیان می‌کند که عبارتند از : عملیات مشترک۱، قابلیت منحصر به فرد۲، و ارزش‌ها و تصویر مشترک۳. اما هر یک از این منابع نقطه شروع را برای ایجاد هم‌افزایی معرفی می کنند و نمی توانند رابطه بین عناصر سازمان را هم به صورت عمودی و افقی و هم به صورت درونی و بیرونی توضیح دهند . ولی موضوع "هماهنگی" به راحتی به صورت "هماهنگی درونی و بیرونی" و " هماهنگی افقی و عمودی" ،‌ قابل توسعه می‌باشد و مجموع این هماهنگی‌ها موجب هم افزایی در هر سیستمی می شود . نمایش شماره ۲ در صفحه بعد این رابطه را نشان می دهد .

۱) Shared Operations

۲) Distinctive Competence

Shared Image Values(۳

●مفهوم هماهنگی

یکی از روش‌های دسته‌بندی تئوری‌های مدیریت ، دسته بندی آنها براساس تفکر و نگرش است که عبارتند از :

۱- نگرش فرآیندی به مدیریت

۲- نگرش انسانی به مدیریت

۳- نگرش کمی به مدیریت

۴- نگرش استراتژیک به مدیریت

۵- نگرش سیستمی به مدیریت

۶- نگرش اقتضایی به مدیریت

نگرش استراتژیک ، ‌رویکردی عام است که موضوعات را در دو سطح مفهومی و مصداقی طبقه‌بندی می‌کند (امری که در نگرش‌های قبلی واضح و روشن نبود) و در تمامی علوم می‌تواند کاربرد داشته باشد . در واقع ، هدف از چنین نگرشی توجه به موضوعات پیرامونی در سطح نظری و عملی می باشد . بر این اساس ،‌ ملاک‌هایی که در ادبیات مدیریت برای تفکیک استراتژی از عملیات مطرح می شود مانند سطح (کلان یا خرد) ،‌ زمان (بلند مدت یا کوتاه مدت) ، اهمیت (با اهمیت یا بی ‌اهمیت) ، سلسله مراتب سازمانی (سطح بالا یا پائین سازمانی) ، توجه به محیط (توجه کم یا زیاد به محیط) و از این قبیل نمی توانند مبانی معقولی برای تعیین ضابطه استراتژیک بودن موضوعات باشند . چه اینکه ممکن است فعالیتی ، بلند مدت ولی در عین حال عملیاتی باشد مانند برنامه‌ریزی پروژه‌های سدسازی که جزئیات تمامی فعالیت‌ها را در شبکه‌ای پیچیده برای سال‌های آتی تعیین می کند . بنابراین ، به نظر می رسد ملاک و ضابطه تشخیص و تعیین استراتژیک بودن موضوعات در ذهنی / عینی بودن آنها نهفته و می تواند ملاک مناسبی برای تمایز نگرش‌های عملیات از استراتژیک محسوب گردد . تئوری‌های استراتژیک میان دو سطح عینیت و ذهنیت تفاهم و وحدت ایجاد می‌کنند . نگرش استراتژیک مسائل به دو سطح استراتژیک و عملیات تقسیم می‌شوند. سطح استراتژیک (مفهومی) مربوط به مسائل ذهنی است و سطح عملیات ، مسائل عینی را تحت پوشش قرار می دهد .

سطح استراتژیک می تواند مبنای عمل قرار گیرد و زمانی نتیجه مطلوبی از این کار حاصل خواهد شد که در این سطح (سطح مفهومی و نظری) طرح و تصمیم درستی (به مقتضای شرایط ، هماهنگ با همه ابعاد و اعضای سیستم و متکی بر علم مدیریت) اتخاذ شود .

سطح عینیت قاعدتاً ، تابع سطح ذهنیت است اما ممکن است الزاماً آنچه را که در آن سطح تجویز شده به اجرا در نیاورد و به این ترتیب ممکن است چهار حالت روی دهد (نمایش شماره ۴) که تنها در یک حالت نتیجه تعامل دو سطح استراتژیک و عملیاتی ، ‌آن چیزی است که مطلوب تلقی می شود . حال اگر شرایط و مقتضیاتی که یک استراتژی درست و مناسب را رقم می‌زند به این جدول اضافه شود ، پیچیدگی اتخاذ یک تصمیم استراتژیک بیش‌تر نمایان می‌شود .

●چالش هماهنگی

اهمیت هماهنگی تا آنجاست که می‌توان "مدیریت" را معادل "هماهنگی" دانست و وظایف اصلی مدیریت از قبیل برنامه‌ریزی ،‌ سازماندهی ، هدایت و کنترل را از ابزارهای هماهنگی محسوب نمود .

پیش‌فرض نهفته در طرح موضوع اهمیت و ضرورت هماهنگی ، آن است که هماهنگی موجب وحدت گرایی و هم افزایی می‌شود . هدف از طبقه‌بندی و تقسیم موضوعات به عینی و ذهنی کمک به درک مفاهیم مربوط و تخصص‌گرایی در جهت کارایی هر چه بیش‌تر است . تخصص‌گرایی در عین حال مساله تکثرگرایی را در پی خواهد داشت که خود می تواند به تضاد و کاهش بهره‌وری سازمان منجر شود . بنابراین در کنار تقسیم کارها و تخصص‌گرایی ، باید هماهنگی موضوعات با یکدیگر هم حفظ شود . این هماهنگی را باید بتوان هم در داخل یک سیستم و هم در سطح ارتباط آن با سایر سیستم‌ها و کل سازمان برقرار کرد . مساله هماهنگی زمانی نمود بیشتری می‌یابد که به ضرورت آن در سطح عملی و سطح نظری (که خود دارای سلسله مراتب ویژه ای است) توجه شود . برای روشن شدن موضوع ، چنانچه "مدیریت منابع انسانی" را به عنوان یکی از حوزه های کارکردی سازمان در نظر بگیریم ، در نمایش‌های شماره ۶ و ۷ انواع هماهنگی‌ها و نیز انواع روابط موجود بین یک سیستم با سایر سیستم‌ها را نشان می دهد.

در ادبیات استراتژی منابع انسانی تحقیق‌هایی درمورد پنج رابطه زیر انجام شده است که در شکل ۷ مشخص شده است :

رابطه۱ : میان استراتژی منابع انسانی و استراتژی سازمان ، برای ایجاد هماهنگی بیرونی (عمودی)

رابطه۲ : میان استراتژی منابع انسانی و استراتژی سایر واحدهای سازمانی ، برای ایجاد هماهنگی بیرونی (افقی)

رابطه۳ : میان استراتژی منابع انسانی و زیر سیستم منابع انسانی ، برای ایجاد هماهنگی درونی (عمودی)

رابطه۴ : میان زیر سیستم های منابع انسانی ، برای ایجاد هماهنگی درونی (افقی)

رابطه۵ : میان زیر سیستم های منابع انسانی با استراتژی‌های سازمان ، برای ایجاد هماهنگی بیرونی (عمودی) .

برقراری هماهنگی همواره یکی از نگرانی‌های مدیران سازمان ها بوده است . سئوال اساسی این است که مدیران چگونه می توانند بین شرایط محیط و قابلیت‌های درونی سازمان هماهنگی به وجود آورند تا عملکرد سازمان را بهبود بخشند؟ چگونه به گزینه هایی برای هماهنگی استراتژیک می‌رسند؟ در واقع متدولوژی‌ها و الگوهای هماهنگی چه می‌توانند باشند؟ در بخش‌های بعدی سه دسته از الگوهای برقراری هماهنگی بررسی می‌شوند . این الگوها عبارتند از :

الف. الگوهای عقلایی هماهنگی (Rational model)

براساس الگوی عقلایی (منطقی) ، استراتژی بر مبنای فرآیندهای رسمی و تصمیم‌گیری عقلایی تدوین می شوند (یا دست‌کم باید بدین‌گونه تدوین شوند) . در فرآیند تدوین استراتژی در سطح سازمان به نیازهای سازمان توجه می‌شود و آنها را معرفی می کند . در این رویکرد ، ‌بین استراتژی سطح سازمان و استراتژی های سطوح پایین‌تر ، یک رابطه یک طرفه و از بالا به پایین (آبشاری) وجود دارد و استراتژی سطوح پایین تر براساس استراتژی سطح سازمان (اگر چه نه به صورت کامل) تدوین می گردند . در این راستا ماموریت‌ها ، ‌استراتژی‌ها و سیاست‌های سطوح پایین‌تر در جهت سازگاری با هدف‌های سازمانی تدوین می شوند .

ب. الگوهای طبیعی هماهنگی (Natural model )

برای اینکه استراتژی‌ها دقیق‌تر شوند و به واقعیت نزدیک‌تر باشند یا به اصطلاح عملی‌تر شوند ، مجبور هستیم عوامل دیگری به غیر از استراتژی‌های سطوح بالاتر به الگو اضافه کنیم . به این عوامل اضافه شده ، "عوامل موقعیتی یا نهادی" می‌گویند .

ج‌. الگوهای نقاط مرجع استراتژیک هماهنگی (Strategic Reference Points (SRP

نقاط مرجع ، محل یا نقطه‌ای است که تمام اندازه‌گیری‌ها و انتخاب ها در مقایسه با آن سنجیده می‌شود و نقاط مرجع استراتژیک به عنوان هدف‌ها و نقاط ارجاع هستند که مدیران از آنها در ارزیابی گزینه‌ها ، اتخاذ تصمیمات استراتژیک و در مخابره کردن اولویت‌های سازمانی به افراد کلیدی سیستم‌شان استفاده می کنند . سازمان نقاط مرجع استراتژیک را در جهت دست‌یابی به هماهنگی استراتژیک و یا انجام اقدامات و عملیات‌های مناسب انتخاب می نماید . به عبارت دیگر ، نقاط مرجع استراتژیک ، نقاطی برای هماهنگی هستند واگر همه عناصر و سیستم‌ های سازمان خود را با آن هماهنگ نمایند یک "هماهنگی همه جانبه" به وجود می‌آید . برای یافتن نقاط مرجع استراتژیک در نظریه‌های مدیریت باید به مبنای فلسفی و منطقی تئوری‌های مدیریت مراجعه کرد .

منابع  :

1-   سایت اطلاع رسانی آفتاب :

www.aftab.ir

2-   سایت اطلاع رسانی تدبیر :

www.imi.ir/tadbir

3-   سایت جستجوگر گوگل :

www.google .com

4-   اصول مدیریت ، علی رضائیان – تهران ، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی ودانشگاهها – انتشارات سمت

5-   اصول مدیریت ، علی علاقمند ، انتشارات پیام نور

اصول کنترل کیفیت جامع (دمینگ)

اصول کنترل کیفیت جامع (دمینگ)

2- ایجاد فضای مناسب برای هضم فلسفه جدید مدیریتی در سازمان- فضای مناسب برای برخورد مثبت و توجیهی با چالشهای ناشی از تغییرات تدریجی در اثر اجرای TQM فراهم شود.

3- عدم اتکاء صرف به بازرسی نهایی برای نیل به کیفیت برتر- کنترل، پیشگیری و خودکنترلی در مراحل مختلف کار برای جلوگیری از بروز ضایعات و تولید محصول (خدمات یا نتیجه مطالعات) معیوب لازم است.

4- هزینه منابع (منابع انسانی و مواد اولیه) عامل تعیین کننده در انتخاب آنها نباشد- هدف مدیریت باید کاهش هزینه تمام شده از طریق کاهش هزینه ها در کل فرآیند و واحدهای تابعه باشد، منابع ارزان قیمت ممکن است خود باعث هزینه های بالاتر، ضایعات بیشتر و کار معیوب باشند.

5- بهسازی مستمر سیستم تولید (یا خدمات مطالعات و نظارتی)- تحقیقات مستمر در جهت بهبود کیفیت و بهره وری، کاهش هزینه ها و بهبود بخشی معیارها و استانداردها برای دستیابی به سطح بالاتری از کیفیت

6- انجام آموزشهای ضمن خدمت- داشتن برنامه مستمر آموزش ضمن خدمت برای بهره گیری از روشهای جدید

7- رهبری و هدایت فعالیتهای کارکنان با استفاده از تکنیکهای جدید- ایجاد انگیزش، آموزش، افزایش آگاهی و ارزیابی به منظور رشد مهارتهای کارکنان در استفاده از تجهیزات، تکنولوژی، سخت افزارها و نرم افزارهای جدید

8- از بین بردن ترس و نگرانی در محیط کار-  به منظور رشد خلاقیت و آزادی ابراز پیشنهادات سازنده و مستدل و نهایتا ایجاد محیط کار پویا و شاداب لازم است.

9- حذف محدودیتها و موانع موجود در بین واحدها- پرسنل مختلف در واحدهای مختلف باید بتوانند بدون در نظر گرفتن خشکی و درجه رسمیت بالای ارتباطات سازمانی و با حفظ صمیمت و تفکر همکاری نسبت به گردهمایی و همفکری در جهت حل مشکلات و در راستای اهداف سازمان بصورت گروهی عمل کنند.

10- پرهیز از دادن شعارهای صوری و کم محتوا- شعارهای غیر قابل دسترسی مانند ((انجام کار بدون نقص)) ما را به جایی نمی رساند، به جای این شعارها باید به ریشه یابی نقص و اصلاح سیستم اقدام نمود تا در نتیجه این اقدامات، کار با کمترین نقص انجام شود

11- اکتفا نکردن به ثبات در استانداردها و اهداف مقداری- فرآیندها و فرآورده ها مستمرا باید در حال بهسازی بوده و همه آنها در جهت جلب رضایت و اعتماد مشتری باشند، به یک معیار ثابت نباید بسنده کرد و پس از رسیدن به آن استاندارد باید به دنبال استانداردهای بالاتر رفت.

12- حذف موانعی که بر سر راه ارتباطات بین کارکنان بوده و باعث اختلال درکار می شود- درجه رسمیت ارتباطات سازمانی نباید در حدی باشد که مانع از صمیمت و همکاری در جهت اهداف سازمانی گردد.

13- تهیه و اجرای برنامه ای جامع و توانمند در زمینه بازآموزی و بهنگام کردن دانش و مهارت پرسنل

14- اعلام حمایت دائمی مدیریت از هر گونه بهبود در کیفیت و بهره وری- تمام پرسنل بایستی از فلسفه مدیریت کیفیت جامع (TQM) آگاه و زمینه مشارکت آنها در بهبود مستمر کیفیت، نوآوری و شکوفایی استعدادها فراهم گردد.

اصول مدیریت کنترل کیفیت در قوانین GMP

آنچه مسلم است در یک نظام کیفی مبتنی بر اصول GMP بخش اعظم بندهای استاندارد به سیستم کنترل کیفیت اختصاص دارد. در چنین وضعیتی دپارتمان کنترل کیفیت در یک سازمان همچون یک واحد تولیدی مستقل عمل می نماید که " محصول " آن نتایج آزمایش ها ، بررسی ها و یافته های مختلف دیگر می باشد. برای نیل به این هدف یک دپارتمان کنترل کیفیت نیاز به سه عنصر مهم دارد:

۱- ساختمان، پرسنل آموزش دیده و منابع مالی کافی

۲- تجهیزات و مواد اولیه مناسب

۳- یک برنامه تضمین کیفیت کارآمد و قوی

با وجود این عناصر مدیریت دپارتمان کنترل کیفیت قادر خواهد بود اهداف کیفی یک سازمان را در جهت برقراری استانداردهای تعریف شده پیش برد.

در همین راستا مدیر کنترل کیفیت بایدبا:

۱- ایجاد پست های سازمانی مدیریتی و فنی در جهت اطمینان از عملکرد مطابق با سیستم های کیفی

۲- ایجاد چارت سازمانی و ابلاغ شرح وظایف مکتوب

۳- نظارت و آموزش مستمر

در جهت خط مشی کیفی از پیش تعیین شده سازمان گام بردارد.

کیفیت کنترل و کنترل کیفت

          واژه کیفیت منشأ سردرگمی‌های زیادی است، زیرا در صحبت‌های روزمره معمولاً بر برتری دلالت دارد که البته بسته به قضاوت شخصی فرد یا گروه کوچک است. در این‌صورت واژه کیفیت دارای نوعی ارزش ذهنی می‌شود که تشریح آن به آسانی ممکن نیست، اما اکثریت مردم باور داشته که آن را می‌فهمند و توان تشخیص آن را دارند. 

واژه کیفیت منشأ سردرگمی‌های زیادی است، زیرا در صحبت‌های روزمره معمولاً بر برتری دلالت دارد که البته بسته به قضاوت شخصی فرد یا گروه کوچک است. در این‌صورت واژه کیفیت دارای نوعی ارزش ذهنی می‌شود که تشریح آن به آسانی ممکن نیست، اما اکثریت مردم باور داشته که آن را می‌فهمند و توان تشخیص آن را دارند. در حال حاضر کیفیت در صنعت، تولید و به‌طور فزاینده در حوزه‌های دیگر بار مفهوم دقیق‌تری دارد که به معنای شناسائی ویژگی‌های یک فرآورده یا نوعی خدمت، به‌گونه‌ای که خواسته‌های مشتری را در سطح قابل قبول برآورده کند، تعبیر می‌شود. در این‌صورت کیفیت نوعی ارزش عینی دارد که قابل اندازه‌گیری و سنجش است. سطح این ارزش تلویحاً براساس توافق بین مشتری و عرضه‌کنندگان مشخص می‌شود.

به هر حال کیفیت به‌عنوان مجموع خواست‌های مقبول مشتری دو خصوصیت اصلی دارد. یکی انتظار مشتری که محصول تولیدی باید خواست‌هایش را برآورده کند و دیگری کاستی‌های موجود در محصول که در برآوردن هدف موردنظر با شکست روبرو می‌شود یا که نارضایتی به‌دنبال دارد.

در این راستا صنایع تولیدی به منظور برآوردن رضایت مشتری باید از طریق فرآورده‌های تولیدی در دو جهت، یکی از دیدگاه‌ بیرونی به قصد در نظر داشتن خواست‌های مشتریان فرآورده‌ها و دیگر از دیدگاه درونی به منظور در نظر گرفتن پیامدهای متنوع انسانی و ابزاری برای هر چه کم کردن تعداد فرآورده‌های ناقص اقدام کنند.

● آگاهی از خواست‌های مشتریان

برای آگاهی از خواست‌های مشتری نیاز به استفاده از ویژگی‌های فرآورده‌های تولیدی است. این ویژگی‌ها بیانگر انتظارات مشتری از دریافت آن فرآورده است. ویژگی در واقع توصیف یک فرآورده با به‌کار بردن واژه‌هائی در خور درک مشتری بوده. با این شرایط که واژگان به‌کار برده شده با استفاده هدفمند از محصول متناسب باشد. وجود رابطه بین ویژگی و تناسب استفاده بسیار با اهمیت بوده و خطر پذیری تولیدکننده بر اثر کاربری‌های متفاوت یا شکست آن فرآورده را مهار می‌کند. ویژگی برخی فرآورده‌ها با توافق‌های منطقه‌ای و جهانی، استاندارد و باعث امنیت خاطر بیشتر خریدار می‌شود. در این راستا همخوانی با استاندارد، وسیله‌ای دفاعی برای تولیدکننده است و به کاهش تأثیر ادعاهای تعهدآور قانونی برای فرآورده‌های ناقص منجر می‌شود.

وجود یک ویژگی همچنین نیازمند آزمایش‌هائی است تا هم‌خوانی فرآورده را با استانداردها نشان دهد. چنانچه این آزمایش رضایت‌بخش باشد، فرآورده برچسب تأیید می‌گیرد.

ناهمخوانی فرآورده با استاندارد، کاستی‌هائی را به‌دنبال دارد و در واقع انحرافی در ویژگی کیفیت است. فرآورده‌هائی که یک یا چند کاستی دارد در هر صورت فرآورده‌ای ناقص بوده اما تخفیف‌های ناشی از نقص‌ها گاهی باعث جدی نگرفتن نقایص می‌شود.

خواست‌های مشتریان از یک فرآورده بستگی به هدف مشتریان در استفاده از آن دارد. بنابراین تلاش برای رتبه‌بندی فرآورده‌های اطلاعاتی با استفاده از سیاهه ویژگی‌های کیفیت به‌عنوان نمونه دقت، به هنگام بودن، دسترس‌پذیری، هزینه و کامل بودن فرآورده و نیز استفاده از فرآورده در سنجش کلی کیفیت آن، برای تولیدکننده نمی‌تواند مفید باشد؛ زیرا ارزش و اهمیت مشخصات فرآورده در نظر همگان یکسان نیست.

چرا از کیفیت صحبت می‌کنیم

واژه کیفیت در دنیای امروز به یک شعار اجتماعی تبدیل شده که واقعاً بر نگرش‌ها و امیال شخصی ما در زمان انتخاب کالا تأثیر می‌گذارد. مسلماً این امر تولیدکننده را به‌دلیل عقب نماندن از دیگران، ملزم می‌سازد تا بهترین کیفیت ممکن را در محصولات خویش عرضه کند. در سه دهه اخیر توجه به مسئله کیفیت منجر به توسعه روش‌ها و مقررات بی‌شماری شده تا به‌عنوان رهنمودهای حیاتی مورد استفاده افرادی‌که مایل به باقی‌ماندن در صحنه رقابت هستند، قرار گیرد. اولین‌بار روند بهبود کیفیت در صنایع ژاپن به‌کار گرفته شد و امروزه تصور اینکه محصولات برقی، خانگی، قطعات خودرو، مصالح ساختمانی، محصولات غذائی و غیره از استاندارد خاصی برخوردار نباشند، غیرممکن است. در بخش خدمات، به‌علت نامحسوس بودن محصولات و مشکلات اعمال کنترل کیفیت بر آنها، حصول به استانداردها روند کندتری به‌خود گرفته است، اما از زمان انتشار آئین‌نامه ایزو ۹۰۰۰ در سال ۱۹۸۷، تحول قابل توجهی در مقررات ناظر بر اعمال کنترل کیفیت در شرکت‌های خصوصی و به همان نسبت در خدمات عمومی مشاهده شده است.

● کنترل سطوح کاستی

تولید فرآورده‌های بدون نقص ناممکن است. از صنعت تولید چنین استنباط می‌شود که باید سطح کاستی‌ها را تا حدود معین کنترل کرد، به‌گونه‌ای که فرآورده‌های خواست‌های مشتری را برآورده کند، با استانداردها همخوانی داشته باشد و با هزینه قابل قبولی نیز تهیه و تولید شود. چنین حدود قابل قبولی موجب کاهش زمان تمام شده، می‌شود. با پیشرفت تجربه و دانش، سطح کاستی‌ها در فرآیند تولید کاهش‌یافته و کنترل نیز به همان نسبت بهتر می‌شود. در واقع هیچ‌کس راضی به انجام کار بی‌ارزش نیست و از طرفی خواست همگان این است که فعالیت‌هایشان دارای نوعی ارزش باشد.

رویه‌های بررسی مداوم همخوانی فرآیند تولید با یک استاندارد برحمایت از استعداد طبیعی انسانی به منظور انجام هر چه بهتر امور دلالت دارد، اما این واقعیت را هم نباید از نظر دور داشت که انسان گاهی اشتباه می‌کند.

● کیفیت کنترل و کنترل کیفیت

تبلیغات فراگیر و حمایت رسمی در راستای پذیرش مجموعه استانداردها، احتمالاً موجب سردرگمی در فهم واقعی کیفیت و چگونگی شکل‌گیری کیفیت می‌شود. مجموعه استانداردها، رهنمودهائی برای جنبه‌های کیفیت عملکرد یک سازمان فراهم می‌کند. هم‌خوانی با استانداردها از نظر سازمان این اطمینان را به مشتری نمی‌دهد که خودش را با تولیدات آن سازمان متقاعد کند.

در واقع فرآیند و حصول اطمینان از کیفیت فرآورده‌ها به ویژگی‌های کافی برای فرآورده یا خدمتی که مشتری بابت آن پول می‌پردازد، بستگی دارد. نخستین معضل این است که اطلاعات فقط به ابداع استانداردهای کنترل درخواست‌های مشتری و کنترل سطح کاستی‌های موجود در فرآورده‌ها و خدمات محدود می‌شود. پس از این مشکل، تجربه محدود تطبیق آزمایش با استاندارد مطرح می‌شود. مشکل دیگر اینکه کیفیت یک فرآورده اطلاعاتی به رضایتمندی از محتوای اطلاعات و سیستمی که اطلاعات را ارائه می‌کند، بستگی دارد و این دو عنصر احتمالاً ضمانت شرکت‌های مختلف را ایجاب می‌کند.

استانداردهای‌ کنترل کیفیت

          یکی از استانداردهای حسابرسی، استاندارد کنترل کیفیت کار حسابرسی است که در بخش ۲۲ استانداردهای حسابرسی مطرح شده است. در این بخش، کار حسابرسی به معنای اشتغال حرفه‌ای درحرفه حسابرسی مطرح شده و محدود به کار اجرایی نیست.        

‌چنان که در مقدمه استانداردهای حسابرسی مصوب سال ۷۸ مطرح شده، این استانداردها مجموعه‌ای از اصول بنیادی و روشهای اساسی و رهنمودهایی است که برای اجرای کار حسابرسی تدوین می‌شود. در این رابطه همواره در اصول کلی حسابرسی ذکر شده که حسابرسی باید براساس استانداردهای مربوط انجام شود. بنابراین در‌بند<حدود‌رسیدگی> گزارش حسابرسی، همیشه برهمین نکته تاکید می‌شود که حسابرسی براساس استانداردهای حسابرسی انجام شده است.

یکی از استانداردهای حسابرسی، استاندارد کنترل کیفیت کار حسابرسی است که در بخش ۲۲ استانداردهای حسابرسی مطرح شده است. در این بخش، کار حسابرسی به معنای اشتغال حرفه‌ای درحرفه حسابرسی مطرح شده و محدود به کار اجرایی نیست. در این رابطه سیاستها و روشهای کنترل کیفیت در دو سطح موسسات و در سطح هرکار حسابرسی مطرح شده است. بنابراین چنین برداشت می‌شود که طیف این استاندارد وسیع و گسترده است.

مقاله حاضر برگرفته از سخنرانی زنده یاد مرحوم سیامک جوانبخت است که در همایش کنترل کیفیت در تاریخ پانزدهم اردیبهشت سال جاری در محل سازمان حسابرسی، بوسیله ایشان برای شرکت کنندگان ایراد شد.

سیاستها و روشهای کنترل کیفیت در سطح موسسات حسابرسی

موسسات حسابرسی ‌باید سیاستها و روشهایی را تدوین و مستقر کنند تا مطمئن شوند که عملیات حسابرسی آنها براساس استانداردهای حسابرسی انجام می‌شود. این استاندارد یک سیستم کنترل داخلی یا محیط کنترلی برای این حرفه ایجاد می‌کند تا فعالیت حسابرسی به‌نحو مناسب انجام شود. البته سیاستها و روشها در سطح موسسات حسابرسی بستگی به سازماندهی و حجم و گستردگی موسسات حسابرسی و مراکز جغرافیایی آنها و همچنین به رابطه منافع با مخارج بستگی دارد.

اولین قسمت سیاستها و روشهای کنترل کیفیت، الزامات حرفه‌ای است. کارکنان موسسه حسابرسی باید به اصول استقلا‌ل، رازداری و درستکاری و رفتار حرفه‌ای پایبند بوده و آن را رعایت کنند. به‌نظر می‌رسد با توجه به اهمیتی که اخلا‌ق حرفه‌ای دارد، این موضوع در صدر سیاستها و روشها قرارگرفته‌است.

کار حسابرسی برمبنای اخلا‌قیات پایه گذاری شده است. سنگ بنای کارحسابرسی براساس انتخاب افرادی است که از نظر اخلا‌قیات در سطح بالایی قرار داشته‌ باشند.

مهمترین ویژگی مورد نیاز برای این افراد استقلا‌ل است بطوری که باید بیطرف، رازدار و دارای رفتار حرفه‌ای که درستکاری از مبانی آن است، باشند و نباید روابطی مالی با صاحبکار از ‌نظر مشارکت یا سرمایه‌گذاریها داشته باشند.

چنانچه این ویژگی را تقویت کنیم، به‌نظر می‌رسد استفاده کنندگان اعتماد بیشتری نسبت به جامعه حرفه‌ا ی پیدا خواهند کرد. اعتلا‌ی اخلا‌ق و رفتار حرفه‌ای نیاز به آموزش دارد لذا باید مبانی رفتار حرفه‌ای را تدوین کنیم و به کارکنان موسسه حسابرسی مقاله حاضربرگرفته از سخنرانی زنده یاد مرحوم سیامک جوانبخت است که در همایش کنترل کیفیت در تاریخ پانزدهم اردیبهشت سال جاری در محل سازمان حسابرسی، بوسیله ایشان برای شرکت کنندگان ایراد شد. آموزش کامل بدهیم. این آموزش را می‌توان از راههای مختلف انجام داد، به صورت اطلا‌عیه‌هایی که به آنها داده می‌شود، یا کلا‌سهای آموزشی که برای آنها برگزارمی‌شود. همچنین به منظور داشتن اعتماد نسبت به رعایت اخلا‌ق حرفه‌ای ضروری است که از‌حسابرسان درکارهای مختلف تاییدیه‌ای در رابطه با استقلا‌ل و نداشتن روابط منع شده با واحدهای مورد رسیدگی دریافت شود. این مجموعه الزامات حرفه‌ای است که به‌نظر می‌رسد برای زیرساخت یک موسسه حسابرسی اهمیت خاصی دارد. حال اگر سازمان حسابرسی را به عنوان نمونه بررسی کنیم می‌بینیم که آیین رفتار حرفه‌ای در این سازمان تهیه و تدوین شده، بخشنامه‌های مختلفی در رابطه باحفظ استقلا‌ل کارکنان حرفه‌ای در واحدها، از طرف مدیریت سازمان تهیه و ابلا‌غ شده، ودر هنگام استخدام تاییدیه‌ای مبنی بر رعایت اصول و موازین حرفه‌ای از آنها دریافت می‌شود. ضمناً در برنامه‌های آموزشی سازمان نیز مبحث اخلا‌ق و رفتار حرفه‌ای نیز گنجانده شده که به‌نحو مناسب اجرا می‌شود.

قسمت دوم سیاستها و روشهای کنترل کیفیت در سطح موسسات حسابرسی مهارت و صلا‌حیت حرفه‌ای است. خصوصیات اخلا‌قی شرط ابتدایی در مورد اشخاصی است که می‌خواهند در این حرفه کارکنند. شرط دوم این است که این افراد باید دارای صلا‌حیت حرفه‌ای و تخصصی بوده و آموزشهای لا‌زم را نیز ببینند تا بتوانند وظایف خود را آگاهانه انجام دهند وقادر باشند با بکارگیری دانش و مهارت خویش، مراقبتهای حرفه‌ای را در اجرای وظایف خود به کاربرند.

حسابرسان با این ویژگیها باید در ضمن کار نیز آموزش ببینند ومهارت و دانش آنها افزایش یابد. به‌نظر می‌رسد اگر افراد ماهری را هم بکار بگیریم ولی به آنها آموزش مستمر بمنظور افزایش مهارت و دانش آنها داده نشود، کیفیت مورد انتظار حاصل نخواهد شد.

در ارتباط با انتخاب کارکنان از نظر دانش و صلا‌حیت فنی، روشهایی در استانداردها پیش‌بینی شده که نمونه‌هایی از آن به شرح زیرا ست.

هر موسسه حسابرسی باید با توجه به نیاز پرسنلی خود که تابع حجم کارهای در دست و یا کارهایی است که در آینده به موسسه ارجاع خواهد شد برنامه‌ای برای استخدام داشته باشد. مسئولا‌ن استخدام باید خود از صلا‌حیتهای حرفه‌ای (ا داری و تخصصی) برخوردار باشند.

به منظور استخدام باید شرایط و معیارهایی از پیش تعیین شود به طوریکه این معیارها دربرگیرنده‡ متغیرهایی مانند هوش، استعداد، درستکاری، صداقت ، انگیزه‌ها، استعداد حرفه‌ای، سوابق تحصیلی، موفقیتها وتجارب باشد.

پس برای ارزیابی داوطلبان استخدام در موسسه حسابرسی به شرایط و معیارهایی نیاز است که در این میان عنصرهای اخلا‌قی و بعضی خصایص شخصی بسیار مهم است. هوش و استعداد حسابرسان باید در سطح خوبی باشد.

نگهداری سوابق استخدامی در موسسه‌های حسابرسی مهم است. باید همواره سوابق استخدامی یکایک کارکنان موسسه حسابرسی حفظ شود . در پرونده سوابق استخدامی حسابرس وجود مدارکی نظیر درخواست همکاری، مستندات مربوط به مصاحبه، مدارک مربوط به سوابق تجربی و آموزشی و گواهی کار از کارفرمایان قبلی اهمیت خاصی دارد.

پس از استخدام برای حفظ و ارتقای کیفیت و دانش حرفه‌ای کارکنان باید برنامه‌ر یزی لا‌زم برای آموزش مستمر حرفه‌ای تدوین شود. برای این‌کار باید <کمیته اعتلا‌ی حرفه‌ای> در موسسه حسابرسی در نظر گرفته شود. اعضای این کمیته ‌باید دارای وظایف مشخص و اختیارات کافی باشند و باید برمبنای تصمیمات آنها برنامه‌های آموزشی ‌طراحی شود.

در برنامه‌های آموزشی موسسات حرفه‌ای باید هدفها، نحوه آموزش و پیش‌نیازهای آموزشی گنجانده شود.

ضمناً آموزش در داخل موسسه حسابرسی، شرکت کارکنان در کمیته‌های مختلف، تهیه و توزیع مقالا‌ت حرفه‌ای و همچنین آشنا کردن کارکنان با استانداردهای حرفه‌ای جدید به این امر کمک می‌کند. همچنین برخی از برنامه‌ها را می‌توان به صورت آموزشهای خاص برای تربیت کارکنان متخصص در صنایعی مانند بیمه و بانک تدوین نموده و با بهره‌گیری از منابع خارج از موسسه، از جمله رهنمودهای انجمنهای حرفه‌ای، اجرا کرد.

در برنامه‌های آموزشی خارج از سازمان، شرکت کارکنان در سمینارها را نیز می‌توان گنجاند. لا‌زمه اجرای مناسب برنامه‌های اعتلا‌ی حرفه‌ای نظارت براجرای آموزش است. سوابق‌آموزشی در سطح کل موسسه و تک تک کارکنان باید در قسمت آموزش نگهداری شود.

درخصوص‌ارتقای حرفه‌ای کارکنان، باید دستورعمل‌های خاصی داشته باشیم که در آن مسئولیتهای رده‌های مختلف تعیین شده باشد، ارزیابی عملکردشان انجام شود و شرایط ارتقا به رده‌های بالا‌تر تعیین شود و اینها قاعدتاً باید از طریق تعیین وظایف حرفه‌ای و ارزیابی آنها در مراحل مختلف کار حسابرسی از طریق آزمون دانش فنی، تواناییها و تحلیل قضاوتها و مهارتها و رهبری، چگونگی ارتباط با صاحبکار، ارزیابی گردد. ضمناً داوطلبان استخدام در موسسه نیز باید به این مسائل آگاهی کامل داشته باشند.

در زمینه‡ تقسیم کار حسابرسی نیز می‌دانیم که قاعدتاً کار توسط یک نفر انجام نمی‌شود. بنابراین کار حسابرسی باید با توجه به نوع و حجم کار تقسیم و زمانبندی شود. این تقسیم کار اهمیت خاصی دارد. در تقسیم کار باید به پیچیدگی و حجم کار و ضوابط استقلا‌ل توجه خاص شود.

پس باید افرادی واجد شرایط و تحت سرپرستی مناسب به‌نحو مطلوب کاری را به سامان برسانند. هر مرحله کار حسابرسی باید چنان هدایت و سرپرستی و بررسی شود که از انجام کار با کیفیت مناسب اطمینان به دست آید. پس هدایت و سرپرستی و بررسی مجدد کار جزو الزاماتی است که باید سرلوحه سیاستها و روشها قرار گیرد.

در انجام کار حسابرسی باید از نظر کارشناسان استفاده شود ودر تدوین رهنمودهایی که در زمینه مشاوره تدارک دیده می‌شود ‌باید زمینه‌های مناسب و منابعی دستیافتنی مطرح شود و به آگاهی کارکنان برسد. در این زمینه می‌توان از نظر مشورتی کارشناسان صنعتی، حقوقی، انجمنهای حرفه‌ای یا کمیته‌های تخصصی داخلی کمک گرفت. در ارتباط با مسائل فنی نیاز مبرمی به کارشناسان فنی در ارتباط با طرحهای عمرانی و طرحهای افزایش سرمایه داریم که بنظر می‌رسد همکاری آنها در انجام کار تاثیر زیادی در کیفیت کار خواهد داشت.

مطلب دیگر در مورد پذیرش و حفظ صاحبکار است. در این زمینه، الزام شده است که صاحبکاران باید به‌طور مستمر ارزیابی شوند. ارزیابی صاحبکاران از بُعد استقلا‌ل موسسه حسابرسی، توانایی موسسه حسابرسی در ارتباط با ارائه خدمات به آنها و الزامات قانونی پذیرش صاحبکار و از همه مهمتر درستکاری صاحبکاران بسیار اهمیت دارد. پس قبل از اینکه صاحبکاران پذیرش شوند باید از این دیدگاهها مورد ارزیابی قرار بگیرند.

ضمانت اجرای سیاستها و روشهای کنترل کیفیت در سطح موسسات حسابرسی، بررسی و بازبینی مستمر آنها می‌باشد. برای بررسی و بازبینی باید برنامه زمانبندی مشخص وجود داشته باشد و در دو بُعد انجام شود. یکی اینکه مسئله رعایت سیاستها و روشهای اجرا شده را آزمون کنیم و از بُعد دیگر، چگونگی اجرای عناصر کنترل کیفیت و نتایج آن در کار حسابرسی را بررسی نماییم بطوری که اطمینان پیدا کنیم در صورتی که نیاز به تغییرات داشته باشد، نسبت به تغییرات آنها اقدام لا‌زم صورت می‌گیرد.

اگر کنترل کیفیت کار را در سطح یک کار حسابرسی‌خلا‌صه کنیم، حسابرس در هر کار حسابرسی باید توجه داشته باشد که سیاست کنترل کیفیت موسسه و روشهای مناسب برقرار و درحال اجراست. نقش حسابرس به عنوان مسئول حسابرسی، درهدایت کارکنان در این جهت بسیار مهم است. اطمینان از اجرای درست روشهای حسابرسی، طرح کلی حسابرسی، وبرنامه‌های حسابرسی اهمیت اساسی دارد.

در تمام سطوح کار حسابرسی باید مسئولیت سرپرستی وجود داشته باشد. مسئولیت سرپرستی نظارت بر پیشرفت کار است که از طریق پیگیری کار از رده‌های بالا‌تر و اینکه کارکنان با مهارتهای مناسب کار حسابرسی را طبق برنامه انجام می‌دهند، انجام می‌شود.اطمینان از این مسئله می‌تواند نظارت و پیشرفت کار را عمیق و اجرایی کند. بررسی و تحلیل نتایج آنها، آثار آنها بر طرح کلی و برنامه‌های حسابرسی، ممکن است تغییراتی در کار حسابرسی ایجاد کند. که این البته بخشی از سرپرستی کار است.

بعد از این باید کار به وسیله رده‌های بالا‌تر بررسی شود و افرادی با صلا‌حیت بالا‌تر اجرای کامل برنامه‌های حسابرسی، بررسی مستندات و حل و فصل تمام موضوعات ناتمام را نظارت و سرپرستی‌‌نمایند.

در قسمت بررسی، کسی که مسئولیت نهایی حسابرسی را برعهده دارد باید طرح کلی حسابرسی و برنامه‌های حسابرسی، برآورد خطرذاتی و خطر کنترل و آزمون رعایت روشها، هرگونه تعدیل ناشی از آنها با بررسیهای اولیه‌ای که انجام شده، مستندسازی شواهد حسابرسی و نحوه گردآوری و نتیجه‌گیری آنها در پیشنویس گزارش را بررسی کند. همچنین مشاوره‌هایی که از اشخاص و کارشناسان گرفته شده باید به وسیله این مسئولا‌ن بررسی و صورتهای مالی، تعدیلا‌ت پیشنهادی و پیش‌نویس گزارش حسابرس ‌مورد بازبینی قرار گیرد.

رعایت استاندارد کنترل کیفیت ضامن بقای حرفه است . لذا بنظر می‌رسد در هر موسسه حسابرسی و در هر نوع کار حسابرسی، استاندارد کنترل کیفیت محیط و زمینه مساعدی ایجاد می‌کند که افرادی حرفه‌ای، مسئولیتهای خود را با کیفیت بالا‌ انجام دهند. ضمناً این اطمینان ایجاد می‌شود که ادعاهای حسابرس در اعتباردهی به صورتهای مالی، با صداقت و درستی و با درک کافی از مسئولیت حسابرسان در قبال جامعه انجام شده است.

از کنترل، تا تضمین کیفیت

          در ایران امروزی بحث های بسیاری بر سر مسائلی چون کیفیت موجود است. به همین دلائل بازار بسیار مناسبی را برای گروه های مختلف در راه کسب درآمد باز شده است.      

در این مقاله ما یک نظر تاریخی بر سر مسئله کیفیت می اندازیم و پس از بررسی سیر تحول دو نظریه در باب مسئله کیفیت ( تضمین و کنترل آن ) به یک جمع بندی درباره آن دو رسیده و جایگاه هر یک را در ساختارسازمانی مشخص می نماییم.

در ایران امروزی بحث های بسیاری بر سر مسائلی چون کیفیت موجود است. به همین دلائل بازار بسیار مناسبی را برای گروه های مختلف در راه کسب درآمد باز شده است. به این ترتیب هر کسی به محض اینکه چند جمله قشنگ یاد میگیرد با تاسیس یک شرکت اقدام به مشاوره کرده، و شاهد آن هستیم که پیوسته شرکت های بسیاری تاسیس میشوند و پس از مدتی با ورشکستگی بازار را ترک می نمایند. اگر دقت کنیم می بینیم که شعار آنها پیوسته این است که ما درزمینه تضمین کیفیت کار میکنیم نه در کنترل کیفیت. ولی به راستی آیا کنترل کیفیت در جهان امروز به تاریخ پیوسته؟ و آیا سازمان های بزرگ در این زمینه کاری انجام نمی دهند؟ در این مقاله سعی در تشریح این دوگانگی ها می کنیم.

● بررسی تاریخی

همان طور که در اغلب متون کیفیت ذکر گردیده هزینه های کیفیت به چهار گروه عمده تقسیم می گردند :

۱) هزینه های پیشگیری

۲) هزینه های کنترلی

۳) هزینه های شکست داخلی

۴) هزینه های شکست خارجی.

چنانچه مشاهده می گردد دو گروه اول هزینه ها مربوط به تولید محصول مرغوب، ودو گروه آخر ناشی از تولید محصول نامرغوب می باشد.و این دو نوع هزینه (هزینه محصول مرغوب، هزینه محصول نامرغوب) با هم نسبت عکس دارند و(هرچه ما هزینه تولید محصول مرغوب را بالا ببریم از هزینه های تولید محصول نامرغوبب کم می شود ) به این ترتیب در اوائل قرن بیستم نمودار زیر تولید گردید.

چنانچه می بینید هزینه های کیفیت درجایی قبل از کیفیت۱۰۰% مینیمم می گردد بنابراین سازمان ها سعی در تولید محصول در همان حیطه ای کردند که هزینه مینیمم می گشت. در این بین ژاپنی ها با یک ابتکار ساده (اختصاص دادن سهمی از درآمد سهامداران شرکت روی کیفیت) منحنی فوق را به شکل زیر درآوردند:

به این ترتیب مدیران سطح بالای سازمان به نکته پی بردند که "کیفیت مجانی است" چون همان طور که می بینید این بار هزینه های تولید محصول در کیفیت۱۰۰% مینیمم میگردد، به این ترتیب مدیران سعی در ایجاد ابزارهایی نمودند که به آنها در ارزیابی و کنترل کیفیت محصولات کمک کند. به این ترتیب ابزارهای هفتگانه کنترل کیفیت (مانند نمودارهای کنترل، علت و معلول، استخوان ماهی و... ) در میان سطوح مدیریتی سازمان ها رشد یافت و این هفت ابزار در اختیار مدیران قرار گرفت. ولی پس از مدتی مشاهده گردید که این ابزار ها به تنهایی نمی تواند در محصول کیفیت ایجاد کند(اگرچه می توانند از تولید محصول معیوب به میزان زیاد، جلوگیری کنند)، با توجه به این مسئله و تغییری که در علم مدیریت به وجود آمد (و آن تاکید بر رهبری بجای کنترلگری بود ) این نظر مطرح گردید که ما وظیفه کنترل کیفیت را در هرم سازمانی به سطوح پایینی سازمان بدهیم ، به این ترتیب که کارگران خود مسئول کنترل کار خود باشند و در این میان بخش فنی نیز در حیطه کنترل کیفیت مسئولیت ایجاد شاخصهای کیفی ای که می بایست کنترل شوند را بر عهده گرفت. حال به مدیریت وظیفه راهبری و ایجاد خط مشیهای کیفی و برنامه های استراتژیک در زمینه کیفیت داده شد؛ که به این وظیفه تضمین کیفیت می گویند. برای اینکه یک مدیر بتواند با ایجاد راهبردها و استراتژی های مختلف به تضمین کیفیت بپردازد، نیاز به دانستن نظرات مشتریان داشته که این خود نیاز به وجود یک سیستم اطلاعاتی(MIS) دارد تا با استفاده از شاخک "اطلاعات بازار" آن از نیاز مشتریان آگاه شویم. به این ترتیب وجود MIS هایی به این نحو برای شرکت هایی که می خواهند دارای سیستم تضمین کیفیت باشند لازم می باشد.

● نتیجه

همانطور که مشاهده می کنیم در سازمان های امروزی هم کنترل و هم تضمین کیفیت مطرح هستند، و با اینکه وظیفه تضمین کیفیت به مدیران سپرده شده ، از اهمیت کنترل کیفیت کم نگشته و حتی در سطوح فنی سازمان همان طور که اشاره گشت مسئولیت هایی محول گردیده.

منابع :

1-   سایت اطلاع رسانی آفتاب :

www.aftab.ir

2-   سایت اطلاع رسانی دانشنامه رشد :

www.danehsnameh.roshd .ir

اصول طراحی میدان ها

 اصول طراحی میدان ها 

اصول طراحی میدان ها 
تعریف :
میدان به فضای بازی در برخوردگاه چند خیابان در شهرها و روستاها گفته می‌شود که برای جمع شدن مردم یا روانسازی شدآمدها ساخته می‌شود.
از میدان‌ها برای دستفروشی، برپایی بازارهای روز، برپایی تظاهرات و غیره هم استفاده می‌شود. در بسیاری از میدان ها، چمن، فواره، یادمان و تندیس‌هایی به منظور زیباسازی ساخته و نهاده می‌شود.
نهادهای بزرگ شهری و کشوری مانند شهرداری ها و وزارتخانه‌ها هم معمولاً در دور میدان های اصلی شهرها قرار دارند.
میدان یا فضای عمومی شهر و محله از همان آغاز ، از عهد باستان گرفته تا به امروز ، نقش جمع کردن خانه ها یا عناصر شهری و محله ای را داشته است . در واقع گردآمدن حول یک فضاست که میدان را شکل می دهد . ۱ ) موقعیت میدان نسبت به راه های منتهی به آن:

الف ) میدان در محل تقاطع راه ها
بسیاری از میدان های عمومی، محله ای ، ارتباطی و برخی از سایر میدان ها در محل تقاطع راه های شهری ، ناحیه ای و محله ای پدید می آمدند . نقش و کارکرد اولیه و مهم این نوع میدان ها ، جنبه ارتباطی داشت . در حالتی که میدان پیش از یک طرح فکر شده ، در محل تقاطع راه ها پدید می آمد ، معمولاً ترکیب هندسی محل های اتصال راه ها به میدان ، تابع نظم و الگوی سازمان یافته ای نبود . اما در صورتی که یک میدان را که نخست طراحی و سپس احداث می کردند ، اگر امکان سامان دادن محل ورود همه راه ها به میدان وجود نداشت ، سعی می کردند که محل ورود حداقل یک یا چند راه مهم را در مکان های هندسی خاص و نقاط عطف میدان قرار دهند . میدان نقش جهان اصفهان چنین وضعی دارد ، به این ترتیب که دهانه بازار را روی محور طولی و در وسط شمالی میدان و رو به روی مسجد جامع عباسی طراحی و احداث کرده اند ، در حالی که بقیه راه ها در مکان های فرعی تر به میدان متصل شده اند .

ب ) میدان در کنار راه
برخی از میدان ها در کنار راه های مهم شهری پدید می آمدند . در این صورت سه حالت وجود داشت . نخست اینکه میدان در جبهه متصل به راه دارای یک حصار بود که فضای آن را از فضای راه متمایز می کرد و تنها توسط یک یا چند فضای ورودی ، امکان دسترسی به آن وجود داشت ، مانند میدان مشق تهران که در کنار خیابان سپه ( امام خمینی ) قرار داشت . دوم حالتی بود که میدان توسط عناصری غیر معمارانه یا معمارانه از راه متمایز می شد ، اما در طول راه امکان دید به آن کم و بیش وجود داشت و دسترسی به آن نیز از نقاط مختلف و متعدد مسیر بود ، مانند میدان گنجعلی خان کرمان که فضای آن توسط جرزها و طاق های متعدد از فضایبازار کنار آن متمایز شده است . در حالت سوم ، راه از درون فضای میدان عبور می کرد و فضای آن ، جزیی از فضای میدان محسوب می شد . بسیاری از میدانچه های محله ای ( مانند میدانچه یا حسینیه سنگ در نایین ) و بعضی از سایر انواع میدان ها چنین وضعی داشتند .

ج ) میدان در امتداد راه
بسیاری از انواع میدان ها به گونه ای در امتداد مسیر راه ها قرار داشتند که راه مکانی واقع در یکی از اضلاع میدان به آن منتهی و از مکانی واقع در ضلعی دیگر از آن منشعب می شد . نحوه اتصال و انشعاب را به میدان نسبت به اضلاع و محورهای آن دارای دو حالت بود . در حالت اول ، راه در امتداد محوری مستقیم که به موازات دو ضلع و عمود بر اضلاع دیگر از میدان عبور می کرد . در بعضی موارد این محور از وسط اضلاع میدان می گذشت ، مانند میدان ارگ در تهران قدیم که راهی در امتداد محور شمالی _ جنوبی از وسط آن می گذشت . در حالت دوم ، راه در امتداد محوری که با هیچ کدام از اضلاع میدان موازی نبود ، یعنی به صورت مورب ، از میدان عبور می کرد .
۲ ) شکل زمین
الف ) شکلهای منظم
بسیاری از میدان های حکومتی ، نظامی و محله ای و بعضی از میدان های تجاری درون شهری دارای زمینی هندسی شکل بودند که بیشتر آنها مستطیل و در مواردی مربع بود . قابل ذکر است که همه میدان هایی که ابتدا طراحی و سپس احداث می شدند کم و بیش دارای زمینی هندسی شکل و منظم بوده اند . همچنین بسیاری از میدان هایی که به تدریج ساخته می شدند ، از شکلی کم و بیش منظم و هندسی برخوردار می شدند شکل دایره که امروزه برای بیشتر میدان های ارتباطی شهرها مورد استفاده قرار می گیرد ، ناشی از نحوه کارکرد و حرکت اتومبیل است و در گذشته بندرت برای میدان کاربر می یافت .

ب ) شکلهای غیر منظم
بعضی از انواع میدان ها مانند میدان های تجاری و به خصوص میدان های برون شهری مانند میدان های اسب و کاه و غیره فاقد زمینی هندسی شکل و حتی گاه فاقد ابعاد معین بودند . در بعضی از موارد یک یا چند جبهه از این گونه میدان ها توسط عوارض و پدیده های طبیعی یا فضاهای ساخته شده از میدان محدود می شد . ۳ ) خصوصیات حجمی فضای باز

الف ) محصور
بیشتر میدان های شهری توسط فضاها ، عناصر و احجامی که در پیرامونشان قرار داشتند ، محصور می شدند . البته حد محصور بودن و تناسبات فضایی انواع آنها با یکدیگر متفاوت بود چنان که میدان های عمومی ، حکومتی و نظامی بسیار وسیع و دارای یک مقیاس اجتماعی و متناسب با تجمع افراد زیاد بودند ، در حالی که میدان های ناحیه ای و محله ای کوچکتر و فضای آنها محصورتر بود ( در بعضی از موارد به علت ابعاد کوچک این میدان ها ، آنها را میدانچه می نامیدند . )

ب ) نیمه محصور
بعضی از میدان های شهری که به تدیج شکل گرفته بودند غالباً در مراحل نخستین شکل گیری خود در یک یا چند جبهه فاقد بدنه یا فضاهای جانبی بودند . همچنین برخی از میدان های نظامی و میدان های ورزشی به خصوص میدان های نظامی و ورزشی تنها در یک یا دو جبهه دارای حجم یا بدنه ساخته شده و در نتیجه نیمه محصور بودند .

ج ) نامحصور
بیشتر میدان های برون شهری از جمله میدان های تجاری فاقد حصار و سطوح جانبی ساخته شده بودند . میدان گل فروش ها در حوالی میدان خراسان تهران که اکنون نیز دایر است ، نمونه خوبی از این گونه میدان هاست . البته این مکان در گذشته خارج از محدوده شهر قرار داشته و محوطه آن تاکنون استعداد کافی برای پذیرش سایر عملکردهای شهری را نداشته است ، هر چند که در اثر تحولاتی که درآن نواحی پدید آمده ، ممکن است در آینده نزدیک فعالیت های دیگری در آنجا جایگزین فعالیت کنونی آن شود . ۴ ) خصوصیات فضاهای ساخته شده پیرامون میدان

الف ) وابسته و متعلق به میدان
پیرامون همه میدان هایی که پس از طراحی ساخته می شدند ، کم و بیش بناها و فضاهایی با کارکردی متناسب با نقش کارکردی میدان و همزمان با آن ساخته می شد و به این ترتیب پیرامون میدان بناهایی قرار می گرفت که از نظر کارکردی و کالبدی وابسته و متعلق به میدان بود . میدان نقش جهان اصفهان ، میدان گنجعلیخان کرمان و میدان توپخانه تهران ( با خصوصیات کالبدی دوره قاجار ) از این نوع میدان ها به شمار می آیند .

ب ) مستقل از میدان
چنان که گفته شد بیشتر میدان های برون شهری حصار یا فضای ساخته شده طراحی شده و معمارانه نداشتند . علاوه بر این ، بعضی از میدان ها و از جمله میدانچه های شهری فاقد فضای ساخته شده ای بودند که وابسته و متعلق به میدان باشد ، بلکه فضای باز این میدان ها توسط بناها و فضاهای متعدد و مستقل پیرامونشان که در زمان های مختلف ساخته شده بودند احاطه شده بود ، میدان کهنه ( سبز میدان ) اصفهان و برخی دیگر از سبزه میدان ها در سایر شهرها و بسیاری از میدانچه های محله ای در بیشتر شهرهای قدیمی از این گونه بوده اند. ۵ ) خصوصیات معماری سطوح جانبی

الف ) طراحی شده
همه میدان هایی که فضاهای ساخته شده پیرامون آنها همزمان با فضای باز و در پیوند با آن طراحی و سپس ساخته می شدند ، دارای سطوح جانبی طراحی شده بودند . زیرا همواره همه سطوحی را که به سمت فضای باز میدان قرار داشتند هماهنگ و متناسب با هم طراحی می کردند . در نتیجه چهار جبهه فضای باز این گونه میدان ها را سطوح طراحی شده و هماهنگ با یکدیگر فراگرفته بود .
سطوح جانبی برخی از میدان های فاقد فضای طراحی شده وابسته به میدان آن را توسط پوسته ای معمارانه به گونه ای می پوشاندند که میدان دارای سطوح جانبی طراحی شده می گردند و به این ترتیب نمای خارجی فضاهای مستقل پیرامون میان را با یکدیگر هماهنگ می کردند . این پوسته و بدنه در مواردی تنها شامل یک دیوار و سطح طراحی شده ، و سایر موارد شامل یک فضای کم عمق طراحی شده مانند یک ردیف رواق و ایوان می شد که پیرامون فضای باز را فرا می گرفت .
بسیاری از میدانچه های محله ای دارای چنین خصوصیتی بودند ، زیرا بیشتر آنها در یک یا چند جبهه توسط فضاهای متعلق به واحدهای مسکونی ، که فاقد نمای خارجی طراحی شده بودند ، محصور می شدند .

ب ) طراحی نشده
سطوح جانبی میدانچه ها که فضای باز آنها بین واحدها و فضاهای کالبدی متعدد و مستقل از یکدیگر محصور شده بود ، متشکل از نماهایی ناهماهنگ و طراحی نشده می گردید ، زیرا بیشتر واحدهای معماری و شهری در بسیاری از شهرهای تاریخی و بافتهای قدیمی ، فاقد نماهای طراحی شده در همه سطوح خارجی بودند .
۶) پوشش
الف ) باز
بیشتر میدان های شهری ، ناحیه ای و محله ای سرباز و بدون پوشش ( سقف ) بودند اما برخی از فعالیت های واقع در این میدان ها که به فضای سرپوشیده نیاز داشتند مانند بعضی از خرده فروشی هایی که کالای خود را در یک فضای موقت اما سرپوشیده عرضه می کردند ، با بر پا کردن چادر یا سایر سازه های سبک ، فضایی سرپوشیده برای خود ایجاد می کردند . علاوه براین در هنگام برگزاری بعضی از مراسم و تشریفات عمومی و رسمی در میدان های بزرگ ، بخشی از فضای میدان را که محل استقرار بزرگان بود ، توسط چادر و سایر سازه ها سرپوشیده می کردند . همچنین بالای معدودی از میدانچه های محله ای موسوم به حسینیه یا تکیه را نیز در هنگام برگزاری مراسم عزاداری و تعزیه در ماه مبارک رمضان و ماه محرم با چادر و مانند آن می پوشاندند .

ب ) سرپوشیده
برخی از میدانچه ها را که در امتداد مسیر بازار یا راه های پرتردد قرار داشتند ، مانند تکیه ( میدانچه ) تجریش ، تکیه پهنه سمنان ، سرپوشیده می ساختند . فضای باز بعضی از این گونه میدانچه ها ، محل استقرار فروشندگان دوره گرد و خرده فروشان می شد و در صورتی که حجره هایی پیرامون آنها وجود داشت ، به فضاهای تجاری تبدیل می گردید .

ج ) دارای فضاهای سرپوشیده
بعضی از میدان ها به خصوص میدانچه های محله ای در پیرامون فضای باز دارای فضاهای سرپوشیده ای بودند که در موقع برگزاری مراسم ، مردم در آن ها مستقر می شدند و به تماشای مراسم می پرداختند . بیشتر این فضاها به صورت ایوان هایی بودند که پیرامون فضای باز میدان ساخته می شدند . در برخی موارد در امتداد محورهای تقارن فضای باز میدان ، ایوان و شاه نشین هایی که می ساختند که محل استقرار بزرگان شهر یا محله بود فضای ساخته شده پیرامون بعضی از این میدان ها دو طبقه بودند . در این حالت ، معمولاً در طبقه دوم رواقهایی می ساختند که در هنگام تجمع ، محل استقرار زنان بود .

بررسی نمونه های موردی:

میدان نقش جهان - اصفهان
این میدان( میدان نقش جهان ) یک مجموعه عالی معماری و هنری است که در زمان احداث در قرن 16 میلادی ( دهم هجری ) در جهان بی نظیر بوده است.
این میدان و دیگر آثار تاریخی اطراف آن شامل مسجد امام ( مسجد جامع عباسی ) ، کاخ عالی قاپو ، مسجد شیخ لطف الله و سر در بازار قیصریه ، اثر فکر خلاق و دستان هنرمند معماران ورزیده ایرانی بویژه شیخ بهائی ، استاد علی اکبر اصفهانی ، و استاد محمد رضا اصفهانی است .
میدان نقش جهان یکی از سه مکان ارزشمند فرهنگی کشور است که در کنار تخت جمشید و چغازنبیل در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته است. قبل از اینکه اصفهان به پایتختی صفویه انتخاب شود در محل این میدان باغ وسیعی به نام نقش جهان وجود داشته است ، در دوره شاه عباس اول باغ را تا حدود امروزی آن وسعت دادند و در اطراف آن بناهای مشهوری بوجود آمد.طول میدان 500 متر و عرضش حدود 165 متر می باشد. طراحی و ساخت بناهای مشهور اطراف آن به نحوی است که اضلاع شمالی و غرب به کار دنیا و دو ضلع شرقی و جنوبی به کار آخرت اختصاص داده شده است .مسجد امام یا مسجد جامع عباسی در جنوب ، مسجد شیخ لطف الله در شرق ، کاخ عالی قاپو در غرب و قیصریه و بازار در شمال آن واقع گردیده اند.میدان نقش جهان امام همراه با بناهای شاخص پیرامونش ، روایتی عالی از شیوه اصفهان در معماری ایرانی دانسته می شود و علاوه بر اینکه در ارتباط با چهار باغ و مجموعه بنا و باغهای آن آیینه تمام نمای مکتب اصفهان در شهر سازی است ، بخشی با اهمیت از شالوده شهری اصفهان ، عصر صفوی نیز بشمار می آید.گذشته از ارزشهای معمارانه ، چنانکه از نامش نیز پیداست ، نقشی از جهان آرمانی عصر صفوی است که کار گزارانش در کار همنشینی دو نهاد دین و دولت در بستر زندگی اجتماعی مردم ایده ها و تجربه های زیادی داشته اند، چنانکه به سهولت میتوان نماد وظهور دو نهاد مذکور – مسجد وکاخ را در بطن زندگی اجتماعی مردم که در بازار اطراف میدان متجلی شده است ، درک کرد.
این میدان در سدهٔ یازدهم هجری قمری (سدهٔ هفدهم میلادی) یکی از بزرگ‌ترین میدان‌های جهان بوده‌است و در دوره شاه عباس و جانشینان او محل بازی چوگان، رژهٔ ارتش، چراغانی، و محل نمایشهای گوناگون بوده‌است. دو دروازه سنگی چوگان از آن دوره هنوز در میدان باقی است که از انجام ورزش چوگان در آن دوره حکایت می‌کند. این میدان همچنین محل برگزاری جمعه بازارهای عظیم بوده‌است.
یکی از اولین مراسم رسمی که در این میدان برگزار شده‌است، بازگشت پیروزمندانه امامقلی خان از فتح جزیره هرمز به پایتخت (اصفهان) بوده‌است.
این میدان که در بخش شمالی شهر اصفهان ساخته شده و در دوره قاجار، مانند سایر بناهای تاریخی اصفهان مورد بی مهری حکام محلی علی الخصوص شاهزاده ظل السلطان و شاهزاده صارم الدوله قرار گرفت و تا مرز تخریب نیز پیش رفت. در دوره رضا شاه میدان و ابنیه اطراف آن به شکل کنونی مرمت گردیدند. از سال ۱۳۶۸ به بعد تردد خودروها در بخش جنوبی ممنوع گردید و تردد در این بخش به صورت پیاده یا با درشکه صورت می‌پذیرد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، این میدان محل برگزاری نماز جمعه و اجتماعات سیاسی نیز می‌باشد. دور تا دور میدان را بازار صنوف صنایع دستی اشغال کرده و به لحاظ توریستی بودن از رونق خوبی برخوردارند.

میدان آزادی
میدان آزادی با وسعتی در حدود 78 هزار مترمربع بزرگ ترین میدان در میان کشورهای خاورمیانه است. این میدان که به نام میدان شهیاد معروف است اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال۱۹۷۹ به دلیل اجتماعی که مردم در استقبال از آیت الله خمینی در بازگشت از پاریس به تهران در این میدان انجام داده بودند و سرانجام ۱۰ روزپس از آن به سرنگونی حکومت پیشین انجامید، به میدان آزادی تغییر نام داد. هرچند نام میدان شهیاد به آزادی تغییر کرده اما هنوز بسیاری از ایرانیان به خصوص مهاجران ایرانی این میدان را به نام شهیاد می شناسند
تاریخچه برج آزادی به سال 1345 شمسی بر می گردد . در این سال طرح یک نماد معرف ایران بین معماران ایرانی به مسابقه گذاشته می شود و در نهایت طرح مهندس حسین امانت ، بیست و شش ساله و فارغ التحصیل دانشگاه تهران برنده و برای ساخت انتخاب می شود.
عملیات بنا برج آزادی در یازدهم آبان 1348 شمسی آغاز می شود و پس از بیست و هشت ماه کار ، در 24 دیماه 1350 با نام برج شهیاد به بهره برداری میرسید.
معماری برج آزادی تلفیقی از معماری دوران هخامنشی، ساسانی و اسلامی است. این بنای سه طبقه چهار آسانسور و دو راه پله و 286 پلکان دارد. در محوطه زیرین آزادی چندین سالن نمایش، نگار خانه ، کتابخانه ، موزه و...قرار دارد.

گفت و گو با حسین امانت، طراح میدان و برج آزادی تهران
نقوشی که در میدان هست و باغچه ها و گل کاری ها را شکل می دهد، از طرح داخلی گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان الهام گرفته شده؛ منتها هندسه دایره گنبد تبدیل به بیضی شده است.
روابط لوگاریتمی جالبی در هندسه و ابعاد گنبد مسجد شیخ لطف الله هست که دانش عمیق ریاضی معماران ایران در دوره های گذشته را نشان می دهد. اگر این طرح که در میدان استفاده شده به هم بخورد، ایده اصلی کار از بین خواهد رفت.
طرح آب نما و فواره ها هم ملهم از باغ های ایرانی است. همین طور شیب میدان با دقت و به منظور خاصی طراحی شده، زمین زیر برج کاملا صاف است. این صافی و آن شیب میدان وقتی به هم می رسند، خط های قوسی جالبی را ایجاد می کنند. در بازسازی میدان باید به این ظرایف توجه کرد.
کاشی کاری شیارهای نمای اصلی و روی گنبد اغلب خرد شده است. این اشکال کاشی معرق ایرانی است که که می دانید از تکه های کوچکی که کنار هم می گذاریم، تشکیل شده و در زمستان با نفوذ برف و باران یخ می زند، می شکند و فرو می ریزد. میدان مشق ؛ عمارت قزاقخانه
این عمارت هسته اولیه مجموعه ی میدان مشق است که در دوره فتحعلی شاه به عنوان پادگان نظامی در شمال شهر تهران دوره صفوی بنیان نهاده شد. عمارت نظامی میدان مشق که بعدها به عمارت قزاقخانه موسوم شد ، چندین دوره ساخت و ساز را شامل شده و عمده ترین تغییرات انجام شده در آن در دوره ناصرالدین شاه قاجار و رضاشاه صورت گرفته است.
در اوایل حکومت ناصرالدین شاه، محل فعلی اداره ی پست، شهربانی سابق، وزارت دفاع ملی و ... سراسر بیابان بود و سربازان در آن «مشق» می کردند، به همین سبب آن را میدان مشق می نامیدند. در دوران پهلوی دوم در بخشی از آن بناهای نظامی و دولتی ایجاد گردید و قسمتی از آن هم به صورت گردشگاه در آمد که به آن باغ ملی می گفتند. اما چندی نپایید که آن بخش هم به تصرف ساختمان ها درآمد، ولی با اینهمه نام آن و سردرش هنوز تا این زمان پابرجاست.به تدریج در فضای باز مقابل این عمارت ساختمان های دولتی چون کاخ شهربانی ، کاخ وزارت خارجه ، موزه ایران باستان ، شرکت نفت ایران و انگلیس و عمارت پست بنا شد.از حوادث مهمی که در این میدان روی داد، می توان به اعدام میرزا رضا کرمانی ضارب ناصرالدین شاه اشاره داشت. میدان گنجعلی خان کرمان
از دیگر آثاری که از مجموعه گنجعلی خان بر جای مانده، میدانی در بخش مرکزی شهر کرمان است که در حاشیه بازار بزرگ واقع شده است. میدان گنجعلی خان همانند میدان های نقش جهان در اصفهان و یا میرچخماق در یزد، در اطراف خود بعضی از عناصر شهری را گردآورده است. در سه ضلع میدان گنجعلی خان بازار واقع شده و در ضلع دیگرش سرای گنجعلی خان قرار دارد. وجود حمام، آب انبار، ضرابخانه و همجواری با بازارها و چهار سوق، این مجموعه به هم تنیده را کامل کرده است.طاق نماهای آجری، کاشی کاری، فضای سبز، حوض آب و دیگر آثار دیدنی، بر زیبایی این میدان افزوده اند.
طول میدان 100 متر و عرض آن 50 متر است. در شمال میدان، ضرابخانه و بخشی از بازار مسگران واقع است. در جنوب آن بازار و حمام گنجعلی خان قرار دارد و مسجد و سرای گنجعلی خان در شرق میدان واقع شده اند. در قسمت غربی میدان نیز آب انبار گنجعلی خان و بخشی از بازار مسگرها واقع شده است.

میدان ارگ تهران
نخستین قسمت ارگ سلطنتی قدیم که از شهر به آن وارد می‌شدند، میدان وسیعی از عهد صفویه‌ بود، که در زمان فتح‌علی شاه به آن میدان ارگ‌، و بعدها میدان شاه و میدان توپ‌خانه‌، و بالاخره باغ گلشن می‌گفتند، و اینک همان میدان ارگ نام دارد.
بین شهر قدیم تهران و دیوار جنوبی ارگ، خندق عمیقی وجود داشت که برای عبور از آن و ورود به داخل حصار ارگ‌، ناچار می‌بایست از پلی چوبی معروف به تخته پل‌، که روبه‌روی سبزه میدان قرار داشت‌، می‌گذشتند و این پل تنها راه ورود به ارگ از سمت شهر و جنوب بود. ارگ از میدانهای مهم دارالخلافه تهران بود که سابقه آن به دوره شاه تهماسب صفوی می رسید. این میدان در گذشته محصور بود و اطراف آن را خندق حفر کرده بودند و بیشتر بناهای سلطنتی در داخل آن قرار گرفته بود. نام این میدان از زمان فتحعلی شاه به یادگار مانده است. در زمان ناصرالدین شاه، آن را به اسامی مختلف؛ میدان شاه، میدان توپخانه و باغ گلشن می نامیدند و اینک به همان نام قدیمی ارگ معروف است.
چون میدان ارگ صحرایی بی نظم و ترتیب و پرگرد و غبارو در مدخل عمارت سلطنتی آن‌، محل بسیار نامناسبی بود، در عهد سلطنت محمد شاه مختصر تغییراتی در وضع آن دادند و دراطراف آن حجره‌هایی برای توپ چیان تهران ساختند.
درسال ۱۲۶۷ ه. ق‌، اوایل سلطنت ناصرالدین شاه به دستور میرزا تقی خان امیر کبیر قلعه ارگ سلطنتی را تعمیر کردند. ضمناً میدان ارگ را نیز باز سازی کردند و آن را میدان توپ‌خانه نامیدند. در سال ۱۲۷۱ ه.ق، حجره‌های توپ چیان را مرمت و با ایجاد انبار فراش خانه آن جا را منظم و آباد کردند، ولی چون اصولاً میدان مزبور تنها گذرگاه مردم و چهارپایان از شهر به ارگ سلطنتی و قسمت‌های شمالی‌تر آن بود، به علت سنگ فرش نبودن و وجود توپ‌ها و توپ‌چیان‌، محل پرمشغله و کثیفی در مدخل کاخ‌های سلطنتی بود.
میدان توپخانه تهران قبل از توسعه آن، در سال 1284 هجری قمری میدان ارگ فعلی بود. در این زمینه تصویری به وسیله یک نقاش فرانسوی از سال 1264 برابر 1848 میلادی برجای مانده است. در این تصویر در جبهه شمال، برج و باروی ارگ تهران در جایی که ساختمان کنونی شرکت مخابرات ایران قرار دارد، ترسیم شده است. میدان توپخانه جدید در شمال ارگ ناصرالدین شاه، در سال 1301 هجری قمری به دستور میرزا تقی خان امیر کبیر تجدید بنا شد. وقتی حصار ارگ سلطنتی را تعمیر می کردند محمد ابراهیم خان وزیر نظام، میدان توپخانه را رسما به این نام خواند. این میدان در دو طبقه بنا شد. طبقه زیرین برای قرار دادن نمونه توپ ها و طبقه دوم برای اقامت توپچیان اختصاص یافت. این میدان دارای چند دروازه از جمله در شمال شرقی- خیابان لاله زار- و در جنوب شرقی- ناصریه- و در شمال غربی خیابان علاءالدوله در جنوب غربی- خیابان همایون- که آن را دروازه الماسیه و باب همایون می نامیدند. در وسط میدان توپخانه حوضی پر آب وجود داشت ، درانتهای شرقی این میدان عملا ساختمان نسبتا عظیمی قرار داشت که دارای معماری ایرانی و اروپایی با قوس های هلالی شکل بود. در گذشته کف میدان با سنگ مسطح فرش شده بود. در دوره ناصرالدین شاه در روز عید قربان شتر قربانی می کردند که این کار سال ها ادامه داشت.‌ گفتنی است ، در حال حاضر این مکان ، میدان ا مام خمینی نامیده می‌شود.
محدوده جغرافیایی ارگ تهران در زمان ناصرالدین شاه، در مقایسه با وضع خیابانهای جدید تهران، چنین بود: از شمال به محوطه بین ضلع جنوبی میدان سپه و قسمتی از خیابان سپه (خیابان مریضخانه سابق) و خیابان بوذرجمهری تا چهار راه گلوبندک، از جنوب به خیابان ناصر خسرو ناصریه)، از شرق به خیابان خیام (جلیل آباد) و از مغرب به گلوبندک تا میدان امام خمینی(ره).
میدان ارگ هم اکنون، به واسطه وجود دادگستری ودادسرا ها ، از شلوغ‌ ترین مناطق مرکزی تهران است‌

اصول معمارى مدرسه

 رعایت اصول معمارى مدرسه

یکى از عوامل مؤثر تربیتى در آموزش و پرورش نوین، چگونگى معمارى فضاى مدرسه است. معلم، کتاب، دانش‌آموز، روش‌هاى تدریس، مدیریت آموزشى و خانواده از جمله عواملى هستند که معمولاً در فرآیند یادگیرى مؤثر هستند و مورد بررسى و کندوکاو قرار مى‌گیرند. در حالى‌که در تعلیم و تربیت جدید، فضاى فیزیکى مدرسه، نه تنها یک محیط خشک و بى‌روح و فاقد تأثیر در فرآیند یادگیرى محسوب نمى‌شود بلکه به‌عنوان عاملى زنده و پویا در کیفیت فعالیت‌هاى آموزشى و تربیتى دانش‌آموزان ایفاء نقش مى‌کند.

به‌عقیده صاحب‌نظران تعلیم و تربیت، در یک نگاه چگونگى معمارى مدارس و عناصر تشکیل‌دهنده آن نظیر رنگ، نور، صدا، تجهیزات، حیاط مدرسه و ... مى‌توانند در کنار سایر عوامل آموزشى و تربیتی، اثرات قابل توجهى بر فراگیران و دانش‌آموزان باقى گذارند. مدرسه زیبا و سرسبز، یادگیرى را آسان کرده، نشاط و شادابى را براى کودکان و نوجوانان به ارمغان مى‌آورد و متقابلاً مدرسه نامناسب و کثیف، تنگ و تاریک، خشک و بى‌روح، خمودگى و کسالت و افسردگى را براى دانش‌آموزان همراه دارد و بر میزان یادگیرى و حضور فعال و با نشاط آنان در مدرسه تأثیر منفى مى‌گذارد.

از سوى دیگر، اگر با توجه به دستاوردهاى مفید علم ارتباطات، آموزش و پرورش را نوعى اطلاع‌رسانى بدانیم، در این نگرش نیز تعلیم و تربیت دانش‌آموزان، تنها تحت‌تأثیر کلام معلم نیست بلکه عناصر متعدد دیگرى در انتقال پیام به آنان نقش دارند. به اعتقاد صاحب‌نظران این رشته، آموزش‌هاى غیرکلامى و رفتار غیربیانى بیش از سایر عوامل، در انتقال پیام به فراگیران نقش دارند. بنابراین یادگیرى تنها در کلاس درس اتفاق نمى‌افتد بلکه در و دیوار مدرسه نیز همانند معلم و کتاب براى دانش‌آموزان حامل پیام هستند و با کودکان و نوجوانان سخن مى‌گویند. دیوارهاى بلند و ضخیم، راهروهاى تنگ و طویل، محصور بودن و زندانى شدن را القاء مى‌کنند، و حیاط پرگل و سرسبز، کلاس‌هاى تمیز و داراى رنگ مناسب و دلنشین، آرامش و نشاط را تلقین مى‌نمایند.

همچنان که کارشناسان مجرب آموزش و پرورش، با یک نگاه به فضاى فیزیکى و نظم و نظافت مدرسه، مى‌توانند چگونگى مدیریت آموزشى و روش اداره مدرسه را ارزیابى کنند، دانش‌آموزان نیز به مرور زمان این ارزیابى را نسبت به مدیر و معلمان و سایر کادر آموزشى و ادارى به‌دست آورده و از آن تأثیر مى‌پذیرند.

بنابراین فضاى فیزیکى مدرسه در کنار سایر عوامل آموزشى و تربیتی، حامل پیام براى دانش‌آموزان مى‌باشد و بر میزان یادگیرى و رشد شخصیت فردى و اجتماعى و نیز تأمین بهداشت روانى آنان تأثیر مى‌گذارد.

  نام مدرسه

نام مدرسه حاوى پیام و ارزش براى دانش‌آموزان و اولیاء آنان است. هر دانش‌آموز در مدت زمانى‌که در یک مدرسه درس مى‌خواند، همه روزه چندین‌بار اسم مدرسه خود را بر زبان مى‌آورد و ناخودآگاه تحت‌تأثیر نام مدرسه قرار مى‌گیرد. حتى تا آخرین لحظات عمر، هر زمان که از دوران تحصیل خویش یاد مى‌کند با ذکر اسم مدرسه، تحت‌تأثیر آن واقع مى‌شود. معمولاً اسامى مدارس از بین کلماتى که بار ارزشى داشته و با فرهنگ عمومى سازگارى دارند انتخاب مى‌شوند که در یک تقسیم‌بندى کلی، اسامى مهم مدارس موجود را مى‌توان به شرح زیر طبقه‌بندى نمود:

۱. نام‌هائى با بار ارزشى فرهنگى و عقیدتى نظیر: فرهنگ، دانش، صداقت، عصمت، ادب، گلستان، پیروزی، قدس و ...

۲. مناسبت‌ها، روزهاى مهم، حوادث و اماکن تاریخى و مقدس نظیر: ۱۷ شهریور، غدیر، ۲۲ بهمن، قدس، هویزه، خرمشهر و ...

۳. اسامى شخصیت‌ها و قهرمانان تاریخى نظیر: بوعلی، امیرکبیر، حافظ، جامی، شهید بهشتی، شهید مطهری، رجائى و ...

۴. اسامى متفرقه نظیر نام گل‌ها مانند لاله، نسترن، و یا نام اماکن و شهرها و یا اسامى افراد نیکوکار و واقف مدرسه.

هریک از اسامى فوق مى‌توانند براى کودکان و نوجوانان الهام‌بخش بوده و حاوى پیام باشند و در تکوین شخصیت و چگونگى شکل‌گیرى افکار، اعمال و رفتار آنان ایفاء نقش کنند. به‌طور کلی، نام مدرسه مى‌تواند به‌عنوان یک پُل ارتباطى بین گذشته و حال و آینده ایفاء نقش کند. نام مدرسه مى‌تواند:

- سمبل هویت مذهبى و ملى باشد.

- چراغ راه آینده شود.

- یادآورى مبارزات، رشادت‌ها و قهرمانى‌ها باشد.

- نشاط‌انگیز و شوق‌آفرین باشد.

- انگیزه تلاش و مجاهدت علمى و فنى را تقویت کند.

بنابراین نام مدرسه مى‌تواند زمینه آشنائى نسل جوان را با فرهنگ خودى و گذشته تاریخى ملت خویش فراهم آورد. البته باید توجه داشت، منظور از آشنائى با گذشته و گذشتگان، شناخت اصول و مبانى رشد و تعالى آنان است وگرنه تنها به افتخارات گذشته بسنده‌کردن، مى‌تواند زمینه سکون و انحراف را به‌وجود آورد.

  تابلوهاى دیوارى

هر تابلو، بیننده خویش را به‌سوى خود فرا مى‌خواند و با او زمزمه مى‌کند که: به من نگاه کن، سخن مرا را دریاب، پیام مرا را احساس کن، در آن اندیشه کن و با خود همراه ساز. تابلوها به‌ویژه تابلوهاى خطی، براى هر نظاره‌گر مشتاق، حاوى پیام مستقیم و غیرمستقیم هستند و نقاشان، خطاطان و سایر آفرینندگان آثار هنری، سعى مى‌کنند با استفاده از این ابزار، اندیشه و تفکر خویش را به دیگران منتقل نمایند.

تابلوى دیوارى در مدرسه، همانند کتابى است که در مقابل دیدگان جستجوگر و تأثیرپذیر نسل جوان گشوده شده و پیام‌هاى آموزشى و پرورشى را به آنان القاء مى‌کند. سازندگان و آفرینندگان هر تابلو، همانند نویسندگان و مؤلفان کتاب‌هاى درسی، اندیشه و فکر خویش را به فراگیران زمان حال و آینده منتقل مى‌کنند و افکار و رفتار آنان را تحت‌تأثیر خویش قرار مى‌دهند. نگاه تیزبین کودکان و نوجوانان، پیام دیوارها و تابلوها را مى‌بیند و گوش حساس آنان، صداى آرام آنها را مى‌شنود. بنابراین از تابلوها مى‌توان، و مى‌باید در انتقال پیام‌هاى آموزشى و تربیتى به دانش‌آموزان بهره جست و آنان را به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم مخاطب قرار داد. در استفاده از تابلوها، دو هدف همزمان تعقیب مى‌شوند:

۱. زیباسازى دیوارها و ساختمان مدرسه.

۲. ابلاغ پیام‌هاى آموزشى و تربیتى به دانش‌آموزان، معلمان و اولیاء دانش‌آموزان.

دانش‌آموز در فضاى زیبا، با انبساط و نشاط بیشتر به فراگیرى مى‌پردازد و استعدادهاى مختلف وى سریع‌تر شکوفا شده و تعالى مى‌یابد. بهره‌ورى از تابلو باعث زیبائى و تزئین دیوارها شده و آنها را از خشکى و بى‌روحى خارج مى‌سازد. علاوه بر آن، فضاى فیزیکى مدرسه با استفاده از تابلوها، حامل پیام براى دانش‌آموزان شده و زمینه آشنائى بیشتر آنان را با اهداف و برنامه‌ریزى آموزشى و پرورشى فراهم مى‌سازد.

از نظر مدت زمان کاربرى و طول عمر تابلوها، آنها را مى‌توان به دو دسته تابلوهاى ثابت و متغیر تقسیم‌بندى نمود. تابلوهاى ثابت، با استفاده از مصالح بادوام (نظیر کاشى یا سیمان) بر روى دیوارها اجراء مى‌شوند و از ثبات و دوام قابل توجه برخوردار هستند. محتواى چنین تابلوهائی، سالیان متمادى به‌صورت ثابت باقى مى‌ماند و تغییر و تعویض آن با هزینه بالا و صرف انرژى فراوان همراه است. بنابراین لازم است در انتخاب پیام و محتواى تابلو، چگونگى خطاطى و طراحی، محل نصب آن دقت لازم را به‌عمل آورد و سعى نمود تا علاوه بر پیام‌رسانی، براى بینندگان مختلف در طول سالیان دراز، از جذابیت و زیبائى نشاط‌انگیز برخوردار باشند.

برعکس تابلوهاى ثابت، تابلوهاى متغیر، تابلوهائى هستند که محتواى آنها را مى‌توان در مدت زمان کوتاه تغییر داد و پیام جدیدى را جایگزین آن کرد. هر چند محل نصب این نوع تابلوها مى‌تواند ثابت باشد لیکن صفحه داخلى تابلو باید قابلیت تغییر محتوا و نصب پیام‌هاى جدید را داشته باشد. بدین ‌منظور مى‌توان در راهروهاى ورودى یا سالن اجتماعات و نمازخانه، تابلوهاى زیبائى را نصب کرد که صفحه داخل آن از یونولیت یا موکت یا مواد نرم مشابه ساخته شده باشد. مسئولین آموزشى و پرورشى مدرسه (به‌ویژه مربیان تربیتی) مى‌توانند از این تابلوها براى نصب پوستر، تراکت، بخش‌نامه‌ها، دست‌نوشته‌هاى حاوى پیام روز (همانند موضوعات روز، پیام‌هاى مهم، انتخابات و ...) استفاده کنند و حتى محتوا و پیام تابلو را در مدت زمان مشخص (مثلاً هر دو هفته یک‌بار) بین دانش‌آموزان به مسابقه بگذارند.

(ضوابط و معیارهای طراحی مدرسه ،استانداردها)

کلاس درس(استاندارد ها)

کلاس درس:

تجهیزات کلاس درس :

تخته سیاه 
صندلی(دانشجویان) 
صندلی و میزاستاد 
اسلاید 
ویدئوپروژکتور

شرح 
پشت تا پشت 
(cm) 
محور تا محور 
(cm) 
سطح 
(m*m) 
صندلی ثابت و میزچه متحرک 
104 
58 
0.60 
صندلی تئاتری (تاشو) و میزچه لولایی 
104 
56 
0.58 
صندلی تئاتری (نئاتر) وپیشخوان لولایی 
91 
56 
0.51 
پیشخوان یکپارجه ثابت و صندلی گردان 
109 
66 
0.72 
پیشخوان یکپارچه ثابت و صندلی آزاد 
109 
58 
0.63 
میز دو نفری و صندلی گردان محوری (با راهرو طولی) 
91(86) 
61 
0.73 
میز متصل با پشتی ردیف جلو و صندلی تاشو 
86 
53 
0.45 
صندلی ثابت و میزچه لولایی 
99 
61 
0.60 
پیشخوان یکپارچه و صندلی کشویی گردان 
114 
66 
0.75

استانداردها و توصیه ها و ضوابط:

استانداردهای توصیه شده برای کلاس درس: 
محل قرار گیری 
طبقه همکف(حداکثر تا طبقه دوم) 
بار زنده (kg/m*m) 
400 
نسبت ابعاد 
1:1.4 
ارتفاع (تابعی از نور و ... )(m) 
3 
حجم فضا بر نفر(متر مکعب) 
2.5 
مقاومت در برابر عبور صوت(db) 
دیوار

45-35 
کف و سقف

45 
فاصله شنونده تا تخته (m) 
حداقل 
3 
حداکثر 
25(6 برابرطول پرده) 
زاویه دید نسبت به تخته 
≥ (3/1)tan

محل ترجیح دارد که کلاس های درس درطبقه همکف وحداکثر تا طبقه دوم قرار گیرد,به دلایل: 
1.عدم استفاده از آسانسور برای حجم بالای استفاده کنندگان( در مدت کولاهتر از min10) 
2.برای کلاس ها با ظرفیت زیاد,شیبدار نمودن و یا سکو بندی کف الزامی است که سهولت اجرای آن در طبقه همکف بر این ایجاب می افزاید.

بار: 
استاندارد لازم در ایران 400 کیلوگرم بر متر مربع در نظر گرفته می شود.

نور: 
1.حداکثر فاصله محل کار از پنجره از دو برابر ارتفاع پنجره بیشتر نباشد. 
2.برای کلاس های مجهز به وسائل سمعی و بصری امکانات تاریک کردن فضا پیش بینی شود. 
3.فضاهای داری امکانات سمعی و بصری ,چنانچه گنجایش تا حدود 150 نفرباشد.استفاده از نور طبیعی مقدور و قابل قبول است. 
5.برای گنجایش های بیشتر از 150 نفر باید از نور مصنوعی استفاده شود و تمهیداتی برای کنترل مقدار و شدت و ضعف آن اندیشیده شود.

نسبت ابعاد: 
گرچه تناسب ابعاد یک فضا از ضابظه های مختلفی پیروی می کند ولی تناسباتی که مورد قبول استانداردهای مختلف برای حداکثر نسبت طول و عرض کتاس درست است,از3/1:1 تا 7/1:1 متغیر است .نسبتی که اکثرا با آن توافق دارند4/1:1 می باشد. a1.4

از نظر ارتفاع در بیشتر موارد 3 مترمتناسب است و نسبت حجم فضا بر نفر برای کلاس های کوچک 5/2 مترمکعب(حداقل)و برای کلاس های بزرگ 5/4 متر مکعب توصیه شده است که به طورکلی برای تامین نور طبیعی و مصنوعی,تهویه و طنین صدا اندازه مناسبی است.

صدا: استاندارد مقاومت در مقابل عبور صدا برای دیوار های اتاق درس 45-35 db(دسی بل) و برای کف و سقف db 45 در نظر گرفته می شود. 
می توان به منظور تامین یکنواختی فضا تمهیدات آکوستیکی در بدنه کلاس را مورد نظر قرار داد. 
حداکثر فاصله بین سخنگو و شنونده وبدون استفاده از وسایل کمکی m 25 است.با این ترتیب که شنوندگان در داخل زاویه 140 درجه ای قرار می گیرند که راس آن محل استقرار سخنگو است.

شکل: 
تقلیل فاصله استاد و دانشجو به حداقل ممکن می تواند مهمترین ضابطه برای طرح اتاق درس باشد چون باعث می شود که ارتباط بین دو نفر بهتر شود,به طوریکه: 
1. احتیاج به صدای آرام تر و فشار فیزیکی کمتر 
2.به وسائل سمعی بصری کمتر و کوچکتر و ارزانتری نیاز است. 
- استانداردهای متداول جهانی برای عناصر موجود درکلاس درس,فواصل و اندازه هایی را که در ارتباط و تابعی از یکدیگر می باشند,به شرح زیر مشخص می نماید تا مد نظر طراح قرار گیرد: 
§ میز و صندلی ها به صورت یکپارچه باشند. 
§ فاصله از دیوار جلو تا پشت صندلی های ردیف اول m 3 باشد.

§ فاصله صندلی ها پشت تا پشت cm90 و با فاصله مرکز تا مرکز تا مرکزcm 60 .

§ تعداد صندلی ها در هر ردیف تابعی از زاویه مخروط دید است 
§ عرض ردیف کمتر از 7 صندلی : عرض کل راهروهای داخل کلاسm 1.80 . 
§ عرض ردیف بیش از 7 صندلی :عرض کل راهرو های داخل کلاس m 2.40. 
§ اگر بیش از 50 صندلی در کلاس وجود داردباید درب دومی نیز وجود داشته باشد. 
§ در مواردی که بیش از 7 صندلی در عرض و تعداد درب ها 2 می باشد,m 0.90 عرض اضافی در انتهای کلاس باید وجود داشته باشد و در غیر این صورت فاصله صندلی عقبی با دیوار بیش از m0.60 باشد. 
§ کف کلاس بعد از ردیف هشتم باید شیب دار بوده و ارتفاع آن برای دید مناسب باشد. 
§ میزان نور در کلاس ها باید با ابعاد و مساحت آن متناسب بوده و مصالح سقف و دیوارها و کف طوری انتخاب شود که از نظر انعکاس نور و یا صوت مشکلاتی پیش نیاید. 
§ فاصله دورترین بیننده به طور معمول در صورت استفاده از تخته گچی یا پرده نمایش به اندازه 6 برابر طول پرده در نظر گرفته شود(فاصله اولین وآخرین ردیف از دیوار جلو تابعی از طول پرده است). 
§ برای کلاس با ظرفیت بیش از 40 شاگرد سکویی به ارتفاع cm20 و عرضcm120 برای استفاده در نظر گرفته شود. 
§ در صورت استقرار صندلی ها به صورتی که هر صندلی در خط میانی دو صندلی جلویی خود قرار گیرد می توان شیب کلاس را کمتر کرد. 
§ زاویه دید نسبت به تخته سیاه, پرده اسلاید یا... نباید کمتر از زاویه ای با تانژانت 3/1 ,که تشخیص حروف و اشکال را مشکل می کند, باشد. 
پارامتر های مختلف کلاس درس:

ظرفیت کلاس 
90 
108 
126 
153 
تعداد ردیف 
9 
9 
9 
9 
تعداد صندلی در هر ردیف 
10 
12 
14 
17 
عرض صندلی(cm) 
60 
60 
60 
60 
فاصله هر دو ردیف (cm) 
82.5 
82.5 
82.5 
82.5 
زاویه افقی مخروط دید ( درجه) 
40 
45 
50 
55 
زاویه عمودی دید ردیف جلو( درجه) 
34 
34 
34 
34 
فاصله دیوار جلو از محور ردیف جلو(cm) 
277.5 
277.5 
277.5 
277.5 
فاصله دیوار جلو از محور ردیف جلو و دیوارعقب با محور ردیف عقب 
337.5 
337.5 
337.5 
337.5 
مورد بالا با در نظر گرفتن راهروی پشت (cm) 
420 
420 
420 
420 
عرض کلاس (cm) 
840 
960 
1080 
1260 
طول کلاس (cm) 
1080 
1080 
1080 
1080 
سطح کلاس (m*m*m) 
90.72 
103 
116.66 
136 
سطح درازائ هرنفر 
1.00 
0.95 
0.92 
0.89

سرویس ها ی ضمیمه کلاس: 
این سرویس ها اتاق های تهیه و آماده کردن و نگهداری وسائل آزمایش مدل ها و... می باشد.که معمولا به صورت آزمایشگاه و یا کارگاه وانبار کوچک است. استانداردهای مختلف برای تعیین سطح این فضا با یکدیگر هم قول نیستند. 
استاندارد سطح ارائه شده برای این فضا در ایالات متحده 0.18 -0.09 در انگلستان 0.28-0.21 و در جمهوری فدرال آلمان 0.3-0.2 متر مربع بر نفر توصیه گردیده است.

ارکان عمومی فضاهای آموزشی

2-6-1- انتخاب استقرار واحد آموزشی متناسب با نیازهای آموزشی 
توسعه نامنظم و بی رویه شهرها که در چند دهه اخیر با توسعه اتفاقی واحدهای آموزشی همراه بوده است بطوری که در بسیاری از مناطق مدارسی وجود دارند که بیش از مقدار ظرفیت از آن استفاده گردیده است در حالی که در بعضی از نقاط کلاسها به حد ظرفیت خود نرسیده است. 
در نتیجه ساخت و ساز فضاهای آموزشی همراه با معیارهای شهرسازی نبوده و صرفا در اثر نیاز مقطعی شکل گرفته است. 
2-6-2- مکانیابی فضاهای آموزشی 
کاربریهای سازگار و ناسازگار

کاربری مسکونی و کاربری آموزشی: محیط یک واحد آموزشی می‌بایست واجد تمامی نیازهای یک فضای مسکونی باشد. پس همجواری واحدهای آموزشی با کاربری مسکونی به خصوص ضروری می‌باشد. 
کاربری آموزشی و کاربری فرهنگی: کاربری فرهنگی شامل مدارس، مساجد، ‌تکایا، کتابخانه، ‌مرکز فرهنگی تربیتی، موزه و گالری، ‌نمایشگاه و… می‌باشد. 
چنانکه از عملکرد آنها انتظار می‌رود، ‌نزدیکی نسبتا زیادی با کاربری آموزشی دارند و این دو کاربری می‌توانند به عنوان دو کاربری سازگار در کنار هم و جوار یکدیگر استقرار یابند. 
کاربری آموزشی و کاربری بهداشتی: هر چند که کاربری بهداشتی مثل کاربری آموزشی نیازمند به فضایی آرام به دور از هر گونه آلودگیهای صوتی و هوا است، ‌از طرفی دسترسی سریع به واحدهای درمانی برای واحدهای آموزشی ضروری است. لیکن این کاربری یکی از منابع شیوع آلودگیهای میکروبی، ‌شیمیایی و حتی رادیواکتیویته است و در این صورت این دوکاربری ناسازگار شناخته شده، ‌از همجواری آنها باید احتراز کرد. 
کاربری آموزشی و فضای سبز:‌ در کلیه تحقیقاتی که در زمینه فضاهای آموزشی صورت گرفته، ‌تاکید بر ارتباط فضاهای سبز می‌باشد. هر چند فضای سبز ویژگیهای خود را دارا می‌باشد و با سیستم تقسیم بندی منطقه مسکونی، ‌محله ها یا واحد همسایگی ارتباط دارد. لیکن همجواری آنها با فضای آموزشی می‌تواند از نظر سالم سازی، ‌جلوگیری از آلودگی و انتقال آ“‌به واحد آموزشی و ایجاد چشم انداز و آرامش خط بصری که دانش آموزان با تماشای آن فضا کسب می‌نمایند و در بهبود شرایط فراگیری بسیار موثر باشد. 
کاربری آموزشی و شبکه ارتباطی حمل و نقل: شبکه حمل و نقل منبع اصلی آلودگی صوتی و هوایی به شمار می‌رود. 
لوله‌های اصلی گاز و نفت، ‌دامداریها، مرغداریها و باغ خانه ها نباید همجوار کاربری آموزشی قرار گیرند. ومکان آتش نشانی، مراکز پلیسی، کاربری فرهنگی (سینما و تئاتر)‌وجود دارد که باید در فاصله‌های معین از واحدهای آموزشی جهت امداد رسانی و استفاده از فضاهای فرهنگی قرار گیرند.

- شرایط محیطی

اوضاع طبیعی زمین: باید از احداث مدارس راهنمایی در زمینهایی با بیش از 8% احتراز گردد. [1] 
جهت یابی: 
جهت و موقعیت ساختمان آموزشی باید طوری انتخاب شود که تابش آفتاب و تهویه برای فضاها از جمله کلاسها در تمام فصول به نحو احسن انجام شود و از احداث ساختمان در مسیر بادهای شدید و مزاحم خودداری شود. 
شعاع دسترسی: شعاع دسترسی به چند عامل بستگی دارد:‌تراکم جمعیت، اندازه مدرسه و مقطع تحصیلی از آن جمله اند.

شــــــرح 
مقطع راهنمایی 
حداکثر فاصله واحد آموزشی تا محل سکونت 
1200 متر 
مدت زمان لازم برای طی مسافت 
پیاده 
20-15 
سواره 
15

دسترسی : دسترسی پیاده: دسترسی‌های مناسب پیاده به واحدهای آموزشی با توجه به جمعیت زیاد دانش آموزان در هنگام خروج از مدرسه در طراحی فضاهای ترافیکی در مناطق شهری میتواند نقش مهمی داشته باشد. عدم ارتباط مستقیم و ورود و خروج به خیابانهای اصلی، ‌چهارراهها و میدانها از طریق ایجاد فضای باز در قسمت ورودی و خروجی مدارس، انتخاب عرض مناسب 
[1] - ضوابط طراحی ساختمان‌های آموزشی ( برنامه ریزی معماری همسان مدارس ابتدایی و راهنمایی)، نشریه شماره 232 انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.

پیاده روی دسترسی سواره به ترتیبی که در شرایط عادی هیچ دانش آموزی در خروج مجبور به استفاده از دسترسی سواره به جای پیاده نباشد، وجود یک مسیر پیاده منتهی به واحد آموزشی به صورتی که در مواقع ضروری بر روی وسایل نقلیه مورد نیاز باز شود و همچنین دور بودن مسیر آمد و شد دانش آموزان از موارد خطر آفرین یا کلیه محلهایی که متناسب با سن دانش آموزان نیست، ‌از موارد دیگر دسترسی پیاده هستند. 
دسترسی سواره: الف) ارتباط با شبکه ترافیکی: مدارس برای انجام فعالیتهای آموزشی نیازمند تجهیزاتی هستند که دستیابی به آنها مستلزم داشتن سواره می‌باشد مانند اورژانس، آتش نشانی. 
ب)‌عدم ارتباط با شبکه ترافیکی: سلامت دانش آموزان ایجاب می‌نماید که از شبکه دسترسی پر ترافیک اجتناب نمایند. [1]

نور: 
نور یکی از اصول مهم در طراحی فضاها و تامین آسایش بیشتر می‌باشد. معیارهای عمده در طراحی روشنایی داخل یک فضا عبارت است از میزان شدت روشنایی و مقدار انعکاس سطوح. 
مقدار انعکاس سطوح: میزان انعکاس مواد مختلف به جنس و رنگ و کیفیت سطح آنها بستگی دارد. این عوامل به خصوص رنگ در فضاهای آموزشی دارای اهمیت خاص می‌باشد. حاصل رنگ در فضاهای آموزشی از چند نظر دارای اهمیت است: 
1-دانش آموزان از نظر روانی عکس العمل نشان می‌دهند، ‌مثل هیجان، ‌آرامش، ‌خستگی 
2-مقدار روشنایی داخلی فضا قابل کنترل می‌گردد و ناراحتیهای ناشی از خیرگی نور را کاهش می‌دهد. 
3- اختلاف درخشندگی سطح مطالعه نباید بیش از سه برابر میز، ‌حوزه آن و تخته کلاس باشد. 
4-پرهیز از استفاده از سطوح براق به علت انعکاس منابع نوری و خیرگی چشم. استفاده از نور طبیعی خورشید در درجه اول اهمیت قرار دارد.

نور مصنوعی: 
از آنجا که در فضاهای آموزشی اغلب ترکیبی از نور طبیعی و مصنوعی استفاده می‌شود بهتر است از چراغهای فلورسنت با توزیع نوری نیمه مستقیم (با صفحات مشبک)‌یا یکنواخت یا مختلف استفاده نمود و در این صورت بهتر است که ردیف چراغها عمود بر تخته تدریس و ردیف نیمکتها در نظرگرفته شود همچنین پیش بینی روشنایی موضعی برای تخته تدریس الزامی به نظر می‌رسد.

صوت: اصوات نامطلوب در فضای آموزشی سه دسته اند: 
الف- سرو صدای ناشی از ترافیک هوایی و زمینی 
ب- سر و صدای ناشی از کارگاههای صنعتی- مراکز تجاری 
ج – سر و صدای بازی بچه ها در فضای باز و سایر کلاسها 
منابع تولید کننده صوتی در صورتی که میزان ارتعاشات آنها از 80 دسیبل بیشتر نباشد، می‌توانند به عنوان کاربریهای همجوار با کاربری آموزشی به کار روند. 
شرایط اقلیمی: آب و هوا: شرایط مناسب آب و هوا متاثر از وضعیت اقلیمی یعنی حرارت، رطوبت و سرعت حرکت هوا خواهد بود.[2] 
باد: محیط آموزشگاه از نظر همجواری با سایر ساختمانها و عوامل جغرافیایی باید به گونه‌‌ای باشد، که امکان حرکت و نتیجتا تهویه هوا وجود داشته باشد، ‌نحوه استقرار آن به نحوی باشد که اثرات بادهای مزاحم کاهش یافته و برخورداری از بادهای مناسب افزایش یابد. به طوری که حداکثر استفاده از جریان هوای مناسب برای تهویه طبیعی کلاس بوجود آید. 
در صورتی که محیط آموزشگاه در معرض وزش بادهای شدیدی قرار داشته باشد باید امکان ایجاد فضای سبز توسط درختان و بوته ها برای مقابله با آن فراهم باشد. با توجه به جهت عمومی وزش باد در منطقه، احداث واحد آموزشی نباید در مسیر انتشار دود و بوهای زننده کارخانجات، ‌کانالهای روباز، عبور فاضلاب، محل زباله دانی و… قرار گیرد.[3]

[1] - ضوابط طراحی ساختمانهای آموزشی (برنامه ریزی معماری همسان مدارس ابتدایی و راهنمایی)‌نشریه شماره 232 انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی.

[2] - رک همان، وضع، صفحه 150

[3] - فتحی و اجارگاه، کوروش، مدرسه استاندارد. چاپ اول، تهران تابستان 79، صفحه 144.

تابش آفتاب: 
به طور کلی جهت ساختمان مدارس باید به گونه‌‌ای باشد که حداکثر تابش آفتاب در کلاسها هنگام زمستان و جلوگیری از نفوذ تابش مزاحم در تابستان فراهم آید. بر این اساس میزان نور گیری هر نقطه با توجه به زوایه تابش و جهت تابش مشخص می‌گردد. همچنین باید دقت داشت عوامل شهری و جغرافیایی نباید در روشتایی محیط نقصان یا خللی وارد نماید. باید دقت داشت که حداقل در قسمتی که ساختمان مدرسه احداث می‌گردد نباید سایه عوامل فوق وجود داشته باشد. هر چند بهتر است در نواحی سردسیر اصولا از سایه در محیط آموزشگاه پرهیز نمود و بالعکس در نواحی گرمسیر وجود سایه در فضاهای باز نیز مطلوب می‌باشد.

ایمنی: زلزله: هر چه اشکال ساختمان منظم تر و توزیع جرمها و سختیهای آن در سطح افق (نقشه)‌و در ارتفاع متفاوتر باشد، ‌مقاومت احتمالی آن در برابر زلزله افزایش خواهد یافت. 
یک قاعده کلی برای مقاوم سازی ساختمانها با پیکره‌های پیچیده تجزیه آنها به اشکال ساده با تعبیه درزهای در آنهاست.

آتش سوزی: برای مقابله با آتش سوزی در مدارس باید به نکات زیر توجه کرد: 
- در کلیه فضاها به طرف بیرون در جهت فرار باز باشد 
-در تمام فضاها حداکثر 30 متر از راه پله یا خروجی ساختمان فاصله داشته باشد و در صورتی که این در، ‌در قسمت بن بست راهرو واقع باشد، ‌این فاصله به 18 متر تقلیل می‌یابد. 
-در طبقات برای هر راه پله یک در اضطراری ضد آتش نصب گردد. 
فضاهایی که امکان خطر آتش سوزی در آنها بیشتر از سایر فضاها می‌باشد، ‌مثل آزمایشگاهها، ‌آبدارخانه ها و بعضی کارگاهها از سایر فضاها جدا گردد. این جدایی توسط دیوارها و درهایی با مقاومت زیاد و یا از طریق واسطه قرار دادن فضاهای دیگر، ‌مثل سرویسهای بهداشتی یا راهروها صورت می‌گیرد. 
-موتور خانه در ساختمان جداگانه پیش بینی گردد و منابع سوخت در بیرون ساختمان و در صورت امکان زیر خاک کار گذاشته شوند. 
-کپسول آتش نشانی در فضاهایی با خطر آتش سوزی زیاد پیش بینی شود. همچنین شیرهای آتش در طبقات تعبیه گردد. 
-در مدارس سه طبقه و بیشتر بهتر است بیش از دو راه پله تعبیه شود. [1] 
در طبقه همکف ساختمان، ‌پنجره ها باید طوری باشند که امکان فرار از آنها میسر باشد. 
نکات کلی برای ایمنی در مدارس 
-نرده‌های حیاط طوری انتخاب شوند که امکان بالا رفتن یا خریدن اجناس از میان آنها برای کودکان میسر نباشد. 
-از بکار گیری مصالح صاف و صیقلی در کف پرهیز شود. 
-از بکار گیری درهای شیشه‌‌ای پرهیزگردد، ‌مگر شیشه‌های ایمنی. 
-پنجره ها باید به داخل باز شوند تا به سادگی قابل تمیز کردن باشند. 
-اتاق کمکهای اولیه در نزدیکی دفتر مدرسه و یا اطاق مربی بهداشت پیش بینی شود. 
-کلیدهای برق باید روی دیوار خارجی توالت ها نصب شود. در توالتها بهتر است به طرف بیرون باز شوند. 
-مبلمان مدارس باید عاری از هر گونه ترک خوردگی و یا لبه‌های تیز فلزی باشد. [2] 
[1] - ضوابط طراحی ساختمانهای آموزشی (برنامه ریزی معماری همسان مدارس ابتدایی و راهنمایی) نشریه شماره 232 انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی .

[2]- ضوابط طراحی ساختمانهای آموزشی (برنامه ریزی معماری همسان مدارس ابتدایی و راهنمایی) نشریه شماره 232 انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی .

تاثیر عوامل فیزیکی – معماری در عملکرد قرارگاههای تربیتی

عملکرد قرارگاههای رفتاری مانند کلاسهای درس و یا آموزشگاهها از عوامل معماری از یکسو و شرایط فیزیکی از سوی دیگر تاثیر می‌پذیرد.

تاثیر (ساخت)‌یا (معماری)‌در عملکرد قرارگاههای تربیتی 
آزموند 1975 (سازه)‌فضاها را تعیین کننده عملکرد آنها و وظیفه معمار را تعریف می‌کند. وی فضاها را از نظر تاثیری که روی رفتار می‌گذارند، بر دو نوع (گرد هم آورنده)‌و (پراکنده کننده)‌تفکیک می‌کند. 
فضاهای (گردهم آورنده) برای قرارگاههای آموزشی و پرورشی نیز مناسبتر می‌باشد، زیر امکان تمرین کار گروهی و مشارکت بیشتری را در اختیار دانش آموزان قرار می‌دهد، فضاهای پراکنده کننده (مانند دالان‌های باریک) برای زندان مناسبتر است. 
تاثیر عوامل (فیزیکی) در عملکرد قرارگاههای تربیتی 
تحقیقات نشان میدهند، تراکم زیاد جمعیت به عنوان عامل فیزیکی، رفتارهای تهاجمی را افزایش میدهد و در صورت استمرار، موجب بروز واکنش‌های بیمار گونه می‌شود. تراکم زیاد در انسان احساس ازدحام بر می‌انگیزد. احساس ازدحام هنگامی به انسان دست می‌دهد که علاوه بر عوامل دیگر، ‌تراکم جمعیت مخل آسایش شده، موانعی در مقابل جریان طبیعی فعالیت‌ها ایجاد کند.

خصوصیات فیزیکی مدرسه 
خصوصیت اصلی محیط‌های فیزیکی، عناصر متغیری مانند نور، رنگ، سختی و نرمی سطوح است. بیشتر تجارب اصولی به مزایای یک محیط آموزشی نرم تر تاکید دارند. بعضی تحقیقات نشان می‌دهد که دانش آموزان کلاس با پنجره را ترجیح می‌دهند. در صورتی که معلمان احساس می‌کنند که اتاق‌های بدون پنجره انعطاف پذیرتر می‌باشند. آنها در یافتند که دخترها نسبت به پسرها، سازماندهی پیچیده اشکال، ‌رنگ و عناصر محیطی را ترجیح می‌دهند.

تراکم دانش آموزان: تحقیقات نشان می‌دهند، ‌تراکم زیاد جمعیت به عنوان عامل فیزیکی، رفتارهای تهاجمی را افزایش می‌دهد و در صورت استمرار، موجب بروز واکنش‌های بیمار گونه و نابهنجاری می‌شود. تراکم فیزیکی نیز در انسان حساس ازدحام بر می‌انگیزد. نظر به اینکه دانش آموزان واقعیت فیزیکی رشته، فضا اشغال می‌کنند. تراکم جمعیت کلاسها را بوسیله محاسبه نسبت تعداد دانش آموز به اندازه سطح کلاس مشخص می‌کنند. احساس ازدحام از میزان تراکم تاثیر پذیرد ولی پدیده‌‌ای است ذهنی و ازعوامل روانشناختی از یکسو و محیطی- فرهنگی از سوی دیگر متاثر می‌شود. 
آستانه تحریک پذیری افراد از نظر احساس ازدحام تحت تاثیر تجارت پیشین آنان قرار می‌گیرد. به عنوان مثال معلمینی که به تدریس در کلاسهای پرجمعیت عادت کرده اند، ‌در یک کلاس سی نفره احساس ازدحام نیم کنند ولی اگر به کلاسهای کوچک و کم جمعیت عادت کرده باشند، در همان کلاس سی نفره احساس ازدحام می‌کنند. 
نوع فعالیتی که قرار است در فضای واحد انجام شود نیزعاملی پس موثر در بروز احساس ازدحام می‌باشد. به عنوان مثال هر گاه در یک کلاس پرجمعیت (با تراکم بالا)‌دانش آموزان با رفتار انفعالی، فقط به سخنان معلم گوش کنند، ازدحام محسوب نمی شود. مگر اینکه موضوع درس (کاردستی) باشد. و یا یک روش تدریس ویژه دانش آموزان را به فعالیت و تحرک بیشتر وادار نماید. به طور خلاصه احساس ازدحام هنگامی به انسان دست میدهد که علاوه بر عوامل دیگر، ‌تراکم جمعیت مخل آسایش شده، موانعی در مقابل حریانهای طبیعی فعالیتها ایجاد کند.

رنگ فضاها رنگ به عنوان عنصر تفکیک ناپذیر معماری تاثیر فراوانی بر روحیه و رفتار کاربران فضاها و ساختمانها دارد و حالات روانی و عاطفی آنها را شدیدا تحت تاثیر قرار می‌دهد. 
انسان پدیده‌های اطراف خویش را همراه با رنگ مشاهده می‌کند و نسبت به آنها واکنش نشان می‌دهد. رنگها هریک حاوی پیامی خاص به بینندگان می‌باشند که این موضوع از قدیم الایام مورد بررسی و تحقیق دانشمندان و روانشناسان بوده است. درمدارس، رنگ فضاها و تجهیزات آموزشی به دلیل شرایط سنی و روحی کودکان و نوجوانان از حساسیت بیشتری برخوردار است. زیرا این امر می‌تواند باعث شادابی و نشاط، آرامش روانی و تحرک و تلاش دانش آموزان شود و فرآیند یادگیری را افزایش دهد. همچنانکه می‌تواند زمینه کسالت، ‌خمودگی، ‌بی تحرکی، عصبانیت، اضطراب و افسردگی آنان را فراهم آورد. 
برای رنگ آمیزی دیوارهای داخلی کلاسها، رنگهای گرم و آرام مناسبند نظیر کرم، بژ. تناسب این رنگها ناشی از وجود رنگ زرد در آن است که همواره مظهر روشنایی و علم بوده است. همچنین تراکم رنگ سفید در داخل آن باعث تعادل فضا می‌شود. 
پیش فضاها، راهروها و راه پله ها به ویژه در سالهای اولیه تحصیل، همواره مواجه با شور وشعف و هیجان دانش آموزان هستند. معمولا در زنگهای استراحت یا موقع تعطیل مدرسه، دانش آ,وزان با هیجان زاد کلاسها را ترک می‌کنند. همچنین پس از استراحت در زنگ تفریح از فضاهای شاد و پرشیطنت حیاط مدرسه به کلاس برمی گردند و این فضاها حائل میان حیاط و کلاس هستند. بنابر این اگر رنگ این فضاها، رنگهای سرد و آرام باشند، در کنترل هیجانات روحی تاثیر به سزایی دارند و علاوه بر آرامش محیط، از تصادفات احتمالی دانش آموزان می‌کاهند. 
رنگ آمیزی درهای ورودی کلاسها و دفتر مدارس باید همیشه تیره تر از زمینه رنگی دیوارهای راهرو باشد. این تیرگی توجه واحترام دانش آموزان را برمی انگیزد و در عین حال هشداری است که تفاوت میان فضای کلاس درس و حیاط را به او گوشزد می‌کند. 
در سالنها، فضاهای ورزشی و اماکن صرف غذا باید از هماهنگی رنگهای گرم استفاده شود. در سرویسهای بهداشتی به لحاظ ویژگی محیط آموزشی و فقدان استانداردهای بهداشتی در عموم این فضاها، استفاده از رنگ سفید مناسبتر است. وجود این رنگ و لطمه پذیری آن در اثر کمترین آلودگی، حداقل هشداری است که مسئولین نظافت فضای آموزشی را مجبور به کنترل و نظافت مستمر خواهد کرد. 
در آزمایشگاهها، سطوح دیوارها، رنگهای گرم و روشن دارد، اما سطح میزهای آزمایشگاهها حتی المقدور سفید است. سفید بودن میز در صورت آلودگی سطح میز به مواد شیمیایی رنگی، ‌اسیدها و بازها، ‌دانش آموز و مربی را به طور موثرتری خبر خواهد کرد. در اتاق بهداشت باید از رنگهای سرد و روشن استفاده کرد. در این نوع هماهنگی یک رنگ سرد (مثلا سبز یا آبی)‌به عنوان رنگ اصلی انتخاب می‌شود و سایر رنگهای سرد با ارزشهای مختلف در کنار آن به کار برده می‌شود. این نوع هماهنگی محیط را ساکت و آرام جلوه خواهد داد.

سازماندهی و ساختار کلاس 
دانش آموزان و معلمین در کلاسهای جدید که از ترکیب مناسب مشارکت دانش آموزان و حفاظت معلم تشکیل شده است، ‌راضی ترند.
در بحث سازماندهی و ساختار کلاس یک معلم می‌تواند به طرف مختلف کلاس را سازماندهی کند. به عنوان مثال او می‌تواند دانش آموزان را در تصمیم گیری دخالت دهد. می‌تواند کلاس را به گروههای کوچک تقسیم کند، ‌می تواند باعث گردد تا دانش آموزان به یکدیگر کمک کنند و یا می‌تواند فعالیتهای کلاس را به شیوه سنتی انجام دهد.

تزئینات کلاس اگر چه نمونه‌های تزئینات کلاس قطعی نمی باشد ولی همه می‌دانند که این موضوع تا حدی دارای اهمیت است. تجارب دیگر نشان میدهند که چگونه بخشی از فضاهای گرم و دعوت کننده هستند، در حالی که بخشی دیگر سرد و بی روح می‌باشند. 
بسیاری از دانش آموزن به دیدن کارهایشان بر دیوار علاقه دارند و این موضوعات می‌تواند به عنوان یک مشوق مورد استفاده قرار گیرد. همچنین می‌توان از موضوعات، ‌اشکال و تصاویر مرتبط با درسها برای تزئینات کلاسها استفاده کرد که این مطلب هم به جذاب تر کردن فضا و هم به تفهیم بهتر موضوعات درسی کمک می‌کند.

انواع چیدمان در کلاس 1-ردیفی و ستونی: این سنتی ترین وضعیت می‌باشد. در حقیقت تا زمانی پیش و شاید امروزه در بعضی مدارس، نیمکتها به شکلی به زمین متصل بودند. این قرار گیری برای زمانی مناسب است که معلم می‌خواهد دقت ها به چیزی متمرکز شود. 
2- فرم دایره‌‌ای شکل: نرم‌های دایره‌‌ای شکل برای مباحث کلاسی و تکلیف کلاسی مناسب هستند. البته این نوع سازماندهی مشکلی که دارد این است که تعدادی از دانش آموزان به ناچار یا پشت معلم یا نیمرخ او روبرو می‌شوند و نمی توانند ارتباط بصری مناسبی با او داشته باشند. 
3- گروهی: نشستن گروهی در گروههای 4 تا 6 نفری برای مباحثه گروهی و یادگیری مشارکتی و تکالیف گروهی کوچک مناسب می‌باشد. برای نظارت بر تمام فعالیتها در چیدمان گروهی، معلم باید قادر باشد که ببیند در مراکز فعالیتی هر گروه چه اتفاقی می‌افتد. بنابر این موانع باید کم باشد و گروهها نباید دور از دید باشند.]کم اثر ترین سازماندهی و مرتبط ترین آن با رفتار نامناسب هنگام مباحثه، ‌نیمکت‌های ردیفی است. به نظر می‌رسد که نیمکت‌های ردیفی بیشتر از گروهی یا دایره‌‌ای با کناره گیری دانش آموزان ارتباط دارد. بعلاوه سازماندهی دایره‌‌ای بیشتر از ردیفی و گروهی با رفتار مناسب و نظریات خارج از موضوع در ارتباط است.

مدارس فضای باز

عموما مدارس فضای باز به تمامی باز نیستند و به هر حال نیازمند به فضای خاص ممانند توالت، حمام، ‌… می‌باشند. بنابر این در مدارس فضای باز، فضای بسته نیز وجود دارد که برای خدمت کردن به مقاصد فردی یا شخصی تعیین شده اند. بسیاری از فضاها به دلیل وابستگی به سیستمها و تاسیسات ساختمانی معنی می‌باشند. بعضی دیگر نیز به دلیل نیاز به خلوت بودن یا جای دادن فعالیتهای پر سر و صدا و یا هنری مانند کارگاههای موسیقی یا آزمایشگاه فیزیک و شمیی معین هستند. 
بخش وسیعتری از طراحی، مربوط به فضای داخلی است. وسایل و تجهیزات، رنگ. شکل، ‌گیاهان، کارهای هنری و دیگر موارد می‌تواند برای حفظ و بالا بردن کیفیت در طراحی که فضای باز فاقد آن است، ‌مورد استفاده قرا رگیرد. مدارس فضای باز متعهد به پویا بودن فضای آموزش و اجتناب ناپذیری تغییرات می‌باشند. برنامه آموزشی چه به شکل سنتی و چه به شکل جدید آماده تغییر است. هنگامی که این برنامه تغییر می‌کند، ‌مدرسه نیز بدون هیچ مشکلی تغییر می‌کند. یک گروه از دسته بندی‌های فضایی، فضاهای میانی می‌باشد. بعضی از دانش آموزان می‌خواهند این فضاها باز باشند و بعضی احساس می‌کنند که باید به طور دائم تقسیم بندی شده باشند. بعضی اوقات آنها از فضاهای باز در داخل یک فضای معین ساخته شده اند.

مطالعات تکمیلی مربوط به دوره راهنمایی تحصیلی

مدارس راهنمایی: 
معیارهای ظرفیت:

میزان تراکم دانش آموز در کلاس با توجه به شاخصهای نیروی انسانی مصوب هیات دولت و ظرفیتهای تعیین شده توسط وزارت آموزش و پرورش طبق جدول زیر تعیین می‌شود. همچنین ظرفیت واحد آموزشی با توجه به نسبت جمعیت، در مناطق شهری مضاربی از یک دوره کامل [1] و حداقل 2 دوره و حداکثر 8 دوره کامل در نظر گرفته می‌شود.

[1] - منظور از یک دوره کامل، 3 گروه کامل اول، دوم، سوم می‌باشد

فضاهای مورد نیاز به دو دسته تقسیم می‌شوند: 
1-فضهای بسته یا سرپوشیده 
2- فضاهای باز 
فضاهای بسته یا سرپوشیده 
این فضاها شامل 5 گروه زیر می‌باشند: 
1- گروه 1: فضاهای آموزشی (تحصیلی) 
-کلاس عمومی (نظری) 
-اتاق علوم (کلاس و آزمایشگاه) 
-کارگاه حرفه و فن (برای پسران) – کارگاه خانه داری، خیاطی (برای دختران) 
- گارگاه هنر 
- کارگاه سمعی و بصری 
2- گروه 2: فضاهای پرورشی 
-کتابخانه 
- اتاق فعالیتهای پرورشی 
- اتاق مشاور تربیتی و تحصیلی 
-اتاق مربی ورزش و رختکن دانش آموزان 
- اتاق بهداشت و کمکهای اولیه 
-نماز خانه 
-سالن چند منظوره : ( اجتماعات- سخنرانی- امتحانات- نمایش و فیلم)
3- گروه 3: فضاهای اداری 
-دفتر مدیر 
-دفتر معاون یا معاونان 
-اتاق کارکنان امور دفتری و تکثیر 
-انبار بخش اداری 
-اتاق استراحت دبیران 
-اتاق کار دبیران و ملاقات با اولیای دانش آموزان 
4- گروه 4: فضاهای پشتیبانی یا خدماتی 
-توالت و دستشویی کارکنان 
-تولات و دستشویی دانش آموزان 
-آبخوری دانش آموزان 
-انبار وسایل نظافت و شستشو 
-انبار وسایل، تجهیزات و لوازم مستعمل 
-بوفه 
-آبدارخانه 
-موتورخانه 
توجه: در مدارس به منظور مراقبت از مدرسه، فضایی حدود 40 متر مربع (خالص) برای اقامت خانواده سرایدار در نظر گرفته می‌شود 
5- گروه 5: فضاهای گردش 
-ورودی 
-راهرو طبقات 
-راه پله‌های ارتباطی 
- سطوح زیر ساخت (دیوارها و ستونها) 
6- گروه 6: فضاهای ارتباطی 
-راهروها 
-پله ها 
7- گروه 7: فضاهای باز 
-فضاهای بازی و ورزش 
- فضای صف جمع 
-فضای سبز 
-فضای توقف وسائل نقلیه 
-فضای تلف شده و غیر مفید

معرفی کلاسهای آموزشی مقطع راهنمایی

کلاس آموزشی

ساختار و سازماندهی کلاس

انواع کلاسها

انواع کلاسها عبارتند از: 
1-کلاس آموزش دروس نظری: فضایی است که به عنوان کلاس درس شناخته شده باشد و در این فضا دروسی که تفهیم آنها از طریق خواندن و نوشتن و تکرار مطالب توسط معلم و دانش آموز و کلا تجربه ذهنی انجام می‌گیرد، ‌تدریس می‌شود. 
از نظر فضا هویت آن به صورت کلاسهای معمولی با ردیفهای مشخص میز و صندولی و یا میز و نیمکت و تخته سیاه روبروی دانش آموزان و در کنار آن جایگاه معلم می‌باشد. 
2-کلاس آموزش دروس تجربی:‌در این فضا یعنی آموزش دروس تجربی، ‌اصل بر مشاهده عینی تجربیاتی است که توسط معلم و خود دانش آموز انجام می‌شود. معلم در این فضا اختیار دارد به کمک دانش آموزان شکل و فرم کلاس را متناسب با نوع فعالیت در ارتباط با آموزش هر مورد درسی انتخاب نماید و در هر صورت لزوم برخورد و تبادل فکری بین دانش آموزان را فراهم آورد. در چنین فضایی میز و صندلی ها طبیعتا دارای قابلیت جابجایی و تکثیر و آرایش فضا متناسب با صورتهای مختلف انجام می‌شود. سرانة فضا به ازاء هر دانش آموز نسبت به نوع متناسب با صورتهای مختلف انجام می‌شود. سرانة فضا به ازاء هر دانش آموز نسبت به نوع فضای نظری اندکی بیشتر خواهد شد. باید در نظر داشت که این سیستم در آموزش پاره‌‌ای از دروس تاثیر به سزایی خواهد داشت. [1]

[1] - در مورد خصوصیت مهم کلاس یعنی انعطاف پذیری در قسمت « مدارس فضای باز» بحث شده است.

مکان قرار گیری 
کلاس درس باید در آرامترین مکان قرار گیرد و از سر و صدای بیرون دور باشد. درتسرسی سریع و مناسب به سایر فضاهای آموزشی (از قبیل کتابخانه، کارگاهها، کلاسهای ویژه و…)‌باید برای آن فراهم شود. 
بررسی نور در کلاس

مسائلی که از نظر نور برای دید و مطالعه در کلاس درس با توجه به محیط دید سالم حائز اهمیت می‌باشد، به شرح زیر است: 
-تاثیر نور طوری باشد که منبع نور در حوزه دید دانش آموز قرار نگیرد. 
-به منظور ایجاد نور کافی در کلاس در صورتی که پنجره‌های نورگیری در یک سمت واقع شده باشد، ‌سح کل پنجره ها نباید از یک پنجم الی یک هفتم سطوح کلاس کمتر باشد. 
-برای آنکه تاثیر نور خورشید که منبع نور طبیعی کلاس محسوب می‌شود، بطور مستقیم به کلاس وارد نشود، بکار بردن سایبانهای مناسب از قبیل سایبان بالای پنجره و یا سایبان کرکره‌‌ای و جانلی توصیه می‌شود. 
برای استفاده از نور مصنوعی باید نکات زیر را در نظر داشت: 
-برای روشن نمودن کلاس درسی ممکن است از نور مستقیم- نیمه مستقیم و یا یکنواخت استفاده نمود. 
-چراغهای سقفی در کلاس باید طوری نصب شود که خیرگی را سبب نشود و همچنین باید از چراغ مخصوص برای روشن کردن تخته سبز استفاده کرد. 
-حداقل مقدار شدت روشنایی الکتریکی کلاس درس 200 و حداکثر 500 لوکس تعیین شده است.

رنگ

توصیه می‌شود سطح دیوراه‌های کلاس درس از رنگ مات انتخاب شود تا از خیرگی حاصل از انعکاس نور جلوگیری به عمل آید و رنگها نیز محیط دلپذیری برای دانش آموزان بوجود آورد. برای این منظور باید رنگهای آبی کم رنگ، کرم، سبز. خیلی کم رنگ، سفید و بژ را انتخاب کرد. سطح کل کلاس می‌تواند دارای رنگهای سفید، خاکستری و یا به رنگهای روشن چوب باشد. 
فرم کلاس

تحقیقات نشان می‌دهد که کلاسهای با فرم مربع یا نزدیک به مربع جوابگوی نیازهای آموزشی می‌باشد و فرمی کارا رضایت بخش است. 
اهمیت جو کلاس

عناصر اصلی سازماندهی اجتماعی مدرسه، اندازه گروه بندی سنی و غیره می‌تواند بر رفتار و موفقیت دانش آموز اثر بگذارد اما این عوامل از آن جهت مهم می‌باشند که در چیزی که در کلاس و سایر بخشهای مدرسه اتفاق می‌افتد، تاثیر دارند. در حقیقت اکنون محققان معتقدند که با اهمیت ترین عوامل موثر مدرسه مربوط به یادگیری و پیشرفت روانی در دوره بلوغ با محیط مدرسه و کلاس در ارتباط می‌باشد. در مدارس خوب محیط کلاس مباحث بین معلم و دانش آموزان و بین دانش آموزان را تشویق می‌کنند و بر یادگیری، نه حفظ کردن تاکید شده است. بر طبق نظریه (مایکل روتر 1983) جنبه‌های مختلف جو مدرسه اثر مهمی بر یادگیری و موفقیت نوجوانان دارد. خصوصا چگونگی ارتباط معلم و دانش آموزان و چگونگی استفاده از زمان کلاس و انتظارات معلم از دانش آموزان بسیار مهمتر از اندازه مدرسه، گروه بندی سنی و ترکیب نژادی مدرسه می‌باشند. 
نتایج چندتحقیق نشان میدهد که همین عواملی که پیشرفت روانی در خانه را توسعه میدهند. صمیمت، ‌استانداردهای بالا و کنترل رفتارهای مناسب در کلاس را نیز افزایش می‌دهد. دانش آموزان و معلمین در کلاسهای جدید، ‌نسبت به کلاسهای کنترل شده در کلاسهایی که از ترکیب مناسب مشارکت دانش آموزان و حمایت معلم تشکیل شده است، ‌راضی تر می‌باشند. در این کلاس ها معلمین مشارکت دانش آموزان را تشویق می‌کنند اما نمی گذارند که کلاس از کنترل خارج شود. کلاسهایی که به تکلیف کلاسی تحت کنترل معلم تاکید دارند، ‌دانش آموزان دلواپس، بی علاقه و ناشاد دارند. دانش آموزان هنگامی که معلمشان مقدار متناسبی از زمان را صرف درس دادن می‌کند، درسها را به موقع شروع می‌کند و به پایان می‌رساند، ‌پس زمینه هایی از دانش آموزان برای توقعاتشان از آنها دارند و آنها را به مقدار فراوان تشویق می‌کنند، به نحواحسن کار می‌کنند. 
یک معلم خوب به طور قابل توجهی مشابه والدین خوب است. اخیرا محققی به نام نیومن پیشنهاد کرده است که اگر ما بخواهیم اثر جو کلاس را بر موفقیت بدانیم، باید بدانیم که چگونه مشارکت دانش آموز را در مدرسه افزایش دهیم، مشارکت به اندازه شرکت روانی دانش آموزان در یادگیری و تسلط بر موارد بی علاقگی به تمام کردن کار تعیین شده، اشاره دارد. نیومن به عواملی که مشارکت را افزایش میدهند اشاره می‌کند. اولا معلمین نیاز دارند که فرصتهایی برای دانش آموزان برای نمایش واقعی شایسته فراهم کنند. ثانیا مدارس باید احساس تعلق دانش آموزان را نسبت به مدرسه تقویت کنند. و از همه مهمتر اینکه باید کارهایی را که معتبر هستند تعیین کنند. کار معتبر، ‌کاری جالب توجه، شادی آور و متناسب با دوره واقعی است. برای یک دانش آموز هیچ چیز بدتر از انجام دادن تکالیف خسته کننده بدون رنگ و نامناسب نیست.

نظم فضایی کلاس

یکی از بدیهی ترین خصوصیات محیط کلاس، ‌کلاس مستطیل شکل می‌باشد. چرا یک کلاس دایره شکل و یا مربع شکل نباشد؟ آیا این مسئله اصلا دارای اهمیت است؟ طبق تجربیات یک طراح اتاق مستطیل شکل موجود همراه با ردیفهای صندلی ها و پنجره‌های بزرگ به قصد فراهم آوردن تهویه، نور، ‌تخلیه سریع و آسانی نظارت و دیگر نیازها اوایل قرن نوزدهم موجود بوده اند. فرم متداول باریک و طولانی که بر اساس نیاز به نور در طول اتاق بوجود آمده است، ‌با وجود پیشرفتهای جدید در نور پردازی، ‌آکوستیک و فن ساختمان هنوز اغلب مدارس جعبه هایی هستند که با مکعب هایی پر شده اند و مکعب ها هر یک شامل تعداد مشخص صندلی در ردیفهای مرتب می‌باشند. سعی بر این بوده است که این نمونه ثابت تغییر پیدا کند. ماریو مونتوسوری یک بار توصیف کرد دانش آموزانی که مجبورند در این کلاسهای سنتی حاضر گردند مانند پروانه هایی هستند که سوار بر سنجاق می‌باشند. هریک به نیمکتی بسته شده اند و بالهای خشک و بی معنی علمی را که بدست آوردند، پهن کرده اند. (مونتوسوری 1964 م) 
آیا موفقیت یک دانش آموز در کلاس تفاوتی دارد؟ آیا آنهایی که در جلو قرار گرفته اند نسبت به پشت سری ها فعالتر می‌باشند؟‌آیا آنهایی که در مرکز هستند در مقایسه با افرادی که در اطراف کلاس هستند فعالترند؟ موفقیت دانش آموز کاملا ایجاد تفاوت می‌کند و مشارکت در بین دانش آموزانی که در جلو میانه قرار گرفته اند بیشتر می‌باشد. به هر حال دلایل این تاثیر نامشخص می‌باشد. آیا دانش آموزان علاقمند نزدیکتر به معلم می‌نشینند؟ آیا دانش آموزان اگر به معلم نزدیکتر باشند بیشتر علاقه مند می‌شوند؟‌بالاخره اندازه کلاس بایستی چه مقدار باشد؟ آیا برای بیشترین موفقیت اندازه ایده آلی برای کلاس وجود دارد؟ این مسئله برای بیش از نیم قرن مورد بحث قرار گرفته است و مباحثه ادامه دارد. در یک تحقیق اولیه (1934) تاثیر اندازه کودکستان را بر مشارکت دانش آموزان مورد آزمایش قرار گرفت. در کلاسهایی با طبقه بندی 15 تا 46 شاگرد تعداد نظریات هر دانش آموز در طول یک دوره درس کنترل شده مثبت گشته است. هر قدر که اندازه کلاس افزایش می‌یافت. نه تنها مقدار کلی بحث کاهش پیدا می‌کرد بلکه مقدار کمتری از دانش آموزان در بحث شرکت می‌کردند و هنگامی که صحبت می‌کردند مقدار مشارکت آنها بسیار کمتر می‌شد. شواهد نشان می‌دهد که تجربیات تحصیلی فراهم شده در کلاسهای کوچک و بزرگ متفاوت می‌باشد. در کلاسهای کوچکتر آگاهی بیشتر، فعالیت گروهی بیشتر، برخورد مثبت دانش آموزان بیشتر و رفتارهای بد کمتر وجود داردو غیر قابل انتظار نیست که معلم در کلاسهای کوچکتر راضی تر می‌باشد. به هر حال اندازه کلاس تفاوت کمی در طبقه بندی متداول بین 20 تا 40 دانش آموز ایجاد می‌کند. اگرچه یک کلاس کوچکتر ممکن است تاثیر مثبتی به یادگیری خواندن و ریاضیات در سالهای اولیه داشته باشد و ممکن است به پیشرفت تحصیل دانش آموزان عقب افتاده کمک نماید. علاوه بر این از آنجایی که این تحصیل بستگی به آن دارد که معلمین چگونه کلاسهای کوچکتر را متفاوت با کلاسهای بزرگتر سازماندهی می‌کنند، ‌تخمین تاثیر اندازه کلاس معمول مشکل است

رنگ در سازمان

رنگ در سازمان

مقدمه:

محیط کار باید از نظر

زیبایی و هماهنگی                                      مثل                               گردشگاه                               

پاکیزگی و بهداشت                                     مثل                               آرایشگاه

دلبستگی و تعلق خاطر                                مثل                               زادگاه                                               

روحیه کار و تلاش                                       مثل                              ورزشگاه             

معرفت اعتقادی واخلاقی                               مثل                               عبادتگاه                       

اندیشه و دانش                                          مثل                               دانشگاه                                

هنر و خلاقیت و محصول جدید                                   مثل                              نمایشگاه               

رعایت نظم و انضباط                                   مثل                               اردوگاه            

کار، تولید وصنعت                                      مثل                              کارگاه

جستجوی مشکل کار و تولید و حل آن             مثل                               شکارگاه

امنیت خاطر و حل مشکلات زندگی                  مثل                              پناهگاه   

                                                                                                                             باشد.

اولیـن نشانـه هـای هنر نـزد بشـر به دوران غـار نشیـنی او و حکـاکی تصاویر روی دیـواره غــارهــای لاسکو باز می گردد. این خود نشان دهنده نیاز و حساسیت انسان بدوی(۱) به جنبه های مختلف زندگی است که اگر بخواهیم آن را با مفاهیم امروزی بسنجیم پر بیراه نیست اگر بگوییم انسان از آغاز خلقت به دنبال مدیریت بر زندگی خویش بوده است. اما این پیوند مدیریت با هنر که ظاهراَ آن زمان به شکل نوعی دکوراسیون و هنر محیطی ظهور پیدا می کند؛  همچنین همزیستی انسانها با یکدیگر از یک سو و لزوم سازگاری وی با محیط پیرامونش از سوی دیگر ناخودآگاه سبب ظهور رهبری و مدیریت می شود. در واقع تاریخ مدیریت را باید از جایی بدانیم که انسان مالک می شود، خواه مالک یک غار و خواه صاحب یک خانواده، به هر تقدیر این روند با ظهور خاندان ها و قبایل از مدیریت به رهبری تغییری وجهه می دهد و با یکجا نشین شدن آدمی و ظهور تمدنهای اولیه به صورت جدی مفهوم مدیریت مطرح می شود. هرچند در آن زمان به این رهبری و مدیریت به عنوان یک علم نگاه نمی شد اما در بررسی تاریخ تمدن بشر گونه هایی جدیدی از مدیریت نظامی و مدیریت شهری را می توان یافت.

 پس ازاعصاری که هنر و مدیریت نزد بشر رو به تکامل می نهد  در دوران رنسانس به اعتلایی نسبی می رسد. این اعتلا نیز مرهون ظهور مشاغل و پیشه ها بود که در آن افراد به دنبال فروش بیشتر و در نتیجه مدیریت بهتر بوند و جالب تر آنکه تا این زمان هنر و مدیریت همپای هم و در کنار هم پیش رفته اند. اما تحول اساسی ذهن بشر پیرامون دو مفهوم هنر و مدیریت از انقلاب صنعتی و رونق کارخانه داری شکل می گیرد، یعنی زمانی که صاحبان مشاغل و کارخانه داران از یک سو به مفاهیم مدیریتی توجه نشان می دهند و از دیگر سو به نقش مهم هنر و چگونگی محیط کار گوشه نظری دارند. شاید همین امر هم باعث ظهور مفهومی به نام ارگونومی(۲) شد.

با ظهور هنر دکوراسیون و جدی شدن مفاهیم هنر محیطی در قرون اخیر بحث داغ سازگاری محیط کار با کارکنان قوت گرفت تا امروزه به صورت یک علم در کنار هنر به ادامه حیات بپردازد و جالب آنکه محکم ترین پیوند علم و هنر نیز در همین زمینه است.

در این نوشتار سعی نگارنده بر این است تا با بیان تجربیات و تعاریفی که از منابع بسیار محدود استخراج کرده است بپردازد و بیشتر با تکیه بر دانش و تجربیات هنری خود پلی را میان هنر و مدیریت ایجاد کند پلی که قصد ندارد تا مفاهیم مدیریت هنری و یا هنر مدیریتی را بررسی کند بلکه تلاش می کند تا نقش هنر را مدیریت سازمان واکاوی کرده و بر لزوم آگاهی نسبی مدیران از مفاهیم اولیه هنر تاکید کند.

این نوشتار مبتنی بر این فرضیه شکل گرفته است که به نظر می رسد نقش و کارکرد رنگ در سازمان به پویایی و افزایش کارایی سازمان منجر می شود و در پی پاسخ به این سوال است که آیا وجود حداقل اطلاعات هنری در یک سازمان و توجه مدیران آن به مفاهیم هنری می تواند باعث افزایش راندمان کاری سازمان شود یا خیر؟ و اینکه میزان این اثر گذاری تا چه حد است؟

امید آنکه علیرغم نقصان های فراوان علمی که باعث شد تا نتوانم نام مقاله را بر این سطور بگذارم و تنها به عنوان نوشتار بر آن تاکید کنم پاسخگوی سوال بالا باشد.

شرایط محیطی عامل موثر در کار کردن

شرایط محیط نقش بسیار مهمی در انجام کارها دارد. یک کار یکسان در دو شرایط و موقعیت جداگانه می‌تواند نتایج متفاوتی به بار ‌آورد. عموماَ شرایط و موقعیتهای محیطی مساعد برای انجام کار و متناسب با نوع کار، روند انجام کار را سرعت می‌بخشد. از عمومی‌ترین شرایط محیطی ، نور ، فضا ، سروصدا و ... است. هر چند برای برخی مشاغل شرایط محیطی ویژه و اختصاصی‌تری نیاز هست. تحقیقات مختلف مربوط به حوزه روانشناسی صنعتی و سازمانی نشان می‌دهد انجام کار در محیطهای دارای نور مناسب ، تهویه هوای مناسب و فضای کافی تاثیر مثبتی روی شیوه عمل کارگران دارد.

اما لازم است پیش از هر چیز به تناسب محیط کار با آرایش ظاهری آن توجه شود بنابراین بهتر است تا به طبقه بندی مشاغل هم توجه کنیم. مشاغل مختلف را بر اساس ملاکهای متفاوتی می‌توان تقسیم بندی کرد. ممکن است بر اساس اینکه مشاغل به چه شیوه‌ای انجام می‌پذیرند؟ چگونه انجام می‌گیرند؟ چه ویژگیهایی برای افرادی که به این مشاغل می‌پردازند، درنظر گرفته می‌شود؟ مکانهایی که در آنجا انجام می‌گیرند و ... دسته بندیهای مختلفی وجود داشته باشد.  اما در اینجا فقط به طبقه بندیهایی اشاره شده است که اثرات مستقیمی در چگونگی آرایش محیط کار دارد.

الف : طبقه بندی مشاغل بر اساس فعالیت فکری و بدنی

برخی از مشاغل مشاغلی هستند که عمدتا با نیروی جسمی سروکار دارند. و فرد در انجام آنها انرژی فیزیکی صرف می‌کند و عمدتا از اعضای بدن خود و بویژه دستها استفاده می‌کند. در مقابل کارهایی نیز وجود دارند که فعالیت فکری نقش بیشتری در آنها دارد. البته تفکیک این دو دسته از مشاغل نیز به این سادگی نیست. ما در کلیه کارها و فعالیتها چه بدنی باشند و چه نباشند به ناچار از نیروی فکر و توان ذهنی خود استفاده می‌کنیم.
همینطور در کارهایی که بیشتر به عنوان فعالیت فکری دسته بندی می‌شوند به نحوی از اعضای بدن خود نیز استفاده می‌کنیم. هدف از این دسته بندی نقش بیشتر هر یک از دو بعد فکری و بدنی در این فعالیتها است. برای یک نویسنده توان فکری اهمیت زیادی دارند هر چند از دستهای خود برای نوشتن استفاده می‌کند. و برای یک کشاورز که عمدتا کار بدنی انجام می‌دهد کار فکری نیز در مورد نحوه این اعمال بدنی اهمیت دارد.

ب: طبقه بندی مشاغل بر اساس ابزارهای مورد استفاده و مکان

برخی از مشاغل به ابزارهای خاص و یا مکان خاص نیاز دارند و برخی چنین محدودیتی را دارا نیستند و در هر گونه محیطی می‌توان به انجام آن مشغول شد. برخی مشاغل نیاز به هوای آزاد دارند و برخی در محیطهای بسته قابل انجام هستند.

اما آنچه که در این طبقه بندی ها حائز اهمیت است تناسب است. اینکه نور، فضا، رنگ و سایر عناصر بصری موثر بر روحیه کارکنان در هر محیط چگونه باشد مهم است. ممکن است یک طراحی بسیار زیبا و حتی گرانقیمت در یک محیط کاری اثری مخرب داشته باشد. مثلا در یک محیط کاری مبتنی بر فعالیت های فکری که نیاز به آرامش ، تفکر و گفتگو باشد، وجود رنگ های  گرم و بویژه قرمز نتایج خوبی نخواهد داشت.

آشنایی با مفهوم و فواید ارگونومی

از آنجاییکه در ادامه مطلب اشاراتی به علم ارگونومی می شود، لازم است تعریف مختصری از این واژه ارایه دهم تا بهتر بتوان از مولفه های آن در کار استفاده نمود. به طور کلی ارگونومی علم هماهنگ کردن توان فیزیکی، توان روانی و محیط کار و تکنولوژی است. براساس این تعریف زمانی کارکنان دارای عملکرد مطلوبی هستند که بتوان در سازمان بین ابعاد و توان فیزیکی، روانی و محیط کار سازگاری و تعادل ایجاد نمود. به همین علت در مدل عملیاتی توسعه منابع انسـانی برای افزایش کارآیی و بهره وری عمدتاً از ارگونومی استفاده می شود و این به خاطر آن است که ارگونومی به مقدار زیادی موجب صرفه جویی در وقت و انرژی شده و کارکنان با حداقل صرف انرژی فیزیکی و روانی، حداکثر کار یدی و فکـــــری را برای سازمان به ارمغان می آورند.

 برای استفاده از ارگونومی در افزایش بهره وری لازم است اقدامات زیر صورت گیرد:

1 - اندازه گیری ابعاد فیزیکی کارکنان از نظر قد، اندازه بدن، وزن و میزان چابکی و انعطاف پذیری بدن با ابزارها و وسایل موجود در علم پزشکی.

2 - اندازه گیری ابعاد و ویژگی های روانی و شخصیتی کارکنان که در این زمینه باتوجه به مطالعات و پیشرفتهای روان شناسی می توان کارکنان را از ابعاد و زوایای مختلف مورد شناسایی و تحلیل قرار داد. مولفه های روانی مورد نیاز در علم ارگونومی عبارت از ویژگیهای شخصیتی، علایق، رضایت شغلی، درون گرایی و برون گرایی، هوش عاطفی، هوش منطقی و انگیزه ها، ادراکات، مفروضات ذهنی واختلالات روانی فرد است.
3 - بررسی ویژگی های شغلی و ایمنی در مشاغل سازمانی که چه فعالیتهای ریز و درشتی و با چه ابعادی از حجم و کیفیت و در چه محدوده زمانی و نیز با چه تاثیرگذاری بایستی انجام شود.

4 - بررسی شرایــط ماشین آلات، تجهیزات و به طور کلی محیط فیزیکی کار. در ارگونومی مشخص کردن مولفه های فوق کار زیاد دشواری نیست و با برنامه ریزی و بکارگیری ابزارهای مربوطه می توان آن را انجام داد. آنچه برای عملیاتی کردن ارگونومی در افزایش بهره وری مهم است نحوه ترکیب و تنظیم مولفه ها است. در صورت وجود ناهماهنگی بین مولفه ها، عملکرد و بهره وری کارکنان تک بعدی شده و افت می کند ولی در صورت ایجاد هماهنگی بین مولفه های ذکرشده در توان کارکنان سینرژی ایجاد شده و عملکرد کارکنان به شدت افزایش می یابد.

همچنین این موارد باعث می شود تا در ادامه این مطلب و بخش اشاره به اثرات روانی رنگ در سازمان ارتباط بهتری برقرارشود.

بعضی از دستاوردهای واقعی عملیاتی شدن ارگونومی در کار را می توان چنین بیان نمود:

افزایش رضایت شغلی؛

خستگی کم و دل بستگی به کار؛

سلامت جسمی و روانی کارکنان؛

افزایش راندمان کاری و بهره وری؛

صرفه جویی در انرژی روانی و جسمی؛

هماهنگ شدن مشاغل با شرایط کارکنان؛

تسلط بر محیط کار و مدیریت بر ابزارآلات.

از این بحث مختصر می توان نتیجه گرفت رنگ ها مکمل خوبی برای افزایش اثرات مولفه های ارگونومی هستند.

آشنایی با مفاهیم رنگ ها

رنگ های سرد وگرم

شامل حس درونی رنگ هاست که از طبیعت الهام گرفته است

قرمز زرد نارنجی و بنفش مایل به قرمز گرم هستند و رنگ های آبی سبز و بنفش مایل به آبی از رنگهای سرد محسوب می شوند.

عموماَ ترکیب رنگهای هر گروه نیز به شرط عدم تمایل به تیرگی شدید از گرمی و سردی همان گروه تبعیت می کنند.

تضاد رنگ ها (۳)

 خصیصه ای از رنگ است که بستگی تام به مشخصات رنگ های مجاور دارد و عبارت است از اختلاف بین تیره و روشن در یک تصویر. اگر تضاد کم باشد تصویر مسطح دیده می شود و حالت عمق و برجستگی آن از بین می رود.

تضاد رنگ متعلق به شخصیت های شاد، پر تحرک و اجتماعی است و عدم تضاد مربوط به شخصیت های آرام، خنثی و تاثیر پذیر است. اما این تعبییر همه جا عمومیت ندارد بلکه به تناسب شرایط  زمانی و مکانی متغییر است.

مکمل

 حالتی از همنشینی رنگ هاست که در آن رنگ ها دو به دو در کنار هم بیشترین هماهنگی و هارمونی را با هم ایجاد می کنند و بیننده را آزار نمی دهد. در عین حال خلا کمبود رنگ را پر می کنند.

برای درک بهتر باید به دایره رنگ توجه کنیم.

اثرات روانی رنگ ها در محیط کار

تحقیقات کم و پراکنده ای پیرامون اثرات رنگ بر افزایش کارایی در سازمان و نیز مخاطبان سازمان انجام گرفته اما هیچ یک از این تحقیقات به صورت تخصصی به این موضوع نپرداخته است و همچنان این موضوع در مهجوریت به سر می برد. شاید دلیل اصلی آن تنوع حوزه های فرهنگی و مدیریتی در سازمانها باشد که در کنار توجه به ابعاد روانشناختی فردی ابراز نظر مطلق و علمی را دشوار می کند. اما از مجموعه این نظرات و با نگرشی بر منابع موجود که در پی نوشت این مطلب خواهد آمد مطالب زیر نوشته شده است.

آبی

نشان از آرامش وخشنودی دارد. یکپارچگی و احساس تعلق و در برخی موارد امنیت و ثبات.

از نظر سمبلیک یا نمادین آبی نشانه آسمان، آب، و دریا است. خلق و خوی آرام و طبیعت زنانه و روشنی و درخشش دنیای باستان را نیز در خود دارد.

اثر روانی آن سرماست.

ادراک حسی آن طعم شیرین است. محتوای عاطفی ان ملایمت و اندام آن پوست است.

مناسبترین رنگ برای بیان معنای فلسفه، تفکرو تعقل است.

با تفاسیر بالا می توان دریافت که کارکرد اصلی این رنگ در سازمانهایی مبتنی بر فعالیت های فکری و یا سالن جلسات و اتاق فکر است.

قرمز

رنگ انرژی است. نبض را تند می کند، فشار خون را بالاتر می برد. معنای آرزو می دهد و بیانگر میل و اشتیاق، هوس و هیجان است. از  دیگر سو نماینده آرزوی شدید برای زندگی و تجربه گرایی است.

از نظر سمبلیک قرمز نماد خون و آتش است و طبیعت مردانه را به یاد می آورد.

اثر روانی آن گرماست.

ادراک حسی آن به صورت میل و اشتها و طعم تند بروز می کند و اندام آن ماهیچه های سخت و اندام های تناسلی است.

قرمز یک رنگ مادی است و مناسب برای بیان مفاهیم خطر، اراده و جنگ.

در سازمانهایی مبتنی بر فعالیت های جسمی استفاده می شود و البته از آنجاییکه رنگی معترض است در   مجموعه های سیاسی نیز از آن استقبال می شود. در ارگونومی این رنگ را رنگ اخطار می نامند و باید به خاطر داشته باشید که استفاده نامناسب از آن بویژه به صورت تک رنگ و با شدت بالا موجبات استرس در محل کار را فراهم می کند. ترکیب ترام های تیره این رنگ در کنار رنگ های موسوم به سنگین مثل قهوه ای و سیاه مناسب برای شرکت های صنعتی مناسب است.

زرد

رنگ تلقین است و می تواند دیگران را تشویق به انجام کاری کند؛ در حالی که قرمز رنگی محرک اما بدون تلقین است. زرد مانند قرمز نبض را تند می کند اما با اثر کمتر. زرد بیانگر روشنی، درخشش، شادمانی، حساسیت، توسعه طلبی بلا مانع،تکسین خطر و تنفر  یا امید است ( اگر زرد در پس زمینه سیاه باشد تنفر و اگر در کنار سبز استفاده شود امید را نشان می دهد)

از نظر سمبلیک نماد خورشید، گرمای دلپذیر و در مسیحیت سمبل هاله جام شراب مقدس که عیسی مسیح در شب آخر زندگی سر کشید.

اثر روانی آن گرمای ملایم است.

ادراک حسی آن زنده دلی و اندام آن سیستم های عصبی و بینایی است. طعم زرد بیشتر گس است اما با ترکیب رنگ های روشن شیرین و با رنگ های تیره تلخ می شود.

زرد یک رنگ ماورایی و مناسب برای بیان مفاهیم ؛ توجه و دقت و شادی است.

در محیط های پویایی که قصد دارد تا جوانی و تحرک را نشان دهد به کار می آید و ترجیحا باید از هارمونی آن با رنگ های تیره خودداری کرد چرا که ترکیبی نا امید کننده را ارائه می دهد.  این رنگ مناسب برای سازمانهای برونگرا، تجاری و فعالیت های مبتنی بر ارائه خدمات به مشتری است.

در ارگونومی این رنگ برای نشان دادن خطر مواد سمی به کار می رود.

رنگ های مکمل نیز بیشتر ترکیبی از موارد رنگ های اصلی هستند اما می توان آنها را نیز همانند موارد فوق دسته بندی کرد.

اما در این میان تنها رنگ سبز که رنگ نشاط و جوانی و سمبل محیط زیست است مناسب برای فعالیت سازمانهای فرهنگی است.

رنگ های سیاه و سفید یا خنثی هم بیشتر مفهوم بخش سایر رنگ ها هستند خواه با ترکیب و یا همنشینی.

از آنچه که در بالا گفته شد به راحتی می توان فهمید که رنگ غالب در سازمان شامل رنگ دیوارها، درها، پنجره ها، مبلمان و حتی رنگ بندی تابلوهای روی دیوار و سایر اقلام محیط کار چگونه باید باشد

نقش رنگ درآراستگی و ایمنی محیط کار و زندگی

رنگ پدیده ای است که از دو جنبه فیزیکی و شیمیایی مورد بحث می باشد و در جهان رنگ، کیفیت مشاهده رنگ ها از طریق قیاس و توسط چشم و مغز صورت می گیرد.

مشاهده  رنگ  یک  واقعیت  پسیکوفیزیولوژیکی می باشد که از  واقعیت شیمیایی رنگ متمایز است، یعنی مساله رویت رنگ با ساختمان بنیادی رنگ تفاوت دارد.

همان گونه که ارتعاشات صوتی می تواند از راه گوش خوشآیند و لذت بخش و قابل درک باشند، رنگ نیز پدیده ای است که از راه چشم اثرات مفید یا مضری می تواند در مغز انسان داشته باشد و لذا مساله رنگ از بسیاری جهات بررسی می گردد به نحوی که:

1- هنرمند به اثرات رنگ از نظر زیباشناسی توجه دارد و نفوذ معنوی رنگ و خلاقیت آنرا بررسی می نماید.

2- روان شناس علاقه مند به شناسایی قدرت اثر تشعشعات رنگی روی مغز و روح آدمی است.

3- فیزیولوژیست اثرات نور و رنگ را بر روی اعضا مختلف بدن مطالعه می نماید و مساله دیدن یکی از مسائل مورد مطالعه فیزیولوژیکی می باشد.

4- شیمیست بر روی ساختمان ملکولی رنگ ها و رنگدانه ها و ذرات جسم سنگین و تهیه رنگ از مواد اولیه و غیره بررسی می نماید.

5- و بالاخره فیزیکدان نوع انرژی- نوسانات- اختلاط انوار رنگی طیف- تجزیه نور- فرکانس و طول موج اشعه های رنگی و رده بندی رنگ ها و اندازه گیری آنها را مورد بحث قرار می دهد.

6- در صنایع نیز رنگ به عنوان عامل کمکی در تامین ایمنی، وسایل ارتباطی ، تزیین، رمز و نشانه، حفاظت و نظایر اینها و برای مقصود معین به کار گرفته می شود.

از این تاثیر امروزه در ساختمان منازل مسکونی و دفتر کار استفاده می شود و برای انتخاب در کارگاه ها و ماشین ها بکار می رود زیرا انتخاب رنگ مناسب باعث ازدیاد قدرت کارگران و افزایش حجم تولید می گردد، به طوری که یک کارخانه جوراب سازی در آلمان توانست با استفاده از این مسئله تولید خود را 20% افزایش بخشد.

صفات رنگ و استفاده گوناگون از آن

مهمترین جزء نور رنگ است و هنگامی که رنگ به درستی استفاده شود علاوه بر محیط باز و خوشحال کننده  می تواند به قابلیت دید هم کمک نماید چنانکه تزیین یا دکوراسیون با مفهومی خاص در مورد اطاق استراحت، اطاق غذاخوری و سینماها و خانه ها و کارخانجات و غیره همیشه مطرح است و از رنگ به نحو مطلوب استفاده می شود. رنگ ها نباید صرفاً به خاطر ارزش و تاثیر زیبایی ظاهری استفاده شود بلکه باید به لحاظ ارزش عملی آنها و استفاده برای مقصودی معین به کار می رود. با توجه به صفات رنگ تجربه شده است که رنگ های روشن خود را برجسته و بسیار نمایان نشان می دهند مانند رنگ زرد و قرمز و نارنجی که به رنگ های گرم شهرت دارند و این رنگ ها موثرترین و پرقدرت ترین رنگ ها برای علامت هشدار دهنده می باشند.

رنگ سبز نیز یک رنگ با قابلیت دید زیاد است و کمتر برجسته می نماید و خصلت جلب کمتری دارد.

رنگ سبز و آبی کاملاً مخالف رنگ قرمز می باشند و از رنگ های سرد و غیرزننده می باشند و آبی اساساً یک رنگ آرامش بخش است.

رنگ های ارغوانی و بنفش از رنگ های مجلل و فاخر می باشند. از این رنگ ها در پرده برداری از پیکره ها و مراسم ویژه مختلف استفاده می شوند و گاهی افسردگی را تداعی می نمایند و آرام بخش می باشند. بنفش کم رنگ از رنگ های جذاب می باشد.

قرمز تیره و بنفش تیره و سیاه تیره ترین رنگ ها است و قابلیت دید کمتری دارند و فضا را محدودتر نشان می دهند.

در کارگاه هایی که زن کار می کند و فقط  کارکنان زن می باشند از رنگ های روشن و ملایم که جاذبه قوی دارند استفاده می گردد.

رنگ های گرم و روشن در کارگاه های فلزکاری نامناسب و غیرمعمول است مثلاً هیچ گاه معقول نیست که مثلاً برای دستگاه پرس از رنگ صورتی استفاده می شود.

اثرات روانی پسیکولوژی رنگ

از دیر زمان اثر روانی رنگ در اشخاص مختلف مورد توجه دانشمندان بوده است و با مرور زمان گسترش یافته است. با یک آزمایش و تعویض رنگ ها بر روی پرده ای از یک سالن نمایش و کنترل حرارت و رطوبت سالن و اظهارات دو نفر ناظر رنگ ها در سالن در خصوص حرارت و مطبوعیت رنگ ها و کنترل نبض و درجه حرارت بدن آنها در هر 15 دقیقه ثابت گردیده است که با تغییر رنگ ها در هر 15 دقیقه درجه حرارت بدن و نبض دو نفر ناظر صفحه مرتباً تغییر یافته است.

و نیز ثابت شده است جعبه هایی که رنگ روشن و باز دارند کمتر سنگین بوده و جعبه های سیاه رنگ سنگینی بیشتر دارند و همچنین اطاق هایی از بیمارستان ها که رنگ آبی دارند و یا شیشه های آبی رنگ دارند اثر خوبی روی بیماران دارد و به همین دلیل است که اطاق عمل جراحی در بیمارستان ها به رنگ آبی می باشد.

برای رنگ آمیزی کاغذ تحریر و مطبوعات نیز مطالعات زیادی شده است. اشخاصی که نزدیک بین هستند و چشم آنها در مطالعه زیاد خسته می شود باید کاغذهای سبز و آبی به کار برند که بسیار مناسب است.

این رنگ ها در کارخانجات هم مناسب اند چون خستگی کارگران را کم نموده و سردرد آنها را رفع می نماید و مانع از حرکات نامناسب می شود.

رنگ های ایمنی

چشم به طور طبیعی به طرف روشن ترین و رنگین ترین بخشی که در دیدش قرار می گیرد جلب می شود. سیاه و سفید حداکثر تضاد را دارند. تلفیق سیاه و زرد تاثیر بصری بیشتری دارد و به همین مناسبت برای مشخص کردن موانع و محدوده های خطر از علامت راه راه سیاه و زرد استفاده می شود.

در کارخانجات علائم هشداردهنده اظطراراً می بایست در معرض دید قرار گیرد و واضح باشد و این علامت ها  از لحاظ دید و رنگ باید کاملاً شاخص از محیط اطرافشان باشد و قرار گیرد و نیز حداکثر درخشندگی را هم داشته باشند.                               

عملاً برای سطوح عمودی مانند بام، سقف، دیوارها، تیرهای ساختمانی، ستون و خرپاها از رنگ هایی مانند خاکستری یا سیاه و یا سفید استفاده می شود تا رنگ های جلب توجه کننده به خوبی از آنها متمایز باشد.

در صنایع سنگین که احتمال خطر زیاد دارند مانند صنایع نورد، لوکوموتیو، عمل رنگ در درجه اول اهمیت است. در صنایع سبک مانند کارگاه های بافندگی، مونتاژ، صنایع مربوط به ساختن ترانزیستور از جنبه های تزئینی رنگ بیشتر استفاده می گردد.

سقف کارگاه معمولاً بزرگترین سطحی است که از کف کارگاه دیده می شود و با رنگ زرد می توان یک محیط آفتابی و گرم ایجاد نمود و نقاشی کرد. تیرهای سقف و خرپاها را با سفید می توان نقاشی نمود. در سطوح سقف و دیوارها گاهی از قرمز استفاده می شود تا نوعی احساس گرمی و شعف و مسرت نمایند و رنگ قرمز برای قسمت های توزیع مواد و ابزار و سکوهای بارگیری قابل قبول می باشد. قرمز موثرترین رنگی است که برای ضروری ترین علایم خطر( مانند برق، ترانسفورماتور پایه ها و کابل های هوایی و غیره مورد استفاده می باشد. )

برای علامت آتش نشانی، محفظه وسایل آتش نشانی و جرثقیل ها و امثال اینها رنگ قرمز مورد استفاده قرار می گیرد و چنانچه از این رنگ در سطحی وسیع به عنوان تزئین استفاده شود تاثیر قاطع خود را به عنوان رنگ هشداردهنده از دست می دهد و به تدریج برای اشخاص، عادی می شود و مفهوم خاص دیگری نخواهد داشت.

از لحاظ  براقی رنگ در رنگ آمیزی سقف و دیوارها یک جلای مات بهترین رنگ از لحاظ دید و پراکندگی ناموزون نور است.

رنگ آمیزی دیوار و سقف به رنگ روشن با بازتاب زیاد و رنگ های تیره و ستون های ساختمان به رنگ های خنثی" مانند خاکستری" زمینه ای را بوجود می آورد که در آنها علامت هشداردهنده مشخصی را نشان  می دهد.

امروزه ثابت شده است که ماشین کارخانجات اگر با رنگ های بخصوصی علامت گذاری و رنگ شوند از بسیاری از خطرات احتمالی جلوگیری می نماید چون توجه و دقت شخص  بیشتر گشته و از خود بهتر دفاع      می کند و در نتیجه خطر کم می شود و به همین لحاظ رنگ های نامبرده در زیر را برای خطرهای مختلف تعیین نموده اند که جنبه بین المللی دارد:

رنگ زرد برای خطرهای مکانیکی

رنگ لیمویی برای خطرهای حرارتی

رنگ آبی برای توجه و دقت

رنگ سبز برای امنیت

رنگ قرمز برای آتش سوزی و خطرات شدید

 نور نیز اهمیت به سزایی دارد و اثر آن در رنگ مورد توجه است چنانکه در نتیجه رنگ آمیزی نامتناسب شیئی و یا وجود بعضی از پرتوهای اجاق بخاری، رنگ را تغییر می دهند.

مثلاً در نور مصنوعی اغلب رنگ های آبی تبدیل به خاکستری می شوند و در نتیجه تزئین و دکوراسیون اطاق و ساختمان نتیجه معکوسی خواهد داشت و آن نتیجه ای که مورد نظر است نمی هد.

کارخانجات وسایل الکتریکی سعی نموده اند لامپ های تعبیه نمایند که تا اندازه ای از تغییر رنگ جلوگیری گردد و از رنگ های مطلوب استفاده شودکه متخصص و دکوراتور می تواند در این مورد راهنمایی لازم را بنماید و خانواده ها در اثر تجربه نیز می توانند نتیجه مطلوب را در رابطه نور با رنگ به دست آورند.

از آنچه که گفته شد به راحتی می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که توجه به رنگ در محیط کار منجر به افزایش راندمان کاری و کاهش صدمات ناشی از ناهنجاری های محیط کار می شود. البته نباید نگاهی مطلق گرا داشته باشیم چرا که در کنار این آرایش و رنگ بندی توجه به سایر عوامل انسانی و محیطی بر روند کار اثرگذار است همچنین توجه جدی به مفاهیم رنگ در ملل مختلف و فرهنگ های گوناگون را نیز نباید فراموش کرد.

در پایان باید گفت که بهترین پشتوانه برای این نوشتار تحقیقات عملی و لابراتواری است که امیدوارم بزودی شرایط آن محقق شود.

منابع:
1- نقش رنگ درآراستگی و ایمنی محیط کار و زندگی  سپیده سروش مهر

2- ماهنامه تدبیر شماره 146 تیر ماه 1383

3- دانشنامه رشد ( مقالات اینترنتی)

4- مطالعه ای در چندوچون محیط کار در مراکز تولیدی و صنعتی محیط کار و انسان بهره ور(گزارش از: مریم خلیلی عراقی، مهرانگیز یقین لوو فرانک جواهردشتی)

5- مفهوم رنگ در ملل مختلف، حمیدرضا نیک نژاد 1386

Primitive

۲- Ergonomics

۳-contrast

اصول طراحی علائم و تابلوهای شهری

-اصول طراحی علائم و تابلوهای شهری

امروزه بیشتر مردم به « گویندگانی افراطی » بدل شده اند و از روش های ابتدایی ارتباطات بصری کمتر به طور دقیق و کامل استفاده می کنند. یک شهر نیز با تمام نظام پیچیده اش، می تواند بسیاری از پیام هایش را بصری نماید و از سخن های گزاف و بیهوده دوری جوید. باید شهر را از ازدحام نوشته و حروف خلاص کرد و جای آن را به تصویر داد. تصویری که در صد زیادی از پیام را انتقال می دهد و تنها چند کلمه ساده و مختصر پیام رسانی، آن را (در صورت لزوم) تکمیل می کند. طراحی گرافیک، نقش اصلی را در طراحی پیام های علایم و تابلوهای شهری دارد و بدین ترتیب هنر را به پیکر شهر و خیابان تزریق می کند. دور نیست زمانی که مردم آرایشگاه را از قیچی اغراق شده و بزرگ سر در مغازه تشخیص می دادند و دوچرخه ای بر فراز پیاده رو، نشان گر فعالیتی در همین ارتباط بود. علایم در منظر خیابان باید به گونه ای منطقی طراحی شوند تا از ازدحام تیرک، ستون و پایه در شهر کاسته شود. علایم را می توان به دیوار، ستون های برق و..... متصل نمود تا تعداد نگه دارنده های آن ها کاهش یابد. ارتفاع، اندازه و شکل علایم باید آن قدر بهینه شده باشد تا حداکثر خوانایی و وضوح را باعث شود و شخصیتی خاص به محیط ببخشد. ارتباطی منسجم میان علایم در خط افق و پرسپکتیو خیابان می تواند در خلق چهره بصری منظم تر کمک شایانی باشد.
به راحتی می توان به سازمان های مسئول و شرکت های بزرگ توصیه کرد تا یک هویت خاص را برای کنترل سبک بومی و کارکرد علایم و تابلوهایشان طراحی و تولید کنند. این امر کمک به وحدت و هویت اصیل تر شهر است.
علایم و تابلوها الزاماً نباید خودنمایی کنند. اجزای بصری محیط بر وضوح و خوانایی علایم تأثیر می گذارند. علایم و تابلوها بر این اساس که در برابر عمارتی مستقر شوند یا در فضای سبزی، می توانند تأثیرات متفاوتی داشته باشند. تضاد پیش زمینه و پس زمینه، آن ها را از محیط جدا یا در آن حل می کند. باید دقت کرد که تابلوهای مرتفع اکثراً باعث پدیده ضد نور می شوند و این به دلیل پس زمینه آسمان و نور فراوان آن است.
علایم و تابلوهای کم ارتفاع مزاحمت کمتری دارند و در محیط های انسانی محسوس تر هستند. تابلوهای اطلاعاتی برای پیادگان باید در موقعیت هایی نصب شوند که توقف استفاده کنندگان از آنها، مزاحمتی برای تردد دیگران ایجاد نکند. برای پنهان ماندن پشت تابلو، می توان تابلو را به دیوار نصب کرد. وجود گیاه در پشت تابلو هنگامی که نصب به دیوار ممکن نباشد ضمن ایجاد فضایی دلپذیر تر نمای نه چندان زیبای پشت علایم و تابلوها را می پوشاند.
نحوه رفتار با یک نماد و علامت، بازتاب قابلیت درک و قدرت تصور فرد است. علایم باید درخور فضای معماری پیرامون خود باشند و زیبایی و عملکرد را با هم تلفیق کنند. از دیدگاه فنی، شاخص های قابل ملاحظه ای در رویت درست علایم و تابلوها وجود دارد.
برای علایم و تابلوها می توان پنج وظیفه تعیین کرد:
- جهت یابی و هدایتگری معابر و گذرگاه ها
- شناسایی و نام گذاری ابنیه، میدان ها، پارک ها و...
- کنترل ترافیک (راهنمایی و رانندگی)
- اطلاعاتی و آگاهی دهنده تاریخی، اتفاقات، موقعیت.
- آیینی یا تشریفاتی نظیر پلاکارد، پرچم، دیوار نگاره
- تبلیغاتی شامل تبلیغاتی منصوبه در معابر (بیلبوردها و...) و سردر فروشگاه ها
می توان بر اساس شکل، رنگ و نحوه اتصال، خانواده ای از علایم و تابلوها را برای محیطی خاص طراحی کرد. گرافیک به کار رفته در هر شش نوع از علایم باید بازتاب نیازهای استفاده کننده و محیط استفاده باشد. «برای وضوح و خوانایی در سرعت از دور، به حروف پر و ساده نیاز داریم. همچنین حداقل ارتفاع باید 100 میلی متر یا 25میلی متر به ازای هر 5/7 متر فاصله از تابلو با جزئیاتی محدود بین 6 تا 10 جزء باشد. برای پیادگان، اطلاعات خیلی بیشتر و جزئی تری را می توان با حروف زیبا و کوچک منتقل کرد.
علایمی که منع قانونی ندارند باید با استانداردهای کنترل رفت و آمد هماهنگ باشند. برای علایم ایمنی و ترافیکی باید به استانداردهای بین المللی استناد نمود، در حالی که گروه های دیگر را باید منطقه ای و در تناسب با روحیه خاص هر محیطی طراحی کرد.

گرافیک های تزئینی و مکمل را می توان به سادگی در جهت ارتقای طراحی معماری بنا و منظر سازی فضا به کار برد. نشانه ها و نمادها را به جز شرایطی که فهم آن فراگیر و بین المللی است و برداشت از آن ها یکسان است، نباید بدون حمایت اطلاعات نوشتاری رها کرد. حروف باید از حداقل تنوع برخوردار باشند و با شخصیت محیط و کاربرد مورد نظر متناسب باشد. به عنوان مثال، در داخل و اطراف محوطه فرودگاه که مهم ترین عملکرد آن ارتباط سریع است، نوشته های راهنمایی و رانندگی باید حروف ساده و راحت و خوانا داشته باشد. محیط های طبیعی و تاریخی با شکل کلاسیک تر و سنتی تر حروف سرو کار دارند. گردش گاه ها و فضاهای ورزشی - تفریحی نیازمند حروف نیستند و چنانچه نیازی در کار باشد هماهنگی با فعالیت مورد نظر و جسارت و غیر رسمی بودن، برای آن اهمیت دارد.

شکل و اندازه یک تابلو و علامت، با اندازه حروف و موقعیت آن تعیین می گردد. هنگام طراحی متن برای علایم و تابلو ها ملاحظات زیر از اهمیت زیادی برخوردارند: فضای حروف، فضای میان خطوط، موقعیت نمادها و الگوهای تزئینی، حاشیه، قرارگیری موضوع در مرکز یا کناره و استفاده از حروف بزرگ یا کوچک (در لاتین).
علایم و تابلوها از مواد و مصالح متنوعی ساخته می شوند: ورق آهن، برنز، آلومینیم، چوب، سنگ، بتن، آکریلیک یا فایبر گلاس، نئون، فلکس، بنر و... در برخی موارد انتخاب ماده مناسب و هماهنگ با کاربری و مهم علامت، زیبایی خاصی به طرح می بخشد.

منبغ:

.newdesign.ir

طراحی استخر و سونا و جکوزی

طراحی استخر و سونا و جکوزی

تعین حداکثر ظرفیت استخرها بر حسب نوع شنا و نوع استخر

         برای تعیین ابعاد و اندازه های   استخر مهمترین عامل تعداد شناگران می باشد که میانگین تراکم آنها با توجه به سرانه های ارائه شده از جدول شماره (1-1) قابل محاسبه می‌باشد.

عمق آب	نوع شنا	نوع استخر
		سرپوشیده	سرباز
ناحیه کم عمق آب (کمتر از 7/1 متر عمق)	شنای تفریحی شنای آموزشی پیشرفته(تمرینات) شنای آموزشی ابتدایی	5/1 2 4	5/1 5/2 5/4
ناحیه عمیق (بیش از 7/1 متر عرض)	شنای تفریحی پیشرفته شیرجه	2 5/17	5/2 20
حداقل عرض حاشیه استخر		2	4

حداکثر ظرفیت استخرها بر حسب عمق  استخر[3]

  این میزان به سادگی توسط مساحت سطح استخر و تعداد استفلده کنندگانی که می توانند به صورت ایمن از امکانات این سطح استفاده کنند تعین می شود که با توجه به جدول شماره (1-2) سرانه آن مشخص شده است.

جدول 1-2- سرانه استخر به ازاء عمق استخر

استفاده کننده به ازای هر2/2 متر مربع	قسمت کم عمق آب (کمتر از یک متر)
استفاده کننده به ازای هر72/ متر مربع	آب راکد (m 1 -  1.5 عمق)
استفاده کننده به ازای هر 4 متر مربع	آب عمیق (بیش از m 1.5 عمق )
استفاده کننده به ازای هر 4 متر مربع	آب عمیق (بیش از m 2  عمق )

1-3-6-  اندازه و ساختمان معمول استخر[2]

اولین گام در طراحی استخر شنا، تعیین مساحت کل آن است که بر مبنای چگونگی استفاده و تعداد شناگرانی که در یک زمان در داخل استخر خواهند بود، پیش بینی می شود. بر حسب توصیه کمیته استخرهای شنای آمریکا، می بایدحداقل طول استخر ft 60 و عرض آن مضربی از 5 ، 6 یا ft 7 باشد.

عرض هر لاین شنا در استخرهای ورزشی باید حداقلft 7 منظور گردد. اما در استخرهای تفریحی، تنها تعداد شناگرانی که در یک زمان داخل استخر خواهند بود،عامل اصلی در تعیین مساحت استخر می باشد. معلوم شده است که برای زمانی که حداکثر تعداد شناگران داخل آب باشند، می باید به ازاء هر شناگر درون آب 25 فوت مربع سطح در نظر گرفته شود. در اینجا فرض بر این است که یک سوم افراد حاضر در استخر درون آب نیستند(منظور شناگرانی هستند که در محیط اطراف استخر بوده و هنوز به داخل آب نپریده اند ویا داخل آب بوده و از آن خارج شده اند، با این توضیح فرق بین افراد حاضر در استخر و«شناگران درون» آب مشخص می شود).

عمق استخر بستگی به چگونگی استفاده از آن دارد. عمق آب در قسمت کم عمق انتهایی  استخر باید حداقل 4 تا 5 فوت باشد و کف استخر با شیب ملایمی به تدریج به قسمت عمیق منتهی گردد. بهتر است عمق انتهای عمیق استخر جهت مناسب بودن برای شیرجه 9 فوت منظور شود. تا جائیکه پا به کف استخر می رسد و امکان راه رفتن وجود دارد، نمی باید عمق استخر به طور ناگهانی تغییر یابد، به طور تقریبی از عمق 4 فوت به 6 فوت. با معین شدن عمق استخر ومساحت سطح استخر، حجم داخل استخر مشخص می شود. جدول شماره (1-3) ابعاد استخرهای قانونی را که توسط کمیته استخرهای آمریکا توصیه شده اند ارائه می دهد. ظرفیت این استخرها براساس گردش مداوم و 24 ساعته آب و فرمول های زیر تعین شده اند:

                                                     L*W\25   =  بار استحمامی استخر                       

   حجم آب مورد نیاز برای هر شناگر بر حسب گالن=T2 25/6Q 

            C*V\T*Q      = ظرفیت استحمامی استخر در روز

L = طول استخر

W = عرض استخر

Q = حجم آب مورد نیاز برای هر شناگر (گالن)

T = مدت زمان یک گردش کامل آب استخر (ساعت)

C = ساعات گردش آب استخر

V= حجم استخر (گالن)

جدول1-3 - ابعاد استخرهای شنای قانونی

W	L	Z	Y	X	D	C	B	A	ظرفیت شستشو برای هر فرد	بار شستشوی افراد	گنجایش استخر(گالن)
Feet
20	60	25	20	15	3.25	5	9	8	418	48	55,000
25	75	40	20	15	3.25	5	9	8	607	75	80,800
30	90	47	25	18	3.25	5	9.5	8	900	108	120,000
46	105	62	25	18	3.25	5	10	8	1170	147	155,600
40	120	70	30	20	3.25	5	10	8	1555	192	207,600
45	135	85	30	20	3.25	5	10	8	1905	243	254,000
50	150	100	30	20	3.25	5	10	8	2300	300	306,000
60	160	130	30	20	3.25	5	10	8	3170	432	422,400
93	210	160	30	20	3.25	5	10	8	4180	590	558,000

مثال:
بعنوان یک مثال طراحی ، فرض کنید در یک استخر تفریحی حداکثر 84 شناگر شنا کنند. در اینصورت:

فوت مربع سطح آب مورد نیاز 2100 = (فوت مربع بازاءهر شناگر) 25 * (شناگر) 84

لذا ابعاد استخر برای چنین سطحی بر حسب طرح می تواند بدین قرار باشد:30*70 یا 35*60 اگر این استخر دارای سکوی شیرجه نیز باشد، می توان شیب کف استخر را از عمق 4 فوتی در انتهای کم عمق به سمت نقطه ای به عمق 10 فوت در فاصله 15 فوتی از انتهای عمیق استخر فرض نمود. بنابراین عمق متوسط استخر را برای این شیب یکنواخت چنین خواهد بود:

7=(2)/(10+4)

مساحت استخر در انتهای کم عمق برای یک سطح استخر a= 70 ft * 30 ft خواهد شد:

S = (70 - 15 ) ft * 30 ft = 1650 ft2

سطح بدست آمده S = 1650 ft2 را اگر در عمق متوسط h=7 ft ضرب نماییم حجم v= 11550 ft3 بدست می آید.

در قسمت عمیق حجم استخر برابر است با :

v = 15 ft * 30 ft * 10 ft = 4500 ft3

بنابراین حجم کل استخر بر حسب گالن برابر خواهد بود با :

V total = (4500 ft3 + 11550 ft3 ) * 7.5 [gal/ft3] = 120375 gal

چنین استخری در صورتیکه سر پوشیده باشد باید با موزائیک یا کاشی سفید یا روشن خط کشی شود، و اگر در فضای باز باشد باید با سیمان سفید بطور کاملا صاف نازک کاری شود، تمامی گوشه های استخر می باید گرد باشند و سطح پیرامون استخر بگونه ای کاملا واضح بمنظور نشان دادن عمق آب در نقاط معین علامت گذاری شود، ترجیحا در نقاطی که عمق آب یک فوت افزایش می یابد. علامت گذاری خطوط شنا و غیره را می توان مواد تیره رنگ انجام داد ولی می باید در بخش اعظم استخر مواد روشن رنگ بکار روند تا هر گونه آلودگی و چربی به راحتی پیدا شود.

اصول طراحی استخرها

پیشرفتهایی که در چند سال اخیر حاصل شده اند شیوه ها و مفاهیم طراحی استخرها را تغییر داده و ویژگی های جدیدی به آنها اضافه کرده اند. طرح های جدید با توجه به توصیه های مشاوران استخرسازی درباره چیدمان، استقرار و شکل استخر تهیه می شوند. مهندسان تاسیسات نیز باید مطابقت داشتن کلیه تجهیزات استخر را با مقتضیات جریان و فیلتراسیون آن مورد بررسی و تایید قرار دهند. البته ملاحظات دیگری چون ولتاژهای الکتریکی، نوع موتورها، نوع فیلترها و شیمی آب نیز وجود دارند.

اصول طراحی استخرها

پیشرفتهایی که در چند سال اخیر حاصل شده اند شیوه ها و مفاهیم طراحی استخرها را تغییر داده و ویژگی های جدیدی به آنها اضافه کرده اند. طرح های جدید با توجه به توصیه های مشاوران استخرسازی درباره چیدمان، استقرار و شکل استخر تهیه می شوند. مهندسان تاسیسات نیز باید مطابقت داشتن کلیه تجهیزات استخر را با مقتضیات جریان و فیلتراسیون آن مورد بررسی و تایید قرار دهند. البته ملاحظات دیگری چون ولتاژهای الکتریکی، نوع موتورها، نوع فیلترها و شیمی آب نیز وجود دارند.

سازندگان استخرها باید بخوبی با تجهیزات مورد استفاده در استخرها، رنگها و پرداختهای سطوح، شیمی آب، پمپاژ مکانیکی، فیلتراسیون، سیستمهای گرمایش و الکتریکی آشنایی داشته باشند. لازم است که بدانیم برای طراحی یک استخر باید تصمیمات مهمی اتخاذ شوند، تصمیماتی مانند تعیین مواد ساختاری استخر، استفاده از کاشی یا سیمان برای سطح نهایی، روشنایی استخر و تجهیزات جانبی استخر. انتخاب سیستمهای مکانیکی و الکتریکی که باید در موتورخانه استخر نصب شوند و طراحی سیستم لوله کشی وابسته شاید از کلیه این تصمیمها مهم تر باشد. تجهیزات مکانیکی و الکتریکی یک استخر قلب تپنده آن بوده و مسلما عوض کردن یک فیلتر یا پمپ یا شبکه لوله کشی پس از پایان کار ساخت استخر عملی و اقتصادی نخواهد بود. صاحبان استخر می توانند نمای ظاهری یا کاشی کاری استخر را با هزینه کم و بدون خسارت زیاد تغییر دهند. ولی عوض کردن پمپها، فیلترها و یا لوله کشی دشوار و حتی غیر ممکن خواهد بود چون این سیستمها در زیر استخر نصب می شوند. نوع سیستم و تجهیزات بکار رفته بر هزینه های عملکرد تاثیر گذارند، البته صاحبان استخرها معمولا تا قبل از دریافت اولین قبوض برق یا آب به این نکته توجه نمی کنند.

انواع استخرها
استخرهای شنای عمومی در چند نوع مختلف وجود دارند :
استخر کانالی عادی برای تمرینات ورزشی
فواره ای و آبشاری
استخرهای مسابقه
استخرهای کوچک برای بازی کودکان با اسباب بازی ها و آبفشان ها
استخرهای درمانی
استخرهای با آب موج دار
استخرهای کم عمق برای کودکان
آبشارها
گردابها
استخرهای با عمق صفر در ورودی
استخرهای خاص

نوع استفاده از استخر
اگر استخری برای برآوردن شرایط چندگانه طراحی شود، پمپ ها و فیلترهای آن نیز باید به همان ترتیب قادر به تامین شرایط مختلف کاری باشند. دبیرستانها و دانشگاهها عموما دارای استخرهایی چند گانه (کانالی، کم عمق، ...) برای مصارف مختلف هستند و ویژگی هایی نیز به آنها می افزایند تا برای کاربردهای دیگری چون باشگاه ورزشی در ساعات غیر اداری قابل استفاده باشند. استخرهایی که برای شیرجه در نظر گرفته می شوند و یا استخرهایی که برای غواصی و فیلم برداری در زیر آب طراحی می شوند، جملگی باید شرایط دمایی و وضوح خاصی را برآورده سازند. استفاده ترکیبی از استخرهای کم عمق، کانالی و استخرهای مسابقه موجب می شود تا مشکلاتی برای فیلتراسیون و تامین دما به منظور برآورده ساختن شرایط وضوح مناسب ایجاد شود. استخرهای کم عمق معمولا باید گرم تر از استخرهای عادی باشند چون کودکان از آنها استفاده می کنند و به همین دلیل نرخ تغییر آب آنها نیز بالاتر در نظر گرفته می شود. اگر در مجموعه ای کلیه این مفتضیات لازم باشد می توان استخر ها را جدا از هم ساخت و یا باصرف هزینه های اضافی، سیستمهایی با نرخ جریان و قدرت فیلتراسیون بالاتر تهیه و نصب نمود. یکی دیگر از پارامترهای بسیار مهم در استخرها، دمای آب است. در یک استخر نمی توان به سادگی و با تنظیم یک ترموستات، دمای تمام آب موجود در آن را مثلا به اندازه 10 یا 15 درجه افزایش داد. تغییر دادن دمای آب یک استخر به اندازه یک یا دو درجه شاید در برخی موارد تا یک روز کامل نیز طول بکشد.

اکثر سیستمهای شهری در نقاط مختلف جهان، کدها و مقررات ویژه ای برای پوشش دادن استخرهای عمومی دارند. استخرهای شنای خصوصی معمولا با کدهای لوله کشی خاصی کنترل می شوند که هدف آنها جلوگیری از بروز اختلاط آبها می باشد. استخرهای عمومی باید حتما با مقررات بهداشتی محلی و منطقه ای همخوانی داشته باشند و نیز استانداردهای بین المللی NSF و مقررات محلی درباره جلوگیری از جریان معکوس را رعایت نمایند. تجهیزات معمولی که در استخرهای شنای عمومی بکار برده می شند عبارتند از : سرلوله توری دار، لوله کشی ها، مخزن ریزش، پمپها، فیلترها، شیرها، تغذیه کننده های شیمیایی و جتهای تخلیه در استخر.

پمپ های استخر باید از مدلهایی انتخاب شوند که در برابر موادی چون کلر، اسیدها و اکسیژن که معمولا در آب استخرها وجود دارند، مقاومت نمایند. محور و پره های این پمپ ها غالبا از جنس فولاد ضدزنگ یا برنج ساخته می شوند تا در برابر طبیعت خشن آب استخر مقاومت داشته باشند.

تخلیه اصلی
زمانی که تخلیه اصلی به مکش پمپ متصل می گردد باید حداقل دو یا چند لوله تخلیه برای جلوگیری از مکش بیش از حد پمپ درنظر گرفته شوند، چون اگر مسئله مکش پمپ حل نگردد شاید موجب غرق شدن شناگران نیز بشود. تخلیه استخرها دارای دریچه هایی هستند که سطح آنها حداقل چهار برابر اندازه لوله خروجی است.

انتخاب اندازه گرمکن آب استخر
گرمکن های آب استخر معولا در شاخه ای فرعی از خط اصلی آب تغذیه در چرخش استخر نصب شده و حباب ترموستات آنها بر خط لوله برگشت آب استخر قرار داده می شود. گرمکنهای آب استخر باید بر اساس سیستمهای باز طراحی شده و قادر به کار کرد در شرایط چگالشی و کیفیت شیمیایی بد آب باشند. گرمکنهای با لوله مسی فین دار به دلیل مقاومت در برابر خوردگی و چگالش، انتخابهای مناسبی هستند. نصب رگولاتورهای جریان برای هریک از گرمکنها ضروری است تا نرخ جریان را کنترل کرده و از فرسودگی گرمکن در برابر سرعتهای بالای جریان آب جلوگیری نمایند. محاسبه ظرفیت مناسب برای آبگرمکن باید بر اساس تغییر حجم استخر و اتلاف حرارتی موجود از سطح آب آن صورت گیرد. گرمکن استخر باید برای پوشش دادن تلفات حرارتی استخر به سطح و زمین و تامین حرارت مورد نیاز برای گرم کردن آب استخر در دوره زمانی خاص انتخاب شود. گرمکنهای استخر معمولا برای رساندن دمای آب استخر به حد مطلوب شرایط آغاز بکار (Start Up) نیاز به یک یا دو روز زمان دارند. این مسئله باید کاملا برای صاحبان استخرها توضیح داده شود. اگر مدت زمان گرم شدن آب کوتاه باشد پس ناگزیر باید از گرمکن های بزرگ تر و حتی از انواعی با مشعلهای چند مرحله ای استفاده شود.

پمپ ها
پمپها بر اساس نوع استخر و نرخ تغییر آب (Turnover Rate) در آنها انتخاب می شوند. نرخ تغییر در اینجا به زمان مورد نیاز پمپ برای تامین حجم آبی برابر با آب موجود در استخرها از طریق سیستم فیلتراسیون اطلاق می گردد. نرخهای توصیه شده تغییر بر اساس نوع استخر متفاوت می باشند. برای محاسبه حجم استخر بهتر است ابتدا شکل فیزیکی آن را مورد بررسی قرار داده و به بخشهای کوچک تقسیم بندی نماییم تا محاسبه حجم ساده تر شود. پس از تعیین حجم استخر باید نرخ تغییر را برای نوع استخر بدست آوریم. ادارات بهداشت در برخی از مناطق، نرخهای تغییر حداقلی را برای مدارس عمومی اعلام می کنند. معهذا چند نرخ تغییر معمول در جدول زیر آورده شده اند :

نرخهای تغییر معمول استخرها
استخر مسابقه 6 ساعت
استخر شیرجه روی 8 ساعت
استخرهای کم عمق برای کودکان 2 ساعت
استخرهای ویژه 2 تا 6 ساعت

چال جریان شستشوی معکوس
نرخ جریان شستشوی معکوس در اکثر موارد از ظرفیت لوله های تخلیه موجود فراتر می رود. در این صورت با تعبیه یک چال مخصوص می توان حجم جریان شستشوی معکوس را دریافت کرده و سپس با نرخ کمتری به تخلیه ها تحویل داد.

نرخ جریان پمپها و سیستم فیلتراسیون بر اساس ارقام نرخ تغییر به دست می آیند. بدین ترتیب که حجم محاسبه شده استخر را بر تعداد ساعات مورد نیاز برای تغییر آب آن تقسیم کرده و عدد حاصله را بر تعداد دقایق موجود در یک ساعت تقسیم می نماییم.
مثال : فرض کنید که استخری داریم که حجم آب موجود در آن دویست هزار گالن بوده و باید هر شش ساعت یک بار آب آن را عوض نمود. از تقسیم عدد دویست هزار بر شش به رقم 33333 گالن بر شصت به عدد 555 گالن در دقیقه (gpm) خواهیم رسید. بنابراین پمپها و فیلترهایی که برای این استخر انتخاب می شوند باید حداقل قادر به تامین رقم فوق یا با گرد کردن آن gpm 600 باشند.
اما از سوی دیگر اگر قرار بود آب استخر ظرف مدت دو ساعت عوض شود، نرخ جریان مورد نیاز به gpm 1666 افزایش می یافت و تامین چنین نرخ جریانی موجب افزایش هزینه های پمپاژ می شد. بنابراین بهتر است که استخرهای مختلف یک مجموعه را بر اساس حداقل نرخ تغییر توصیه شده توسط ادارات و مقامات بهداشتی جداسازی کنیم.

فیلترها
معمولا سه نوع فیلتر در استخرهای عمومی بکار برده می شوند. فیلترهای شنی نرخ بالا یا (HRS : High Rate Sand) فیلترهای دیاتومی زمینی یا (DE : Diatomaceous Earth) و فیلترهای کارتریجی.
فیلترهای شنی : فیلترهای شنی نرخ بالا معمولا به ازای هر فوت مربع سطح فیلتر ظرفیتی بین 12 تا 20 گالن/دقیقه دارند و قادرند ذراتی تا حد 10 میکرون را جدا کنند. فیلترهای شنی از لحاظ هزینه های عملکردی مشابه فیلترهای DE بوده و در استخرهایی که کیفیت وضوح آب خیلی مطرح نباشد، بهترین گزینه خواهند بود. فیلترهای شنی موجب کدر شدن تقریبی آب استخر می شوند لذا در استخرهایی که دارای مناطق خاص برای مشاهده زیر آب هستند مناسب نخواهند بود.
فیلترهای DE : فیلترهای DE ظرفیتی معادل 5/1 تا 2 گالن بر دقیقه به ازای هر فوت مربع سطح فیلتر دارند و قادرند ذراتی تا اندازه یک میکرون را جداسازی نمایند. فیلترهای DE در استخرهای مسابقه و یا استخرهایی که وضوح بالای آب در آنها اهمیت دارد نصب می شوند.
(دیاتومی زمینی : سنگهای رسوبی روشن و متخلخلی که به آسانی به پودر تبدیل شده و از پوسته بیرونی صدفهای دیواره سیلیکایی سلولها، دیاتومها یا جلبکهای خاصی تشکیل شده اند. این ماده در کاربردهای فیلتراسیون صنعتی، پرکننده یا طولانی کننده عمر در کاغذ، رنگ، آجر، کاشی، سرامیک، کفپوشهای لینولئومی، لاستیک، صابون، مواد شوینده و سایر محصولات، عایق برای دیگها و کوره ها و سایر تجهیزات دما بالا، عایق صدا و حامل مواد علف کش یا قارچ کش مورد استفاده قرار می گیرد. قدیمی ترین و معروفترین کاربرد این ماده بعنوان المان سایشی بسیار ضعیف برای خمیر دندان یا پولیشهای فلزات می باشد. منابع عظیمی از این ماده در ایالتهای کالیفرنیا، نوادا، واشنگتن و اورگون کشور امریکا و کشورهای دانمارک، فرانسه، روسیه و الجزایر یافت شده ست.)

فیلترهای کارتریجی : ظرفیت فیلترهای کارتریجی معمولا حدود 75/0 گالن بر دقیقه برای هر فوت مربع از سطح فیلتر می باشد. این فیلترها برای جداسازی ذراتی به اندازه یک میکرون و کوچک تر طراحی می شوند و معمولا در استخرهای گردابی نصب می شوند، چون سطح این فیلترها بزرگ است و قیمت تمام شده و هزینه های عملکرد آنها برای استخرهای بزرگ توجیه ناپذیر است.

شیمی آب استخرها
آب استخرها حاوی مقدار زیادی باکتریهای طبیعی است. این باکتریها از جریان هوا و یا بدن شناگران وارد آب می شوند. بنابراین مواد شیمیایی مختلفی برای ضدعفونی کردن آب استخرها و نیز تسهیل در اموری چون فیلتراسیون، کنترل رشد جلبکها، تمیزی آب و کنترل PH به آنها اضافه می گردد.
مواد شیمیایی معمول در استخرها عبارتند از گاز کلر، هیپوکلریت سدیم، هیپوکلریت کلسیم برای ضد عفونی کردن. مواد مرکبی چون سیانوراتها برای کنترل PH به آب استخر اضافه می شوند. سولفات آلومینیوم نیز گاهی اوقات برای بالا بردن راندمان سیستم فیلتراسیون بکار برده می شود. مواد ضد جلبک برای کنترل رشد جلبکها و اسیدهای سولفوریک و موریاتیک برای کنترل مقدار PH مورد استفاده قرار می گیرند. بسیاری از مواد شیمیایی دیگر که برای کنترل کیفیت آب استخرها بکار برده می شوند در اینجا معرفی نشده اند

اصول سرپرستی

اما برای مدیری که سعی می کند با افراد مورد نظر مانند دوست رفتار کند هیچگاه نمی تواند مدیریت کند و بنابراین فرآیند درج و مرجی در سازمان بوجود می آید که مشکل ساز می باشد .

عکس العمل یک مدیر موفق هنگامیکه به کارمند خود علاقمند می شود:

بعضی از مدیران در موقعیتی قرار می گیرند که به کارمند خود علاقمند می شوند و در نتیجه می خواهند هم عاشق باشند و هم رئیس .  این یک اشتباه محض ، غیر اخلاقی و سوء استفاده از قدرت است . حتی یک عشق پاک و صادقانه بین دو فرد مجرد و در محیط کار نیز علاقة مناسبی نیست و اگر مدیر ، عاشق یکی از کارمندان خود شود ، بدین معنا نیست که چنین عشق و محبتی اظهار شود بلکه باید در جای دیگری به غیر از محیط کار از دو طرف ابراز شود . یک مدیر موفق د چنین شرایطی قبل از اولین قرار ملاقات یا قبل از  اولین صحبتهای عاشقانه ، کارمند مذکور را به جای دیگری منتقل می کند و مثلاٌ دادن پست مشابهی در یک شرکت دوست.

شرح شغل کارمندان

بعد از اینکه مدیر فرد عاقل و اجد شرایطی برای استخدام در شرکت می پذیرد باید به طور دقیق فرد را از کار موردنظر آگاه کند یعنی چه بصورت مکتوب و یا تشریحی باید شرح کامل وظابفش را به او بگوید و مدیر دقیقاٌ مشخص کند که چه کاری را از او می خواهد اگر چه هیچ شغلی تنها شامل بخش های جذاب و جالبی نیست اما او حق دارد براند که چه کارهای خسته کننده و بکنواختی هماره با کار اصلی خود باید انجام دهد و قبل از پذیرفتن پست ، باید از مسئولیت این کارها مطلع نشود .

دادن مهارت های لازم به کارمندان جهت ایفای شغل

وقتیکه فرد جدیدی استخدام می شود باید مدیر چگونگی انجام کار را برایش باز گو کند و مهارتهای لازم برای انجام کار به فرد آموزش دهد و صرفآٌ به دلیل اینکه فرد در شرکت های مختلف پست مشابهی داشته و یا مدارک تحصیلی خوبی دارد ، مدیر فکر کند که او به اندازه‌ی کافی با کار خود آشنایی دارد و مهارت های لازم را در مورد کارش به او آموزش ندهد .

تغییر طرز فکرها

مدیران موفق می دانند که عملکرد یک نفر با روشی که او فکر می کند و یا طرز نگرشش رابطة مشتقیم دارد .

اگرچه بنابر این به عنوان یک مدیر طرز فکر افرادشان را تغییر می دهند آنها می دانند که تإثیر رفتار خوب باعث افزایش اعتماد به نفس کارکنان و افزایش یهره وری آن ها می شود ، اما رفتار بد باعث می شود کارمندان فکر کنند تحت نفوذ و سلطه قرار گرفته اند . س در کار خود با مشکل مواجه می شوند .  نابراین  سعی می کنتند شناخت  خود را نسبت به کار مندانشان ، هر روز بالاتر ببرند و به طور مؤثری طرز فکرها ترسها و موانع باز دارنده‌ی ایجاد انگیزة آنها را بررسی کنند و برای آنها را حلی پیدا کنند و مشکلاتشان را از بین ببرند دو افرد خود را نسبت به توانایی ها و استعدادهایی که دارند مطلع سازند .

از بین بردن عواملی که باعث کاهش میل و توانایی افراد می شود

عواملی هستند که در میل و توانایی افراد برای انجام کار دخالت می نمایند که این عوامل می توانند شامل همکاری ، خانواده ، دوستان و حشتریان باشند :

همکاران : همکار می تواند کار را برای یک تازه وارد سخت کند و برای رفع هرگونه اذیت و ابهام ، مدیران موفق یک فرد با تجریه را برای نظارت بر هرکارمند تازه استخدام شده ای قرار می دهند .

خانواده : مانع مشکل ساز بعدی ، ممکن است در خانه به انتظار فرد نشسته باشد مثلا یک فرد جوان که شغلی را انتخاب می کند از طرف خانواده با مخالفت دو به رو می شود در اینصورت چون مدیران فرصت ندارند تا با خانواده‌ی کارمند خود بر خورد مستقیمی داشته باشند ، کارمند را با اطلاعات کتبی و شفاهی طوری مجهز می کنند تا با این ابهامو مخالفت های خانواده خانواده مقالبه کند وقتی کارمند راحت تر با مدیر خود درباره‌ی فشارهای صحبت می کند این امکان به مدیر داده می شود که مشاوره ای جهت آمادگی او انجام دهد .

دوستان : افرادی که کارمند رابطه‌ی بسیار نزدیکی با آنها دارد می توانند افراد مفیدی باشند و تمایل او را برای انجام کار ، کاهش دهند و با پیشنهاد های خود فرد را از انجحام کار مأیوس می کنند در ابنصورت مدیران موفق قدرت دفاع فرد تازه وارد را افزایش می دهند و همچنین این شخص کاهش سمیل و توانایی او در انجام کارش نشود از توانایی درونی خود آگاه می کنند که تلفیق ها و پیشنهادهای دوستانش باعث  

مشتریان و ارباب رجوع ها :

افرادی که در کار فروش و سرویس دهی هستند ، این دسته از مشتریان و ارباب رجوع ها با ضایل کردن اعتماد به شرکت و محصولاتش ، مقابل و توانایی کارمند را ربای انجام کار ، کاهشمی دهند که اگر کارمند به شرکت اعتقاد عمیق و ریشه داری داشته باشد تمایل او برای انجام کار از بین نمی رود و با علاقه به کار خود ادامه می دهد .

نادیده نگرفتن بیکفایتب کارمندان

وقتیکه به خصوصیات یک مدیر موفق نگاه می کنیم ، یدون استثسناء در می یابیم که مدیران موفق ، هرگاه کوچکترین اشتباهی از کارمندان خود ببینند ، خیلی سریع به آن رسیدگی می کنند و در واقعبی کفایتی کارمندان خود را نادیده نمی گیرند . در مقابل مدیرانی هستند که بی کفایتی کارمند خود را نادیده می گیرند آنها به هر دلیل ممکن است این طور عمل کنند :

1-               به دنیال محبوبیت هستند که همه نیاز دارند که محبوب دیگران باشند . به طور قطع هیچ کس آنقدر مستقل و بی نیاز نیست که نخواهد دیگران او را دوست بدارند . اما مدیریان باید به داشتن احترام در محیط کار قانع باشند . مدیری که می خواهد همیشه محبوب باشد هرگز کار خود را با کفایت انجام نمی دهد . وقتی که یک مدیر اجازه می‌دهد که نیاز به محبوبیت ، وظایف او را تحت تأثیر قرار دهد ، فرد ضعیفی می شود که هر رفتار قابل قبولی را تإیید می کند و هر بهانه ای برای بی کفایتی را می پذیرد . پس یک مدیر موفق محبوبیت را در خارج از اداره جستجو می کند و تنها احترام هدف اوست .

2-       مشکلات را نادیده می گیرند یعنی فکر می کنند که اگر به مشکل اهمیت ندهند ، مشکل خود به خود بر طرف می شود در حالیکه اگر حلوی اشتباهات را نگیرند ، مشکلات بزرگتر می شوند و حل کردن آن ها برای مدیر دشوار می گردد .  

3-      ازبرخورد با کارمندان پرهیز می کنند زیرا توان یا میل برخور با کامند را ندارند توانایی و یا میل به مقابله با کارمند را در خود افزایش نداده اند .

بنابراین مدیران باید به سرعت قبل از پیشتر شدن مشکل ، واکنش نشان دهند و اگر هم این اولین بار خطایی در کارمند خود می بینند خیلی فوری با آن برخورد نمایند.  

قدر دانی از کارمندان بر جسته

اگر کارمندی همیشه در بهترین نظم ، کار خود را انجام دهد ، مدیران موفق نه تنها از آنها قدرانی می نمایند ، بلکه آنها را برای پیشرفت مشخص و تلاش گروهی مورد تقریر قرار می دهند .

یک مدیر موفق چطور با کارمند خود برخورد می نمایند :

هرگز با عصبانت با کارمند برخورد نمی کند :

اگر مدیری با کارمند خود با عصبانیت برخورد کند ، وکنش مشابهی از سوی کارمند می شود . تحت چنین شرایطی فرد درک نمی کند مدیر چه می گوید ، زیرا در حال دفاع کردن از خود است . وقتیرئیس کنترل خود را از دست می دهد ، سایر کارمندان دیگر به او احترام نمی گذارند واین مدیر خیلیزود به یک مدیر بر خلق مشهور می‌شود.  

بلافاصله برخورد می کند :

اگر برخورد با کارمندان عقب بیفتد ، وضعیت بدتر خواهد شد .  باید مدیر بلافاصله با کارمند خود صحبت کند و مشکل را حل کند . این اقدام  راحت تر از حل مشکل بزرگ تر در آینده است : با کارمندان بصورت تک به تک صحبت می کند :

مدیرانی هستند که در جلسه های خود بی گناه و گناهکاررا همراه با هم مورد حمله قرار می دهند . در اینصورت افراد مقرر به گفته ها اهمیت نمی دهند در حالیکه افراد بی گناه ، خیلی مأیوس و بی انگیزه جمع را ترک ی کند و یا اینکه در جمع به کارمندی که اشتباه کرده تذکر می دهند که این کار بسیار نا مناسب است و باعث می شود که فاصله‌ی ارتباطی مدیر و کارمند زیراد شود . اما یک مدیر وفق سعی می کند تا آن شخص مورد  نظر را به کاری کشیده مسائل به صورت تک به تک حل و فصل شود .

(ماری کی ) در این باره اینطور بیان می کند :

(( تنبیه کردن دیگران در انظار برای سیک مدیر س، امری غیر موجه و نا بخشودنی است ))

در رفتار خود دقیق است :

یک مدیر موفق وقتی با تشخیص برخورد می کند ، به جای اینکه با حمله به شخص ، در رسیدن به هدف خود ناکام بماند ، دقیقاٌ به رفتار بی فایده و بد فرد ایشان می کند . افراد در این صورت همة موارد را می فهمند و رفتار خود را تغییر می دهند .

استفاده از روش GAP :

کلمة GAP یک کلمه ترکیلی است که از سه کلمة Get his opinion , Aqreen on what will be done , pusitiverly reinforce the desire  گرفته شده است .

مدیران موفق مرحله‌ی فوق را برای تعیین جهت اعمال کارمندان  بکار می برند :

(G) : نظر کارمند را می پرسد : در ابتدا مدیر مطمئن می شود که کارمند اهمیت وضع و موقعیت را درک کرده است .

(A) : روی آن چه باید انجام شود توافق می کند : مدیر فرد را به سوی رفتار مطلوب هدایت می نمایند و مدت زمان خاصی برای این تغییر رفتار در نظر می گیرد .

(p) : رفتار مطلوب را به صورت مثبت تقویت می کند : مدیر پیشرفت او را در صورت امکان مجموعاٌ مورد ستایش قرار می دهند .

نتیجه گیری :   

یک مدیر باید جزء افراد درون گرا باشد و برای رسیدن به این شغل باید دانش ها و مهارتهای لازم را بیاموزد و از آنجائیکه مدیریت یک مهارت است و یک کار فکری ، مدیر در کارهای خود هنر و مهارت و ابتکار به خرج دهد .

در کار مدیریت مقدار  کار که انجام می شود مهم نیست بلکه بازدهی کار مهم است و مدیر باید افرادش بصورت فرد به فرد مدیریت کند و بر کارمندانش ریاست سکند و هیچگونه رابطه‌ی سدوستی میان آنها نباشد . موقع استخدام فرد جدید باشد شرح شغل ومهارتهای لازم حتماٌ به فرد داده شود و مدیر سباید برای پیشرفت کارمندانش واند طرز فکر آنمها را تغییر داده و مشکلاتشان را بر طرف نماید سو عواملی که باعث کاهش میل و توانایی افراد می شود را شناخته و بر طرف ازد . و همینطر مدیر  کارمندان خود باید قدر دانی نماید و بی کفایتی آنان را نادیده نگیرد . یک مدیر موفق با کارمند خود باید بهطور مناسبی برخورد کند و از خواندن آنها در جمع بپرهیزد سو به صورت تک به تک با آنان صحبت کند ، بلافاصله برخورد کند و در هنگام برخورد با کارمند خود به هیچ وجه عصبانی شود و دقیق باشد .

چند توصیه برای افرادی که در آینده می خواهند مدیر شوند :

باید به کارمندان خود بفهمانید که زیر دست شما نیستندبلکه شما می خواهید با هم در یک رابطه دو سویه کار کنید که از طریق آن ، هر یک افراد بتوانندزهای شخصی خود را به آورده سازند .

سعی کنید دو برابر آنچه که صحبت می کنید ، گوش دهید و در اینصورت هم اطلاعات شما بالا می رود و دیگر اینکه به شخص مقابل احساس مهم بودن می دهید .     

جلوی اشتباهات خود را سریعاٌ بگیرید قبل از اینکه اشتباهات شما را از حرکت باز دارند .

اجازه دهید کارمندان مشکلات را بر طرف سازند و بامشکلات دست و پنجه نرم کنند.  

کارمندان را نسبت به توانایی های خودشان آگاه نمایید .

اگر کارمندتان یک بار اشتباه کوچکی انجام سداد و دیگر تکرار نشد حتماٌ دلیلی برای کارش داشته اما اگر اشتباه خود را دوباره تکرار کرد با او صحبت کنید .  

اگر شما شیوه ای داشتید که روی یک نفر مؤثر افتاد و باعث کارکردن خوب او شد ، می توانید ای کارکردن با آن مشخص ة بارها و بارها از آن شیوه استفاده کنید اما این شیوه برای یک کارمند مؤثر است ممکن استروی دیگری بی فایده باشد .   

اگر کارمندتان اشتباهش را اصلاح کرد ، همیشه رفتار مثبت او را کنترل کنید و از او به خاطر پیشرفتش تعریف کنید .

به کارمندان خود همیشه احترام بگذارید .

از کارمندان خود به مناسبت های مختلف با یک شاخه گل ، افزایش کم حقوق و کارهایی از این قبیل قدردانی نمایید .

فهرست منابع و مأخذ :

13 اشتباه مهلک مدیران                                                                                                                                                                                       دابلیواستیون بران

مدیر تمام عیار                                                                                                                                                                                                                                دنیس اسلوین

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                                                                                                        صفحه

تعریف مدیریت

انواع مختلف مدیریت

-         مدیریت دیکتاتوری

-         مدیریت خشک و مقرراتی

-         مدیریت دموکرات

-         مدیریت فردی

مدیران موفق باید جزء افراد درون گرا باشند

روشهایی که مدیران موفق در کارهای خود دارند :

هنر مهارت در کارها .

ایجاد موفقیت در پیشرفت کارمندان

ایجاد نمودن کار با ارزش برای کارمندان

عدم مدیریت یکسان برافراد

هوشیار و در دسترس بودن مدیر

داشتن ابتکار عمل

رئیس بودن بهجای دوست بودن

روش برخورد با دوستان قبلی با هنکاران قبلی مدیر

عکس العمل یک مدیر موفق هنگامیکه به کارمند خود علاقه مند می شود .

رح شغل کارمندان .

دادن مهارتهای لازم به کارمندان جهت ایفای شغل

تنغییر طرز فکرها

از بین س بردن  عواملی که باعث کاهش میل و توانایی افراد می شود .

نادیده نگرفتن بی کفایتی کارمندان

قدردانی از کارمندان بر جسته

یک مدبر موفق چطور با کارمند خود برخورد می نماید :

هرگز با عصبانیت با کارمند برخورد نمی کند

بلافاصله برخورد می کند

با کارمندان بصورت تک تک صحبت می کند

در رفتار خود دقیق است

استفاده از روش GAP

نتیجه گیری

چند توصیه برای افرادی که در آینده می خواهند مدیر شوند

اصول سرپرستی (فـروش )

اصول سرپرستی (فـروش )

            هر سازمانی برای رسیدن به اهدافی فعالیت می کند. مهمترین هدف یک سازمان یا شرکت ارائه کار یا خدمات است. و باید کالاها، تولید یا خدمات را طوری ارائه دهد که برای مصرف کنندگان مقبول افتد. فروش با فنون متاقعد کردن طرف مقابل یا به اصطلاح عام با مشتری مرتبط است. مسلماً با خواندن کتاب درباره روشهای فورش می توان آنها را آموخت و به کار گرفت. ما به بررسی مسایل خواضی که مبتلا به فروشندگی ایرانی است پرداخته ایم. شاهد مثالهای زیر نمایانگر این دو نکته اساسی است که اولاً (فروش مثل هر مهارت دیگر یک تخصص است و باید با آموزش و تمرین آموخته شود، باوری که در یارن ضعیف است. دوم اینکه مواردی پیش می آید که در آنها روشهای گفته شده در کتابها کارائی ندارند و مستلزم ابتکار و نو آوری هستند. تجربیات ما نشانگر انعطاف پذیری شرایط فروش و حضور مشکلات خاص در موقعیت اجتماعی ما می باشد.

 احترام به مشتری از نکات کلیدی فروش است

            یکی از فعالیتهای عمده شرکت ما، تولید یکنوع وسیله الکتریکی است. از آنجا که این وسیله بطور سفارشی برای مشتریان ما تولید می شود، لذا ضروری است که اکثر خریداران، قبل از خرید، یکبار از محل کارخانه ما بازدیدد کنند و امکانات و توانائیهای شرکت ما را بررسی نمایند.

            از جمله مشکلات ما برای فروش اینگونه محصولات، وجود شرکتی رقیب بود. این شرکت 15 سال بیشتر از ما سابقه فعالیت داشت و با امکانات خاص آنموقع، موفق به دریافت مقادیر زیادی ارز، با نرخ بسیار ارزان جهت خرید ماشین آلات و تجهیزات خود شده بود و با سرماه ای اندک امکانات فوق العاده زیادی فراهم آورده بود.

            اگر ما تصمیم می گرفتیم ماشین آلات و ابزار مورد نیاز خود را ، معادل کارخانه آنها تهیه کنیم علاوه بر اینکه چنین سرمایه ای در اختیار نداشتیم، تهیه آن میزان سرمایه گذاری، عملاً امکان رقابت را از ما می گرفت؛ زیرا باید ارز به نرخ حدوداً یکصد برابر آنها تهیه می کردیم و در نتیجه، قیمت تمام شده محصولات ما حداقل 20 تا 50 برابر قیمت تمام شده آنها می گشت. بنابر این امکان رسیدن به آنها برای ما به هیچ وجه نه وجود نداشت و نه به فرض وجود، توجیه اقتصادی داشت. اما ما معتقد بودیم و ایمان داشتیم که توان فنی و تخصصی ما، اگر از آها بیشتر نباشد، حداقل کمتر از آنها نیست.

            مدتها در این فکر بودم که چگونه بر این مشکل فائق آیم و مشتریان را متقاعد به خرید از شرکت خودمان بکنم. در همین خلال، ظرف مدت یکماه، دو مشتری بزرگ دولتی که هم از کارخانه آنها و هم از کارخانه ما بازدید کرده بودند شرکت ما را بعنوان تامین کننده کالا تایید نمودند. فرصت خوبی بود که از دیدگاه مشترین توانمندیهای خودمان را بفهمم و همچنین، ضعفهای موجود را تا نسبت به رفع نقایص و تقویت توانمندیها اقدام نمایم. هر دو مشتری بر روی دو نکته تاکید داشتند که شاید از نظر من در نگاه اول مهم جلوه نمی کرد، اما بعدها تاکید فراوان بر روی همین دو نکته باعث گردید که تعداد بسیار زیاد و غیر قابل تصوری از مشتریان را به خود جذب کنیم. آن دو نکته به قول مشتریان به شرح ذیل بود:

الف: در مواردی که نقصی بر روی دستگاه شما مشاهده می کنیم و آن را متذکر می شویم شما ضمن احترام به نظرات ما آن را یادداشت می کنید. در صورتی که در شرکت رقیب نه تنها تذکر ما را نمی پذیرند بلکه با ما بحث هم می کنند تا شاید ما را متقاعد سازند که در اشتباهیم.

ب: مدیرعامل شرکت شما را براحتی ملاقات می کنیم و با او مستقیما وارد مذاکره می شویم و با او غذا می خوریم، در صورتی که در شرکت دیگر به دلیل بزرگی از ابتدا تا انتها تنها با یکی از فروشندگان در تماس هستیم و اگر قرار باشد غذایی بخوریم تنها با همان فروشنده یا حداکثر با مدیرفروش غذا می خوریم.

بعد از آن قرار بر این گذاشتیم که اگر بنابر بازدید مشتری از کارخانه و صرف غذا در محل کارخانه باشد حتما غذا را با آنها بخورم و در ضمن متوجه شدم که مشتری بر روی یک نکته اساسی تاکید دارد و آن احترام و اهمیت به نظراتشان است.

2-2- دادن اطلاعات تخصصی به مشتری الزامی نیست

همزمان با تصدی شغل مدیرعاملی برخی از فروشهای شرکت را نیز خودم اداره می کردم تمامی مراحل فروش را از ابتدا تا انتها انجام می دادم و معتقد بودم با این کار علاوه بر اطلاع از موانع و مشکلات فروش و کسب نقطه نظرهای مشتریان باعث ایجاد انگیزه در دیگر فروشندگان نیز می‌شوم هیچگاه فروشندگان نمی توانستند در مقابل من بگویند، فروش دستگاه مشکل دارد یا قیمت دستگاه گران است؛ جملاتی که همواره فروشندگان و یا مدیرفروش به مدیرعامل تحویل می دهند.

در یکی از این پروژه های فروش که مبلغ فروش بسیار قابل توجه نیز بود دستگاه بسیار خوبی را با کیفیت عالی به مشتری عرضه کردم علی رغم تشکیل جلسات متعدد با مشتری و توضیحات فراوان در مورد دستگاه متاسفانه مشتری نه تنها به اطلاعات ذیقیمت و پیشنهاد عالی و استثنایی من توجهی نکرد بلکه با کمال شگفتی در نهایت تعداد زیادی دستگاه با کیفیت و مشخصات فنی بسیار ضعیف، از شرکت دیگری خریداری نمود. این مطلب مدتها ذهن من را به خود مشغول کرده بود. پس از اتمام خرید مشتری از شرکتی دیگر موضوع را تعقیب کردم تا علت را بیابم و بتوانم نقصیه را جبران کنم. سرانجام پاسخ سوال  خود را دریافتم. پس از مدتها خریدار علت را برایم چنین توصیف کرد:

«توضیحات فنی زیادی دادی و من واقعا متوجه شدم که اطلاعاتم در این زمینه ضعیف است. نگران شدم که نکند در خرید کلاه به سرم برود لذا از شرکت دیگری خرید کردم.»

بعدها این تجربه برایم مفید واقع شد و متوجه شدم که برای فروش نیازی به این نیست که مشتری را متوجه کنم سواد من از او بیشتر است و اطلاعات بیشتری دارم تنها کافی است در حد دانش مشتری اطلاعات فنی در اختیارش قرار دهم به طوری که مشتری همواره احساس کند معلوماتش از من بیشتر است. با دادن اطلاعات زیاد فنی ممکمن است به مشتری احساس حقارت دست دهد و این امر خود باعث انصراف خریدار شود.

3-2- باید ریشه داشت، ساقه قطور کافی نیست

پنجره پشت اتاقم مشرف به خیابانی است که در آن چند درخت چنار بسیار تنومند، با شاخ و برگهای فراوان، همیشه توجه مرا به خود جلب می کند. هر زمان که به آنها نگاه می کنیم جملات یکی از دوستانم را به خاطر می آروم که «درختان عظیم و تنومند، به منزله شرکتهای بزرگ و قوی هستند آنچه که آنها را برافراشته نگاه می دارد، ریشه هایشان است که هر کدام از آنها تنها ملکول آب جذب می کنند و همین ملکول هایند که درخت را زنده نگه می دارند.

            مشتریان کوچک نیز، همانند ریشه های درخت، مولکول به مولکول، برای شرکت سود آوری دارند و نهایتاً شرکت را زنده نگه می دارند. دی نیمه دوم سال 1376 بحران اقتصادی شدیدی بر شرکت حاکم گردید و دلیل آن نیز ، بر گزاری انتخابات ریاست جمهوری و به روی کار آمدن رئیس جمهور و وزرای جدید بود. در نتیجه، تغییرات فراوانی در سطوح مدیریتی سازمانهای دولتی به وجود آمد.

            مدیران جدید از تصمیم گیری احتراز می نمودند و مدیران قبلی، چون در خطر تغییر بودند، از تصمیم گیریهای اساسی و از جمله، خرید نیز، خودداری می کردند. در این تنگنا، آنچه که ما را نجات داد، خریدهای مشتریان قدیمی و کوچک بخش خصوصی بود که فارغ از قیل و قال سازمانهای دولتی، به خرید از ما ادامه می دادند و یکبار دیگر نقش ارزنده آنها را بطور جدی تجربه نمودم.در تاکید این مطلب، به یاد دارم که یکی از شرکهایی که در صنف ما فعالیت چندانی نداشت، یکباره شروع به سرمایه گذاری و راه اندازی خط تولید محصولاتی مشابه تولیدات ما را نمود. علت را از مدیر مربوط سئوال کردم. گفت، «یکی از سزمانهای دولتی، سفارش تولید بیش از هزار دستگاه را به ما داده است»(کل تولید این دستگاه توسط سایر شرکتها در سال قبل حدوداً 5000 دستگاه بود) از او سئوال کردم آیا مشتری دیگری دارد، گفت تا این مشتریان بزرگ هستند نیاز به تک فروشی نیست. بعد از دو سال متوجه شدم که این شرکت در حال فروش تجهیزات خط تولید خود می باشد؛ زیرا مشتری بزرگ دولتی خرید خود را انجام داده بود و دیگر نیازی به دستگاه نداشت. ایشان در طول یکسال، هیچگونه بازاریابی برای فروش محصول خود نکرده بود و به امید مشترین بزرگ دیگری بود و نهایتاً موفق به چنین فروشی نگریده بود. اکنون تمامی ریشه هایی که می توانست ایجاد کند، تبدیل به ساقه قطوری کرده بود که آن هم به یکباره قطع شده، و حیات شرکت خود را از دست داده بود. بیاد داشته باشید که در فروش باید ریشه ایجاد نمایید و ریشه ها هستند که درخت تنومند شما را زنده نگه می دارند.

4-2- شکستن قولی که به مشتری داده بودیم.

            همه تجربیات ما الزاماً مثبت نبوده اند، چه بسا تجربیات تلخی هم داشته ایم. باید اضافه کنم که از این تجربیات هم، در سها آموخته ایم. اینک یکی از تجربیات آموزنده خود را شرح می دهم:

            در شرکت ­یک دستگاه مارک A داشتیم و یک مشتری، قول خرید این دستگاه را، با پرداخت چک بیست روزه به ما داده بود. یک روز قبل از اینکه دستگاه را به مشتری تحویل دهیم، مشتری دیگری پیدا شد و فروشنده ای آنرا به قیمتی بالاتر و نقدی فروخت. نمی دانستیم به مشتری قبلی چه جوابی بدهیم. جلسه ای تشکیل دادم.

پس از بحثها، همه به این نتیجه رسیدیم که کار خوبی نکرده ایم، به هر حال در مقابل کاری انجام شده قرار گرفته بودیم و می بایست تصمیم گرفت که چه کار کنیم. روشی اتخاذ کردیم که فکر می کردیم موثر خواهد افتاد؛ اما مدیر فروش ما که فردی بسیار با هوش و با تجربه است، گفت محال است این مشتری از ما خرید کند چون که ما بدقولی کرده ایم. روز بعد تصمیم خود را به آزمایش گذاشتیم.

یکی از اعضاء هیات مدیره  همراه فروشنده ای پیش مشتری رفتند و واقعیت را بدینصورت به او گفتند:

«فروشنده ای در شرکت، بدون اطلاع ما دستگاه مورد نظر شما را فروخته است. ما از این بابت متاسفیم و حاضریم آنرا جبران کنیم، ما یک دستگاه مارک با همان ظرفیت، به مدت 4 ماه پیش شما به امانت می گذاریم. اگر پس از این مدت از دستگاه راضی بودید، آن را بخرید و اگرنه، آنرا برگردانید و اگر در این مدت تونستیم دستگاه مورد نظر شما را وارد کنیم، یک دستگاه را به شما می دهیم، و اگر نتوانستیم، شما می توانید از جای دیگر خرید بفرمایید. مشتری از پیمان شکنی ما آنقدر عصبانی بود که حتی حاضر نبود هیچ دستگاهی را از ما به هر مدتی به طور امانی و مجانی بپذیرد، تا چه رسد به این که از ما خرید بکند. تجربه تلخی بود، اعتماد مشتری را نسبت به خودمان از دست دادیم، و ضررهای ناشی از آن را شاید نتوانیم به این زودیها جبران کنیم. به فروشندگان یاد آور شدم که (اعتبار بیش از پول ارزش دارد و هیچ کس حق ندارد در تحت هیچ شرایطی، دروغ بگوید یا زیر قولش بزند.)

5-2 فروش چه زمانی تمام و کامل می شود؟

            در یکی از کلاسهای فروش که برای فروشندگان شرکت ترتیب داده بودیم، روزی این سئوال را مطرح کردیم:

            چه موقعی احساس می کنید که فروش تمام و کامل شده است و یا به اصطلاح فروش بسته شده است. جوابهای گوناون با دلایل خاص داده شد که قابل توجه است.

-          موقعی که مشتری راجه به مسائل خصوصی خودش با من صحبت می کند، احساس می کنم که فروش حتمی است؛ زیرا مشترین فقط موقعی راجع به مسائل خصوصی خودش صحبت می کند که بمن اعتماد پیدا کرده باشد. اگر اعتماد پیدا کرد، حتماً می خرد.

-          من نمی توانم درست حدس بزنم که مشتری بمن اعتماد کرده است یا نه لذا وقتی که قرار داد را امضا کرد فروش را حتمی و تمام شده می دانم.

-          برای من امضای مشتری کافی نیست. باید چک خرید را بدهد چون ممکن است امضا کند و باز هم خرید نکند.

-          دریافت چک از مشرتی اگر چه بسته شدن فور شتلقی می شود، اما من تا پورسانت خدم را از شرکت نگیرم و پول دست خودم نیاید، فروش را تمام شده نمی دانم.

فروشنده ای که قویترین فروشنده شرکت و با تجربه ترین آنها بود جوابی داد که پس از تجزیه و تحلیل، مورد قبول همه واقع شد. او گفت : وقتی که دستاگه را فروختم؛ چک را گرفتم، دستگاه را تحویل دادم، دستگاه نصب شد و سه یا چهار ماه، دستگاه بدون اشکال کار کرد و موقعی که به مشتری سرزدم و او گفت که ازدستگاه راضی است، آنوقت احساس می کنم که آن فروش تمام شده است (حتی اگر دیان مدت شرکت پور سانت مرا هم پرداخت نکرده باشد) زیرا فروش، فقط دادن جنس و گرفتن پول نیست، بلکه جلب رضایت کسی است که به جنس نیاز داشته است».

همه حضار در جلسه قبول کردند که این مهم ترین معیاری است که فروش را تمام شده و کامل می سازد. پس فروش موقعی تمام می شود که مشتری از ما راضی شده باشد.

6-2 – جلب رضایت مشتریان موجود سهل تر است

            زمانی که یک کالا یا یک محصول بفروش می رسد، اکثراً تصور می کنند که فروش پایان یافته است و بعد از مدتی، بدون اعتنا به مشتری او را رها می سازند. غافل از اینکه مشتری زنجیره ای بی انتها است. اگر شما بهترین کالا را فروختید و برای مدتها بعد هم مطمئن شدید که آن سازمان، دیگر نیازی نارد، به هیچوجه نباید مشتری را رها کنید. دلایل متعددی برای این منظور می توان ذکر کرد.

یکی از آنها این است که با توجه به فرهنگ خاص کشور ما ، اگر محصولی توسط شخص ثالثی مورد تایید قرار گیرد در صد بسیاری از کار فروش انجام گرفته است کافی است یکی از آشنایان شما تعمیر گاهی را به شما معرفی کند که کار تعمیر اتومبیل را خوب انجام می دهد. دیگر ضرورتی به فکر کردن برای تصمیم گرفتن ندارید و بی درنگ، سراغ آن تعمیر گاه می روید. این قاعده در مورد کالا ، محصول یا سرویس سازمان شما نیز صدق می کند. باید به روشی عمل کنید که حتماً مشتری ، شما را به دیگران معرفی کند. علت دیگر این است که حفظ رابطه، مانع از نفوذ رقیب در آن خریدار می گردد و در صورت نیاز مجدد، شما با اطلاعات بهنگام براحتی فروش را انجام می دهید فروش مجدد بمراتب سهل تر از اولین فروش است. علت دیگر، که به نظر من نیز در درجه بالایی از اهمیت قرار دارد، وجود تغییرات سریع سطوح مدیریت در کشور ما است. فردی که در سازمانی، بعنوان مدیر فنی یا مدیر خرید یا مدیر کل، سرویس یا محصول و کالای شما را تایید می کند (بستگی به وسعت سازمان، هر چه سازمان بزرگتر باشد امکان تغییر آن فرد سریعتر است) پس از مدتی به سازمان دیگری منتقل می شود و اگر این ارتباط حفظ شود، فروش به سازمان دوم نیز بسیار ساده تر انجام می گیرد. ما در شرکت خود از ، تکنیکهای متعددی برای حفظ رابطه پس از فروش با مشتری استفاده می کنیم که برخی از آنها را بعنوان تجربه مجزا ذکر می کنم.

آنچه که در اینجا ذکر می شود یکی از این موارد است.

تصمیم گرفتیم که از مشتریان شرکت، برای صرف غذا دعوت کنیم. پس از مدتی بررسی ماه مبارک رمضان را فرصتی مناسب تشخیص دادیم هم به جهت اینکه زمان صرف غذا (افطاری) کاملاً مشخص است و هم باین جهت که افراد روزه دار، با درصد زیادی این دعوت را می پذیرند. در مورد محل دعوت نیز ، هتل آزادی را انتخاب کردیم که مککانی دولتی است و حضور مدیران ارشد دولتی در آن راحت تر است.

به هر کدام از فروشندها، بر اساس میزان فروش ریالی سال قبل، سهمیه ای اختصاص داده شد تا مشتریان خود را دعوت کنند. کد هر فروشنده در پشت کارت دعوت نوشته شد و در انتها نیز کارت های دعوت را کنترل کردیم تا میزان دعوت و حضور میهمانان برای هر فروشنده را رتبه بندی کنیم. ضمناً هدایایی نیز تهیه شد و در دعوت نامه ها ذکر کردیم که از بین حاضرین غرقه کشی بعمل خواهد آمد و بر اساس شماره، به قرعه هدایایی توزیع می شود. استقبال تقریباً بی نظیر بود. 98 درصد دعوت شدگان حضور پیدا کرده بودند و طی صحبت بسیار کوتاهی توسط رئیس هیئت مدیره از مشتریان تشکر بعمل آمد و گفته شد که بخاطر خرید آنهاست که شرکت ما اکنون پا بر جاست و رشد کرده است و تعداد زیادی هنوز مشغول به کار هستند. همچنین شرح بسیار مختصری از فعالیتهای شرکت داده شد و مراسم قرعه کشی بعمل آمد.

در انتهای مراسم و در زمان خداحافظی ، تمامی مدعوین، بلا استثنا، از من تشکر کردند.

سال بعد از آن بنا به دلایلی امکان برگزاری مراسم فوق برای شرکت فراهم نبود. با کمال تعجب، فروشندگان دائماً بمن مراجعه مر کردند و می گفتند مشتریان از ما سئوال می کنند که مراسم امسال شما چه زمانی است. تازه متوجه شده بودیم که این مراسم چه اثر عمیقی در ذهن مشتریان گذاشته است. به یاد داشته باشید که صرف غذا با مشتری یک خاطره بیاد ماندنی است. شاید بی علت نیست که قدما گفته اند «قلمه نانی از سفره ما بخور تا نمک گیر شوی و مرا فراموش نکنی». از آن پس این مراسم همه ساله و بطور ثابت جزء برنامه‌های شرکت قرار گرفته است.

7-2 – راز موفقیت در کمیسیون.

            برای اخذ یکی از مجوزهای خاص، ناگزیر بودم د رکمیسیونی مرکب از نمایندگان وزارت صنایع، بازرگانی، گمرک ایران، بانک مرکزی و ریاست جمهوری حضور یابم و برای کسب موافقت اعضای کمیسیون، از طرح خود دفاع کنم.

در روز موعود، به اتفاق رئیس هیئت مدیره شرکت، به محل کمیسیون مراجعه کردیم. در اتاق انتظار، نمایندگان چندن شرکت دیگر نیز حاضر بودندو پس از اندکی صحبت، متوجه شدیم که نمایندگان وزارت خانه  های مذکور در جلسه حاضر، در سطح مدیر کل هستند و اکثراً با درخواستهای افراد، پس از بحثهای طولانی، بطور صد در صد موافقت نمی کنند.رئیس هیئت مدیره شرکت بمن پیشنهاد کرد تا در خواستهای خودو را در یک فضای غیر اداری و غیر رسمی مطرح کنیم.بدین دلیل که اولاً ترکیب کاملاً اداری است و ثانیاً زمان حضور ما در جلسه بعنوان آخرین شرکت می باشد و در آن ساعت اعضا بسیار خسته هستند و هر چه از باب فنی و اداری وارد گفتگو شویم، آنها با آن مخالفت می کنند و چون ترکیب اعضا و رویه کاری آنها بر این مبنا قرار گرفته است. در ساعت مقرر ما را به جلسه دعوت نمودند، رئیس هیئت مدیره، بعد از معرفی خود از حاضرین اجازه گرفت که بدلیل خستگی جلسه صبح تا کنون دو لطیفه را مطرح کند و پس از آن صحبت در مورد طرح خودمان شروع گردد. عکس العمل حضار بسیار تعجب بر انگیز بود. همگی با اشتیاق و علاقه به این پیشنهاد موافقت کردند (که ناشی از خستگی آان از چند ساعت جلسه متوالی بود.) بعد از مطرح کردن دو لطیفه، جو خشک و اداری جلسه کاملاً بر طرف شد و چهره‌های گرفته و خشک و خشن، تبدیل به چهر های بشاش و شادمان گردید.

طرح را بسرعت مطرح کردیم، اعضای کمیسیون بر خلاف سایر شرکتها چند سوال راجع به سابقه ما، میزان تحصیلات وضعیت بازار و ... را مطرح کردند که ناشی از اعتماد آنان بود. در نهایت با درخواست ما بدون کوچکترین تعدیلی موافقت کردند.

بعد از ظهر همان روز، منشی کمیسیون، ضمن تماس تلفنی، به من تبریک گفت و با شگفتی اظهار داشت که از بدو تشکیل کمسیون این اولین باری است که اعضا به طور صد در صد، با یک طرح بدون جرح و تعدلی موافقت کرده اند و علت آنرا از می پرسید. در پاسخ به او گفتم، طرح کتبی ما تنها بخشی از کار بود جلب اعتماد اعضا در سایه صحبت دوستانه و غیره اداری راز موقفیت ما محسوب می گردید.

8-2- مشتری باید حق انتخاب داشته باشد.

            (فقط موقعی می توان جنسی را به مشتری فروخت که جنس مورد نظر مشتری را موجود داشته باشیم. نباید او را راهنمایی یا وادار کنیم که آنچه را که ما فکر می کنیم به صلاح اوست همان را بخرد) اگر مشتری حق انتخاب نداشته باشد، راهنمایی او معنی ندارد. دو مورد از تجربیات فروشندگان ما موید این نکته است.

1-        روزی برای فروش به شرکتی رفته بودم. خریدار خواهان دستگاهی با ظرفیت A بود. اما من برایش دلیل آوردم که برای منظوری که مورد نظر آنهاست، دستگاه مورد نظر او را نداشتیم.

2-        شرکتی برای منظوری از من استعلام خواست؛ قیمت دستگاه را 5/3 میلیون تومان دادم. روز بعد پیش مشتری رفتم تا او مرا دید گفت شما مثل دزدهای سر گردنه هستید. فکر می کنید که چه خبره. همین دستگاه را با همین ظرفیت، فلان شرکت 5/1 میلیون قیمت داده است. گفتم آن شرکت دستگاههایش خوب است و قیمت شان هم مناسب است خداحافظ شما. قصد داشتم از در خارج شوم که جلوی مرا گرفت و گفت «بنشین، بگو تفاوت برای چیست؟» گفتم که بمن فرصت ندادید تا شرح بدهم. بالاخره نشستم و گفتم که آن شرکت، شرکت خوبی است. چند نفر از مهندسین آنجا از دوستان ما هستند، اما دستگاهی که آنها می سازند، مناسب کار شما نیست، چون تا حال، هیچ دستگاه داخلی مناسب ساخته نشده است که بتواند در محیط های بار طوبت بسیار زیاد به مدت طولانی کار کند.

خود ما هم مشابه آن دستاگه را می سازیم و بخوبی دستگاه شرکت آنها می باشد، اما در مقابل هوای با رطوبت بالا مقاومت نیست. لذا بری آن منظوری که شما دستگاه خواسته بدید، من دستگاه خارجی با کیفیت بالا، برایتان پیشنهاد کرده بودم. به همین جهت قیمت بالا بود. دو روز پس از این صحبتها ، مشتری زنگ زد و گفت چک حاضر است، دستگاه را بیاورید.

آری، فقط موقعی می توان به عنوان کارشناس با مشتری برخورد کرد و او را متقاعد نمود که راهنمایی ارائه شده به او مفید است که کالای مورد نظر مشتری هم دردسترس باشد.

در غیر این صورت، راهنمایی شما را وسیله ای جهت فریب و فروش تنها جنسی که دارید تلقی خواهد کرد.

9-2- عدم اطاعت کور کورانه

      معمولاً وقتی که سازمانها جنسی را که به صورت مناقصه می خرند، برای دادن اطلاعات مناقصه، دو تا پنج هزار تومان هزینه اخذ می کنند. سازمانی در روزنامه آگهی داده بود که برای دریافت اطلاعات مناقصه، متقاضیان باید صدهزار تومان به حساب بانک بریزید. فروشنده ما با آن سازمان تلفنی مذاکره کرد. گفتند «بیا به بینیم چه می شود» فردای آن روز به آنجا رفت و به استناد مذاکره تلفنی، درخواست اطلاعات نمود. بالاخره، بدون واریز کردن صدهزار تومان، اطلاعات مناقصه را گرفت(چهار شرکت دیگر که آمده بودند همگی صدهزار تومان را پرداخت کرده بودند)

این مثال رابدان جهت آوردم که نباید از دستورات کورکورانه اطاعت نمود و باید به خاطر داشت که هر چیزی در هر موقعی، قابل مذاکره است و اگر مذاکره کننده قوی و منطقی باشد، چه بسا که بتواند بسیاری از کارها را بدون پرداخت هزینه یا رفتن راه درازی انجام دهد.

-          در موردی دیگر روزی از شرهستان به حساب ما پول حواله کرده بودند . بانک به ما گفت که 15 تا 20 روز طول می کشد حواله به تهران برسد. ما هم 20 روز صبر کردیم و بعدها مطلع شدیم که پول پس از 2 روز حواله در حساب ما بود و ما بی جهت 20 روز اتلف کردیم و این اشتباه دلیلی جز اطاعت کور کورانه ما از کارمند بانک نداشت.

10-2- چگونه پروژه فروش شکست خورد.

یکی از فروشندگان، دلایل عدم موفقیت خود را در مورد فروشی که تقریباً تمام شده بود، این گونه شرح داد.

1- وقتی خرید تایید شد زیاد پیله نکن.

(فروش توسط فروشنده ما در سازمانی تایید شده  بود و حتی چک صادر شده و یک امضاء از دو امضا نیز پای چک وجود داشت، اما به قول خودش، او زیاد پیله کرد و به رفت و آمدهای اضافی و غیر ضروری ادامه و بالاخره فروش را از دست داد).

2- اثر آشنا مشخص نشود.

(فروشنده ما در آن سازمان آشنایی داشت که از طریق او توانسته بود براحتی به آن سازمان راه پیدا کند، اما آنقدر رفت و آمد کرد و با آشنای خود تماس گرفت تا بالخره فهمیدند او آشنایی ارد و به اصطلاح با پارتی بازی خود را جا کرده است.)

3- احترام مدیران حفظ شود.

(فروشنده ما روزی به آن سازمان رفت و چون جای پارک اتومبیل پیدا نکرد، بدون اطلاع در یک جای خالی که مربوط به شخص مدیر عامل سازمان بود اتومبیلش را پارک کرد. مدیر عامل آمد و چون جای پارک نداشت، عصبانی شد و پرسید این ماشین مال کیست؟ گفتند مال فلانی است که آمده جنس بفروشد. بدین ترتیب مدیر عامل آن سازمان، فروشنده ما را به عنوان فرد بی مسئولیت که احترام سرش نمی شود شناخت.)

4- حضور بیهوده نداشته باشد.

(فروشنده ما گاه و بیگاه به آن سازمان سری می زد و مدتی را بیهوده در آنجا    می گذارند).

روزی ضمن مراجعه به سازمان متوجه می شود که مدیر مربوطه در محل خدمت نیست و بزودی هم به سازمان نمی آید. دوستش، در پایان ساعت اداری اورا به بازی پینگ پنگ در باشگاه شرکت دعوت می کند. در این هنگام، بطور تصادفی، مدیر عامل جهت بازدید حاضر می شود و می پرسد او کیست؟ می گویند فروشنده است و آمده است جنس بفروشد.

یک روز دیگر با کارکنان آن سازمان ناهار می خورد که باز مدیر عامل او را می بیند و می پرسد او کیست و همان جواب را به او می دهند).

5- قیمت را به هیچ وجه تغییر نده.

(فروشنده ما به خاطر ناهماهنگی در کار و غفلت دو فاکتور با دو قیمت متفاوت به آن سازمان ارائه می کند و فروشنده دیگر، بدون اطلاع از اینکه چه کسی آن پروژه را پی گیری می کند، خود سرانه یک فاکتور با قمتی دیگر می فرستند. سه فاکتور به سه قیمت متفاوت (اگر چه تفاوت در فاکتورها بسیار اندک بود) اما تصمیم گیرندگان آن سازمان را مشکوک می سازد و احساس بی اعتمادی در آنها ایجاد می کند.)

6- مسائل مهم با دقت انجام شود.

(آن سازمان از فروشنده می خواهد از دو یا سه شرکت دیگر استعلام قیمت بیاورد. فروشنهد به عوض اینکه این کار را با دقت انجام دهد از خودش دو استعلام صوری می سازد و به آنها تحویل می دهد و آنها متوجه موضوع می‌شوند.)

مواردی که خود فروشنده متوجه آنها شد و من در بالا آنها را با توضیحات مختصری فهرست کردم بسیار مهم هستند. ایشان شش اشتباه بزرگ را یادآور شدند در صورتی که فقی یکی از این اشتباهات کافی است مانع فروش شود. شرکت ما با اعتبار و قدرتی که دارد به خاطر بی مبالاتی فروشنده نه تنها فروشی بزرگ را از دست داد، بلکه نزد سازمانی بزرگ، اعتبارش خدشه دار شد. ما برای فروشندگان خود کلاسهای فروش ترتیب می دهیم و تمام موارد و ریزه کاریهای فروش را به آنان آموزش می دهیم. اما متاسفانه اغلب فروشندگان فکر نمی کنند که فروش یک کار تخصصی است و آموزشها را سهل می انگارند. این جاست که اشتباهات بزرگی مرتکب می شوند.

11-2- چگونه برای خود رقیب تراشیدیم

سالها بود که ما نمایندگی کالای x را از یک شرکت انگلیسی داشتیم ناگهان متوجه شدیم که برای ما رقیبی پیدا شده ست و شرکت انگلیسی نمایندگی خدمات پس از فروش خود را به شرکتی در تهران واگذار کرده است مطلع شدیم نماینده آن شرکت از انگلیس آمه و قرار شده به همین منظور سمیناری در یکی از هتلها گران قیمت برگزار کرده و سخنرانی کند. در جلسه ای که در شرکت تشکیل دادیم تصمیم گرفته شد به شرکت فوق نامه ای نوشته و توضیح بخواهیم و درخواست کنیم تا ملاقاتی با نماینده شان (که در تهران بود) داشته باشیم. خواست ما برآورده شد و با نماینده شرکت فوق در هتل ملاقات و صحبت کردیم.

اما آنچه که عملکرد ما بود و این معضل نتیجه آن گردیده بود عوامل زیر بودند:

1- نماینده بازرگانی ما احساساتی بود.

(شرکت فوق در دوبی نمایندگی دارد که منطقه خلیج فارس راتحت پوشش قرار می دهد. وقتی که نماینده بازرگانی ما در دوبی بود قراری با نماینده آن شرکت گذاشت تا درباره گرفتن نمایندگی خدمات پس از فروش مذاکره کند. اما نماینده ما به قول خودش، از قیافه آن طرف (که جوانکی خودخواه و کریه المنظر بود و همیشه پیپ می کشید) خوشش نیامد و حاضر به مذاکره با او نشد. بدین ترتیب، آن جوانک نه تنها نمایندگی خدمات پس از فروش شرکت را به ما نداد بلکه شرکت دیگری را در این زمینه رقیب ما کرد.

2- قیمت ما گران بود

(چون ما تنها نماینده فروش محصولات شرکت در ایران بودیم، دستگاه ها را کمی گرانتر از معمول می فروختیم، چون رقیبی نداشتیم و به اصطلاح آن محصولات را تیول خودمان می پنداشتیم)

3- در خواب خرگوشی بودیم

(چون تنها نماینده فروش بودیم، از وضع بازار هم غافل شده بودیم و چندا نیازی به ایجاد ارتباط با مشتریان سابق نمی دیدیم. حتی تکنسین‌های ما در بعضی سازمانها، محصولات شرکت انگلیسی را دیده بودند؛ اما نه به فکرشان خطور کرده بودند که چگونه این سازمان از شرکت ما دستگاه نخریده از آن دستگاه‌ها استفاده می کند، و نه به فکرشان رسیده بود که مشاهدات خود را به شرکت گزارش دهند. لذا ما بی اطلاع ماندیم تا موقعی که کار از کار گذشته بود و رقیبی برایمان پیدا شده بود.

4- خدمات ما انحصاری بود (به دلیل انحصاری بودن خدمات پس از فروش، هیچگاه به فکر اصلاح آن نبودیم)

12-2- با شرایط عادی در فروش چکار باید کرد؟

همیشه امکان دارد که فروشندگان یا خریداران، با شرایطی غیرعادی مواجه شوند. سوال این است که در چنین شرایطی باید چکار کرد. اینک چند نمونه از تجربیات فروشندگان ما:

-                اگر مشتری وارد بحث سیاسی شود، چکار باید کرد؟

بهترین روش برای مقابله با چنین وضعیتی این است که به نحوی مسیر صحبت را عوض کنید. البته این که چگونه این کار را باید انجم داد، چندان مشخص نیست، این مسئله به مهارت فروشنده مربوط است. برای نمونه: یکی از فروشندگان می گوید: به سازمانی رفته بودم طرف صحبت من شروع به بحث سیاسی و انتقادات شدید از نظام و دولت کرد من واکنشی نشان ندادم نه تاییدش کردم و نه تگذیب به حرفهایش گوش دادم منتظر فرصتی بودم تا مسیر صحبت را عوض کنم تا اینکه او گفت: با همین آقای در دانشگاه هم کلاسی بودم. بلافاصله پرسیدم آقای در سازمان چه سمتی دارند؟ گفت: کارپرداز است، گفتم: پس ما باید برای سایر کارها به ایشان هم مراجعه کنیم. گفت: بلی و با این ترتیب صحبت از سیاست به کار و فروش کشیده شد.

-          اگر در سازمانی تعدد مراکز تصمیم گیری باشد چکار باید کرد؟ اگر فروشنده وارد سازمانی شود وببیند که بیش از یک نفر یا بیش از یک بخش ادعا می کند تصمیم گیرنده است تکلیفش چیست؟ بهترین روش این است که به تحقیق بپردازد و تصمیم گیرنده اصلی را شناساسیی کند. در واقع اگر دو مکز تصمیم گیرنده با قدرت مساوی وجود داشته باشد باید آنها را نیز شناسایی نمود و طبق آن شرایط عمل کرد. تجربه یکی از فروشندگان ما یک مورد بسیار معمول است:

چون دستگاهی که می فروشیم جزو دستگاه های جانبی کامپیوتر است، لذا ما همیشه با بخش کامپیوتر هر سازمان سر و کار داریم. اغلب مدیر کامپیوتر می گوید که حرف حرف من است چون من استفاده کننده نهای هستم پس من باید خرید دستگاه را تایید کنم تا خرید انجام شود در ضمن مدیر تدارکات می گوید که چون من باید پول را بپردازم پس تصمیم گیرنده نهایی من هستمه چون مدر بخش کامپیوتر از واقعیات و مشکلات مالی اطلاعی ندارد. در اینگونه موارد همیشه تحقیق می کنم تا ببینم تصمیم گیرنده کیست زیرا، بدون درک این موضوع نه تنها وقت فروشنده تلف می شود بلکه چه بسا فروش از دست می‌رود. در یکی از این قبیل شرایط، مجبور شدم موضوع را با مدیر بخش کامپیوتر در میان بگذارم.

پس از صحبتهای زیاد ایشان نامه ای را که هیات مدیره به او نوشته بود و او را نماینده تام الاختیار خرید دستگاه برای بخش کامپیوتر معرفی کرده بود به من نشان داد و من مطمئن شدم که تصمیم گیرنده اصلی مدیربخش کامپیوتر است و باید او را متقاعد کنم که کالایی که ارائه می اهم به دردش می خورد، نه شخص دیگری را.

- اگر مشتری با فروشنده آشنا از آب در آمد چکار باید کرد؟ اگر تصادفا فروشنده برای فروش وارد سازمانی شود و ببیند که طرف صحبت او یک دوست یا همکلاسی قدیمی است چکار باید بکند؟ ظاهرا این دوستی به فروشنده کمک می کند، زیرا که زمینه اعتماد وجود دارد. اما همیشه اینطور نیست تجربه یکی از فروشندگان ما را در نظر بگیرید.

وقتی که با او روبرو شدم متوجه شدم که ما با هم آشنا هستیم بسیار خوشحال شدم خوش و بش کردیم و من به زودی سر شوخی را باز کردم. همین امر باعث از دست رفتن فروش شد زیرا دوستم احساس کرد که من می خواهم به خاطر فروش از دوستی او سوء استفاده کنم.

اشتباه من این بود که صبر نکردم تا ببینم آیا او می خواهد با من خودمانی بشود یا می خواهد در مورد کار رسمی برخورد کند. عجله من برای خودمانی شدن باعث شد که نه تنها از دوستی با او هیچ نفعی نبرم، بلکه آنچه را که می توانستم بفروشم از دست بدهم.

13-2 فروش ابتکاری

در یک مناقصه شرکت کردیم. خریدار یک دانشگاه دولتی بود و شرایط فروش مشکل بود فروشنده گفت که ما چندین رقیب قوی داریم و تقریبا هیچ شانس فروش نداریم اما ابتکاری زده ام که اگر موثر باشد این را باید یک فروش فوق‌العاده به حساب آورد.

روش جدید او از این قرار بود که به قول خودش: هر روز یا یک روز در میان به آن دانشگاه سر می زدم و سعی می کردم از محلی که افراد تصمیم گیرنده خریدهای دانشگاه در آنجا قرار دارند بگذرم، آنها را ببینم و احوالپرسی و خوش و بش کنم.

این کار را مدتی ادامه دادم ولی هیچوقت راجع به فروش با آنها صحبت نکردم روزی یکی از من پرسید که چرا به اینجا زیاد رفت و آمد می کنیم گفتم که خانم دانشجوست.

پس از مدتی مامور خرید آنها به من گفت: که رفتار شما چقدر غیرعادی است. فروشندگان سایر شرکتها مرتب با من تماس می گیرند و از نتیجه مناقصه جویا می شوند اما تو که هر روز از اینجا می گذری هرگز راجع به فروش و دستگاه با من صحبت نمی کنی. با لبخند گفتم که نیازی نمی بینم. بالاخره دانشگاه از ما خرید کرد. موفقیت در این روش علل متفاوتی دارد شاید یکی از علل این باشد که فروشنده، مشتری را پرس و جو درباره موضوع معامله تحت فشار قار نداد یعنی مشتری احساس تحمیل نکرد شاید یکی از علتهای هم این باشد که معمولا افراد از آشنا خرید می کنند و دیدار مکرر از آنجا شرایطی را ایجاد کرد که انگار آنها مدت طولانی با هم آشنا بوده اند و مسلما به آشنا آسانتر می توان اعتماد کرد.

14-2- نقش کارکنان خدمات پس از فروش در افزایش فروش

تکنسین های بخش تعمیرات و خدمات پس از فروش بنا به طبیعت کاری با مشتری ها در تماس هستندآنها می گویند که مشتریها نیازهایی دارند که ما می توانیم آنها را شناسایی کنیم حتی به مشتریان جنس هم بفروشیم. مدتها بحص بر سر این بود که از این موقعیت تعمیرکاران چگونه استفاده کنیم، بالاخره سال گذشته تصمیم گرفتیم که تعمیرکاران ضمن انجام کارهای خدماتی نیازهای مشتریان را هم شناسایی کننند و این نیازها را به بخش فروشنده منتقل نمایند این کار را نیز میبایست با تکیمل فرم اعلام نیازمندی مشتری به کالا انجام دهند (ضمیمه شماره 2) و برای انجام این کار پورسانت مختصری دریافت دارند. یکی دو ماه اول چند فقره از این فرم‌ها توسط تعمیرکاران تکمیل شد و به بخش فروش شرکت ارائه گردید. وقتی که بعضی از آنها به فروش انجامید و تعمیرکاران پورسانت خود را گرفتند متوجه شدند که پر کردن این فرمها سود آور است بلافاصله تعداد فرمهای اعلام نیاز مشتری به کالا که از سوی تعمیرکاران تکمیل و ارسال می شد رو به افزایش گذاشت. زیاد شدن تقاضای کالا توسط مشتریان از طریق تعمیرکارا بخش خدمات مشکل دیگری در شرکت ایجاد کرد یکی از مشکلات این بود که منشی بخش فروش برای انجام کارهای اداری مربوط و همچنین فروشندگا وقت زیادی را صرف می کرد و چون اغلب این نوع فروشها کالاهای کوچک و در واقع نیازهای تکمیلی مشتری به کالا بود این سوال مطرح شد که آیا این فروشها به صرفه است یا نه؟

جلسه ای برای بررسی این موضوع تشکیل دادیم:

در این جلسه اولین سوالی که مطرح شد این بود که آیا افزایش ناگهانی فرم‌های اعلام نیاز مشتی واقعی است یا نه؟ به عبارت دیگر آیا مشتریان واقعا نیاز دارند و خرید می کنند یا اینکه تعمیرکاران به علت طمع گرفتن پورسانت آن فرمها را بیهوده پر می کنند و به ما می دهند و با این کار به حجم کار می افزایند. بنا به اظهارات منشی فروش نوددرصد فرم‌های دریافت شده منجر به فروش می شد و آنهایی که به فروش نمی انجامید اغلب به خاطر نداشتن کالا در انبار شرکت بود.

سوال دیگری که مطرح شد این بود که آیا این فروشها (که اغلب فروشهای کوچکی هستند) بهتر است توسط فروشندگان انجام گیرند یا خود تعمیرکاران هم می توانند آنها را بفروشند.

مدیر فروش معتقد بود که باید خود تعمیرکاران جنس‌ها را بفروشند، زیرذ هر کدام از این فروشها وقتی زیادی از فروشندگان و منشی فروش تلف می کد. اما سایر حضار در جلسه معتقد بودند که باید فروشندگان این کار را انجام دهند؛ به دلایل زیر:

1-        اگر تعمیرکاران فروش کنند وقت زیادی را برای تماس تلفنی، قرار ملاقات، صدور فاکتور، اخذ چک و ... تلف می کنند و نمی توانند به کار اصلی که تعمیر و خدمات و سرویس دهی است، برسند.

2-        اگر تعمیرکاران جنس بفروشند، آن وقت به فروش گرایش بیشتری پیدا می کند و از کار اصلی خود غافل می شوند و بدین ترتیب بخش خدمات پس از فروش، دچار بحران می شوند (درست همانطور که دو سال پیش درگیر آن بودیم).

بالاخره تصمیم گرفتیم که فروشندگان، این نوع کالاها را نیز مثل سایر کالاها به فروش رسانند. فروشندگان و تعمیرکاران چقدر باید پورسانت بگیرند؟ در مورد پورسانت تعمیرکاران توافق شد که به آنها مثل سایرین حق معرفی مشتری بپردازیم. اما درباره این که به فروشندگان باید چقدر بپردازیم بحث در گرفت.

بعضی ها معتقد بودند که باید به فروشندگان پورسانت کمتری بپردازیم زیرا که اینها فروشهای ساده ای هستند و فروشنده برای پیدا کردن مشتری زحمت نکشیده و بازاریابی نکرده است. با اینکه این حرف منطقی بود اما با آن مخالفت شد زیرا اولا هر فروشی میزانی از وقت فروشنده را می گرفت چه آن فروش بزرگ بود و یا کوچک این خود یکی از همان دلایلی بود که بر اساس آن اجازه ندادیم تعمیرکاران فروش کنند چون وقتشان گرفته می شد ثانیا اگر پورسانت فروشنده خیلی کم بود آن وقت به علت کوچک بودن این نوع فروشها، فروشندگان خیلی دیگر علاقه ای پیدا نمی کردند پس تصمیم گرفتیم که به این فروشندگان نیز به میزان سایر فروشها پورسانت تعلق گیرد. من از این واقعه نتایج زیر را نیز گرفتم.

1-                همیشه منابع درآمد جدیدی را می توان کشف نمود و از آن استفاده کرد.

2-                ابتکارات و تغییرات جدید مشکلات جدید به وجود می آورند که بعضی وقتها راه حل ساده ندارند.

3-        راه حله ای فوری که به نظرمان می رسند الزاما بهترین راه حل نیستند. باید آنها را به شور گذاشت و عملی بودن نهایی آنها را در عمل ارزیابی نمود.

15-2- ناامید نشوید

ناامیدی در هر زمینه ای نکوهیده است. این اصل در مورد تجارت نیز صادق است. فروشنده نامید محکوم به شکست است و امیدواری راه به سوی موفقیت دارد در این باره مایلم تجربه یکی از فروشندگان خود را شرح دهم:

روزی نشسته بودم که از شرکتی تلفن کردند و دستگاه ساخت شرکت A را از من خواستند. گفتم که ما با آن شرکت رابطه ای نداریم اما اگر دستگاه می خواهید ما هم سازنده و هم فروشنده آن هستیم آن شخص از من تشکر و خداحافظی کرد. پیش خودم گفتم چرا باید آنها نسبت به ما اینقدر بی اعتنا باشند. روز بعد به آن شرکت رفتم و با مدیر فنی آنها صحبت کردم. علت بی اعتنایی آنها را پرسیدم. گفتند که علت خاصی ندارد ما فقط نسبت به شما شناختی نداریم. همین دیروز خرید خودمان را از شرکت ها انجام دادیم وقتی که متوجه شدم مشکل آنها عدم شناغخت از ما بود راجع به شرکت خودمان به او اطلاعات دادم از تاریخچه شرکت گرفته تا تولیدات و کالاهایی که عرضه می کنیم همه را شرح دادم وقتی که مدیر فنی شناختی پیدا کرد به من اعتماد نمودو گفت که ما در ضمن چند دستگاه دیگر لازم دارمی مشخصات فنی دستگاه های مورد نیاز آنها را گرفتم و بعدا به بخش تولید منتقل کردم نظرات بخش تولید را به مشتری رساندم این رابطه به فروشی چن میلیونی ختم شد من از این بابت که ناامید نشدم و موضوع را پیگیری کردم، خوشحالم و امیدوارم که با جلب اعتمادشان آنها را به مشتری دائمی تبدیل کنم.

در موارد مشابه آنچه که تعریف کردم اکثر افراد ناامید می شوند و موضوع را رها می کنند. اما ملاحظه می کنید که با پیگیری همراه با کمی سماجت و آشنایی با رموز فروش می توان شرایط ناامید کننده را به امیدواری تبدیل کرد.

16-2- پیدا کردن تصمیم گیرنده در سازمان

موثرترین عامل در یک فروش موفق شناسایی تصمیم گیرنده در سازمان است. کتابهایی که در زمینه روشهای فروش نوشته شده اند به اهمیت این موضوع تاکید دارند. اگر فروشنده ای برای فروش کالای مورد نظر وارد سازمانی شود و نداند که تصمیم گیرنده کیست و با چه کسی باید تماس بگیرد، نه تنها وقتش تلف می شود، بلکه ممکن است موفقیت فروش را هم از دست بدهد. برای مثال یکی از دوستانم می گفت:

«با مدیرعاملی در یک سازمان دولتی قرار ملاقات گذاشتیم تا راجع به طرحی صحبت کنیم. وقتی به محل ملاقات رسیدیم متوجه شدیم که مدیرعامل به خاطر انجام یک کار فوری، در سازمان حضور ندارد، و مذاکره با ما را به معاونش محول کرده است. با معاون مدیر صحبت کردیم و او را متقاعد به استفاده از طرح خود نمودیم. اما تلاشهای ما منجر به عقد قرارداد نشد زیرا که از قرار معلوم معاون قدرت چندانی نداشت و ما با متقاعد کردن او فقط وقت خود را تلف کرده بودیم.

مثالی از شرکت خودمان بیاورم:

مسئول بخش کامپیوتر شرکتی، با یکی از فروشندگان ما تماس گرفت و چند دستگاه سفارش داد. فروشنده نیز دستگاه ها را به محل برد و نصب کرد. وقتی که برای دریافت قیمت دستگاه ها مراجعه کرد با مشکل روبرو شد مدیرمالی شرکت می گفت که مدیر بخش کامپیوتر راسا و بدون کسب نظر موافق مدیر مربوطه سفارش داده است و برای پرداخت قیمت دستگاه ها بودجه لازم پیش‌بینی نشده است. فروشنده ما هوشمندی به خرج داد و در بین آن دو مدیر طرف هیچکدام را نگرفت به عبارت دیگر با مدیرمالی یا مدیربخش کامپیوتر به گفتگو توجیه مساله پرداخت. در جواب حرفهای آنها که همدیگر را متهم می کردند فقط می گفت: ما چه کار کنیم؟ با این حال انعطاف پذیری فروشنده مشکل را حل نکرد. بالاخره خودم مجبور شدم، همراه فروشنده چندین بار به آن شرکت بروم.

سخن را کوتاه کنم. پس از سه ماه دوندگی من و فروشنده توانستیم قیمت دستگاه‌ها را از آن شرکت بگیریم. واضح است که بروز این مشکلات و ناراحتی‌ها بخاطر این بود که فروشنهد ما موقع فروش نتوانسته بود تشخیص دهد که مدیربخش کامپیوتر در آن شرکت تصمیم گیرنده اصلی نیستم.

حال سوال این است که چگونه می توان تصمیم گیرنده را در سازمانی تشخیص داد؟

معمولا تصمیم گیری مربوط به یکی از سه بخش سازمان، مدیریت سازمان، امور مالی و یا بخش استفاده کننده از دستگاه است و یا این سه بخش به طور مشترک در زمینه های خرید تصمیم گیری می کنند این موضوعی است که در کتابهای فروش درباره اش بحث شده است. اما مایلم یکی از تجربیات خودم را در این زمینه یادآور شوم. روشی که خود من در گذشته به کار می گرفتم تا مرکز تصمیم گیری را شناسایی کنم از این قرار بود: نامه ای به مدیر سازمان می نوشتم یک هفته صبر می کردم و بعد تلفنی جویا می شدم که نامه من در کجاست. معمولا نامه مرا به آن بخش یا فرد تصمیم گیرنده ارجاع می دادند و حال می دانستم که با چه کسی باید مذاکره کنم . با این که در طول چند سال که از این روش استفاده کردم به استثنایی برنخوردم اما با این حال معتقدم که حتما روشهای خاص دیگری نیز وجود دارد که در این جهت می تواند کارساز باشد.

17-2- چرا ضرر کردیم؟

دو سه فقره فروش از دستگاه x داشتیم. پس از فروش  نصب دستگاه‌ها به حساب سود و زیاد فروش رسیدگی کردیم. متوجه شدیم که در این فروش‌ها نه تنها سود نبرده ایم بلکه ضرر زیادی نیز متحمل شده ایم. پس از بحث‌های طولان و تجزیه و تحلیل موضوع در جلسات متعدد درباره علل ضرر به نتایج زیر رسیدیم:

-        دستگاه مورد نظر دستگاه جدیدی بود و ما هنوز قیمت تمام شده دستگاه را حساب نکرده بودیم بعبارتی دیگر برای فروشنده آن دستگاه الگو نداشتیم.

-        مسئول فروش دستگاه ها که اصولا فرد بی نظمی است قبل از فروش دقت کافی را برای فروش به قیمت مناسب انجام نداده بود همچنین با مدیران شرکت مشورت لازم را نکرده بود.

-                پروژه فروش نه در بخش فروش و نه در بخش تولید از نظر قیمت ها و هزینه‌ها کنترل نشده بود.

-        هماهنگی های لازم بین بخش فروش  بخش تولید وجود نداشت. فروشنده می‌خواست دستگاه را به قیمت پایین بفروشد، تا جایی در بازار پیدا کند و رقبا را شکست دهد مدیر تولید سعی می کرد با مصرف قطعات بهتر  و گرانتر بر کیفیت دستگاه بیفزاید بخش تولید از قیمت فروش خبر نداشت و بخش فروش از قیمت قطعات بی خبر بود.

-        تعهدات زمانی فروش و تولید یکسان نبود. فروشنده فکر می کرد دستگاه در چند هفته یا حداکثر یک ماه ساخته می شود؛ لذا هزینه های ساعات کار اضافی را پیش بینی نکرده بود. در صورتی که عملا سهماه برای تولید دستگاه ها وقت صرف شده بود و هزینه های سربار بسیار بالا رفته بود.

-        بی دقتی مدیر فروش در دادن قیمت واقعی به فروشنده ها مسئله را مشکل‌تر کرد. او فراموش کرده بود که در لیست قیمت‌ها قیمت قدیمی را حذف کند و فروشنده بی توجه به تکراری بودن آنها همان قیمت قدیمی را داده بود. من در یادداشتی دیگر درباره قیمت تمام شده صحبت کرده ام. حال باید اضافه کنم، نداشتن قیمت تمام شده فقط یکی از مشکلات بود. بنا به تجربه می توانستیم قیمت نسبتا منطقی دستگاه را حدس بزنیم واگر هم فروش انجام نمی ششد حداقل ضرر نمی دادیم. البته چون ما کالاهای متنوعی تولید می کنیم و شرکت نسبتا بزرگ و جاافتاده ای هستیم این ضررها را به صورت موقتی متحمل شدیم و آن را جبرا کردیم اما اگر ما این اشتباها را در شروع کار می کردیم چه اتفاقی می افتاد. مسلما ورشکست می شدیم. چه بسا افرادی که کاری را شروع می کنند و علت ندانم کاری یا به علل مشابه آنچه که گفتم ورشکست می شوند آنوقت در یاس و ناامیدی دیگرا شرایط اقتصادی کشور یا ... را متهم می کنند، یا به بخت و اقبال خود ناسزا می گویند. در صورتی که در اغلب علت ورشکستگی انجام اشتباهات، عجله کردن، بی دقتی، بی فکری و بی نظمی خود افراد است بنابر مثل معروف: از ماست که بر ماست.

18-2- پرداخت پول تعهد می آورد

گفته شده است که مشتری در جریان فروش دچار اضطراب است و تا وقتی که تمصمی نهایی را نگرفته و خرید را انجام نداده است اضطراب دارد و تنها پس از خرید کردن، آرامش پیا می کند سوال این است که مشتری چه موقعی خود را به خرید متعهد می کند تجربه ما این است: پرداخت پول، ولو به صورت پیش پرداخت جزیی، تعهد آور است. دو مثال زیر را از تجربیات فروشندگان ما در نظر بگیرید.

-          مشتری خواهان  دستگاهی بود من نیز بدون آنکه از او پولی بگیرم یا پیش فاکتور صادر کنم، دستگاه را به محل او بردم چون او تعهدی نداده بود به آسانی از خرید امتناع کرد و چون من هیچ مدارکی دال بر فروش در دست نداشتم مشتری بابهانه های مختلف دستگاه را نزد ما برگرداند. او حتی گفت که دستگاه دست دوم است. از آن پس تصمیم گرفتم بدون تعهد مالی از مشتری، ول جزئی، دستگاهی را به محل مشتری حمل نکنم.

-          قرارداد فروش دستگاهی را با یک مشتری بسته بودیم روزی او در دفتر شرکت به من گفت که الان پول کافی ندارد تا همه قیمت را بپردازد اما می تواند فقط ده درصد قیمت را به صورت پیش پرداخت بدهد. گفتم نیازی نیست صبر کنید همه را یکجا بپردازید او رفت و چند روز بعد از خرید پشیمان شد و بدین ترتیب فروش از دست رفت فهمیدم که اگر آن ده درصد پیش پرداخت را گرفته بودم و او را متعهد به خرید کرده بودم این اتفاق نمی افتاد.

19-2- نبض خود را به دست دیگری ندهید

چند سال پیش از طرف یکی از وزارتخانه ها جهت مذاکره در خصوص همکاری دعوت شدیم. در آن زمان من در سازمانی دولتی کار می کردم و بعنوان مدیر ارشد در جلسه حضور داشتم مسئولان وزارتخانه ضمن انجام پذیرایی گرمی از ما برای همکاری سه روش را پیشنهاد کردند: پیشنهاد اول آن بود که کل محصولات آنها را به طور انحصاری خریداری کنیم و بعنوان نماینده انحصاری محصولات آنها را بفروشیم؛ پیشنهاد دوم فروش کلیه ماشین آلات مربوطه و مورد نیاز به سازمان ما بود و پیشنهاد سوم این بود که تنها بر اساس سفارش ما محصول تولید کنند و ماهیانه میزان ثابتی به آنها پرداخت کنیم.

جلسه بعد از چندساعت بازدید از خط تولید و ماشین آلات و محصولات تولیدی و خوردن ناهار پایان یافت، سپس به اتفاق مدیرعامل شرکت خودمان به محل شرکت مراجعت کردیم. بلافاصله مدیرعامل همگی ما به اتاق خود خواست و سوال جالبی از ما کرد، سوال ایشان این بود، کدامیک از سه پیشنهاد مطرح شده برای آن سازمان بهترین پیشنهاد است و در واقع هدف آنها از این جلسه چه بود؟ هر کدام از مدیران نظرات مختلفی ارائه کردند. نوبت به من رسید گفتم هدف آنها فروش دستگاه بوده است. مدیرعامل گفت: پاسخ تو درست است، اما از کجا متوجه این موضوع شدی به ایشان گفتم واضح است بدین دلیل که در زمان مذاکره مسئول بازرگانی آنها دوباره این مسئله را عنوان کرد آن روز ایشان از من تقدیر کرد و داستان منسوب به بوعلی سینا مطرح نمود که از روی ضربان نبض مریض، علت بیماری و منشاء آن را درک می کرد. مدیرعامل گفت که در مذاکرات باید متوجه شوید که نبض فروشنده در کجا می زند یا به عبارتی دیگر دقت نمایید که حساسیت او در چیست. پس از فهم این مسئله به سادگی می توانید آن را تحلیل کنید.

من از زاویه دیگری این مسئله را به فروشندگان یادآوری می کنم بدین معنی که نبض خودتان را به دست دیگری ندهید اگر شما با یک فرد حرفه ای مواجه شوید و پیشنهادهای متفاوتی ارائه نمایید باید به نحوی عمل کنید که طرف مقابل سریعا متوجه هدف و منظور شما نشود، تا بتواند خواسته هایش را به شما تحمیل کند.

اما سوالی که در اینجا مطرح می شود و آن این است که اولا چگونه نبض یک نفر را به دست بگیریم و ضربان آن را حس کنیم و چطور نبض خود را به دست دیگری ندهیم.

پاسخ بسیار ساده است: کاملا گوش کردن و کمتر حرف زدن. در توصیف فروشنده ایده آل گفته اند: فردی با گوشهای بزرگ و دهان بسیار کوچک. به عبارت دیگر فروشنده موفق کسی است که به طور کامل و با حوصله تمام حرف طرف مقابل را بشنود و خود کمتر حرف بزند. گوش دادن به حرفهای مشتری معجزه ای در فروش است. کافی است که به دقت به حرف مشتری گوش دهید او تمام خواسته هایش  راههای نفوذ به خود را برای شما مطرح می‌کند البته به همراه داشتن یک دفتر و قلم، برای ثبت کلیه نظرات مشتری و مطالعه و تحلیل آن از ضروریات است.

20-2- الگویی برای قیمت دادن

برای فروش محصولی خاص در چند مناقصه شرکت کردیم. در اکثر مناقصه‌ها تفاوت قیمت‌های پیشنهادی فاحش و کیفیت کالای پیشنهادی هم متفاوت بود. همچنین آگاه بودیم که بر اساس آیین نامه معاملات دولتی اکثر سازمانهای دولتی خرید با پایین ترین قیمت را ترجیح می دهند همه شرکتهایی که در این مناقصه شرکت داشتند تاییدیه فنی لازم را از سازمان مرکزی خریدار در تهران همراه داشتند. مناقصه ها توسط ادارات استانی سازمان مورد نظر برگزار می گردید و بعضی از ادارات استانها، کالای با کیفیت بالا می‌خواستند. اگر ما قیمت دستگاه را بالا می دادیم شانسی برای فروش نداشتیم و اگر قیمت را پاین اعلام می کردیم تولید دستگاه با کیفیت باال و مواد اولیه مرغوب برای ما نه تنها سودی نداشت بلکه باعث ضرر هم می شد از طرفی نمی دانستیم که کدام استان به چه نوع دستگاه نیاز دارد.

بار اول در مناقصه استان خوزستان شرکت کردیم و به دلیل بالا بودن قیمت برنده مناقصه نشدیم، اما شرکت برنده نیز، دستگاه مورد نظر را با کیفیت مناسب عرضه نکرد بار دوم در استان هرمزگان همین وضع اتفاق افتاد. تصمیم گرفتیم که ما هم قیمت پایین بدهیم این بار در استان آذربایجان شرقی برنده شدیم؛ اما بر خلاف انتظار ما آنها دستگاهی با کیفیت بالا مورد نظرشان بود بالاخره تصمیم گرفتیم در این گونه مناقصه ها به ترتیب زیر شرکت کنیم: در هر مناقصه دو قیمت برای هر دستگاه پیشنهاد دهیم. یکی از آنها را مدل اقتصادی بنامیم که در ساخت آن از مواد اولیه معمولی استفاده می شد و دیگری را مدل بالا با کیفیت بالا ذکر کنیم که مواد اولیه ساخت آن از قطعات مرغوب انتخاب کنیم و علت تفاوت قیمت ها را برای مشتری بنویسیم حق انتخاب را هم به عهده مشتری بگذاریم نتیجه بسیار مثبت بود از آن زمان تا کنون در چند مناقصه برنده شدیم برخی از استانها مدل اقتصادی را انتخاب کردند و برخی مدل دیگر را و بدین ترتیب شانس از دست دادن مناقصه را به حداقل رساندیم.

21-2- بازدید مشتری در حین ساخت دستگاه

شرکت مخابرات یکی از استانها سفارش ساخت چند دستگاه را بر اساس نمونه تایید شده وزارت خانه مربوط به ما داد. ما مقدمات خرید مواد اولیه را انجام داده و شروع به ساخت دستگاه کردیم حدود دو هفته بعد از شروع به کار چند نفر از کارشناسان مخابران آن استان که برای کار دیگران به تهران آمده بودند تصمیم گرفتند که از شرکت ما دیدن کنند و از آخرین وضعیت پیشرفت در ساخت دستگاه ها آگاه شوند.

پس از بازدید از شرکت علیرغم تایید قبلی شرکت مخابرات شانزده فقره پیشنهاد اصلاح برای دستگاه‌های در دست ساخت دادند که تعداد زیادی از آنها سلیقه ای بود در ضمن پرداخت پول و تحویل دستگاه ها را منوط به انجام اصلاحات فوق دانستند. ما ناگزیر بودیم بر خلاف تاییدیه قبلی تغییرات جدیدی در دستگاه ها بدهیم.

این کار انجام شد و بعد از ساخت، آنها تایید لازم را به ما ارائه دادند ما از این تجربه که بر حسب تصادف به دست آمد چند نکته آموختیم:

دعوت از مشتری جهت بازدید، در حین ساخت دستگاه از بسیاری دوباره‌کاریها جلوگیری می کند، بدیهی است که دوباره کای هزینه های متعددی را برای شرکت به وجود می آورد ضمن اینکه لطمات زیادی را نیز به اعتبار ما وارد می‌کند.

-          در زمان بازدید مشتریانی نظراتی مطرح می کنند که حاصل تجربه آنها و تجربه سایر تولید کنندگان است که چکیده این نظرات از طریق مشتری به ما منتقل می شود و به سادگی به آنها دسترسی پیدا می کنیم.

-          بازدید کنندگان غالبا متخصصین و افراد فنی شرکت های خریدار هستند که در آینده قرار است با همین دستگاه کار نمایند. مذاکره رویاروی آنان با تولید کنندگان و رفع مشکلات فنی در حال ساخت دستگاه کارکرد با دستگاه را در سازمان خریدار سهل و روان تر می نماید. علاوه بر آن نسبت به شرکت و اشخاص تولید کننده احساس مثبت پیدا می کنند.

اصول تحلیل و طراحی سازه ها:

اصول تحلیل و طراحی سازه ها:

در طراحی سازه ها(Design) با توجه به تلاش های وارده (نیروی محوری ، برشی ،لنگرخمشی و پیچشی) مشخصات ابعاد و ابعاد اعضای سازه ،به نحو ایمن و اقتصادی بدست می آید.

اما در تحلیل(Analyze) با توجه به ابعاد و مشخصات سازه ،بررسی می شود که آیا این ابعاد جوابگوی نیروهای وارد بر سازه هست یا خیر؟که بیشتر جنبه ی کنترلی پس از طراحی دارد.

اصول بازرسی چشمی

اصول بازرسی چشمی

 در بسیاری از برنامه های تدوین شده توسط سازنده جهت کنترل کیفیت محصولات، از آزمون چشمی به عنوان اولین تست و یا در بعضی موارد به عنوان تنها متد ارزیابی بازرسی ،استفاده می شود. اگر آزمون چشمی بطور مناسب اعمال شود،ابزار ارزشمندی می تواند واقع گردد.

بعلاوه یافتن محل عیوب سطحی، بازرسی چشمی می تواند بعنوان تکنیک فوق العاده کنترل پروسه برای کمک در شناسایی مسائل و مشکلات مابعد ساخت بکار گرفته شود.

آزمون چشمی روشی برای شناسایی نواقص و معایب سطحی می باشد. در نتیجه هر برنامه کنترل کیفیت که شامل بازرسی چشمی می باشد،باید محتوی یک سری آزمایشات متوالی انجام شده در طول تمام مراحل کاری در ساخت باشد.بدین گونه بازرسی چشمی سطوح معیوب که در مراحل ساخت اتفاق می افتد،میسر میشود.

کشف و تعمیر این عیوب در زمان فوق،کاهش هزینه قابل توجهی را در بر خواهد داشت و بسیاری از عیوبی که بعدها با روشهای تست پیشرفته تری کشف می شوند، با برنامه بازرسی چشمی قبل،حین و بعد از جوشکاری به راحتی قابل کشف می باشند. میزان تاثیر بازرسی چشمی هنگامی بهتر می شود که یک سیستمی که تمام مراحل پروسه جوشکاری(قبل،حین و بعد از جوشکاری) را بپوشاند،نهادینه شود.

 قبل از جوشکاری: قبل از جوشکاری ،یک سری موارد نیاز به توجه بازرس چشمی دارد که شامل زیر است:

1.       مرور طراحی ها و مشخصات WPS 

2.       چک کردن تاییدیه پروسیجرها و پرسنل مورد استفاده  PQR

3.       بنانهادن نقاط تست

4.       نصب نقشه ای برای ثبت نتایج

5.       مرور مواد مورد استفاده

6.       چک کردن ناپیوستگی های فلز پایه

7.       چک کردن فیت آپ و تراز بندی اتصالات جوش

8.       چک کردن پیش گرمایی در صورت نیاز

اگر بازرس توجه بسیار دقیقی به این آیتم های مقدماتی بکند،می تواند از بسیاری مسائل که بعدها ممکن است اتفاق بیافتد، جلوگیری نماید.مساله بسیار مهم این است که بازرس باید بداند چه چیزهایی کاملا مورد نیاز می باشد.این اطلاعات را می توان از مرور مستندات مربوطه بدست آورد.با مرور این اطلاعات،سیستمی باید بنا نهاده شود که تضمین کند رکوردهای کامل و دقیقی را می توان بطور عملی ایجاد کرد.

نقاط نگهداری: باید بنا نهادن نقاط تست یا نقاط نگهداری جایی که آزمون باید قبل از تکمیل هر گونه مراحل بعدی ساخت انجام شود، در نظر گرفته شود. این موضوع در پروژه های بزرگ ساخت یا تولیدات جوشکاری انبوه،بیشترین اهمیت را دارد.

روشهای جوشکاری: مرحله دیگر مقدماتی این است که اطمینان حاصل کنیم آیا روشهای قابل اعمال جوشکاری ،ملزومات کار را برآورده می سازند یا نه؟مستندات مربوط به تایید یا صلاحیت های جوشکاران هر کدام بطور جداگانه باید مرور شود.طراحی ها و مشخصات معین می کند که چه فلزهای پایه ای باید به یکدیگر متصل شوند و چه فلز پرکننده باید مورد استفاده قرار گیرد.برای جوشکاری سازه و دیگر کاربردهای بحرانی،جوشکاری بطور معمول بر طبق روشهای تایید شده ای که متغیرهای اساسی پروسه را ثبت می کنند و بوسیله جوشکارانی که برای پروسه ،ماده و موقعیتی که قرار است جوشکاری شود،تایید شده اند،انجام می گیرد.در بعضی موارد مراحل اضافی برای آماده سازی مواد مورد نیاز می باشد.بطور مثال در جاهایی که الکترودهای از نوع کم- هیدروژن مورد نیاز باشد، وسایل ذخیره آن باید بوسیله سازنده در نظر گرفته شود.

  موادپایه: قبل از جوشکاری ، شناسایی نوع ماده و یک تست کامل از فلزات پایه ای مربوطه باید انجام گیرد.اگر یک ناپیوستگی همچون جدالایگی صفحه ای وجود داشته باشد و کشف نشده باقی بماند روی صحت ساختاری کل جوش احتمال تاثیر دارد.در بسیاری از اوقات جدالایگی در طول لبه ورقه قابل رویت می باشد بخصوص در لبه هایی که با گاز اکسیژن برش داده شده است.

 مونتاژ اتصالات: برای یک جوش،بحرانی ترین قسمت ماده پایه،ناحیه ای است که برای پذیرش فلز جوشکاری به شکل اتصال،آماده سازی می شود.اهمیت مونتاژ اتصالات قبل از جوشکاری را نمی توان به اندازه کافی تاکید کرد.بنابراین آزمون چشمی مونتاژ اتصالات از تقدم بالایی برخوردار است. مواردی که قبل از جوشکاری باید در نظر گرفته شود شامل زیر است:  

به تصویر زیر دقت کنید.

1.       زاویة شیار (Groove angle)

2.       دهانه ریشه (Root opening)

3.       ترازبندی اتصال (Joint alignment)

4.       پشت بند (Backing)

5.       الکترودهای مصرفی (Consumable insert)

6.       تمیز بودن اتصال (Joint cleanliness)

7.       خال جوش ها (Tack welds)

8.       پیش گرم کردن (Preheat)

هر کدام از این فاکتورها رفتار مستقیم روی کیفیت جوش بوجود آمده،دارند.اگر مونتاژ ضعیف باشد،کیفیت جوش احتمالا زیر حد استاندارد خواهد بود.دقت زیاد در طول اسمبل کردن یا سوار کردن اتصال می تواند تاثیر زیادی در بهبود جوشکاری داشته باشد.اغلب آزمایش اتصال قبل از جوشکاری عیوبی را که در  استاندارد محدود شده اند را آشکار می سازد،البته این اشکالات ،محلهایی می باشند که در طول مراحل بعدی بدقت می توان آنها را بررسی کرد.برای مثال،اگر اتصالی از نوع T (T-joint) برای جوشهای گوشه ای(Fillet welds)، شکاف وسیعی از ریشه نشان دهد،اندازه جوش گوشه ای مورد نیاز باید به نسبت مقدار شکاف ریشه افزوده شود. بنابراین اگر بازرس بداند چنین وضعیتی وجود دارد،مطابق به آن ،نقشه یا اتصال جوش باید علامت گذاری شود، و آخرین تعیین اندازه جوش به درستی شرح داده شود.

حین جوشکاری: در حین جوشکاری،چندین مورد وجود دارد که نیاز به کنترل دارد تا نتیجتا جوش رضایتبخشی حاصل شود.آزمون چشمی اولین متد برای کنترل این جنبه از ساخت می باشد.این می تواند ابزار ارزشمندی در کنترل پروسه باشد.بعضی از این جنبه های ساخت که باید کنترل شوند شامل موارد زیر می باشد:

1-     کیفیت پاس ریشه جوش(weld root bead)                                   

2-    آماده سازی ریشه اتصال قبل از جوشکاری طرف دوم

3-    پیش گرمی و دماهای میان پاسی

4-     توالی پاسهای جوش

5-     لایه های بعدی جهت کیفیت جوش معلوم

6-    تمیز نمودن بین پاسها

7-    پیروی از پروسیجر کاری همچون ولتاژ،آمپر،ورود حرارت،سرعت.

هر کدام از این فاکتورهای بالا اگر نادیده گرفته شود سبب بوجود آمدن ناپیوستگی هایی می شود که می تواند کاهش جدی کیفیت را در بر داشته باشد.

  پاس ریشه جوش: شاید بتوان گفت بحرانی ترین قسمت هر جوشی پاس ریشه جوش می باشد.مشکلاتی که در این نقطه وجود دارد. در نتیجه بسیاری از عیوب که بعدها در یک جوش کشف می شوند مربوط به پاس ریشه جوش می باشند.بازرسی چشمی خوب روی پاس ریشه جوش می تواند بسیار موثر باشد.وضعیت بحرانی دیگر ریشه اتصال در درزهای جوش دو طرفه هنگام اعمال جوش طرف دوم بوجود می آید. این مساله معمولا شامل جداسازی سرباره(slag) و دیگر بی نظمی ها توسط تراشه برداری(chipping)،رویه برداری حرارتی(thermal gouging) یا سنگ زنی(grinding) می باشد.وقتی که عملیات جداسازی کاملا انجام گرفت آزمایش منطقه گودبرداری شده قبل از جوشکاری طرف دوم لازم است.این کار به خاطر این است که از جداشدن تمام ناپیوستگی ها اطمینان حاصل شود.اندازه یا شکل شیار برای دسترسی راحت تر به تمام سطوح امکان تغییر دارد.

پیش گرمی و دماهای بین پاس: پیش گرمی و دماهای بین پاس می توانند بحرانی باشند و اگر تخصیص یابند قابل اندازه گیری می باشند.محدودیت ها اغلب بعنوان می نیمم،ماکزیمم و یا هر دو بیان می شوند.همچنین برای مساعدت در کنترل مقدار گرما در منطقه جوش،توالی و جای تک تک پاسها اهمیت دارد .بازرس باید ازاندازه و محل هر تغییر شکل یا چروکیدگی(shrinkage) سبب شده بوسیله حرارت جوشکاری آگاه باشد. بسیاری از اوقات همزمان با پیشرفت گرمای جوشکاری اندازه گیری های تصحیحی گرفته می شود تا مسائل کمتری بوجود آید.

  آزمایش بین لایه ای: برای ارزیابی کیفیت جوش هنگام پیشروی عملیات جوشکاری،بهتر است که هر لایه بصورت چشمی آزمایش شود تا از صحت آن اطمینان حاصل شود.همچنین با این کار می توان دریافت که آیا بین پاسها بخوبی تمیز شده اند یا نه؟ با این عمل می توان امکان روی دادن ناخالصی سرباره در جوش پایانی را کاهش داد.بسیاری از این گونه موارد احتمالا در دستورالعمل جوشکاری اعمالی،آورده شده اند. در این گونه موارد،بازرسی چشمی که در طول جوشکاری انجام می گیرد اساسا برای کنترل این است که ملزومات روش جوشکاری رعایت شده باشد.

بعد از جوشکاری: بسیاری از افراد فکر می کنند که بازرسی چشمی درست بعد از تکمیل جوشکاری شروع می شود.به هر حال اگر همه مراحلی که قبلا شرح داده شد،قبل و حین جوشکاری رعایت شده باشد،آخرین مرحله بازرسی چشمی به راحتی تکمیل خواهد شد.از طریق این مرحله از بازرسی نسبت به مراحلی که قبلا طی شده و نتیجتا جوش رضایت بخشی را بوجود آورده اطمینان حاصل خواهد شد. بعضی از مواردی که نیاز به توجه خاصی بعد از تکمیل جوشکاری دارند عبارتند از:

1-  ظاهر جوش بوجود آمده

2-  اندازه جوش بوجود آمده

3-  طول جوش

4-  صحت ابعادی

5-  میزان تغییر شکل

6-  عملیات حرارتی بعد از جوشکاری

هدف اساسی از بازرسی جوش بوجود آمده در آخرین مرحله این است که از کیفیت جوش اطمینان حاصل شود. بنابراین آزمون چشمی چندین چیز مورد نیاز می باشد.بسیاری از کدها و استانداردها میزان ناپیوستگی هایی که قابل قبول هستند را شرح می دهد و بسیاری از این ناپیوستگی ها ممکن است در سطح جوش تکمیل شده بوجود آیند.

ناپیوستگی ها: بعضی از انواع ناپیوستگی هایی که در جوشها یافت می شوند عبارتند از:

1-   تخلخل

2-   ذوب ناقص

3-   نفوذ ناقص در درز

4-   بریدگی(سوختگی) کناره جوش

5-   رویهم افتادگی

6-   ترکها

7-   ناخالصی های سرباره

8-   گرده جوش اضافی(بیش از حد)

در حالی که ملزومات کد امکان دارد مقادیر محدودی از بعضی از این ناپیوستگی ها را تایید نماید ولی عیوب ترک و ذوب ناقص هرگز پذیرفته نمی شود. برای سازه هایی که تحت بار خستگی و یا سیکلی (Cyclic) می باشند، خطر این ناپیوستگی های سطحی افزایش می یابد. در اینگونه شرایط،بازرسی چشمی سطوح ،پر اهمیت ترین بازرسی است که می توان انجام داد.

وجود سوختگی کناره (Undercut)،رویهم افتادگی(Overlap) و کنتور نامناسب سبب افزایش تنش می شود؛ بار خستگی می تواند سبب شکستهای ناگهانی شود که از این تغییر حالتهایی که بطور طبیعی روی می دهد، زیاد می شود.به همین خاطر است که بسیاری اوقات کنتور مناسب یک جوش می تواند بسیار با اهمیت تر از اندازه واقعی جوش باشد،زیرا جوشی که مقداری از اندازه واقعی کمتر باشد،بدون ناخالصی ها و نامنظمی های درشت،می تواند بسیار رضایت بخش تر از جوشی باشد که اندازه کافی ولی کنتور ضعیفی داشته باشد.

 برای تعیین اینکه مطابق استاندارد بوده است ،بازرس باید کنترل کند که آیا همه جوشها طبق ملزومات طراحی از لحاظ اندازه و محل(موقعیت) صحیح می باشند یا نه؟اندازه جوش گوشه ای(Fillet) بوسیله یکی از چندین نوع سنجه های جوش برای تعیین بسیار دقیق و صحیح اندازه تعیین می شود.

در مورد جوشهای شیاری(Groove) باید از لحاظ گرده جوش مناسب دو طرف درز را اندازه گیری کرد.بعضی از شرایط ممکن است نیاز به ساخت سنجه های جوش خاص داشته باشند.

 عملیات حرارتی بعد از جوشکاری: به لحاظ اندازه،شکل، یا نوع فلز پایه ممکن است عملیات حرارتی بعد از جوش در روش جوشکاری اعمال شود.این کار فقط از طریق اعمال حرارت(گرما) در محدوده دمایی بین پاس یا نزدیک به دمای آن ،صورت می گیرد تا از لحاظ متالورژیکی خواص جوش بوجود آمده را کنترل نمود. حرارت دادن در درجه حرارت دمای بین پاس،ساختار بلوری را به استثناء موارد خاص تحت تاثیر قرار نمی دهد.بعضی از حالات ممکن است نیاز به عملیات تنش زدایی حرارتی داشته باشند.بطوری که قطعات جوش خورده بتدریج در یک سرعت مشخص تا محدوده تنش زدایی تقریبا 590 تا 650 درجه سانتی گراد (°F1100 تا F °1200) برای اکثر فولادهای کربنی گرما داده می شود.

بعد از نگهداری در این دما به مدت یک ساعت برای هر اینچ از ضخامت فلز پایه،قطعات جوش خورده تا دمای حدود 315 درجه سانتی گراد (°F600) در یک سرعت کنترل شده سرد می شود.

بازرس در تمام این مدت مسئولیت نظارت بر انجام کار را دارد تا از صحت کار انجام شده و تطابق با ملزومات روش کار اطمینان حاصل نماید.

 آزمایش ابعاد پایانی: اندازه گیری دیگری که کیفیت یک قطعه جوشکاری شده را تحت تاثیر قرار می دهد صحت ابعادی آن می باشد. اگر یک قسمت جوشکاری شده بخوبی جفت و جور نشود،ممکن است غیر قابل استفاده شود اگرچه جوش دارای کیفیت کافی باشد. حرارت جوشکاری ، فلز پایه را تغییر شکل داده و می تواند ابعاد کلی اجزاء را تغییر دهد.بنابراین، آزمایش ابعادی بعد از جوشکاری ممکن است برای تعیین متناسب بودن قطعات جوشکاری شده برای استفاده موردنظر مورد نیاز واقع شود.

بازرسی با ذرات مغناطیسی (Magnetic Particle Testing)

بازرسی با ذرات مغناطیسی، روش حساسی برای ردیابی عیوب سطحی و برخی نقصهای زیر سطحی قطعات فرو مغناطیسی است. پارامترهای اساسی فرآیند به مفاهیم نسبتاً ساده‌ای بستگی دارد. هنگامی که یک قطعه فرومغناطیسی، مغناطیس می‌شود، ناپیوستگی مغناطیسی که تقریباً در راستای عمود بر جهت میدان مغناطیسی واقع است، موجب ایجاد یک میدان نشتی قوی می‌شود. این میدان نشتی در رو و بالای سطح قطعه مغناطیس شده حضور داشته و می‌تواند آشکارا توسط ذرات ریز مغناطیسی دیدپذیر شود. پاشیدن ذرات خشک یا ذرات مرطوب با یک مایع محلول بر روی سطح قطعه، موجب تجمع ذرات مغناطیسی روی خط گسل خواهد شد. بنابراین پل مغناطیسی تشکیل شده، موقعیت، اندازه و شکل ناپیوستگی را نشان می‌دهد.

یک قطعه را می‌توان با به کاربردن آهنرباهای دائم، آهنرباهای الکتریکی و یا عبور یک جریان قوی از درون یا برون قطعه، مغناطیس کرد. با توجه به این که با روش آخر می‌توان میدانهای مغناطیسی با شدت زیاد در داخل قطعه ایجاد کرد، این روش به صورت گسترده‌ای در کنترل کیفی محصول به کار می‌رود زیرا این روش حساسیت خوبی برای شناسایی عیوب قطعات و آشکارسازی آنها عرضه می‌دارد. تصویر زیر نمونه این تست را نشان می‌دهد:

آزمایش جریان گردابی (Eddy Current Testing)

اساس روشهای آزمون الکترومغناطیسی بر این است که وقتی یک سیم پیچ حامل جریان متناوب، نزدیک ماده‌ای تقریباً رسانا قرار داده شود، جریانهای گردابی یا ثانویه در آن ماده القا خواهد شد. جریانهای القایی، میدانی مغناطیسی ایجاد خواهند کرد که در جهت مخالف میدان مغناطیسی اولیه اطراف سیم پیچ است. تاثیر متقابل بین میدانها موجب ایجاد یک نیروی ضد محرکه الکتریکی در سیم پیچ شده و در نتیجه سبب تغییر مقدار مقاومت ظاهری سیم پیچ خواهد شد. اگر ماده از نظر ابعاد و ترکیب شیمیایی یکنواخت باشد. مقدار مقاومت ظاهری سیم پیچ کاوشگر نزدیک سطح قطعه در کلیه نقاط سطح قطعه یکسان خواهد بود، به غیر از تغییر اندکی که نزدیک لبه‌های نمونه مشاهده می‌شود.

اگر ماده ناپیوستگی داشته باشد، توزیع و مقدار جریانهای گردابی مجاور آن تغییر می‌کند و در نتیجه کاهشی در میدان مغناطیسی در رابطه با جریانهای گردابی به وجود می‌آید، بنابراین مقدار مقاومت ظاهری سیم پیچ کاوشگر تغییر خواهد کرد.

از روی تحلیل این آثار می‌توان در مورد کیفیت و شرایط قطعه کار نتیجه‌گیری کرد. این روشها بسیار متنوع هستند و با وسیله و روش آزمون مناسب، می‌‌توان آنها را برای آشکارسازی عیوب سطحی و زیر سطحی قطعات و تعیین ضخامت پوشش فلزات به کار برد و اطلاعاتی در زمینه مشخصات ساختاری مانند اندازه دانه بندی و شرایط عملیات حرارتی به دست آورد.همچنینمی‌توان خواص فیزیکی مانند رسانایی الکتریکی تراوایی مغناطیسی و سختی فیزیکی را تعیین کرد. تصویر زیر نمونه و نحوه کار را نشان می‌دهد.

تست ذرات مغناطیسی (MT)

از این روش می توان برای یافتن عیوب سطحی و یا نزدیک به سطح در قطعات فرومغناطیسی استفاده نمود. در این تکنیک تمام یا بخشی از قطعه مغناطیس شده و فلوی مغناطیسی از داخل قطعه عبور داده می شود. هر گاه عیبی در سطح یا نزدیکی سطح قطعه وجود داشته باشد باعث نشت فلوی مغناطیسی در قطعه می گردد و نتیجتا باعث به وجود آمدن دو قطبS,N می گردد. که با پاشیدن ذرات ریز فرومغناطیسی مانند اکسید آهن آغشته به مواد فلروسنت بر روی سطح قطعه می توان ترک را زیر نور ماوراء بنفش مشاهده نمود.

مغناطیس کردن به وسیله کابل (MAGNETIZATION by cable)

گاهی اوقات ابعاد قطعات به اندازه ای بزرگ است که امکان استفاده از کویل امکان پذیر نیست. وقتی این مسئله اتفاق می افتد یک سیم مسی عایق شده ( روپوش دار) را میتوان برای ایجاد میدان مغناطیسی در ماده استفاده کرد. در این روش سیم (کابل) را به دور قطعه می چرخانیم (شبیه کویل ) تا یک میدان طولی در قطعه ایجاد شود.

استفاده از روش پراد (Use of prode method)

پراد وسیله ای است که با استفاده از عبور جریان از میله های مسی موجب ایجاد یک میدان مغناطیسی موضعی می شود(Local magnetize) .

بطور کلی با روش پراد بیشترین قدرت آشکارسازی برای عیوب موازی خط جوش وجود دارد.

روش یوک(Yoke)

یوک قطعه ای است فلزی و U شکل با یک سیم پیچ پیچیده شده دور آن که جریان را از خود عبور می دهد. هنگامی که کویلحامل جریان شود در امتداد قطعه یوک ، یک میدان مغناطیسی طولی در قطعه تست ایجاد می شود. در میدان مغناطیسی ایجاد شده توسط یوک میدان مغناطیسی خارجی می تواند ذرات آهن را به شدت جذب کند و جهت بررسی عیوب سطحی به کار می رود. اگر ذرات آهن در میدان میان دو قطب یوک اعمال شود. علائم عیوب سطحی را به آسانی می توان مشاهده نمود.

جریان متناوب یکی از مناسبترین جریانهای الکتریکی است که موارد مصرف روزمره دارد به همین دلیل از آن استفاده زیادی به منظور منبعی برای تست ذرات مغناطیسی می باشد.

ذرات (Particles )

ذرات مورد استفاده در تست MT از موادی که به دقت از لحاظ مغناطیس شوندگی ، شکل و قابلیت نفوذپذیری انتخاب شده اند می باشند. این ذرات، مغناطیس باقی مانده را در خود نگه نمی دارند. این ذرات از براده های تراش کاری هم کوچکترند و در حقیقت این ذرات شبیه پودر می باشند . ذرات بر مبنای روشهای استفاده آنها به دو گروه خشک و تر طبقه بندی می شوند.

ذرات مغناطیسی توسط نشت میدان مغناطیسی جذب می شوند و تجمع ذرات در محل عیب و نشت میدان می توان موجب آشکار شدن علائم عیب شود .

در روش فلروسنت از لامپ UV( ماوراء بنفش ) که دارای نور مرئی می باشند و به آن نور سیاه نیزگفته می شود استفاده می گردد. پس عملیات تست به وسیله روش فلروسنت در نور مرئی انجام پذیر نیست.

ذرات مغناطیسی باید دارای قابلیت نفوذپذیری زیاد باشند تا اطمینان از این که جذب این ذرات توسط میدانهای ضعیف هم صورت می گیرد حاصل شود و همچنین باید این ذرات قابلیت نگهداری کم داشته باشند تا مغناطیس باقیمانده در آن کم باشد و این مواد باید بلافاصله بعد از قطع میدان برطرف شوند البته اگر جذب نشتی میدان نشوند.

تست ذرات مغناطیسی شامل هفت مرحله اصلی می باشد که این مراحل به ترتیب شامل :

1-  آماده سازی سطح قطعه

2-  برقرار کردن یک میدان دایروی در قطعه

3-  بازرسی برای علائم عیوب طولی

4-  برقرار کردن یک میدان طولی در قطعه

5-  بازرسی برای علائم حاصل از عیوب عرضی

6-  مغناطیس زدایی

7-  تمیز کردن کامل سطح قطعه از مواد تست 

 در صنایع لوله سازی ، خودرو ، فورجینگ ، هوافضا ، کشتی سازی ، بازرسی فنی و ... کاربرد دارد.

 آزمایش فراصوتی (Ultrasonic Testing)

در این روش، امواج صوتی با بسامد 5/0 تا 20 مگاهرتز به درون قطعه فرستاده می‌شود. این موج پس از برخورد به سطح مقابل قطعه باز تابیده می‌شود. با توجه به زمان رفت و برگشت این موج، می‌توان ضخامت قطعه را تعیین کرد. حال اگر یک عیب در مسیر رفت و برگشت موج باشد، از این محل هم موجی بازتابیده خواهد شد که اختلاف زمانی نسبت به مرحله اول، محل عیب را مشخص می‌کند. تصویر زیر یک نمونه از این دستگاه را نشان می‌دهد.

روشهای فراصوتی به طور گسترده‌ای برای آشکارسازی عیوب داخلی مواد به کار می‌روند ولی می‌توان از آنها برای آشکارسازی ترکهای کوچک سطحی نیز استفاده کرد. به شکل زیر دقت کنید.

اصلی ترین ویژگیهای آبهای سطحی وزیر زمینی

اصلی ترین ویژگیهای آبهای سطحی وزیر زمینی:

آبهای سطحی وزیرزمینی بدلیل دردسترس بودن وهزینه کم بهره برداری بعنوان منابع اصلی تامین آب مورد نیاز بشر می باشند .

 آبهای سطحی (رودخانه ها – دریاها – اقیانوسها) دارای ویژگی های خاصی هستند.اصلی ترین این پارامترها عبارتند از:

1.این آبها معمولاً مواد معلق ( TS) و کدورت زیادی دارند(زلال نیستند).

2.مقدارpH  در این آبها بین 7 تا 8 می باشد.

4.حاوی شوینده ها ،مواد آلی و فلزات سنگین می باشند.

5.معمولاً آلوده به میکرواورگانیزمها هستند.

6.مقدار آمونیاگ ، فنول ، فسفاتها و نیتراتها در آنها زیاد است.

واصلی ترین پارامترهای آبهای زیر زمینی عبارتند از:

1.معمولاً زلالند.

2.مقدار مواد آلی در آنها بسیار ناچیز است.

3.مقدار فلزاتی مانند آهن و منگنز در آنها زیاد است.

4.معمولاً آلودگی میکروبی کمی دارند.

5.مقدار کل مواد جامد حل شده (TDS) در آنها تقریباً بالاست.

6.بدلیل وجود زوج بافری (H2CO3 – HCO3— ) خاصیت بافری دارند.

7.اسیدیته آنها بین 6.5تا 7.9 می باشد.

این ویژگیها فرایندهایی که بمنظور بهبود کیفیت بر روی آنها باید انجام گیرد را مشخص می کنند.

اصلی ترین پارامترهای تعیین کیفیت آب و پساب:

در ذیل عمده ترین ویژگیهایی که مقدارآنها تعیین کننده کیفیت آبها است به اختصارمعرفی می شوند.

 1.COD :اکسیژن مورد نیاز شیمیایی.

بر طبق استاندارد فاضلاب تا 99 در صد از آب تشکیل شده است و یک درصد مواد خارجی در فاضلاب وجود دارد که نیمی از آن آلی و نیمی مواد معدنی هستند.مواد آلی موجود در فاضلاب عامل اصلی آلودگی فاضلابها است واز آنجایی که میزان مواد آلی را بصورت مستقیم   نمی توان بدست آورد ،برای مشخص کردن میزان مواد آلی در یک نمونه فاضلاب ، میزان اکسیزن مورد نیاز برای تجزیه این مواد را اندازه می گیرند وآن را باپارامتر

CHEMICAL OXYGEN DEMAND)COD) (اکسیژن مورد   نیاز شیمیایی) بعنوان اصلی ترین پارامتر تعیین آلودگی فاضلاب نشان می دهند.

در گذشته مقدار این پارامتر را در آزمایشگاه بوسیله رفلاکس کردن نمونه و تیتراسیون باقیمانده آن تعیین می کردند.امروزه با پیشرفت روشهای اسپکترو فتومتری مقدار ان را با استفاده از روشهای نور سنجی تعیین می کنند.

 2.BOD:اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی.

BODیا اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی ،مقدار اکسیژنی است که باکتریها نیاز دارند تا مواد آلی موجود در فاضلاب را تبدیل به موادمعدنی قابل ته نشینی کرده، از فاضلاب جدا کنند ومعمولا مقدارآن 3/2 (دو-سوم) مقدار COD است. این پارامتر بسیار وابسته به تغییرات جوی –  پی اچ – میزانCOD اولیه و... است.

در آزمایشگاه این پارامتر را با استفاده از روش وینکلر(رشد دادن میکرواورگانیزمها) بدست می آورند.

 3.TDS : کلیه جامدهای حل شده در آب.

این پارامتر مقدارکل مواد جامد حل شده آب مانند انواع نمکها ویونها را نشان می دهد. متداولترین روش اندازه گیری آن روش هدایت سنجی و یا تبخیر مقداری نمونه صاف شده در دماهای متوسط است.

4.TSS : کلیه جامدهای معلق یا سوسپانسیون شده.

این پارامتر نشان دهنده تمامی مواد معلق شده در آب است که عامل کدورت آبها می باشد. معمولا در آزمایشگاه آن را ازروی میزان تفرق نور پلاریزه یا خشک کردن صافی و وزن کردن آن پس از عبور دادن نمونه از صافی بدست می آورند.

5.Hardness:سختی آب.

عمدتاً به مجموع غلظت یونهای کلسیم ،منیزیم واسترانسیم میگویند . کف نکردن صابون و یا مواد شوینده در آب نشان دهنده وجود این یونهاست.

سختی آب بصورت سختی دائم،موقت وکاذب وجود دارد ومعمول ترین روش اندازه گیری آن درآزمایشگاه تیتراسیون است.

6.قلیائیت: به میزان مقاومت یک نمونه آب در مقابل تغییرات غلظت یون هیدروژن و اسیدیته گویند وبه دو صورت قلیائیت  متیل اورانژ و قلیائیت فنول فتالئین وجود دارد.

در آزمایشگاه از روش تیتراسیون اسید- بازدردومرحله اندازه گیری می شود.

7.اسیدیته : (pH)

میزان غلظت یون هیدروژن در آب را گویند و در آزمایشگاه با استفاده از دستگاه پی-اچ متر وهدایت سنجی قابل اندازه گیری است.   

8.SAR :نسبت جذب سدیم.

معیاری برای اندازه گیری خطر یونهای سدیم در آبهای کشاورزی است.  برای تعیین آن میزان یون سدیم دریک نمونه را اندازه میگیرندو آن را برجذر اندازه سختی تقسیم میکنند.

 علاوه بر موارد ذکر شده فوق می توان غلظت فلزات و نافلزات و ترکیبات دیگرتاثیرگذار برکیفیت آب را از پارامترهایی دانست که با توجه به مورد استفاده آن با اهمیت است.

برای تعیین میزان آلودگی آبها باید دقت کرد که مورد استفاده آب مورد نظردرکجاست ، بعنوان مثال اگر قرار باشد آب تصفیه شده یک تصفیه خانه به مصرف کشاورزی برسد، مهمترین پارامترهای تعیین کننده کیفیت آن مقدارTDS،SAR، COD، BODویون Cl  است . حال اگرقرار باشد آب به مصرف شرب برسد میزان پارامترهایی که باید مدنظر قرار گیرد بسیار متعددترند. 

آتشکده ها

معماری 

از دوره قبل از اسلام، چیزی به جز بقایای آتشکده‌ای در کوه آتشگاه، اکتشافات اندکی در تپه اشرف و همچنین پل شهرستان (متعلق به دوران ساسانیان) بجا نمانده‌است که از میان آن سه تنها بنای برپا و برجا همین پل شهرستان است. بیشتر آثار تاریخی بجا مانده در مربوط به دورهٔ اسلامی است. آثاری از تمامی دوره‌های تاریخی پس از اسلام بجا مانده‌است اما بویژه آثار دو دوره باشکوه از تاریخ اصفهان یعنی دورهٔ سلجوقی و دورهٔ صفوی برجستگی ویژه‌ای دارد، که هر کدام دارای ویژگی‌ها و سبک معماری یگانه خود است.

آتشکده های معروف

آتشکدهٔ مهراردشیر

بناى این آتشکده توسط بهمن ‌بن ‌اسفندیار، مشهور به اردشیر بابکان ساسانى انجام شده است. آتشکده مهر اردشیر در شهرستان اردستان و در میانهٔ دژ میان شهر واقع شده است. 
 

آتشکدهٔ نیاسر

آتشکدهٔ نیاسر بر بلنداى صخره‌اى به نام تالار نیاسر در شهرستان کاشان واقع شده است. چهار طاقى آتشکده با سنگ‌هاى تراشیده و هنر مهندسى از سایر چهار تاقى‌هاى دوران ساسانى زیباتر به‌نظر مى‌رسد.

آتشکدهٔ خرم‌دشت

آتشکدهٔ خرم‌دشت در ۲۰ کیلومترى جنوب شرقى کاشان در کنار روستاى خرم‌دشت قرار گرفته است. این چهارطاقى بر چهار پایهٔ اصلی، چهارطاقى شامل بر بخش زیرین دیوار سنگى به قطر ۸۰ سانتى‌متر و فاصلهٔ ۵/۲ مترى چهار سوى پایه‌ها است. آتشکدهٔ خرم‌دشت از آثار دوران ساسانى است. 
 

آتشکدهٔ نطنز

در نزدیکى مسجد جمعه بین باغ و زمین شخصى به نام امام اسکوئى در شهرستان نطنز آتشکدهٔ نطنز قرار گرفته که از نظر ظرافت و تناسب ستون‌ها شباهتى کامل به آثار دوران ساسانى دارد. 

اصطلاحات مهندسی عمران

اصطلاحات مهندسی عمران

1.       مساحت زمین : مساحت یک قطعه زمین را می گویند (عمدتاً در سند یا صورتمجلس تفکیک قید شده است یا‌ آن دسته از اراضی که ابعاد آن ها بدون اندازه و حد و حدودی بوده و مساحت در سند قید نشده ، مساحت زمین از برداشت وضع موجود محاسبه می گردد.)

2.       مساحت زیربنا : مساحت هر طبقه از بنا را گویند.

3.       مساحت کل بنا : مجموع سطح طبقات یک ساختمان اعم از روی زمین یا زیرزمین.

4.       متوسط مساحت زمین : نسبت مساحت قطعات تفکیک شده به تعداد آن را در یک محدوده معین .

5.       ضریب سطح اشغال : سطح اشغال شده در طبقه همکف یک ساختمان نسبتبه کل مساحت زمین مورد نظر (طبق سند و یا مساحت وضع موجود بشرطی که بدون کسر اصلاحی کمتر از سند مالکیت باشد) .

6.       متوسط مساحت کل بنا : نسبت جمع مساحت پروانه ها یا جمع مساحت پایان ساختمانها به تعداد پروانه ها یا پایان ساختمان صادره .

7.       متوسط ضریب تراکم : نسبت جمع تراکم استفاده شده در هرپروانه یا بنا به تعداد کل پروانه های صادره .

8.       مساحت کل طبقات و زیرزمین : مجموع مساحت کل طبقات احداث شده (مطابق مساحت کل بنا) با احتساب مساحت زیرزمین .

9.       تعداد طبقات : طبقات احداث شده از روی شالوده تا پشت بام را شامل می گردد(خرپشته جزء طبقات محسوب نمی شود.)

10.    مساحت مفید : بنای ایجاد شده و قابل استفاده بدون در نظر گرفتن راهروهای ارتباطی، راه پله ، چاهک آسانسور ، شوت زباله ،‌نورگیرها،‌پارکینگ و انبارهای مجزا بخصوص در زیر زمین و تاسیسات و فضاهای مشاعی دیگر.

11.   صفر طبقه : ایجاد خرپشته یا انباری یا توسعه بنا در طبقات موجود که منجر به طبقه اضافی نشود.

12.   تراکم : درصد بنایی که نسبت به مساحت زمین در طبقات قابل احداث می باشد که در طرح تفصیلی برای کاربری های مختلف تعریف گردیده است. (به جز سطوح پارکینگ و مشاعات در همکف و زیرزمین ها و انباری در زیرزمین)

13.   عملکرد بنا (کاربری طبقات و یا کاربرد بنا) : نحوه بهره برداری از فضاهای ایجاد شده از یک ساختمان (انواع استفاده: مسکونی ، تجاری،‌اداری و…)

14.   واحد مسکونی : استفاده از فضاهای پیوسته ایجاد شده در یک ساختمان بعنوان واحد مسکونی که دارای نور کافی و سرویس مناسب بهداشتی نیز باشد(مناسب برای سکونت خانواده)

15.   واحد تجاری : محل داد و ستد که معمولاً برگذر یا سرا یا پاساژ یا تیمچه احداث شده و عموماً دارای ویترین باشد(مراکزی که اشخاص حقیقی و حقوقی طبق قانون تجارت عملیات تجاری انجام می دهند و معاملات و داد و ستد می نمایند.)

16.   واحد اداری : محلی که در آنجا افراد حقوقی و حقیقی مشغول به کار بوده و کارهای خدماتی مربوط به دولت و بخش خصوصی انجام می شود.

17.   واحد آموزشی : بناهایی که آموزش و پرورش و آموزش عالی و تعلیم و تربیت در آنجا صورت می پذیرد (مهدهای کودک ،‌دبستان ،‌مدارس ، دبیرستان و دانشگاه و دیگر مراکز آموزشی)

18.   واحد صنعتی : بناهایی که منسوب و مربوط به صنعت بوده و در آنجا قطعات کوچک و بزرگ، سبک و سنگین و حجیم و کوچک صنعتی ساخته می شود.

19.   واحد کشاورزی : بنایی که در آن انواعی از کشاورزی، کشتکاری، زراعت ، فلاحت ،‌دامداری، پرورش طیور، پرورش ماهی انجام می پذیرد و یا بصورت بنا و یا سالن های کوچک و بزرگ ،‌گلخانه ها ، سوله ها یا مراکز نمونه پرورش ایجاد شده اند.

20.   واحد فرهنگی : بنایی که در آن به امور فرهنگی پرداخته می شود. مانند آموزشگاه های مختلف ، دفاتر انتشاراتی،‌گالری ها،‌سینما، تئاتر و…

21.   واحد مذهبی : بنایی که برای انجام آداب و آئین مذهبی احداث می گردد.

22.   واحد بهداشتی : بنایی که امور مربوط به تندرستی و بهداشت شهروندان در آنجا انجام می پذیرد. مانند بیمارستان ،‌کلنیک ،‌درمانگاه ، تیمارستان و…

23.   واحد تفریحی ورزشی : بنایی که درآن بتوان به پرورش تناسب و فیزیک بدنی پرداخته و امکانات شادمانی و فرح شهروندان را فراهم نمود. مانند شهربازی ،زمین های ورزشی ، باشگاه های ورزشی ،‌استادیوم ها ،‌استخرو…

24.   واحد حمل و نقل ‌: بنایی که جهت امور جابجایی و تردد شهروندان مورد استفاده قرار میگیرد. مانند پایانه ، پارکینگ روباز و طبقاتی ، فرودگاه ، راه آهن

25.   واحد خدماتی : بنایی که در خدمت آسایش و رفع نگرانی های شهری مورد استفاده قرار گیرد، مانند آتش نشانی ، مراکز جمع آوری زباله ، سرویسهای عمومی

26.   واحد تجهیزات شهری : بناهایی که جهت برطرف نمودن نیازهای شهری ایجاد می شود مانند پست های برق و گاز، مراکز مخابراتی، مراکز تصفیه آب

27.   کاربری زمین : نحوه استفاده زمین را براساس سلسله مراتب انواع فعالیت های شهری و طرحهای جامع و تفصیلی، کاربری ملک گویند.

28.   مسکونی : اراضی که صرفاً برای سکونت افراد با تراکم مختلف پیش بینی شده (از بسیار کم – ویلایی – تا زیاد – بلندمرتبه)

29.   تجاری : اراضی که برای احداث مغازه ، پاساژ بازار در نظر گفته شود (عمده فروشی و خرده فروشی و دفاتر تجاری)

30.   اداری : اراضی که برای احداث ادارات مختلف دولتی و خصوصی پیش بینی گردد.

31.   آموزشی : اراضی که برای احداث ساختمانهای مورد نیاز آموزش و پرورش تعلیم و تربیت و نیز آموزش عالی و آموزش غیرانتفاعی و آموزشی رسمی و غیررسمی پیش بینی می شود.

32.   صنعتی : اراضی که برای احداث ساختمانهای صنعتی در نظر گرفته می شود (مانند انبارها کارگاهها، کارخانجات، سردخانه ها و تعمیرگاههای بزرگ)

33.   کشاورزی : اراضی که (معمولاٌ‌خارج از شهر ) برای کشت و زرع پیش بینی شده و ساخت و ساز در آنجا ممنوع می باشد.

34.   فرهنگی ومذهبی : اراضی که برای احداث اماکن مذهبی از قبیل مسجد ، حسینیه کلیسا،کنیسه ، و آتشکده و … یا برای سینما و تئاتر وفرهنگسرا و… در نظر گرفته می شود.

35.   بهداشتی ودرمانی : اراضی که برای احداث بیمارستان ، درمانگاه و سایر ساختمان هایی که در ارتباط با بهداشت و درمان شهروندان باشد.

36.   ورزشی : اراضی که مختص ورزش و تفریح شهروندان برای احداث فضاها و استادیوم های انواع ورزشها باشد.

37.   حمل ونقل : به اراضی اطلاق می گردد که برای احداث ترمینال، پایانه، فرودگاه، پارکینگ عمومی روباز و طبقاتی در نظر گرفته شوند.

38.   پست : اراضی که برای ایجاد مراکز و دفاتر پستی پیش بینی گردیده است.

39.   حریم : اراضی که بدلیل نیاز به فاصله ایمنی لازم است حفظ گردد و در آن بنایی ایجاد نگردد و یا مقررات خاصی رعایت شود.

40.   تاسیسات شهری : اراضی که در اختیار تاسیسات شهری مانند نیروگاه ، پست برق، پست گاز ، ایستگاه رادیوو تلویزیون و غیره قرار گیرد.

41.   ارتشی : اراضی که برای احداث پادگان ها و عملیات نظامی در اختیار ارتش و نیروهای انتظامی قرار گیرد.

42.   داخل طرح اجرایی : اراضی واقع در طرح های دردست اقدام شهرداری.‌(که عمدتاً طرحهای شبکه گذرها و میادین می باشند)

43.   کلاً ‌داخل طرح : اراضی که کلاً‌ در طرح شبکه شهری و یا خدمات شهری واقع شوند.

44.   معوض شهرداری : اراضی که شهرداری در اختیار خود قرارداده تا در صورت نیاز به صاحبان املاکی که ملک آن ها در طرح واقع می شوند واگذار نماید.

45.   انبارها : اراضی از شهر که بعنوان بارانداز و احداث انبار اختصاص یابد.

46.   خدمات شهری : اراضی با کاربری خدماتی مانند: آتش نشانی، مرکز جمع آوری زباله،تجهیزات شهری

47.   فاقدکاربری : اراضی که فاقد هرگونه کاربری هستند یا بعنوان ذخیره های شهری در نظر گرفته شده اند و یا هنوز طبق برنامه طرح جامع، آزاد سازی و طرح تفصیلی ندارند.

انواع پروانه :

1.       پروانه ساختمانی : مجو.ز قانونی ای که از طرف شهرداری برای هرگونه ساخت و ساز برای صاحبان املاک صادر می گردد .

2.       تخریب وبازسازی : پروانه ای که با تخریب بنای قدیمی و احداث بنای جدید براساس طرح تفصیلی صادر می گردد.

3.       اضافه اشکوب : مجوز احداث طبقاتی برروی طبقات موجود (توسعه بنا در ارتفاع)

4.       تبدیل : مجوزی که برای تبدیل یک واحد مسکونی به دو واحد ، تبدیل واحد مسکونی به اداری و یا تبدیل قسمتی از مسکونی به واحد تجاری و… صادرمی گردد.

5.       تغییرات –تعمیرات : پروانه ای که منظور انجام تعمیرات و تغییرات جزئی و کلی صادر گردد.

6.       تمدید پروانه : در صورت منقضی شدن مهلت پروانه و یا عدم شروع عملیات ساختمانی از طرف مالک ، اعتبار پروانه تمدید و با همان مشخصات صادر خواهد شد.

7.       تغییر نقشه : در صورت تقاضای مالک و به شرط عدم شروع عملیات ساختمانی نسبت به تغییرات یا جابجایی فضاها یا توسعه بنای پروانه های معتبر ، پروانه تغییر نقشه صادر خواهد شد.

8.       ابطال پروانه : در صورت تقاضای مالک با اخذ اصل پروانه صادره و ابطال آن و پیوست به پرونده بصورت مکانیزه نیز پروانه باطل و تصویر به مراجع ذیربط اعلام می گردد و با رعایت ضوابط و مقررات پرداختی های مالک عودت گردد

9.       تعویض مهندس ناظر یا مجری : در صورت درخواست مالک و با رعایت ضوابط و مقررات و موافقت ناظر و مجری و مراجع ذیصلاح و معرفی ناظر و مجری جدید مجوز فوق صادر می گردد.

انواع گواهی:

1.       عدم خلاف : در صورت شروع به کار ساختمانی طبق پروانه صادره برای هرگونه معامله و یا انقضای مهلت پروانه (برای ادامه عملیات ساختمانی یا بروز خلاف، پس از رسیدگی، ‌گواهی جدیدی به نام عدم خلاف صادر می گردد.

2.       بلامانعناحیه : در موارد بروز تخلفات جزئی که منجر به جلوگیری شود، پس از رفع خلاف یا رسیدگی به آن، مجوز ادامه کار از شهر سازی منطقه به ناحیه مربوطه صادر خواهد شد.

3.       بلامانع شهر سازی : درصورت درخواست انواع پروانه و کشف خلاف در بنا و رسیدگی به آن برای سهولت روند اداری و ادامه کار ، بلامانع شهر سازی صادر خواهد شد.

4.       پایان کار : در صورت پایان عملیات ساختمانی و عدم وجود تخلف و ارائه گواهی صحت اجرا از جانب مهندس ناظر گواهی پایان کار ساختمانی توسط شهرداری صادر می شود.

5.       پایان کارآپارتمانی : صدور گواهی پایان ساختمان یا عدم خلاف در مورد هریک از آپارتمان های یک مجتمع بشرطی که در اختصاصیات و مشاعات تخلفی حادث نشده باشد .

6.       پایان کارقبل از 49 :  جهت بناهایی با هر کاربری که قبل از اردیبهشت سال ۱۳۴۹ احداث و بهره برداری گردیده اند( شامل مقررات طرح جامع تهران نمی باشند) پایان ساختمانی قبل از ۱۳۴۹ صادر می گردد.

7.       تمدید پایانکار : در صورت انقضای اعتبار پایان کار و عدم وجود هرگونه خلاف یا تغییرات در بنا پایان کار مذکور با همان مشخصات مجدداً‌ تمدید می گردد.

مشخصات املاک در کاربری مسکونی:

1.       مساحت زیربنا : مجموع سطوح در هرطبقه از ساختمان های یک ملک را مساحت زیربنای آن طبقه گویند.

2.       مساحت کلبنا : عبارت است از مجموع سطوح ساخته شده در کلیه طبقاتی که در یک ملک احداث می شود یا شده است که شامل زیرزمین یا زیرزمین ها ، همکف، طبقات فوقانی اعم از قسمت های مفید و اختصاصیات و یا مشاعات در طبقات ساختمان می باشد.

3.       متوسط مساحت زمین : عبارت است از نسبت کل مساحت زمین ها به تعداد اراضی بلوک یا ناحیه ، محله،‌منطقه ، شهر

4.       ضریب سطح اشغال : عبارت است از نسبت درصد مساحت سطح مجاز احداث بنا به مساحت قطعه زمین در طبقه همکف

5.       متوسط مساحت کل بنا : عبارت است از نسبت مساحت کل بنا در املاک موجود به تعداد اراضی بلوک یا ناحیه یا محله یا منطقه یا شهر

6.       ضریب تراکم مجاز : عبارت است از نسبت درصد سطح زیربنای کل ساختمان به سطح قطعه زمین مورد ساخت با کاربری مجاز طبق طرح تفصیلی (مشاعات و انبار و پارکینگ در زیرزمین و پارکینگ در همکف جزء این ضریب محاسبه نمی گردند.)

7.       تراکم استفاده شده : عبارت است از سطح زیربنای کل ساختمان به سطح قطعه زمین مورد ساخت با هرکاربری (مشاعات و پارکینگ و انباری در زیرزمین و پارکینگ درهمکف جزء این سطوح محاسبه نمی گردد)

8.       بنای مفید : مجموع زیربنای کل طبقات بجز سطح پارکینگ ها و انباری ها و مشاعات

9.       مساحت زیربنای مشاعات در مسکونی : شامل مجموع مساحت تاسیسات، راهرو، راه پله،‌آسانسور ، لابی،‌سالن اجتماعات ، استخر و سونا و ورزشی، سرایداری، شوت زباله ، نگهبانی، نورگیرها، سرویس بهداشتی و انباری مشاع جزء سطوح مشاعات می باشند

10.   درصد بنای مفید استفاده شده : درصد مجموع زیربنای مفید طبقات در طبقات، نسبت به مساحت ملک(طبق سند مالکیت) . (زیربنای کل ، منهای مشاعات و پارکینگ و انباری)

انواع اراضی :

دایر : اراضی دارای ساختمان و تاسیسات و دیوارکشی متناسب با ملک و یا املاکی که باغ و مشجر و یا زراعی باشد، می گویند .

بایر : به اراضی فاقد ساختمان و تاسیسات می گویند که سابقه دایر بودن را داشته اند.

موات : به املاکی که فاقد ساختمان و تاسیسات باشد و هرگونه سابقه عمران و آبادی و یا باغ و کشاورزی نداشته اند گویند.

مشخصات کاربری ملک :

1.       مسکونی : به سطوحی اطلاق می گردد که براساس نقشه کاربری اراضی جهت احداث واحدهاو مجموعه های مسکونی اختصاص یافته اند.

2.       تجاری: این اراضی برای فعالیت های بازرگانی ، مغازه ها و فروشگاه ها ، کسب و پیشه و دوایر نمایندگی های مختلف و دفاتر تجاری براساس سلسله مراتب طرحهای تفصیلی (خرده فروشی، عمده فروشی، دفاتر) پاساژ، تیمچه، سرا درنظر گرفته شده است.

3.       مختلط : عبارت است از ترکیب چندعملکرد از کاربری های مختلف دریک قطعه زمین با کاربری مختلط (تجاری اداری، تجاری مسکونی، مسکونی اداری و اختلاطی از کاربری های فرهنگی ،‌ورزشی، آموزشی) با توجه به طرح تفصیلی می باشند.

4.       باغ : عبارت است از زمین محصور و یا غیر محصوری که در آن درخت به تعدادی که قانون مشخص نموده است کاشته باشند و یا در طرح تفصیلی به صورت باغ تعیین شده باشد.

5.       مذهبی : انواع کاربریهای مذهبی در سلسله مراتب خدمات شهری به شرح ذیل می باشد : ·         اراضی مذهبی رده محله شامل: مساجد کوچک، تکایاو حسینیه ها ·

اراضی مذهبی رده ناحیه شامل: مساجد و فاطمیه ها ·

اراضی مذهبی رده منطقه شامل: مساجد بزرگ و هیئت ها ·

اراضی مذهبی رده حوزه شامل: مجتمع های مذهبی ، دارالتبلیغ ها و مهدیه ها ·

اراضی مذهبی رده شهر و فراتر : شامل مساجد اصلی شهر ، خانقاه ،‌ کلیساها و کنیسه ها ، امامزاده ها ، بقاع متبرکه ،‌مصلی ،‌آتشکده ها و معابد.

6.       آموزشی : این اراضی بسته به سلسله مراتب خدمات شهری با توجه به رده های مختلف کاربری آموزشی به احداث ساختمان های آموزشی اختصاص دارد. فعالیت های مجاز در این اراضی آموزشی رده های مختلف به شرح ذیل می باشد ·

اراضی آموزشی رده محله :شامل مهدکودک، آمادگی ،‌مدرسه ابتدایی مدارس راهنمایی و دبیرستان ها. ·

اراضی آموزشی رده ناحیه: شامل کلاس های نهضت سواد آموزی، مراکز آموزش حرفه ای و هنرکده ها. ·

اراضی آموزشی رده منطقه شامل: مدارس اسلامی ،‌موسسات آموزش زبان های خارجی وهنرستان های صنعتی ·

اراضی آموزشی رده حوزه ای : شامل مدارس ویژه نابینایان ،‌مدارس ویژه معلولین کرو و لال و مدارس ویژه سایر معلولین ·

اراضی آموزشی رده شهر و فراتر: شامل مدارس ویژه خارجیان مقیم تهران و مدارس ویژه کودکان استثنایی

7.       فرهنگی : انواع کاربری های فرهنگی بنا به سلسله مراتب خدمات شهری به شرح ذیل می باشد :

اراضی فرهنگی رده محله ای : شامل کتابخانه کودکان و کتابخانه های درجه ۵

اراضی فرهنگی رده ناحیه ای : شامل کتابخانه های درجه ۴ و سالن های اجتماعات.

اراضی فرهنگی رده منطقه : شامل کتابخانه های درجه۳، بنیادهای ارشادی وکانون ها

اراضی فرهنگی رده شهر و فراتر : شامل اماکن و محوطه های تاریخی ، موزه ها، موسسات انتشاراتی،کتابخانه های ملی و سایر کتابخانه های بزرگ ،‌نمایشگاهها، انجمن ها ،‌بناهای یادبود،‌آرامگاه مشاهیرو فرهنگستان ها.

8.       بهداشتی: این اراضی در رده محله مطرح شده و شامل گرمابه ها و رختشویخانه ها می گردد.

9.       ورزشی : انواع این کاربری برحسب سلسله مراتب خدمات شهری به شرح ذیل می باشد.

زمین های بازی کوچک .

زمین های ورزشی و سالن های کوچک.

زمین های ورزشی سالن های متوسط – سالنهای استخر سرپوشیده واستادیوم ها و …می باشد.

10.   فضاهای سبز-پارک عمومی : ملکی که دارای طرح پارک ، حریم سبز ، جنگل مصنوعی و … طبق طرح تفصیلی و جامع می باشد، بارده بندی باغ کودک ،‌پارک محله، پارک منطقه ای و پارک های عمومی شهری ،‌حریم سبز بزرگراهها ، اتوبانها ، بزرگراه ها  

اصطلاحات کارگاهی و کارگری عمران

اصطلاحات کارگاهی و کارگری عمران

اصطلاحات کارگاهی

آب بندی : جلوگیری از نفوذ آب یا رطوبت

آب بندی : دوغاب ریزی بر سطح رجها

آب بندی : عایق نفوذ نا پذیر

آب چین : دوقاب ریزی اجرکارها با ملات ماسه و سیمان یا مانند ان

آجر چهارگوش : آجر مربع شکل

آجر سه قدی : 3/4 آجر قزاقی

آجر فارسی بُر : آجر لب پخ

آجر نبشی : اجر که در نبش دیوار به کار می رود

آجر نره : آجرهایی که طول یا عرض عمودی و افقی پهلوی یکدیگر قرار گیرند.

آچار F : وسیله ای به شکل F برای خم کردن میلگرد(آرماتوربنتدی)

آسفالت : شن و ماسه و قیر پخته شده

آسفالت سوخته: آسفالت بدون چسبندگی

آلو ئک : لب پر شدن آجر به وسیله آهک

آویز :در سقف تیرچه بلوک

آهن گُم : آهن سقف که روی آنها با آجر پوشانده اند.

اسپر : جرزهای طرفین یک تاقی یا قوس بالای در

الاستیسیته : کشسانی ، لم

اسکوپ : میخ سر کج

اسکوپ: میخ دو سر یا سه سر

اشپیل : میله ای که از شکاف عبور می کند

افت : نشست

اکسپوزه : فرم ، نمایش ، حالت

اورلپ : پوشش

ایزولاسیون : عایق ، آب بندی

ایزوله : عایق

بالشتک : آجر یا قطعه بتنی که زیر سر تیر آهن با مصالح پوششی دیگر قرار می دهند.

بلوکاژ : مراحل کف سازی

بند آجر : قطعه آجری که فاصله دو اجر را در سقف پُر می کند.

بند کلوکی : قطعه اجری است به اندازه کلوک

پاتاق : شروع تاق از روی پایه با دیوار

پاره اجر : قطعات مختلف آجر یا آجرهای شکسته

پاسنگ : پاخوری پای در یا دیوار

پاکار : محل شروع قوس

پالانه : آجر کاری که مانند فرش آجر بعد از ساختن سقف انجام می شود.

پخ : گوشه از اخر را فارسی بُر کردن یا در زاویه دیوارها ماهیچه بکاربردن

پشت بغل : لچکی بالای قوس

پشت بند : قطعات که پشت تخته های قاب میخ می کنند.

پکافته : دیوار تیغه ای که به دیوار اصلی چسبیده است.

پلیت : ورق

پمپ کردن : با فشار حرکت دادن

پوتر : تیر بتنی

پوست ساپ : سمباده

پوسته : روکشی است که روی آجر کاری ها یا در جاهای مختلف ساختمان بکار می رود.

پیستوله : دستگاه پاشنده مواد

تاج قوس : بالای قوس

تاریک کردن : اجر کاری سقف را به اتمام رساندن

تخته شدن : به انتها رساندن دیوار ، پایان دیوار چینی

تخماق : کوبه سنگین

تراورس : تخته های قطور و عریض

تماسه :وسیله ااجرای دیوار کله راسته

تنش : تنیدن

تنگ افتادن : درگیر شدن ف مهار شدن

توپی : شی کروی پلاستیک

توری فنسی : کلاف بندی مشبک از مفتول های 2 و 3 میلیمتری نرم که در حصارکشی بین وادار پروفیل به کار می رود.

تیر شاخص : تی عمودی وسط خرپا

تیزون : پر گیر ف زودگیر

تیغه : دیوارهای جدا کننده

جان پناه : دیوار جلوی بالکن یا دیوار اطراف بام

جان گچ گرفته شده : عدم خوردگی گچ

جرز : دیوار یا پایه ضخیمی است که باربر باشد

جُوَک : نوعی اجر کاری زیگزاگ

چارک : 1/4 آجر چهار گوش و 1/2 آجر قزاقی

چاه کور : مشخص نبودن محل چاه در سطح زیر بنا و حوالی پی ها

چاهک : چاهی به ارتفاع 1.5 الی 2.5 متر

چرخ چاه : وسیله چوبی و یا فلزی که به چرخش درون خزانه در پایه چرخ چاه و یا بلبرینگ سبب جابجایی مصالح به درون چاه و یا خارج آن می شود.

چهار دنگ : 3/4 آجر چهار گوش

الحاق : وصل

خاک شوره : خاکهای نمکی

خرپشته : سر پناه پله روی بام

خرک : برای نگه داشتن میلگردهای مش فوقانی فندسیون که خود با میلگرد درست می شود

خط کردن : نشان کردن

خمش : ممان ، سینه کردن

خیز : ارتفاع قوس

دج : زمین سخت

درپوش : قسمتی از روی دیوار آجری با دیوارهای دیگر می سازند.

دلیل گذاری : رج استاد ، رج اصولی

دوپوش : گنبدی که با یک سقف اضافه پوشش شده باشد.

دول:سطل بنایی

دیوار حائل : دیوار واسطه باربر

رایزر : کانال عمودی

رج بنا : ردیف های آجر کاری

روکار : نمای ساختمان

رومی : قوس نیم نیم دایره بالای درگاه

زمین زِِد : زمین سخت که مقاومت و فشردگی دانه ترکیبی آن در حد کمتر از مین دج است

زنجاب : آبخور

زنجاب : سیراب کردن آجرها

زیره : دانه های خشن

زیگزاگ : حرکت کنگره ای ( چپ و راست)

زیگزال : میلگرد های خرپایی تیرچه

سبدی : میلگرد بافته شده برای بالا و پایین شناژ فنداسیون

سپتیک تانگ : مخزن بزرگ فاضلاب (منایع و فضولات )

سر سفت : نسبت به خط قائم جلوتر باشد

سرگرداندن : سرو ته کردن

سروا افتاده : نسبت به خط قائم عقب تر باشد

سِله : پیش آمده

سنجاقی : میلگرد های برش گیر فنداسیون

سنگ دانه : سنگ های ریز

سیسپول تانک : مخزن بزرگ فاضلاب ( مایع)

سیلت : لای

سیلر : رنگ ثابت کننده

سیم آرماتور بندی : سیم با قطر 1.5

سیمان سنگ شده : پودر سیمان فشرده

شاقولی : قائم بودن

شتر گلو : زانوی مارپیچ

شکر سنگ : سیلت ریزدانه ، نرمه سیمان

شلاق زدن : با ضرب عمل کردن

شلنگ تراز: وسیله ای جهت تراز کردت سطوح

شمشمه ای : هم سصح کردن ، صاف کردن

شمع بندی : مهار سقف و دیوار ( درهنگام استفاده از قالب )

شوره شدن : فرسوده شدن

غوطه ای : آغشته کامل ، شناور

فتیله : گلوله گِل

فلنج چدنی : مخزن مخروط ناقص

فنجانی : پوشش کروی شیاردار

قوز : برجسته

کاربند کردن : بستن رج ها

کر گیری یا مغزه گیری: برای تعیین مقاومت فشاری بتن اجرا شده استفاده می شود.

کرم بندی : از جنس بتن است و برای هدایت آب استفاده می کنند.

کرمو : سوراخ سوراخ شدن

کش : تیر حمال زیر خرپا

کف سوز : گچ را با کف دست روی کار کشیدن

کف کش : با دست مالیدن

کفراژ : قالب بتن

کلاف مش : میلگرد مشبک

کلوک : 1/4 آجر قزاقی

کله و راسته : نوعی آجر کاری که یک کله و راسته پهلوی هم بکار می روند.

کمپرس هوا : ایجاد خلاء

کمچه ماله تیشه :ابزار ادوات بنا

کنسول : پیش امدگی

کونال : شانه

کونال سازی : تخت کردن شانه های کار

کیلر : رنگ براق کننده

گچ کشته : گچ بی جان (گچی که هیچ وقت سخت نمی شود و تا قبل از خشک شدن حالت پلاستیسیته خود را از دست نمی دهد.

گمانه زنی : نمونه برداری از عمق زمین

الگو : شابلن ، قالب

لت دادن : هم زدن یکنواخت

لز : کش آوردن ، قوام داشتن

لقمه : تکه ، قطعه

لولخ خرطومی : لوله های پلاستیکی برای عبور کابل و سیم

لیسه ای کردن : سطح بتن را آنقدر با ماله می کشند که صاف و یک دست شود یا با استفاده از پاشیدن سیمان خشک بر سطح بتن

لیکت کردن : چله کردن پی در پی

مجوف : توخالی

مشت بازو بسته: علامت شل و سفت کردن بتن

منهول : حوضچه بین دو لوله فاضلاب

میل چاه : راسته چاه ، چاه عمودی

میلگرد انتظار : قطعات مهار کننده

ناخشک : لبه آجر یا خشت

نازل : کلاهک سوراخ داری که بر دستگاه پیستوله نصب می شود و مواد از آن عبور می کند و بر سطح کار می نشیند.

نخاله آجر : خرده آجر ، زائده مصالح

نعل درگاه : چوب یا تیر آهنی که بالای در یا پنجره برای پوشش قرار می گیرد.

نفس کش : تهویه

نیزه : محل اتصال دو کمان قوس

نیمه،چارک،سه قدی : ابعاد مختلف آجر

وادار : تیرک عمودی

ورز دادن : مالش دادن ، پنجه کردن

ویبره : لرزش دادن

اصطلاحات کارگاهی و اجرایی

کرگیری یا مغزه گیری: برای تعیین مقاومت فشاری بتن اجرا شده استفاده می شود.
pg: پروفیل ساخته شده در کارگاه
پوتر: تیر بتنی
سبدی: میلگرد بافته شده برای بالا و پایین شناژ فنداسیون
نیمه (1/2 طول)، چارک (1/4 طول)، سه قدی (3/4 طول): ابعاد مختلف آجر
زیگزال: میلگرد های خرپایی تیرچه
آویز: مقدار تیر قابل مشاهده در زیر سقف
مشت باز و بسته: علامت شل و سفت کردن بتن
آچار F: وسیله ای به شکل F برای خم کردن میلگرد
خرک: برای نگه داشتن میلگردهای مش فوقانی فوندسیون که با میلگرد ساخته می شود.
کمچه، ماله، تیشه =ادوات بنا
کفراژ: قالب
کفراژبندی: قالب بندی
شتر گلویی: در زیر کاسه دستشویی، توالت و حمام برای جلوگیری از انتقال بو به بالا استفاده می شود.
گلویی: گلویی در رابیتس کاری، به قسمت های کناری سطوح رابیتس کاری در سقف گفته می شود که با دیگر قسمت ها اختلاف تراز دارند.
دول: سطل بنایی
شلنگ تراز: وسیله ای جهت تراز کردن
استانبولی : ظرفی که در آن ملات گچ ساخته میشود و گاهی برای حمل دیگر انواع ملات
آچار F یا آچار گوساله : نوعی آچار به شکل F که برای خم کردن میلگرد های انتظار استفاده میشود و گاهی برای چرخاندن تیرآهن .

نعل درگاه: چوب یا تیر آهنی که بالای در یا پنجره برای پوشش قرار می گیرد.
نفس کش: تهویه
ویبره: لرزش دادن
مجوف: توخالی
لوله خرطومی: لوله های پلاستیکی برای عبور کابل و سیم
کنسول: پیش آمدگی
شاقولی: قائم بودن
زنجاب: سیراب کردن آجرها

تنگ : اصطلاح کارگاهی خاموت

پین و گوه : دو قطعه ابزار فلزی که به صورت نر و ماده جهت بستن قالب بتن استفاده میشود .

اصطلاح مینیمالیسم در طراحی معماری

اصطلاح مینیمالیسم در طراحی معمولا” برای مواردی به کار میرود که طراح برای طرحش، تنها از المان های اصلی و ضروری استفاده میکند و سایر چیزهای اضافی که ممکن است بار تجملاتی داشته باشد را حذف میکند. در معماری – و کلا” در طراحی ها – ، مینیمالیسم تحت تاثیر معماران و هنرمندان ژاپنی بود، چراکه این نوع نگرش به طراحی کاملا” با نوع دیدگاه سنتی مردم ژاپن جور در می آید.

معماری مینیمال:        
دامنه استفاده از هنر مینیمال به لوازم منزل محدود نمی شود، یک معمار یا طراح ممکن است به سادگی با استفاده از ایده های مینیمال به طراحی اتاق های یک منزل یا کل یک ساختمان بپردازد، دیوارها را بدون کوچک ترین انحناء، بدون استفاده از رنگ به صورت Transparent می سازد و... به عبارت دیگر در این سبک طراحی، هنرمند یا مهندس کوچک ترین تلاشی برای استفاد از جزئیات به منظور زینت دادن کار نمی کند و سعی می کند با حداقل امکانات بیشترین بهره را ببرد.

احتمالا” اگر از تاریخ معماری مطلع باشید، جمله ی معروف معمار آلمانی پیشگام در معماری مدرن، لودویک میس وندروهه -Ludwig Mies van der Rohe-  را شنیده اید، جمله ای که بعدها مبنای کار بسیاری از معماران دیگر قرار گرفت. جمله ی “Less is more “ شاید جزو ۴ نقل قول معروف در دنیای معماری باشد. این جمله بانی مکتبی شد که کارش کنار هم گذاشتن اجزای اصلی و لازم یک بنا در کنار هم بود، به طوری که این کار در نهایت اوج سادگی خانه را به تصویر بکشد. برای مثال این گروه سعی میکرد با ترکیب کف هایی که به وسیله ی لوله های گرم از زیر گرم میشدند، رادیاتور ها را از محیط خانه حذف کنند، کاری که البته بعد ها هم بدون توجه به ایده ی اولیه اش تا امروز انجام میشود.

من برای درک این مفهوم مشاهده ی کار های تادائو آندو – Tadao Ando – را پیشنهاد میکنم. این معمار ژاپنی در سال ۱۹۷۵ خانه ای طراحی کرد به نام Row House. شاید اولین بار با این خانه بود که بتون به عنوان ماده ای بدون هیچ گونه پوشش در دیواره ها به کار رفت و سختی بتون با گرمی یک خانه پیوند خورد و خوب به شخصه لذت میبرم از این ترکیب کمی نا همگون. حتی ورودی این خانه هم به طرز عجیبی فوق العاده است، ورودی ای که تنها یک روزنه به عنوان در دارد و باقی همه سطح یکپارچه ی بتن است.

البته همه ی این توضیحات قرار بود مقدمه ای باشد برای معرفی کار یک گروه ژاپنی که کارش شباهت زیادی با کار معرفی شده ی بالا داشت. این خانه در هیروشیما، برای یک خانواده ی چهار نفری اجرا شده و مانند کارهای آندو از بتن را به عنوان یک پرده برای جدا کردن فضا ها استفاده کرده. حتی برای دیواره های این خانه در حالی از بتن مسلح بدون پوشش استفاده شده است که خود خانه دارای یک اسکلت فلزیست. سقف های طبقات بالاتر هم با فاصله هایی از دیواره های طبقات پایینی قرار گرفته اند و به این وسیله باریکه هایی از نور از این فواصل به داخل خانه می آید.

مینیمالیست در چیدمان و معماری ایرانی

گاها در شگفت می مانیم که چگونه انسان توانسته تا این اندازه مرزهای خلاقیت را بشکافد و از انها عبور کند؛ احساس میکنیم که معماری به پایان رسیده و حرف دیگری برای گفتن نمانده است و تمامی آنچه می توانسته غایت شگفتی و زیبایی باشد، خود را باز نمایانده است. بحث ما بحث بعد شاعرانه از مبحث مینیمالیسم است؛ سبکی که میخواهد عناصر را به حداقل برساند و از عمق همین عوامل نوعی نگاه و ویژگی معنوی را معرفی کند.

از مدرنیسم به بعد آثاری از معمارانی چون لوکوربوزیه،لویی کان،میس وندروهه در زمره این شیوه قرار میگیرند. لوکوربوزیه استاد تفکرات و ذهنیتهای پیچیده است و این امور در دست او به ساده ترین صورت ها بیان شده اند. اوست که بر سرچشمه هنر ناب و خالص رسیده است،اما تمامی این جوانب را تنها می توان به طور ظواهری دریافت کرد در حالی که اگر ساعتها کار او را مورد بررسی قرار دهیم بسیار عمیق تر و دقیق تر جوهره آن اثر را درخواهیم یافت.تادائو آندو یکی از متاثرین این فلسفه در نمایشگاهی با عنوان "در پس مینیمالیسم" چنین میگوید: " ماهیت و ذات مینیمالیسم بی پیرایگی است،اما این سادگی بدون عمق کاملا بی ارزش است".

برای خلق فضای مطلوب باید عمیقآ به مواد و عناصر سازنده آن فکر کرد. امیدوارم در معماری ایرانی بتوانیم به آن سادگی دستیابیم که عمیق نیز باشد. در کشورهای مختلف از جمله سوئیس،اغلب پروژهای عمومی بصورت نظر خواهی از مردم انجام میشود. در این راستا مسابقات معماری آزاد و غیر محدود نیز برگزار می گردد، چرا که راه را برای هر کسی که اندیشه ای نو دارد،باز می کند. معماران بر خلاف همتایان خود در کشورهای دیگر از کارهای شاخص معماری اجتناب و از هر گونه جلب توجه دوری می کنند.

نظر به اینکه در این کشور به طبیعت و محیط زیست اهمیت فراوانی قائل می شوند، فلذا معمارانی سعی کرده اند تا دراین مسیر حرکت و با حفظ پیرامون محیط خود،افزایش غنای آن را هم موجب شوند، به خاطر همین اصل است که سی سال پیش این کشور،با زمان فعلی چندان فرقی نکرده است.(برای اینکه بدانید ما کجای راه قرار گرفته ایم  می توان تهران را به خاطر آورد که در تغییرات،ثانیه میزند)برای معرفی میتوان از پاتریک دوانتری و اینس لامونیر از اساتید دانشگاه ژنو و لوزان یاد کرد،که در اسفند ماه ،سال 81  در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین و موزه هنر های معاصر به سخنرانی پرداخته و دانشجویان را با معماری حال حاضر سوئیس آشنا کردند،در این مقاله سعی شده است با استفاده  از سخنان این دو به تفکرات و آثارشان اشراف پیدا کنیم.

این گروه علاوه بر تدریس و اداره دو دفتر کار در شهر های یاد شده،یک مجله فرهنگی را نیز بنام چهره منتشر میکنند؛ که در آن مطالب اجتماعی،فلسفی و پیشرفت معماری را به چاپ میرسانند.این دو به فلسفه خیر اجتماعی اعتقاد داشته و بیشتر به کارهای عمومی مانند؛ مدرسه سازی،بیمارستان،کتابخانه و غیره...عنایت دارند.د خانم لامونیر معتقد است در فرآیند طراحی میبایست طبق نظریه لوکوربوزیه،فضا را حس کرد و در شهر قدم زد و تک تک فضا ها را تجربه کرد و از این راه معماری را در یافت نمود او در تکمیل سخن مذکور  می افزاید  معماری یک کار فکری و ذهنی نیز می باشد؛انسان از طریق تفکر اولیه است که به آرمانهای طراحی دست میابد.معمار،یک بنایی را روی زمین می آفریند اما از طریق این بنا پیامی بوجود می آورد و این  پیام برای افرادی که در شهر حضور دارند اهمیت دارد؛پس علاوه بر درک معماری،عملکرد و ساده بودن فضا،پیامی را می بایست منتقل کرد.

آشنایی با وینیل، از مصالح جدید و مفید ساختمانی

آشنایی با وینیل، از مصالح جدید و مفید ساختمانی

---

0

0

تولید وینیل یک فرآیند تولید بسته اتوماتیک با تکنولوژی بالا است و تقریبا تمام ضایعات آن به چرخه تولید بازمی گردد. مطالعات نشان داده است که تولیدات وینیل تنها یک درصد آلودگی کل ناشی از مصارف گاز و نفت را تولید می کنند و انرژی مصرف شده برای تولید وینیل سه برابر کمتر از انرژی مصرف شده برای تولیدات آلومینیومی است.
همچنین مطالعاتی که توسط Principia Partners انجام گرفته است، نشان می دهد که بیش از 98 درصد وینیل موجود می تواند به چرخه تولید بازگردد.

وینیل در مقایسه با سایر مواد به کار رفته در ساختمان سازی دوام قابل قبولی دارد. یک مثال ساده در این مورد، پوشش های بام وینیلی می باشد. این پوشش های تک لایه وینیلی، بیش از 30 سال عمر می کنند. وینیل بهترین انتخاب برای پوشش کف ها و پوشاندن دیوارهاست، بخصوص در محل های پر رفت وآمدی همچون مراکز بهداشتی.
انتخاب لوله های PVC برای مواردی که لوله ها زیر خاک قرار می گیرند بسیار به صرفه است، چرا که بدون هرگونه نیازی به نوسازی، بدون ترک خوردن و زنگ زدن عمر می کنند.

صرفه جویی در انرژی
باتوجه به هدردهی انرژی کمتری که وینیل نسبت به سایر مواد مشابه دارد، از¬ این رو بیشترین مصرف را در زمینه ساخت درب و پنجره داشته است.

مقاومت در برابر آتش سوزی
معمولا استفاده از محصولات ساختمانی وینیل کمترین درصد ریسک را در بر دارد. وینیل نسبت به سایر مواد از مقاومت فوق العاده بیشتری در برابر آتش دارد.

سیستم های جدید ساختمانی تولیدشده از وینیل
ترکیبات جدیدی که از وینیل به دست می آیند، امکان عرضه سازه های جدیدی را می دهد که می توانند جای فلز و چوب را در بسیاری موارد بگیرند.
RoyalBuilding Systems یکی از این نوع سیستم های سازه ای جدید است که از پیوند وینیل های توخالی تولید می شود. داخل آن را با بتن پر نموده و به عنوان دیوار آماده عرضه می شود.



این سیستم، قابلیت آن را دارد که انجام هرگونه عملیات اجرایی در سطح آن انجام پذیر باشد. این سیستم در تمام دنیا، برای ساخت خانه های یک یا دو خانواری، ساختمان های اداری، صنعتی و تجاری به کار می رود. مزایایی که این سیستم دارد، باعث می شود که بتواند در کشورهایی که تغییرات دمای آنها در طی سال زیاد است و در معرض آسیب های طبیعی مثل زمین لرزه ، تندباد و سیلاب قرار دارند، بسیار مفید واقع شود.

دیوارهای به کار رفته در این سیستم، علاوه بر دارا بودن خاصیت های وینیل، در برابر موریانه نیز مقاومند.
امروزه، تولید محصولات متنوع تر تشکیل یافته از وینیل و کاربردهای تازه و مختلف آنها، امکان انتخاب و گزینش بسیاری را در اختیار معماران و طراحان قرار می دهد.

آشنایی با واحدها و فرایندهای مختلف درتصفیه آب

آشنایی با واحدها و فرایندهای مختلف درتصفیه آب

فرآیند آشغالگیری:
در ابتدای مسیر کانال آب خام توری آشغالگیری وجود دارد. وظیفه این توری حذف مواد شناور معلق و درشت می باشد .
فرآیند پیش ته نشینی :
پیش ته نشینی با هدف کاهش کدورت اولیه و حذف مواد معلق درشت دانه قابل ته نشینی صورت می گیرد
فرآیند تهیه و تزریق مواد شیمیایی :
کلرورفریک به عنوان ماده منعقد کننده پس از آماده سازی در مخازن انحلال توسط سیستم تزریق و خطوط انتقال به کانال آب خام و زلال سازها( حسب مورد ) تزریق می گردد.آهک نیز جهت تنظیم pHو بهبود فرآیند انعقاد، به صورت شیرآهک آماده و به کانال آب خام تزریق می گردد .
فرآیند اختلاط سریع :
در این واحد ،مواد شیمیایی مورد استفاده در فرآیند تصفیه ، در زمانی بسیار کوتاه و با سرعت زیاد توسط همزن مکانیکی با آب مخلوط می شود .
فرآیند زلال سازی :
زلال سازهای تصفیه خانه ها از نوع پولساتورمی باشند (به استثناتصفیه خانه جلالیه که از نوع اکسیلاتور می باشد) در این استخرها عمل انعقاد ، لخته سازی و ته نشینی مواد صورت می گیرد .
فرآیند صافی سازی :
حذف نهایی مواد معلق ( کلوئیدی ) از آب و فلوک های ریز که در مرحله زلال سازی ته نشین نشده اند ، در صافی ها صورت می پذیرد. صافی ها توسط آب و هوا به صورت معکوس دردوره های متناوب زمانی شستشوشده و پساب حاصل ازشستشو به استخرجمع آوری آب شستشوی صافی ها انتقال می یابد .
فرآیند کلرزنی اولیه و نهایی :

کلرزنی اولیه قبل از عمل انعقاد به منظور حذف و نابودی ارگانیسم های نامطلوب بیماری زا و اصلاح نسبی رنگ ، بو و طعم آب خام انجام می گردد .کلرزنی ثانویه به منظور گندزدایی و تامین کلرآزاد باقیمانده در آب خروجی صورت می پذیرد .

آشنایی با نرم افزار xsteel

آشنایی با نرم افزار xsteel

آشنایی با نرم افزار xsteel

نرم افزار Tekla Structures از جمله نرم افزار های قدیمی مدلسازی سازه و تهیه نقشه های کارگاهی (شاپ دراوینگ) می باشد. این نرم افزار ابتدا با نام تجاری Xsteel معروف بود و بیشتر افراد قدیمی نیز با همین اسم این نرم افزار را می شناختند اما با افزوده شدن قابلیت های تکمیلی به آن (از جمله مدلسازی سازه های بتنی) به نرم افزار Tekla Structures تغییر نام داد.

روند کارکردن در نرم افزار تکلا بدین ترتیب است که ابتدا بر اساس نقشه های سازه ای که طراحی شده و نقشه های آن در فرمت اتوکد موجود است، قطعات به صورت سه بعدی ترسیم می گردند و سپس مرحله به مرحله پروژه تکمیل می شود. یعنی تیر و ستون ها بر اساس پروفیل ها و طول های معینی که در نقشه سازه موجود است ترسیم می شوند و سپس اتصالات، راه پله ها، مهاربندها و... مدل می شوند. پس از تکمیل مدلسازی (و یا در حین مدلسازی) و کنترل صحت آن، نقشه های کارگاهی به سادگی از تک تک قطعات قابل استخراج است. این نقشه های کارگاهی شامل نقشه های قطعه زنی، نقشه های مونتاژ و نقشه های نصب می باشد. برخی از قابلیت هایی که می توان در نرم افزار تکلا از آن استفاده نمود عبارتند از:

1- مدلسازی انواع سازه های فلزی و بتنی با هر شکل و پروفیل دلخواه

2- استفاده از دیتیل ها و اتصالات آماده نرم افزار و یا تعریف اتصالات جدید در کاتالوگ

3- امکان شبکه کردن سیستم ها و فعالیت همزمان چند نفر تحت یک سرور (حالت Multi-user)

4- امکان فازبندی کردن هر قسمت پروژه بطوریکه هر فردی در سیستم خود بر روی فاز مشخصی کار کند و در نهایت فازها در یک سیستم تجمیع شوند.

5- تولید انواع نقشه های کارگاهی از جمله نقشه های قطعه زنی (درج جزئیات برشکاری و سوراخ کاری)، نقشه های ساخت، مونتاژ و نقشه های نصب سازه که بطور چشمگیری باعث کاهش خطاهای انسانی در حین تولید نقشه ها به روش سنتی و با نرم افزارهایی نظیر اتوکد خواهد شد.

6- گزارش خروجی دقیقی از مصالح، احجام و المان های استفاده شده در پروژه که کمک شایانی به تهیه لیستوفر بدون خطا خواهد نمود و می توان بر اساس آن برآورد اولیه صحیحی از لیست خریدهای پروژه داشت.

7- امکان فراخوانی نقشه های سازه از نرم افزار اتوکد و ارسال نقشه های شاپ به نرم افزار اتوکد

8- امکان ارائه توالی نصب بخش های مختلف سازه و بکارگیری تکنیک های مدیریت پروژه در حین عملیات ساخت.

آشنایی با نرم افزار FLAC 3D

آشنایی با نرم افزار FLAC 3D

FLAC یک برنامه تفاضل محدود دو بعدی برای محاسبات مهندسی می باشد. این برنامه رفتار ساختارهای خاک، سنگ و یا دیگر مواد را که ممکن است هنگام نزدیک شدن به محدوده شکست، رفتارهای گوناگون از خود نشان دهند را مدل سازی می کند که مواد به صورت اجزا یا مناطق نشان داده می شوند. این اجزا شبکه ای را که کاربر برای مدلسازی موضوع مورد نظر طراحی کرده است راتشکیل می دهند. اجزا می توانند بر طبق خواص داده شده، شکسته شوند یا جریان یابند و شبکه می تواند تغییر شکل دهد و یا جابجا شود.

اگرچه FLAC در اصل برای کاربردهای مهندسی عمران و معدن طراحی شده است، اما قابلیت زیادی برای حل مسائل مکانیک نیز دارد. ساختار های متعددی در این برنامه وجود دارند که مدل سازی موادی را که رفتارشان بسیار غیر خطی می باشد را ممکن می سازد. علاوه بر این FLAC امکانات خاص دیگری نیز دارد:

• مدل سازی صفحاتی که ممکن است در آنها لغزش یا جدایش اتفاق بیفتد.

• طرح های تنش و کرنش صفحه ای و مدل های هندسی.

• مدل المانهای ساختاری برای مدلسازی نگهداری.

• امکان رسم پلات و مشاهده چشمی تغییرات.

• امکان آنالیزهای دینامیکی.

• امکان مدلسازی خزش و رفتار ویسکوالاستیک.

• امکان مدل کردن تاثیر تغییرات حرارتی.

• امکان مدل کردن جریان آب زیر زمینی و توزیع فشار آن.

• امکان افزودن امکانات جدید مورد نظر کاربر با زبان C++ توسط کاربر.

نام FLAC مخفف عبارت «Fast Lagrangian Analysis Of Continua » می باشد. دکتر پیتر کاندال درسال 1986 نرم افزار FLAC را برای تحلیل برخی مسائل برروی یک میکروکامپیوتر IMB طراحی کرد. این نرم افزار برای محاسبات سریع مدل هایی که المانهای بسیار دارند طراحی شده است. با افزایش سرعت محاسبات کامپیوتر و امکان نصب RAM بالا با قیمت ارزان، مسائل بزرگتر و مشکل تری با FLAC قابل حل خواهد بود.این برنامه در سال‌های اخیر گسترش زیادی یافته است که توسط شرکت مشاوری Itasca انجام گرفته است.


FLAC توسط زبان ساخت‌یافته FISH حمایت می‌شود. به‌وسیله این زبان کاربر می‌تواند برنامه‌ها و توابع مورد نظر خود را برای افزایش کارآیی FLAC به آن بیفزاید.

FLAC می‌تواند به دو صورت مورد استفاده قرار گیرد: وارد کردن دستورات در خط فرمان و استفاده از رابط گرافیکی. رابط گرافیکی شرایط اجرای سریعتر فرمان‌ها را فراهم می‌کند. در حالت استفاده از خط فرمان، کاربر به اطلاعات بیشتری در مورد FLAC نیاز دارد که برای کاربران مبتدی می‌تواند مشکل‌ساز باشد. زبان ورودی خط فرمان بر اساس کلمات قابل فهم است که درک عمل آن را برای کاربر آسان می‌نماید.

هنگامی‌که از رابط گرافیکی برای مدلسازی استفاده می‌شود، متن دستورات در قسمت برنامه نویسی آن ثبت و ذخیره می‌شود. مرسوم است که در مرتبه نخست اجرای یک پروژه از دستورات گرافیکی به‌علت سهولت کار با آن استفاده‌شده و در مراحل بعدی که نیاز به دقت بیشتر در انجام عملیات می‌باشد، از بخش دستوری کمک گرفته می‌شود. اطلاعات یک فایل FLAC به آسانی از طریق تغییر متن آن تغییر می‌یابد و چند فایل را نیز می‌توان برای اجرای مراحل مختلف یک تحلیل به یکدیگر مرتبط ساخت. این کار برای مطالعات دقیق مناسب است.

علاوه بر موارد کاربردی که در بالا ذکر شد، این برنامه از قابلیت‌های دیگری نیز برخوردار می‌باشد که عمده‌ترین کاربرد آن در مسائل ژئوتکنیک می‌باشد. از این برنامه همچنین برای تحلیل و طراحی در مهندسی معدن و ساختارهای زیرزمینی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این برنامه روش حل معادلات جابجایی، امکان تحلیل شکست و ریزش را که پدیده مهمی در معدنکاری می باشد فراهم می‌سازد.


◄ چند مورد از کاربردهای نرم‌افزار FLAC در پروژه‌های کاربردی :

در اینجا به چند مورد از کاربرد‌های این نرم افزار که در پروژه‌های واقعی توسط اینجانب انجام گرفته است، اشاره می‌گردد:

• تحلیل پایداری شیب در معادن روباز

• بررسی نشست حاصل از حفر تونل‌های کم‌عمق در مناطق شهری

• تاثیر روش بازکردن تونل بر پایداری آن

• طراحی کارگاه‌های جبه‌کار طولانی در معادن زیرزمینی


◄ FLAC/Slope :


در بسته نرم افزاری FLAC نرم افزار پرکاربردی به نام FLAC/Slope وجود دارد که به تحلیل پایداری در شیب ها می پردازد. این نرم افزار توانایی مدل سازی شیب ها را داشته و منطقه را از لحاظ توزیع تنش، خصوصیات مکانیک سنگی و... مدل سازی می نماید. البته SLOPE نیز نرم افزاری بسیار کوچک بوده و توانایی مدلسازی مسائل پیچیده را ندارد. با خود نرم افزار FLAC می توان تمام کارهای FLAC SLOPE را با دقتی بیشتر انجام داد. دسترسی آسان به نرم افزار FLAC باعث کاربرد زیاد آن در تحلیل شیب پایدار معادن Open Pit گردیده است.

دانلود بالاترین ورژن نرم افزار FLAC 3D

Description: http://www.blogfa.com/layouts/sormeh/puce_menu.gif آشنایی با نحوه عملکرد سیستمهای کنترل موتورخانه

 آشنایی با نحوه عملکرد سیستمهای کنترل موتورخانه

 ۱- مقدمه                                                                            

 در حال حاضر میزان درجه حرارت آب گرم چرخشی و آب گرم مصرفی در موتورخانه ها بصورت دستی و تمام تنظیم درجه حرارت  ترموستات دیگ و یا پمپهای سیرکولاسیون انجام می گردد و معمولاً برای تمام مدت بر روی یک عدد ثابت قرار دارد. تغییرات دمای هوا  درطول روز موجب افزایش یا کاهش دمای داخل ساختمان شده که نتیجه آن انحراف دمای داخل ساختمان از محدوده آسایش و  مصرف بیهوده سوخت و انرژی می باشد. همچنین در بسیاری از ساختمانهای غیرمسکونی با کاربری اداری- عمومی- آموزشی- تجاری که از فضای ساختمان بصورت غیرپیوسته و تنها در بخشی از ساعات روز استفاده می گردد و نیازی به کارکرد موتورخانه پس از اتمام ساعت کاری وجود ندارد.

 روش فعلی تنظیم دستی ترموستات دیگها و پمپها، قابلیت اعمال خاموشی و یا کنترل تجهیزات در وضعیت آماده باش را ندارند. بنابراین با توجه به عدم کارآیی دقیق و محدودیتهای کنترلی ترموستاتهای دستی، ضرورت استفاده از سیستم های کنترل هوشمند موتورخانه به  منظور :

·                راهبری و کنترل صحیح تجهیزات موتورخانه شامل مشعلها و پمپها

·                 بهینه سازی و جلوگیری از مصرف بیهوده سوخت و انرژی الکتریکی

·                 تثبیت محدوده آسایش حرارتی ساکنین ساختمان

·                 کاهش استهلاک تجهیزات و هزینه های مربوطه

·                 کاهش هزینه های سرویس- نگهداری تاسیسات حرارتی

·                 کاهش تولید و انتشار آلاینده های زیست محیطی

آشکار می گردد.

اصول بهینه سازی مصرف سوخت و انرژی توسط سیستمهای کنترل هوشمند موتوخانه مبتنی بر کنترل گرمایش از مبداء و محل تولید انرژی حرارتی (موتورخانه) می باشد. این سیستم با دریافت اطلاعات از سنسورهای حرارتی که در محلهای زیر نصب می گردند :

·            ضلع شمالی ساختمان جهت اندازه گیری دمای سایه (حداقل دمای محیط خارج ساختمان)

·             کلکتور آب گرم چرخشی

·             خروجی منبع آب گرم مصرفی

 لحظه به لحظه اطلاعات حرارتی موقعیتهای فوق را اندازه گیری و با تشخیص هوشمند نیاز حرارتی ساختمان تا برقراری شرایط  مطلوب در تابستان یا زمستان تجهیزات حرارتی موتورخانه شامل مشعلها و پمپهای آب گرم چرخشی را راهبری می نماید. بدین صورت  مصارف گرمایشی (گرمایش- آب گرم مصرفی) نیز متناسب با نوع کاربری ساختمان مسکونی یا غیرمسکونی (اداری- عمومی- آموزشی- تجاری) تامین و کنترل می شود. صرفه جویی مصرف انرژی حاصل از عملکرد سیستم به دو دسته تقسیم می شوند :

·             کنترل مصارف گرمایشی درزمان استفاده از ساختمان (مسکونی و غیرمسکونی)

·          خاموشی یا آماده باش موتورخانه پس از ساعت کاری ساختمان های غیرمسکونی (در ساختمانهای اداری-آموزشی- عمومی- تجاری)

هنگام استفاده از موتورخانه در ساختمانهای مسکونی و یا غیرمسکونی و با در نظر گرفتن شرایط کارکرد زمستانی تابستانی و برای کنترل گرمایش، مشعلها و پمپها توسط یک منحنی حرارتی کنترل می شوند. در این منحنی دمای آب گرم چرخشی در تاسیسات، تابعی از  درجه حرارت محیط خارج ساختمان می باشد و به صورت لحظه ای و خودکار متناسب با تغییرات دمای خارج ساختمان کنترل می  شود و باعث ایجاد دمای یکنواخت در داخل ساختمان می گردد. بدین صورت هنگام گرم شدن دمای محیط خارج ساختمان مشعلها و پمپها  به اندازه ای کار می کنند که گرمایش در حد مورد نیاز و در محدوده آسایش حرارتی تامین شود و از تولید بیش از حد حرارت که موجب کلافگی و باز شدن پنجره ها بمنظور تعدیل دمای اتاقها می گردد جلوگیری می نماید.

 برای تامین دمای آب گرم مصرفی مطابق با شرایط مطلوب تعریف شده نیز تجهیزات موتورخانه به اندازه ای کار می کنند که تنها دمای آب گرم مصرفی در ساعتهای مورد نظر به حد تعریف شده و مطلوب برسد و نه بیشتر.

 در ساختمانهای با کاربری غیرمسکونی نظیر ادارات، مدارس، مجتمع های تجاری و ... نیز بدلیل غیرپیوسته بودن ساعت بهره برداری از ساختمان، سیستم کنترل هوشمند موتورخانه توسط یک تقویم زمانی پس از ساعت کاری و تا زمان پیش راه اندازی موتورخانه در صبح روز بعد، موتورخانه را کاملاً خاموش و یا در وضعیت آماده باش (کنترل دمای آب گرم چرخشی در یک دمای ثابت و پائین) قرار می دهد. 

۲- ویژگیهای منحصربفرد استفاده از سیستم های کنترل هوشمند موتورخانه در مقایسه با سایر روشهای بهینه سازی مصرف انرژی

 ویژگیهای منحصربفرد استفاده از سیستم های کنترل هوشمند موتورخانه در مقایسه با سایر روشهای بهینه سازی مصرف انرژی :

1-2- مستقل بودن عملکرد سیستم از مساحت زیربنای ساختمان

با افـزایش مساحت زیربنـای ساختمـان، مصرف سوخت و انرژی آن نیز به نسبت ساختمانهای کوچکتر افزایش می یابد و موجب می شود تا اجرای روشهای بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمانهای بزرگتر، پر هزینه تر شود. بعنوان مثال درصورتیکه مساحت پنجره های هر ساختمان 15% مساحت کل ساختمان در نظر گرفته شود در یک ساختمان با مساحت 000/10 متر مربع، مقدار و هزینه اجرای پنجره دو جداره 5 برابر مقدار و هزینه اجرای آن در یک ساختمان با مساحت 2000 متر مربع می باشد و به همین ترتیب برای اجرای   روشهای دیگری مانند : عایق حرارتی، عایق های حرارتی دیوار و کف و سقف، شیرهای ترموستاتیک رادیاتور.

برخلاف روشهای فوق، سیستم های کنترل هوشمند موتورخانه دارای ویژگی منحصربفرد و متمایز "مستقل بودن عملکرد از مساحت بنای ساختمان" می باشند. به عبارت دیگر در موتورخانه هر ساختمان، صرف نظر از مساحت آن، تنها با نصب یک دستگاه با هزینه ای ثابت و حداقل، موتورخانه هوشمند می گردد. دلیل این ویژگی منحصربفرد در تعداد مشعلها و دیگهای هر موتورخانه است. تعداد و ظرفیت حرارتی مشعلها و دیگهای تاسیسات حرارتی هر ساختمان (مصرف کنندگان سوخت) با مساحت آن نسبت مستقیم دارد و همواره تعداد مشعلها و ترکیب ظرفیت حرارتی آنها به نحوی است که علاوه بر تامین بار حرارتی مورد نیاز ساختمان، موجب افزایش هزینه های اجرایی نیز نگردند. طبق تحقیقات انجام شده در سطح موتورخانه های کشور در بیش از 99% ساختمانهای موجود تعداد دیگها و مشعلها حداکثر 3 دستگاه می باشد. در ساختمانهای کوچک با مساحت زیر 2000 مترمربع، ظرفیت حرارتی مشعلها و دیگها پائین و در حدود kcal/h 150000 – 100000 می باشد و با افزایش مساحت ساختمان با ثابت ماندن تعداد دیگ و مشعل، ظرفیت حرارتی آنها افزایش می یابد و حتی به حدود kcal/h 1000000 و یا بیشتر نیز می رسد.

عملکرد هر خروجی مشعل یا پمپ در سیستم های کنترل هوشمند موتورخانه به شکلی است که بصورت سریال (سری) در مدار برق این تجهیزات قرار گرفته و صرف نظر از ظرفیت جریانی و آمپراژ آنها با فرمان ON/OFF در زمانهای مقتضی آنها را کنترل می نماید.

بنابراین با توجه به توضیحات فوق سیستم های کنترل هوشمند موتورخانه با قابلیت کنترل تا 3 مشعل دارای ویژگی منحصربفرد مستقل بودن عملکرد از مساحت بنای ساختمان می گردد.

2-2- پیک زدایی مصرف سوخت در اوج سرما :

اوج مصرف گاز در فصل سرما از ساعت 17 تا ساعات اولیه بامداد می باشد. این محدوده زمانی مقارن با غروب خورشید و کاهش دمای هوا و نیاز به افزایش فرآیند گرمایشی ساختمان می باشد (افزایش درجه حرارت بخاریهای گاز سوز، افزایش درجه ترموستات دیگ در ساختمانهای دارای موتورخانه مرکزی و یا افزایش تعداد رادیاتورهای فعال در هر واحد ساختمانی). نکته قابل توجه دیگر، زمان پایان ساعت کاری ادارات، مجتمع های عمومی و تجاری و مدارس می باشد که دقیقاً همزمان با ساعت اوج مصرف گاز می باشد. این مهم در کنار قابلیت ویژه و منحصر بفرد سیستمهای کنترل هوشمند که توانایی خاموشی و یا اعمال دمای آماده باش مصرف موتورخانه ساختمانهای غیر مسکونی پس از پایان ساعت کاری را دارند مفهوم ویژه ای را پدید می آورد : پیک زدایی مصرف در اوج سرما

از مصرف گاز سالانه تاسیسات حرارتی هر ساختمان در حدود 20%  آن مربوط به فصل گرما (متوسط 7 ماه سال) و در حدود 80% آن مربوط به فصل سرما (متوسط 5 ماه یا 150 روز در سال) می باشد.

همچنین در بسیاری از ساختمان های اداری و مدارس، موتورخانه در تابستان خاموش و تنها در زمستان مورد بهره برداری قرار می گیرد. بنابراین در این دسته از ساختمانها عملاً 100% صرفه جویی حاصل از عملکرد سیستمهای کنترل هوشمند موتورخانه مربوط به فصل سرما خواهد بود. که طبیعتاً میزان اثر بخشی آن بر روی جبران پیک مصرف نیز بسیار محسوس و قابل تامل می باشد.

 درحدود 80% از حجم گاز صرفه جویی شده حاصل از عملکرد سیستمهای کنترل هوشمند موتورخانه در فصل سرما مربوط به خاموشی یا دمای آماده باش موتورخانه پس از پایان ساعت کاری ساختمانهای غیرمسکونی و از ساعت 17 تا ساعتهای اولیه بامداد می باشد که همزمان با ساعت اوج مصرف گاز است.

پیک های مصرف گاز در ساختمانهای غیرمسکونی و اداری طی دو نوبت یکی صبحها به هنگام شروع کار اداره و دیگری در هنگـام  ظهر و موقع نماز و ناهار و استفاده از آب گرم مصرفی می باشد که البته اثرات آن بر روی مصرف گاز شبکه ناچیـز می باشـد ولی با این وجود در صورت استفاده از سیستم های کنترل هوشمند موتورخانه با توجه به افزایش دمای هوا به هنگام ظهر و نیاز گرمایش کمتر  در این مقطع زمانی نیز پیک زدایی صورت می پذیرد.

3-2-کنترل مستقیم و از مبداء تجهیزات حرارتی ساختمان :

با اجرای روشهای مختلف بهینه سازی در ساختمانهایی که دارای سیستم حرارت مرکزی می باشند، فرآیند صرفه جویی و کاهش مصرف سوخت نهایتاً منجربه تقلیل زمان کارکرد مشعل ها به دو صورت مستقیم و یا غیر مستقیم می گردد.

 در تمامی روشهای بهینه سازی مصرف سوخت، به استثناء سیستمهای کنترل هوشمند، کاهش زمان کارکرد مشعلها بصورت غیرمستقیم و با :

کاهش نرخ افت دمای آب گرم چرخشی، مانند استفاده از عایق های حرارتی در بدنه دیگها، منابع آب گرم مصرفی و سیستمهای لوله کشی گرمایش از کف، مشعل پربازده

کاهش حجم آب گرم چرخشی در ساختمان، مانند شیر ترموستاتیک رادیاتور

کاهش توام موارد فوق، مانند پنجره دوجداره، عایق کاری حرارتی سقف و کف دیوارها می باشد.

 در صورتیکه سیستم های کنترل هوشمند موتورخانه بطور مستقیم علاوه بر کنترل زمان روشنی-خاموشی مشعلها، پمپهای آب گرم چرخشی را نیز با منطقی هماهنگ و سازگار با برنامه کارکرد مشعل ها، متناسب با تغییرات دمای خارج ساختمان و شرایط مطلوب  دمای آب گرم مصرفی کنترل می نماید.

این ویژگی منحصربفرد (کنترل تجهیزات در مبداء) باعث می گردد تا دمای آب گرم چرخشی تنها به اندازه مورد نیاز و تا برقراری شروط مصارف گرمایشی افزایش یابد. در غیراینصورت همواره دمای آب گرم چرخشی در بالاترین حد خود بوده و با اجرای روشهای بهینه سازی در محل مصرف می بایست از اتلاف آن جلوگیری نمود. علاوه بر آن کنترل مستقیم پمپهای آب گرم چرخشی به میزان قابل ملاحظه ای در مصرف انرژی الکتریکی، صرفه جویی شده و هزینه های استهلاک و سرویس-نگهداری نیزبه شدت کاهش می یابند.

4-2- بهینه سازی مضاعف مصرف سوخت در ساعتهای تعطیلی ساختمانهای غیرمسکونی :

قابلیتهای کنترلی سیستم های هوشمند موتورخانه موجب صرفه جویی در مصرف سوخت به دو صورت زیر می گردند :

الف- کنترل مصارف گرمایشی در زمان کارکرد و بهره برداری از موتورخانه

ب- امکان خاموشی و یا آماده باش موتورخانه در دمایی ثابت و پائین پس از ساعت کاری در ساختمانهای غیرمسکونی

ساختمانها به لحاظ کاربری به دو دسته مسکونی و غیرمسکونی (اداری- آموزشی- عمومی- تجاری) تقسیم می شوند در ساختمانهای مسکونی از موتورخانه بصورت پیوسته و دائم به منظور تامین مصارف گرمایشی استفاده می شود و صرفه جویی ناشی از عملکرد سیستم های کنترل هوشمند موتورخانه در این دسته از ساختمانها صرفاً به لحاظ اعمال تغییرات دمای خارج ساختمان و کنترل دمای آب گرم مصرفی می باشد و صرفه جویی در این ساختمانها تا 20% امکان پذیر است.

درساختمانهای غیرمسکونی مانند ادارات و مدارس بدلیل استفاده منقطع و غیرپیوسته از ساختمان امکان خاموشی و یا آماده باش موتورخانه پس ازساعت کاری نیزوجود دارد. بهره برداری ازاین پتانسیل تنها توسط سیستمهای کنترل هوشمند امکان پذیر می باشد. بعنوان مثال در مدرسه ای که ساعت کاری آن از ساعت 7 صبح تا 16 عصر می باشد و جمعه ها نیز تعطیل است، تنها از محل خاموشی موتورخانه پس از ساعت کاری بیش از 55% صرفه جویی حاصل می شود و در صورتیکه صرفه جویی زمان کارکرد موتورخانه نیز به آن اضافه گردد این رقم صرفه جویی به حدود 65% افزایش می یابد.

 در سایر روشهای بهینه سازی، صرفه جویی در مصرف سوخت تنها درزمان کارکرد موتورخانه ممکن می باشد و قادر به استفاده از پتانسیل بالای صرفه جویی زمان تعطیلی در ساختمانهای غیرمسکونی نمی باشند.

  5-2- صرفه جویی هوشمنـد در پیش راه انـدازی و تسـریع در خـاموشی (یا دمـای آماده باش) موتورخانه ساختمانهای غیرمسکونی:

یکی دیگراز پتانسیلهای قابل ملاحظه صرفه جویی در مصرف سوخت ساختمانهای اداری-آموزشی، استفاده از قابلیتهای هوشمند پیش راه اندازی و تسریع در خاموشی یا آماده باش سیستم های کنترل هوشمند موتورخانه در ساختمانهای غیرمسکونی می باشد. با توجه به اطلاعات ارسالی از سنسور حرارتی که در ضلع شمالی ساختمان نصب شده است، سیستم های کنترل هوشمند قادر می باشند طبق برنامه جدول زمانی و متناسب با سردی هوای خارج ساختمان موتورخانه ها را از چندین ساعت زودتر از ساعت شروع به کار ساختمان روشن و یا از دمای آماده باش به شرایط تابع حرارتی برسانند. همچنین با توجه به دمای هوای خارج ساختمان و در ساعات انتهایی کار ساختمان، تا 1 ساعت زودتر موتورخانه راخاموش و یا به دمای آماده باش می برند که موجب صرفه جویی هوشمند در مصرف سوخت میگردد.

6-2- دوره موثر صرفه جویی و بهینه سازی مصرف سوخت (12 ماه سال) :

سیستم های کنترل هوشمند بر خلاف سایر روشهای بهینه سازی (به استثناء عایق کاری موتورخانه و سیستم های لوله کشی) که تنها در دوره سرما و پنج یا شش ماه سال قادر به صرفه جویی و بهینه سازی مصرف سوخت ساختمان می باشند، بدلیل کنترل دمای آب گرم مصرفی با دو دمای حداقل و حداکثر در طی شبانه روز در تابستانها نیز به میزان قابل ملاحظه ای مصرف سوخت را کاهش می دهند و بدین ترتیب بصورت لحظه ای در 12 ماه سال فعال می باشند.

 7-2-زمان مناسب نصب و بهره برداری از سیستم های کنترل هوشمند موتورخانه :

 مدت زمان نصب و راه اندازی سیستم های کنترل هوشمند موتورخانه بسیار کوتاه و بطور متوسط در حدود 3 ساعت می باشد که بدون انجام هیچگونه تغییرات مکانیکی در موتورخانه انجام می گردد.

بهمین علت این روش در هر زمان از سال قابل اجرا می باشد و هیچگونه وقفه ای در تامین مصارف گرمایشی ساختمان بوجود نمی آورد.

در دیگر روشهای بهینه سازی این فاکتور عامل محدودکننده ای برای زمان اجرای پروژه می باشد. بعنوان مثال پنجره های دو جداره را نمی توان در فصل سرما و در ساختمانهایی که از آن بهره برداری شده است اجرا نموده یا تعویض شیرهای ترموستاتیک رادیاتور با شیرهای قدیمی در زمستان موجب اختلال چند روزه در گرمایش ساختمان می گردد.

8-2-تثبیت محدوده آسایش حرارتی در ساختمان :

 در صورت استفاده از سیستم های کنترل هوشمند موتورخانه بدلیل لحاظ نمودن تغییرات دمای خارج ساختمان بر فرآیند کنترل دمای آب گرم چرخشی دمای داخل ساختمان با دامنه نوسانات محدودی کنترل شده و موجب تثبیت نسبی آسایش حرارتی ساکنین می گردد. البته این ویژگی بصورت دقیق تر در شیرهای ترموستاتیک رادیاتور نیز وجود.

آشنایی با معماری صدر مسیحیت

آشنایی با معماری صدر مسیحیت

مقدمه                                     

مسیحت همانند بسیاری از کیشهای خاور زمین دینی بود که ادعای نجات بشریت را داشت ،توفیق بی مانند این دین در گروانندن جمعیت های انبوه شهرهای بزرگ روم در عصر امپراتوران به خود ، توجه مقامات رومی را به آن جلب کرد مسیحیان چون از به رسمیت شناختن دین دولتی یا کیش پرستش امپراتور سر باز می زدند و همچنین از شرکت در مراسم سهل انگارانۀآن خود داری می کردند خرابکار سیاسی به شمار میرفتند و شدیداً تحت پیگرد قرار می گرفتند تاسیتوس ضمن بحث در بارۀ گرایشهای روزگار خویش ، مسیحیان را معتقدان به یک آیین فاسد و عمل کنندگان به مراسمی گمراهی آور و زشت می نامید ، که به عقیدۀ وی از ویژگیهای دین های خاور زمین به شمار می رفتند.            سوتفاهم بنیادین میان رومی معتقد به دین روم و رومی معتقد به دین مسیح،   می تواند بازتاب ژرف تری از جهان نگری های انها پنداشته شود به بیان دیگر و به گفتۀ فردیناند لات :«میان انسانهای عصر جدید و انسانهای روزگار باستان ،دیگر فکر مشترکی وجود نخواهد داشت » تضاد بنیادن بین روح شرقی و غربی آنچنان که در کتاب زکریای نبی اعلام شده -«حال که پسرانت را ،ای صهیون ،بر ضد پسرانت پرورانده ام »-یک بار دیگر خشمگینانه در کلام ترتولیانوس مسیحی که پیش از197 میلادی به مسحیت گروید چنین طنین افکن می شود  :«چه وجه مشترکی بین آتن و اورشلیم وجود دارد ؟چه وجه مشترکی بین آکادمی (افلاطون)و کلیسا وجود دارد ؟» با آنکه همۀ مسحیان به هیچ وجه خصومت  مطلق ترتولیانوس را نداشتند ،خصومت بین خاور زمین سامی کهن و دنیای هلنی که آن را به تصرف دراورده بود ،اجتناب ناپذیر بود. ناتورالیسم و خرد گرای یونانی به جزء لاینفک فرهنگ دنیای روم غربی تبدیل شده بود و در همان حال زمان تماس با تمدن کهن خاور میانه دگرگونی های پیدا کرده بود . کیشهای سری ، با آن مراسم سری ملهم از بد گمانی ، خدایان نجات دهنده، پیام های رهایی بخش ،افسانه های خورشید شدیداً تحت تاثیر فرهنگ سرزمین های چون مصر ، بابل ، ایران و حتی هند بودند و لو آنکه بسیاری از عناصر خود را از دستگاه فکری فلسفه هلنی گرفته بودند این دستگاه را به یک دستگاه رمزی تبدیل کرد

           مسیحیت با آنکه بر تعالیم و سنتهای یهود مبتنی بود و با بسیاری از کیشهای خام که رومیانی چون تاسیتوس با آن در امیختند تفاوت داشت در واکنش طولانی و تاریخی خود علیه غرب هلنی –هم علیه جهان نگری آن هم علیه مظهر مادی آن یعنی امپراتوری پیوسته ستمگر شوندۀ روم –با همان کیشها متحد شد.در نظر مسیحیان ، امپراتوری با آن اخاذیها ،قساوت ها ، جنگ ها ، و خدایان دروغینش «قلمرو امپراتور ،یا قلمرو شیطان »نامیده می شد . ولی وقتی کنستانتین در سال 325 میلادی به مسیحیت گروید و آن دین رسمی کشور اعلام کرد ،امپراتوری روم برای مسیحیان به ارث گذاشته شد .                                                                                                      

در سدۀ هجدهم ،گیبون در کتاب عظیمش به نام زوال و سقوط امپراتوری روم، مسیحیت را علت اصلی آن تا زمان خودش اعلام کرد.امروزه ما معتقد نیستیم که مسیحیت چنین نقشی داشته است، بلکه در اوایل سدۀ پنجم میلادی اوگوستین کتاب شهر خدای خود را برای دفاع از کلیسا در برابر این اتهام معتقدان به دین روم نوشت که میگفتند غارت شهر روم (سال 410به دست گوتها )مجازاتی بوده است که خدایان باستانی به دلیل مسیحی شدن این شهر بر آن نازل کرده بودند. فرو پاشی امپراتوری ،که با تجزیه اسمی آن به امپراتوری های شرقی و غربی در اواخر سدۀ سوم آغاز شد ،نمی توان گناهش را به پای مسیحیان یا بربر ها –قبایل سلت ،ژرمن ، اسلاو ، و دیگر ملتهای که از هزاران سال پیش در جهت دست یابی به حوزه دریای مدیترانه به حرکت در آمده بودند –نوشت

به هر حال ، از اواخر سده سوم به بعد ، بخش هایی از امپراتوری ، یعنی نه ان امپراتوری یکپارچه بلکه بقایای تکه تکه شدۀ آن تدریجاً به تصرف قبایل پیش گفته در می آمد .غلبه روحی و ایده ئولوژیک مسیحیان به شکل گرایش تودۀ مردم به دین مسیحی ، به موازات رخنه و اسکان تدریجی« بربر ها» یی   پیش می رفت که از این لحاظ ، مدتها پیش در ساخت اداری و نظامی و تصرف رسمی سر زمین های امپراتوری حاظر شده بود ند. امپراتور ی روم شرقی با نام امپراتور ی بیزانس به راه ناگسسته خویش ادامه می دهد و به سنتهای یونانی که خاور معاب تر شده بود بر می گردد دنیای بیزانس ادامۀ امپراتور ی کهن و مسیحیت اولیه است . توجه به مطالب گفته شده می توان دوره  مسیحیت  آغازین را به دو دوره تقسیم کرد. الف:دورۀ پیگرد –از تاسیس نخستین اجتماعات در سده نخست میلادی  ب:دوره باز شناسی- از 325 میلادی یعنی وقتی کنستانتین مسیحیت را دین رسمی امپراتور روم قرار داد ،تا حدود 500 میلادی یعنی وقتی ایالتهای غربی امپراتوری به دست شاهان بربر تقسیم شد.

 هنر صدر مسیحیت و هنر اسلامی هنر بیزانسی (هنر بیزانسی پسین«معماری)

در فاصله اواخر سده دهم و سده دوازدهم، با حمایت پادشاهان مقدونی، پدیده ای رخ داد که دومین شکوفایی یا دومین عصر طلایی بیزانس نامیده شده است؛ در این دوره فرهنگ بیزانسی یک بار دیگر با سرچشمه های هلنی خود مواجه شد و تا رسیدن به سبکهای به ارث رسیده از عصر یوستی نیانوس یا روزگار نخستین شکوفایی، با آنها همراه شد.
در فاصله اواخر سده دهم و سده دوازدهم، با حمایت پادشاهان مقدونی، پدیده ای رخ داد که دومین شکوفایی یا دومین عصر طلایی بیزانس نامیده شده است؛ در این دوره فرهنگ بیزانسی یک بار دیگر با سرچشمه های هلنی خود مواجه شد و تا رسیدن به سبکهای به ارث رسیده از عصر یوستی نیانوس یا روزگار نخستین شکوفایی، با آنها همراه شد.
‌● معماری
در معماری، سلسله تنوعاتی در صحن گنبددار مرکزی ظاهر شد. از بیرون که بنگریم ساختمان کلیسای نمونه وار بیزانس پسین، به شکل مکعب گنبددار (ندرتاً به شکل چهارگوش با قاعده ای غیر مربعی) است و مکعب بر روی گونه ای استوانه یا تنه مدور نهاده شده و بالا رفته است. کلیساها کوچک، عمودی و چهار شانه اند و بر خلاف ساختمانهای پیشین، بیزانسی، سطوح دیوارهای بیرونی شان با نقش برجسته تزیین شده اند.
در کلیسای تئوتوکوس که در حدود ۱۰۴۰ میلادی در هوسیوس لوکاس یونان ساخته شد، می توان شکل یک صلیب گنبددار را دید که چهار بازوی هم اندازه یا چهار بازوی طاق دار («صلیب یونانی») دارد. طرح معماری بیزانسی در کنار این واحد، و با مضاعف کردن آن، فضاهای درهم پیچیده گیج کننده ای آفرید.
در کلیسای بزرگتر کاتولیکون که به این کلیسا متصل است، سقفی گنبدی بر بالای یک هشت ضلعی محصور در یک مربع و نتیجه افزودن عناصری به نام سه کنج – طاقی، تیر زیر سری، با تیرهای حمال افقی که گوشه های مربع مزبور را به یکدیگر وصل می کنند – زده شده است این ترتیب کار، گسترش هوشیارانه طرحهای قدیمی تری چون نقشه مدور سانتاکوستانتسا، نقشه هشت گوش سان ویتاله، و گنبد متکی بر طاسچه های روی یک مربع در کلیسای ایاصوفیه است. هسته مرکزی کلیسای کاتولیکون در داخل دو راستگوشه قرار گرفته و راستگوشه بیرونی در حکم دیوارهای بیرونی آن است. بدین ترتیب در نقشه طبقه همکف، از مرکز به خارج، یک مجموعه دایره – هشت ضلعی – مربع – مستطیل دیده می شود که اجزایش ارتباط متقابل بسیار پیچیده ای با یکدیگر دارند.
ارتفاع داخل کلیسای کاتولیکون بازتابی از نقشه بغرنج آن است این کلیسا نیز همانند ساختمانهای پیشین بیزانسی، فضا و سطح، نور و تاریکی را به یک راز تبدیل می کند. فضای بلند و باریک درونی این کلیسا ما را بر آن می دارد که نگاهمان را به نقاط بالا متمرکز کنیم و به اطراف بچرخیم: «تأثیر کلی فضای درونی، القای زیبایی فوق العاده ناشی از تداخل پیچیده عناصر بلند و کوتاه، فضاهای هسته ای و کمکی دارای مناطق نورگیر روشن، کم نور و تاریک است».
بدین ترتیب فضاهای درونی پیچیده ای بوده اند که در سطوح بالاتر به گنبدهایی تماشایی با شکلهای مدور پدید می آورند که پرسپکتیوهای جا به جا شونده، به طرز برجسته ای در نظر بیننده زنده می کنند. نقشه کلیسای باشکوه حواریون که درروزگار یوسنی نیانوس ساخته شد و اکنون اثری از آن برجا نمانده است، در کلیسای سان مارکوی ونیز که به تقلید از آن ساخته شده، انعکاس یافته است
بنای اصلی کلیسای سان مارکو که به سده یازدهم مربوط می شود، در سطوح پایین، با افزوده های رومانسک و گوتیک، تغییر هیأت یافته است. ولی نقشه یا منظره هوایی گنبدها که در امتداد صلیبی با بازوهای برابر (این بار نیز صلیب یونانی) آرایش گرفته اند، ناگهان منشأ بیزانسی آن را آشکار می سازد، پوسته های بنایی شده درونی گنبدها با شکل های برآمده، چوبی و کلاهخود مانندی پوشیده شده اند که سطح بیرونی شان با ورقه های مس مطلاّ کاری شده است.
این ورقه ها نه فقط گنبدهای درونی را محافظت می کنند بلکه ترکیب بندی پرجلوه ای متناسب این کلیسای بزرگ جمهوری مغرور و نیز پدید می آورند و نیز، همچون راونا در ۱۲۰ کیلومتری جنوب خود، علیرغم استقلالی که در اوائل سده های میانه به دست آورده و صدها سال حفظ کرده بود، شدیداً تحت تأثیر بیزانس بود.
فضای درونی کلیسای سان مارکو، همچون نقشه اش، اساساً بیزانسی است، هرچند مقیاس بزرگ یوسنی نیانوسی و سکته های ناشی از بندهای گنبددار آن تا اندازه ای جزیی در اثر عناصر رومانک غربی دگرگون شده اند. بدون تردید طرز تأمین روشنای و سلسله موزاییکهای روایتی آن، تماماً بیزانسی اند.

مهراب‌های مسیحی

از مهرابه‌های آیین میترا که بگذریم، در کلیساهای مسیحی نیز فرم معماری مهراب وجود دارد که البته تفاوت آن با محراب‌های اسلامی وسعت و همچنین مرتفع بودن آن نسبت به سطح اصلی کلیساست. به مهراب‌های کلیسا Altar یا مذبح هم گفته می‌شود.

میترای سن کلمنته رم در ایتالیا

این فرم که در بازیلیکاهای روم باستان استفاده می‌شده معمولا محل قرار دادن مجسمه معابد بوده است و بعدها در معماری کلیساها به کار می‌رود. مهراب در کلیساها علاوه برآن که مکانی است برای انجام آیین‌های مسیحی، به علت قرار گرفتن آن در محور ورودی، بلافاصه شخص را متوجه خود کرده و جهت حرکت او را در کلیسا مشخص می‌سازد. در این‌جا نیز باردیگر به نقش هدایت‌کننده و جهت دهنده این عنصر معماری توجه شده است.

در آیین یهودیت نیز، اعتقاد برآنست که در معبد ا.ل اورشلیم جایی که خیمه موسا قرار گرفته بود، مقدس‌ترین محل معبد به شمار می‌رفته و از این رو پس از آن و در بازسازی‌های بعدی، همواره محلی محصور و محفوظ را به آن اختصاص می‌دادند و نیایش در برابر آن صورت می‌گرفت.

معماری گوتیک یکی از سبک‌ها و دوره‌های تاریخی معماری است.

آغاز پیدایش هیچ یک از شیوه‌های معماری را به دقت شیوهٔ گوتیک نمی‌توان تعیین کرد. هنر معماری گوتیک در میان سالهای ۱۱۳۷ و ۱۱۴۴ (میلادی) در جریان بازسازی کلیسای سنت دنیس فرانسه پا به عرصه وجود گذاشت.

مقدمه

معماری گوتیک در دوره‌ای متولد و قدم در عرصه جهان هنر گذاشت که آن دوره را قرون ‏وسطی ( البته اواخر دوره قرون وسطی ) و برخی نیز این دوره را عصر ایمان هم نامیده‌اند . پس ‏از جنگها و درگیری‌های پی در پی در اروپای آنروز ، سپس ثباتی که در آن معماری رومانسک ‏پدیدار شد ، زمینه برای رشد و اعتلای معماری مذهبی گوتیک فراهم گردید این معماری در ‏اواخر سده دوازدهم میلادی در « ایل دو- فرانس » فرانسه پدید آمد و تا اواسط فرن شانزدهم ‏میلادی در اروپا معمول بود این سبک معماری یادگار دوره‌ای است که زندگی اجتماعی مردم ‏دچار تغییر و تحول شده بود . جمعیت روسنایی به شهرها روی آورده ، شهرها از مرکزیت معنوی ‏، هنری ، سیاسی ، بازرگانی و اجتماعی برخوردار شده بودند. ‏

واژه گوتیک صرفا برای معماری معماری اطلاق نشده و لیکن چون معماری گوتیک نسبت به ‏سایر هنرها همانند تندیسگری و نقاشی از اهمیت بیشتری برخوردار بود ، به همین خاطر ‏گوتیک را بیشتر مترادف با معماری دانسته‌اند . اکنون بر کسی پوشیده نیست که معماری ‏گوتیک نه بربری است و نه گوتیک . معماری گوتیک آفریده نبوغ سده‌های میانه‌است و به عنوان ‏شیوه‌ای هنری ، شایسته مقایسه با هر شیوه و سبک دیگری است .‏ باید یاد آور شدکه در شکل گیری معماری گوتیک ، دو شخصیت برجسته ، بسیار موثر بودند ، ‏یکی از آنها « برنارکلرویی » و دیگری « سوژر» رئیس دیر سن دنی بود ، برنار کارویی معتقد بود ‏که : ایمان چیزی عرفانی و اشراقی است نه منطقی . معماری « سیتر سیان» تحت تاثیر تفکرات ‏برنار کلرویی شکل می‌گرفت . برنامه معماری تواما تزیینات افراطی و تجملیرا نفی کرده‌است . ‏اما سوژر کلیسایی که بازسازی نمود ( دیر سن دنی ) از نظر شکوهمندی ، سبک رومانسک را ‏پشت سر نهاد .سوژر معتقد بود که باید کلیسایی ساخت که مملو از نور باشد ، و همین امر در ‏ایجاد پنجره‌های بزرگ کلیساهای گوتیک تاثیر بسزایی داشت .‏

معماری :‏

دوره معماری در اروپا طی سده‌های سیزده و چهارده شکل گرفته و شکل گیری آن در این دو ‏سده مراحلی را طی نموده‌است که به نظر می‌رسد ، آنرا در سه دوره گوتیک آغازین ، گوتیک ‏پیشرفته و گوتیک پسین بررسی نماییم .‏

الف ) گوتیک آغازین : معماری گوتیک در فرانسه آغاز گردید .البته با دوباره ساختن کلیسای ‏سن دنی پاریس ، این کلیسا یکی از بزرگترین و قدیمی ترین بناهای عصر گوتیک محسوب می‌‏گردد . با اینکه کلیسای سن دنی هم آثار رومانسک در آن مشهود است و هم گوتیک ، و لیکن ‏کلیسای دوره انتقال است.‏

کلیسای نوتردام پاریس : این بنا در سال ۱۱۶۳ میلادی ساخته شد . برجهای بازوها جریی از ‏نقشه کلیسای پاریس یا کلیسای مشهور نوتردام نبودند . این بنا طوری است که متعلق به سبک ‏گوتیک آغازین است . ولیکن نیم نگاهی به گوتیک پیشرفته دارد که در آن فقط کلاهک باریک و ‏زیبا رومی مربع تقاطع ، خط دراز و افقی سقف را که از پشت برجهای جسیم نمای غربی آن رو ‏به غرب کشیده شده قطع کرده‌است .‏ در نقشه این کلیسا پنج راهرو قابل ملاحظه‌است ، که در آن شیوه بلوک بندی رومانسک با شیوه ‏تاق زنی شش بخشی صحن در دوره گوتیک آغازین ترکیب شده‌است . بازویی اصلی کوتاه است ‏و از حد راهروهای جانبی بیرونی فراتر رفته‌است . صحن اصلی به گوتیک آغازین چهار بخشی ‏است و یک سه دهانه به شکل یک رشته نقشهای گل سرخی دارد . ردیف پنجره‌های زیر ‏گنبدی با پایین آوردن نقشهای گل سرخی دارد ، سه دهانه تا حد بالای بالکانه ، پایین تر آورده ‏شده‌اند.‏

یکی دیگر از آثار معماری گوتیک آغازین ، کلیسای لائون است که در سال ۱۱۶۰ میلادی حدود ‏چهل سال بعد ، یعنی در سال ۱۲۰۰ میلادی تکمیل گردید . هر چند که این کلیسا بسیاری از ‏ویژگیهای رومانسک را دارد . ولی همین عناصر ساختمانی را با المانهای معماری گوتیک مانند ‏تاق جناغی و قرس تیزه دار در هم آمیخت محراب و جایگاه خوانندگان ، مدت زمانی پس از ‏تکمیل کلیسا توسعه یافت و پلان کنونی آن نسبتا دراز و باریک است و انتهای شرقی آن ‏راستگوشه و حال و هوایی آشکارا انگلیسی از جمله ویژگیهای رومانسک قابل تشخیص این نقشه ‏، مربع تقاطع علامت گذاری شده و شبکه بندیهای آن است . که از یک واحد بزرگ در قسمت ‏صحن بالا مربع کوچک در هر راهروی جانبی تشکیل شده‌است .‏ب ) معماری گوتیک پیشرفته : معماری گوتیک در مرحله مترقی با پشت سر گذراندن تجربه ‏های بسیار به طور بسیار چشمگیری از معماری شیوه رومانسک و حتی گوتیک آغازین متمایز ‏گردید . در میانه سده سیزدهم معماری گوتیک به اوج اعتلای خود رسید ، در همین زمان ‏کلیساهای جامع : رنس ، آمین ، بووه ، بورژ بنا شدند که هم مشخص یه بلندی و سبکی کم ‏سابقه و باریکی جزرها و نازکی دیوارها ، کشیدگی برجها و منارها و تیزی سر مناره‌ها ، تکرار و ‏تاکید قائمهای ساختمانی بودند ، بدان میزان که حالت خیزی رو به آسمان ، یا فضایی محصور ‏آویخته بر پیکر کلیسا بخشید .‏

کلیسای شارتر : این کلیسا که از دو بازوی عرضی و طولی تشکیل یافته‌است . به نظر می‌رسد ‏که بخش انتهای شرقی با صحن اصلی کلیسا برابر باشد و مهمترین چیزی که در این کلیسا به ‏چشم می‌خورد ، نوع سازماندهی فضاهاست . آخرین طراحی مربعی ، که در کلیساهای گوتیک ‏آغازین به کار بسته می‌شدند ، جایشان را به یک شبکه بلوک بندی چهار گوش دادند ، که در ‏آینده به اصل معماری گوتیک پیشرفته مبدل خواهد شد . در مقابل هر بخش چهار گوش صحن ‏‏( هر واحد) فقط یک مربع تنها دیده می‌شود . این روش بلوک بندی جدید را تغییری در ‏طراحی تاق همراه است . تاق بندی گوتیک پیشرفته در مقایسه با اسلاف خود ، محوطه نسبتا ‏کوچکتری اشغال می‌کرد . حائل بندیش آسانتر بود . یعنی چهار بخشی است . حتی از نظر ‏بصری هم تاثیر قابل توجهی داشت چون دیگر تصور نمی‌رفت که هر یک از واحد‌های اصلی و ‏کنار هم حجم‌های جداگانه‌ای باشند و همچنین دیگر اثری از روش ستون بندی در این بناها ‏دیده نمی‌شد. هر چند صحن اصلی دارای مفصل بندی قابل توجهی بود ، و لیکن به صورت ‏وسیع و پیوسته جلوه گر است .‏

ج ) معماری گوتیک پسین : دوره سوم یا آخر گوتیک را باید دوران اعتلا و همچنین پایان این ‏شکوه و عظمت و ظرافت دانست . در این زمان معمار گوتیک تلاش و سیعی در جهت ایجاد ‏قوسهای متقاطع داشت که فشار تاق را بدون واسطه سر ستونها مستقیما به پایه‌های بنا منتقل ‏کند . پنجره‌های وسیعتری جای پنجره‌های وسیع پیشین را گرفتند و شبکه‌های داخلی آن به ‏صورت شعله‌های آتش در می‌آمد و نوارهای متقاطع به شکل ابرو در آن تعبیه شدند .‏

یکی از نمونه‌های بارز کلیساهای این دوره کلیسای سن مالکو در شهر روان پایتخت نرماندی ‏است .‏

‏معماری گوتیک در کشورهای اروپایی :در هر یک از این کشورها معماری گوتیک دارای ‏ویژگیهایی خاص است . حال برای آشنایی با این ویژگیها به بررسی کوتاه و مختصر معماری ‏گوتیک در کشور انگلستان می‌پردازیم :‏

گوتیک در انگلستان : معماری گوتیک از شارتر وایل دوفرانس چون سیلی به سوی ایالت فرانسه ‏سرازیر شد و از مرزها عبور کرد . و به کشور انگلستان قدم نهاد .انگلستان با روی باز معماری ‏جدید را پذیرفت وعلت آن هم این بود که نیمی از کشور انگلستان در قلمرو فرانسه بود . اسلوب ‏معماری گوتیک در انگستان به سه مرحله تقسیم می‌شود . گوتیک نخستین ، گوتیک مزین ، ‏گوتیک قائم . در معماری گوتیک آغازین در انگلستان پنجره‌های بسیار بلند و نوک تیز و ‏تاقیهایی به همین روش پدیدار شد که سبک نیزه‌ای نام گرفت .‏

کلیسای سنت الیزابت : این کلیسا در شهر ماربورگ واقع شده ، که در سال (۱۲۳۳تا ۱۲۸۳ م ) ‏ساخته شده‌است . از بناهای این دوره در آلمان است راهروهای جانبی بخش عمده‌ای از نقش ‏حائل بندی لازم برای تاق مرکزی را انجام می‌دهند .‏

‏پیکر تراشی در معماری گوتیک :پیکرتراشی گوتیک به طور کامل از کلیساهای این دوره پدیدار ‏شد ، وبرروی درهای غربی که دروازه‌های ورود به اورشلیم بهشت آسا وسردرهای شاهی پنداشته ‏می شدند ، قرار گرفتند .پیکره‌های سردر غربی کلیسای « شارتر» که به صورت یکپارچه از کار ‏در آمده‌اند ، عظمت و قدرت مسیح را نمایان می‌کنند . تولد ، معرفی مسیح در معبد و مسیح ‏کودک در دامن مریم عذرا در سمت راست و معراجش به آسمان بر سردر سمت راست .‏

‏نقطه اوج پیکرتراشی گوتیک را در بعضی از تندیسهای کلیسای « رایمز» (۱۲۹۹- ۱۲۲۵ م) می‌‏توان دید، و از همه مشهورتر در این کلیسا مجموعه‌ای به نام ملاقات وجود دارد که در آن ‏صحنه مریم دارای شخصیت کاملا متمایزی است ، آنهم به خاطر انحنایی که به ‏بدن داده شده و به صورت موزونی بدن را برگردانده و به سوی ملاقات کنندگان متمایل شده ‏است .‏

‏
شیشه منقوش در معماری گوتیک :‏ اوج معماری گوتیک در پیکرتراشی واستفاده از هنر پرشکوه و با جاذبه‌ای است که به شیشه ‏منقوش معروف شده‌است . این مصالح جدید تقریبا با سبک گوتیک مترادف اند . در هیچ دوره ‏دیگری شیشه را با یک چنین ظرافت و زیبایی و حتی مهارتی به کار نبرده‌اند .‏

روش بدست آوردن شیشه به این صورت بود که : شیشه را نخست با عمل دمیدن شکل می‌‏دادند یا به درون قالبی با ضخامت متغییر می‌فشردند و یا از میان غلطکهایی می‌گذراندند . ‏شیشه ورقی یا شیشه لوحی بدست می‌آوردند . شیشه لوحی را می‌بریدند و به صورت قطعات ‏چهارگوش در می‌آوردند . سپس قطعات مزبور را می‌شکستند و یا به قطعات کوچکتری تبدیل ‏می کردند .و روی میز صافی که یک طرح خاص با استفاده از گچ بر آن تقسیم شده بود مونتاژ ‏می کردند.‏

آشنایی با مسجد جامع یزد

بدون تردید مسجد جامع کبیر یزد یکی از شاهکارهای بدیع معماری مساجد ایران به شمار می آید که تزئینات زیبا و منحصر به فرد آن جلوه ای ستودنی به آن داده است. این بنا مشتمل بر یک ایوان رفیع، گنبدخانه، دو شبستان تابستانه در طرفین آن دو گرم خانه در ضلع شرقی و غربی و یک صحن بزرگ مستطیل شکل و دو پایاب است.

مسجد دارای شش ورودی است که در اضلاع مختلف بنا واقع شده اند. ورودی اصلی که در ضلع شرقی مسجد واقع شده دارای سردر رفیع و نیز کتیبه های کاشی معرق است و دو مناره نیز بر آن استوار گردیده. این سردر زیبا در زمان شاهرخ تیموری به بنا اضافه شده و بر آن تزئینات و کاشی معرق با نقوش گره چینی و اسلیمی کار شده است. بخش اعظم این آثار به مرور زمان تخریب شده بود در تعمیرات هیآت حامیان بازسازی می شود.

ورودی مذکور به یک هشتی (کریاس) با سقف گنبدی گشوده می شود که این فضا را می توان موزه کتیبه ها نامید زیرا که انواع کتیبه های سنگی و کاشی که بر وقفنامه و فرامین حکومتی در دوره های مختلف درج شده، منصوب است.

درب ضلع غربی بنا درست مقابل ورودی مذکور قرار گرفته و آن هم به یک هشتی گشوده می شود که نمای این درگاه با کاشی کاری جدید تزئین یافته است. ورودی دیگر مسجد در ضلع شمالی و درست روبروی ایوان قرار دارد. این ورودی متصل به یک کریاس است و سردر آن با کتیبه های قرآنی و تزئینات کاشی معرق جدید تزیین یافته است

ورودی شمال غربی دارای نمای ساده و بی پیرایه است که به یک دالان طویل گشوده می شود که این دالان به یکی از رواق های اطراف صحن متصل می گردد.

دو ورودی دیگر مسجد یکی در ضلع جنوب غربی واقع در شبستان غربی گنبدخانه و دیگری در شمال شرقی و در بخش قدیمی مسجد واقع شده که در حال حاضر هر دو مسدود است.

صحن وسیع مسجد مستطیل شکل و به ابعاد 53 × 20 متر است و در وسط آن مهتابی بزرگی جهت اقامه نماز در فصول مناسب قرار گرفته است. دور تا دور صحن را رواق هایی با طاق های گشوده به آن دور می زند که علاوه بر ایجاد سرپناه و سایبان، زیبایی خاصی به فضای صحن داده و آن را از یکنواختی خارج می کند.

دو گرم خانه مسجد در ضلع شرقی و غربی صحن قرار دارند، گرم خانه شرقی به شبستان شازده معروف است و دارای 48 ستون مستطیل شکل با ازاره های پوشیده از کاشی های شش ضلعی و فیروزه ای رنگ است. در ضلع شرقی و غربی این گرم خانه شاه نشین هایی که در انتهای آن پنجره و نورگیرهایی تعبیه شده است. این شبستان همچنین دارای طاق های گنبدی سراسری است که در قسمت مرکزی شان نورگیرهایی سنگی هشت ضلعی قرار دارد. محراب این گرم خانه دارای دهانه گشاد با قوس های پنج و هفت کند و نیز نقوش مهری ظریف و زیبا است. گرم خانه ضلع شرقی کاملاً جدید و از احداث هیأت حامیان مسجد است. این گرم خانه نیز از نوع ستون دار بوده و محراب جدید آن با کاشی های خشتی و هفت رنگ تزئین یافته است.

در گوشه شمال شرقی صحن محوطه ای به ابعاد 3 × 5/2 متر با دیوار آجر چینی مشبک که به قرائت خانه موسوم بوده و در سمت قبله آن کتیبه محرابی از کاشی های مسدس آبی رنگ و به تاریخ 890 هجری نصب است.

زیباترین بخش بنا را ی توان مجموعه ایوان و گنبدخانه و فضاهای پیرامون آن نامید. نمای ایوان رفیع با مجموعه ای از زیباترین تزیینات کاشی معرق و با نقوش اسلیمی و گیاهی و نیز گره چینی پوشانده شده این تزیینات همراه با آجرهای ضربی و نقوش معقلی و کتیبه های کاشی معرق و کوفی بنایی مجموعه ای بدیع و خیره کننده آفریده اند که تحسین هر بیننده ای را بر می انگیزد.

در دو طرف دهانه ایوان ورودی غلام گردش ها و غرفه هایی است، که این غرفه ها در دو طبقه بوده و به یکدیگر متصل اند و فضای ایوان و گنبدخانه را دور زده و بر آن مشرف هستند. گنبدخانه مربع شکل یک دهانه گشاده مرکزی و داخل ایوان و دو گذرگاه طاق دار در طرفین آن دارد. این گذرگاه ها به غلام گردش های ایوان که روی آنها در قرن نهم غرفه هایی ساخته شده منتهی می گردد. دو شاه نشین دو طرف گنبدخانه، دارای نرده های پوشیده از کاشی مشبک بوده و در شاه نشین ضلع شرقی دو سنگ محرابی زیبا متعلق به قرن نهم نصب است. ازاره ایوان و گنبدخانه با کاشی های مسدس آبی رنگ پوشیده شده که در وسط هرکدام با ترنج های کاشی معرق تزیین شده است. دیواره بالای ازاره ها در غلافی از طرح های هزارباف مرکب از کاشی های بسیار کوچک که تشکیل نقوش نوشتاری می دهند پوشیده شده و بر دیواره های جنوبی و شمالی زیر گنبدخانه با خطوط کوفی بنایی تسبیحات اربعه و شهادتین اجرا گردیده است.

گنبد مسجد بر روی فیلپوش های بزرگی قرار گرفته که با مقرنس های مزّین به نقوش معقلی پوشیده شده اند. فاصله این فیلپوش ها نیز با کاربندی زیبایی که بر آنها با خطوط کوفی بنایی کلمات اللّه و محمد نقش بسته، کار شده است.

محراب اصلی یا محراب واقع در گنبدخانه یا مقصوره یک دهانه مستطیل عمیقی بوده که از دو طرف آنها معبرهای تنگ و کوتاهی به دو سوی گنبد خانه راه می یابد. این محراب زیبا مزین به انواع کاشی معرق و کتیبه و آجر ضربی است و بر دو کاشی ستاره ای شکل منصوب در آن نام استادکار و تاریخ ساخت محراب (777 هجری) نقش بسته است.

در ضلع غربی و شرقی گنبدخانه دو شبستان یا تابستانه وجود دارد که غلام گردش هایی با طاق های متقاطع آنها را به مقصوره پیوند داده است. شبستان شرقی در سال 777 هجری به دستور شاه یحیی مظفری ساخته می شود و بوسیله یک غلام گردش با پنج دهانه تنگ که به سوی رواق شرقی باز می شود به گنبدخانه و ایوان متصل می گردد. این شبستان دارای محراب کم عمقی است که در رأس دارای مقرنس گچی بوده و کمی پایین تر از آن هشت قطعه قاب کاشی معرق به یک اندازه در کنار هم نصب شده است. یک کتیبه معرق نیز به ابعاد 108 × 58 سانتیمتر در پایین و در وسط محراب نصب است که بر آن جملات قرآنی و نقوش گل و گیاه با تکنیک کاشی معرق اجرا شده است.

شبستان غربی در قرن نهم توسط خواجه غیاث الدین عقیل ساخته شده ومشهور به شبستان غیاثیه است. از ویژگی های بارز این شبستان طاق های سراسری کوکبی و تویزه است که در اکثر بناهای تیموری شهر یزد دیده می شود. در ضلع شرقی این شبستان پنج اشکوبه دیده می شود که دارای نرده های گچی پوشیده از کاشی معرق هستند. محراب آن ساده و دارای مقرنس های گچی در نیم طاق آن است.

در ضلع جنوب غربی این فضا یکی از ورودی های مسجد واقع شده که با چهار پله به معبر باریکی متصل می گردد. این شبستان تابستانه دارای کف و ازاره آجری بوده و بدنه آن با اندود گچ پوشیده شده است و نور آن از نورگیرهای مشبک آجری که مابین تویزه ها قرار گرفته اند تعبیه می شود. همچنین مسجد دارای دو پایاب است که از یکی آب زارچ و از دیگری آب محمود آباد می گذشته ورود به این پایابها در ضلع شمالی و شرقی مسجد است.

گنبد زیبای مسجد از نوع دو پوسته، پیوسته بوده و بر آن نقش گل صابونکی معقلی با ظرافت اجرا شده است و بر ساقه آن کلمه «الملک للّه» به خط کوفی تکرار شده است.

دو مناره مسجد که ارتفاع تقریبی آنها از کف تا نوک آن 52 متر است دارای قطری در حدود 8 متر بوده و همانگونه که ذکر شد در دوره صفوی به بنا افزوده می گردد اما در سال 1313 فرو ریخته و دوباره تجدید بنا می گردد که یکی از مناره ها دارای پلکان دو طرفه است.

آشنایی با گچ کاری و ابزار زنی در ساختمان

آشنایی با گچ کاری و ابزار زنی در ساختمان

تاریخ : جمعه ٦ بهمن ۱۳٩۱ | ۱٢:٥٢ ‎ق.ظ | نویسنده : مهدی محمدی

 گچ بر کسی است که بتواند از عهده انجام کمکهای اولیه ، ترسیم و گچ بری طراح های ترسیمی ، کشوزنی ، قالبسازی ، دورسازی ، اندیلک سازی ، نصب طرح های پیش ساخته گچی ، مدیریت و سازماندهی گروههای کار و برآورد مصالح برآید .

 نمونه وظایف

 1. شناسایی اصول کاربرد ابزار و وسایل خط کشی و طراحی
2. شناسایی اصول خط کشی و ترسیم طرحهای هندسی
3. آشنایی با انواع طرحها،طرحهای گرد،طرحهای برجسته
4. شناسایی اصول پیاده کردن طرحهای ترسیمی
5. گچ بری طرحها در روی سقف
6. گچ بری طرحها روی سطح دیوار
7. شناسایی اصول ترسیم و گچ بری طرحهای مختلف
8. توانایی ترسیم و گچ بری طرحهای مختلف
9. شناسایی اصول ایمنی و حفاظت در ترسیم گچ بری طرحهای ترسیمی
10. آشنایی با زدن داربست
11. آشنایی با ابزار و وسایل خط کشی دیوار و سقف و طراحی،خط کش،پرگار
گونیا،ذغال چوب،دمبر در انواع (یک سر- دو سر- نوع ویژه)
12. آشنایی با محاسبه ابعاد اطلاق و سقف جهت طراحی
13. آشنایی با ترسیم طرحهای هندسی،مثلثی،لوزی،مربع،کثیرالاضلاع،دایره ترکیب چند طرح هندسی،طرحهای ترسیمی آماده
14. آشنایی با انواع حوادث ناشی از کار
15. توانایی پیشگیری از حوادث و رعایت نکات ایمنی
1۶. آشنایی با وسایل ایمنی و حفاظتی فردی در کارگاه
1۷. آشنایی با مقررات ایمنی و حفاظتی عمومی در کارگاه
۱۸. شناسایی اصول پیشگیری از حوادث و رعایت نکات ایمنی
۱۹. توانایی ترسیم و گچ بری طرحهای مختلف
 ۲۰.توانایی کشوزنی
 ۲۱. توانایی قالبسازی
۲۲. توانایی دورسازی
۲۳. توانایی اندیلک سازی (جاچراغی)
2۴. توانایی مدیریت و سازماندهی گروههای گچی کار و گچ بر و زمانبندی کار و برآورد مصالح 


ابزار و وسایل

1. داربست
2. طرحهای ترسیمی
3. پرگار
4. گونیا
5. خط کش
6. ذغال چوب
7. نوشت افزار
8. دمبر
9. گچ
10. استامبولی
11. سطل و آب
12. لباس کار
13. الک
14. ماله
15. کفش ایمنی

شرایط ارتقاء شغل

ارتقاء شغل یک گچ بر به کیفیت، تجربه و نوع گچ بری وی مرتبط می باشد و میزان حقوق و دستمزد وی به توافق کارفرما با وی تنظیم می گردد.

ویژگی های شخصیتی

در تقسیم بندی هایی که صورت گرفته گچ بر جزء رشته عمران گنجانده شده است. گچ بری یک هنر است وبا گچکاری فرق دارد.
کشو زنی، قالب سازی، دور سازی، جا چراغی زدن و نصب طرح های پیش ساخته گچی بسیار رواج دارد.
خلاقیت، اعمال سلیقه، سرعت عمل و رعایت ظریف کاری بسیار حائز اهمیت است. گچ کاری شغلی است که در کنار دقت سرعت را نیز می خواهد و در کنار این دو محصول زیبایی را به نمایش می گذارد.
فرد گچ کار باید اهل محاسبه و علاقمند به ترسیم طرح های هندسی و ترکیب آنها نیز باشد و صرفه جوئی در مصرف گچ را جدی بگیرد.

 کِشوزَنی

برای کشو زنی سه گونه ابزار مورد استفاده قرار می گیرد که عبارت اند از :

الف- ابزاری که بر لبه ی جاسازی می خورد.

ب- ابزاری که فقط بر سطح کار می خورد و تکیه بر شِمشه دارد .

ج- ابزاری که سطح کار می خورد و در گوشه ی آن سوراخی تَعبیه گردیده که بوسیله ی ریسمانی به یک میخ متصل است.

بعد از خط اندازی زیر کار،معمولاً مراحل:گچ اندازی وکُشته کِشی با اَبزار وپنبه آب ،صورت می گیرد . برای اَبزار زنی از گچ خوش مایه که باید سفت تر از گچ گُل و و برگ سازی باشد، استفاده می شود .

وسایل ابزارزَنی

در کشوزنی از ابزارهای مختلفی به شرح زیر استفاده می شود :

1- برجسته کاری

2- کنده کاری و حکاکی

3- حاشیه پخ

4- کنج

5- کاو مسطح

6-تاج

7- ابزار نیم گرد

8-ابزار ربع گرد

9- ابزار محدّب دارای مقطع مربع دایره

10-قاب- کاو

عمل کشوزَنی

ابتدا از زاویه ی بین دیوار وسقف به مرکز کنج و با شعاع 15سانتی متر، دور تادور را با پرگار و یا باریسمان آغشته شده به رنگ علامت می زنیم و بعد شمشه ای به ضخامت 25 میلی متر را در سقف برابر با خط ریسمان می کوبیم . پس از علامت گذاری، محل ابزار زدن باید زخمی شود و به محل کار تعدادی میخ می کوبیم . پس از آماده شدن گچ، داخل شمشه را گچ اندازی می کنیم. بعد از سفت شدن، شمشه را به آرامی ضربه زده و از گچ جدا می کنیم. این عمل را دور تا دور سقف ادامه می دهیم. به این کار جاسازی می گویند .

کِشو، ابزاری اصلی در ابزار زنی است که ممکن است چوبی ،فلزی و یا از جنس pvc باشد.

این کشو در طرح ها و گونه های مختلف می تواند باشد. ابزار گچی را می توان در هر جا ومکانی استفاده کرد. روی دیوار،سقف ،کُنج ها ، سطح های ممتد و کشیده و...

ابزار زنی سطحی ترین فعالیت درشاخه ی گچبری است که گچبر مبتدی برا ی شروع کار ابتدا ابزار زن می شود .

اَندِلیک سازی (جاچراغی)

در واقع در سقف ها، پوشش به صورت کاذب می باشد که به فُرم ها و نوع های مختلف جهت زیباسازی درسقف هاازآن استفاده می گردد. سقف کاذب، سقفی است که به اسکلت ساختمان متصل بوده و بار آن به سازه ی اصلی ساختمان وارد می شود. در اندلیک سازی بین سقف اصلی و قسمت زیرین سازه ی اصلی، فضای خالی به وجود می آید که اندلیک ها می تواند صاف با ارتفاع محدود و یا به شکل های مختلف ساخته شوند .در این نوع سقف کاذب می توان از مصالح سبک استفاده نمود و قاب بندی آن به نحومناسبی به اسکلت بندی ساختمان متصل شود تا ضربه و تکان های ناشی از زلزله به آن ها، موجب خرابی دیوارهای مجاور نگردد .

اِسلیمی

اسلیمی ها اصولاً باز آفریننده ی فرآیندهای کیهانی آفریدگار از طریق طبیعت اند. همچنان که نواخت، بنایاد طبیعت است، اسلیمی ها نیز معنای نواخت را دارند. هر اسلیمی، بازنمای متحرکی است که تکرار منتظم ویژگی ها، عنصر و پدیده ها بر آن دلالت می کنند که ازاین رو داری تناوب است .

این نواخت حکایت از زمان دارد. زمان براین معنی که نقش مایه ها با توالی زمانی همچون موج ها یا ترکیبی از سیلان و چرخش پا پیش می نهند. نقش مایه ها نه چنانند که به سادگی چون رده های موسیقی در زمان، یک به یک دنبال هم آیند، بلکه انتظامی معیّن را نمایشگر اند که بر حسب ساختار و تأثیرشان نواخت می پذیرد و در ترکیباتی فضایی مجتمع می گردد. اسلیمی کل سطح را پر نمی کند بلکه عملاًچون صُوَریست در فضا که بر جسته وار بر پس زمینه ی انفعالی قرار گرفته باشد . پس زمینه های فضایی، همچون مکمل این صور و رنگهایشان اغلب نماینده ی مفهوم وطرح تداوم فضایی مثبت اند که بنا برآن تناوب و یا وقفه ، اهمیتی در حد نقش مایه می یابد . این نقش مایه ها موجّه الگوهای مدوّر بی پایان اند. همانند دوایری ازآب بر پهنه ی حوض که در دامنه های واحد و متعدد گسترش می یابند.

منشأ عناصر اصلی شان را می توان در نقش نمادهای مذهبی ایران باستان که پنجه – برگ – شکوفه های اسلیمی و صُوَر ابرهایی که از چین آمده از آن جمله اند.

آشنایی با کاروانسراهای ایران

آشنایی با کاروانسراهای ایران

---

کاروانسرا محل یا بنایی است که کاروان را در خود جای می‌دهد. پلان کاروانسراها معمولاً مربع یا مستطیل شکل است، با یک ورودی برجسته عظیم و بلند، و بدون نقش، با دیوارهایی که گاهی اوقات بادگیرهایی در انتهای آن تعبیه شده است.

تحول و گسترش کاروانسراهای ایران در ادوار مختلف بستگی به وضعیت اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و ... داشته است.

اساس معماری کاروانسراهای ایران، مانند سایر بناها، تابع شیوه، سنت و سبک رایج زمان بوده است.

با این ترتیب می‌توان پنداشت که کاروانسراهای پیش از اسلام نیز تابع شیوه معماری زمان بوده و معماری خاصی نداشته است.

شیوه معماری، محل و منطقه، مصالح ساختمانی و موقعیت جغرافیائی نقش موثری در ایجاد اینگونه بناها داشته است.

در کاروانسراها اتاق‌های مسافران معمولا پیرامون حیاط ساخته می‌شده و پشت آنها اصطبل قرار داشته که درب ورودی اصطبل‌ها در چهار گوشه داخلی بنا قرار داشته و گاهی در ایوان ورودی حیاط باز می‌شده است.

در دوره صفوی طرح معماری کاروانسراها متنوع شد و علاوه بر کاروانسراهای چهار ایوانی نوع کوهستانی، مدور، هشت ضلعی و کویری بر طبق موقعیت جغرافیائی و مکانی احداث شد.

در دوره‌های زندیه، افشاریه و قاجاریه احداث کاروانسراها به شیوه گذشته ادامه پیدا کرد.

از نظر طرح و نقشه کاروانسراهای دوره یاد شده عموما از نوع چهار ایوانی بوده و از لحاظ مصالح ساختمانی نیز بر خلاف دوره متقدم که از آجر و سنگ بوده اغلب از خشت استفاده شده است.

آثاری که از کاروانسراهای کهن بدست آمده نشان می‌دهد که اتاق‌هائی برای نگهبانان، کاروانسرادار یا مامورین ساخته می‌شده است. ولی کاروانسراهای تجارتی داخل شهرها عموما دوطبقه بودند.

در دو طرف دروازه ورودی داخل کاروانسرا نیز معمولا اتاق‌هائی برای پاسداران و کاروانسرادارساخته می شده است.

معمولا هر کاروانسرا دارای چاه آب و آب انباری است که گاهی در وسط کاروانسرا در زمانی خارج از محوطه جهت تامین آب مورد نیاز مسافران ساخته شده است.

در بسیاری از کاروانسراها بخصوص از دوره صفویه به بعد بخاری دیواری یا مکانی برای بر افروختن آتش تعبیه شده است. محل بخاری‌های دیواری یا در اتاق‌ها ساخته می‌شده یا در محل‌های سر پوشیده.

در کاروانسراهای نوع کوهستانی اهمیت بخاری به حدی بوده که محل وسیعی را برای قرار دادن آتش و بخاری انتخاب می‌کرده‎اند.

مصالح ساختمانی اصلی بنای کاروانسراها در ایران از سنگ و آجر بوده است، در بعضی موارد سنگ ها کاملاً استادانه تراش داده می‌شده و در برخی اوقات از قطعات کوچک سنگ‌های نتراشیده استفاده می‌کردند.

بام‌ها اکثراً مسطح و با شیب کم ساخته می‌شدند و در قسمت‌هائی که اتاق‌های بزرگ دارند سقف‌ها شکل قوسی دارند.

آب باران بوسیله ناودان‌هائی که در روی دیوار خارجی کاروانسرا ساخته می‎شد به بیرون از کاروانسرا هدایت می‌شد.

در دوره اسلامی، معماری کاروانسراهـا از دیدگاه سبک و تنوع نقشه‌ها به اوج شکوفائـی رسید و در مسیر شهرها و روستا ومعابر کوهستانی و نـواحی کویری، کاروانسرا و رباط‌های برونشهـری و در مراکز اقتصادی و راسته بازارها، با ویژگی‌های متفاوت کاربری احداث شدند.

نمـونـه‌های بسیار زیبـا وجالب تـوجه از معماری این گونه بـناها [در جست‌و‌جوی کاروانسرا] که در سرزمین پـهناور إیـران از کرانه‌های رود ارس تـا سـواحل خلیج فارس بـه یـادگـار مـانـده، مـعـرف ذوق هنـری و مـهارت مـعـمـاران، بنـایـان واستادکارانی است که در ادوار مختـلف و با توجه به نیازهای گونـاگون، باعلاقه فـراوان در طریق تحول، تکامل، زیبـائی و گسترش کاروانسراها به جان کوشیدند.

.

انواع کاروانسرا:

کاروانسراها به طور کلی به دو دستهٔ اصلی تقسیم می‌شوند:

* کاروانسراهای درون شهری
* کاروانسراهای برون شهری

کاروانسراهای ایران را می‌توان به گروه‌های زیر تقسیم بندی کرد:

* کاروانسراهای کاملاً پوشیده منطقه کوهستانی
* کاروانسراهای کرانه‌های پست خلیج فارس
* کاروانسراهای حیاط دار مناطق مرکزی ایران

کاروانسراهای حیاط دار به انواع مختلف تقسیم بندی می‌شوند:

* کاروانسراهای مدور
* کاروانسراهای چند ضلعی حیاط دار
* کاروانسراهای دو ایوانی
* کاروانسراها با تالار ستون دار
* کاروانسراهای چهار ایوانی
* کاروانسراها با طرح متفرقه

معماری کاروانسراها
از بررسی کارواسراهای سراسر ایران چنین بر می آید که اساس معماری کاروانسراهای ایران ، مانند سایر بناها ، تابع شیوه ، سنت و سبک رایج زمان بوده است . با این ترتیب می توان پنداشت که کاروانسراهای پیش از اسلام نیز تابع شیوه معماری زمان بوده و معماری خاصی نداشته است .

ولی ذکر این نکته ضروری است که شیوه معماری ، محل و منطقه ، مصالح ساختمانی و موقعیت جغرافیائی نقش موثری در ایجاد اینگونه بناها داشته است شیوه ساختمان و معماری کاروانسراها از روزگار کهن تا به امروز دگرگونی بسیار نیافته و معمولا سبک بنای آنها همان ایجاد باره بند ها و اطاقهایی است.که پیرامون حیاط محصور،ساخته‎می‎شده‎است.ولی‎درطرح‎و خصوصیات هر کدام ویژگی هائی بچشم می خورد . چنانکه انواع ساباط ساده تا کاروانسراهای بزرگ با طرحهای جالب معماری است که در گوشه و گاهی در میان اضلاع دیواره های آن برجهانی قرار گرفته بطوریکه دروازه میان دو برج یا شبه ستون جای دارد و دارای سر دری است که گاهی بر فراز آن ساختمان دو طبقه ای ساخته اند . در کاروانسراها اطاق های مسافران معمولا پیرامون حیاط ساخته میشده و پشت آنها اصطبل قرار داشته که درب ورودی اصطبل ها در چهار گوشه داخلی بنا قرار داشته و گاهی در ایوان ورودی حیاط باز می شده است.

اقلیم سرد وکوهستانی و اقلیم معتدل و مرطوب

فرم بنا

برودت بسیار زیاد هوا در بخش عمده ای از سال ، در نواحی سرد و کو هستانی باعث شده است تا حداکثر استفاده از تابش آفتاب ، بهره گیری از نوسان روزانه دما ، حفظ حرارتی و جلو گیری از باد سرد زمستانی در فضاهای مسکونی امری ضروری گردد . لذا فرم بنا در جهت مقابله با سرمای شدید طراحی و اجرا می شود . در ادامه ، به توضیح خصوصیات کلی فرم بنا در این اقلیم خواهیم پرداخت .

1. ساختمان های درون گرا با حیاط مرکزی

بناهای سنتی در اقلیم سرد مانند نواحی مرکزی فلات ایران دارای حیاط مرکزی بوده و سایر قسمت ها دورتادور این حیاط چیده می شوند . اتاق های واقع در سمت شمال حیاط بزرگتر از سایر قسمت ها و تالار یا اتاق اصلی نشیمن خانه نیز در این سمت حیاط واقع شده است تا از تابش مستقیم و حرارت آفتاب در فصل سرد زمستان استفاده کنند . جبهه جنوبی ساختمان به دلیل کوتاه و معتدل بودن فصل تابستان کمتر به کار گرفته می شود . لذا اتاق های جنوبی و اتاق های شرقی و غربی – در صورت وجود – به عنوان انباری یا فضاهای خدماتی همچون اتاق خدمه یا سرویس های بهداشتی کاربرد دارند .

برخلاف مناطق معتدل و مرطوب سواحل جنوبی دریای خزر ، خانه های این مناطق ، اغلب دارای زیر زمینی با سقف کوتاه در پائین زمستان نشین هستند که به علت خنکی هوای آن ، در تابستان برای سکونت و آسایش ساکنان خانه به کار می رود .

2. استفاده از ایوان و حیاط کوچک در بنا

از آنجایی که در بیشتر روزهای سال در مناطق کوهستانی سرد ویا بسیار سرد است اکثر فعالیت های روزمره در اتاق ها انجام می پذیرد . لذا ابعاد حیاط ها در این مناطق قدری کوچکتر از نواحی فلات مرکزی ایران است .

ساختمان ها در این اقلیم دارای ایوان اند ولی عمق آنها نسبت به ایوان های مناطق جنوبی کشور به مراتب کمتر می باشد و همانند ایوان های منطقه خزر ، کاربرد نشیمن ندارند و صرفا جهت حفظ ورودی ها ی بنا از برف و باران استفاده می شوند .

نکته دیگر پائین بودن کف حیاط بناهای اقلیم سرد به اندازه 1 تا 1.5 متر از سطح پیاده روهااست تا بتوان آب جاری در نهر ها و جویها را بر باغچه حیاط یا آب انبار واقع در زیر زمین سوار نمود و از سوی دیگر ، زمین مانند عایق حرارتی اطراف بنا را احاطه کرده ، مانع از تبادل حرارتی بین بنا و محیط پیرامون آن و باعث حفظ حرارت درون ساختمان می شود .

3. پلان ، فرم بنا و نحوه قرار گیری آن

در حوزه اقلیمی سرد و کوهستانی ، بناها دارای پلان و بافت متراکم می باشند . فرم بنا باید به گونه ای باشد که سطح تماس آن را با سرمای خارج کمتر نماید تا حرارت کمتری از درون به بیرون انتقال یابد . لذا از احجامی نظیر مکعب یا مکعب مستطیل استفاده می نمایند تا نسبت سطح خارجی بنا به حجم داخلی آن کاهش یابد و آن را در حداقل ممکن نگه دارد .

ساختمان ها بین 20 درجه به طرف غرب و 45 درجه به سمت شرق و در سایه باد یکدیگر و خارج از سایه آفتاب هم ، در محور شمالی – جنوبی مستقر می شوند .

4. اتاق های کوچک با ارتفاع کم

در نواحی سرد و برفی ، باید از ایجاد اتاق ها و فضاهای بزرگ داخل بنا اجتناب نمود چرا که با افزایش سطح تماس آنها با فضای سرد بیرونی ، گرم کردن این فضای وسیع مشکل خواهد بود .

بنابراین در این مناطق سقف اتاق ها را پائین تر از اتاق های مشابه در سایر حوزه های اقلیمی در نظر می گیرند تا حجم اتاق کاهش یابد و سطح خارجی نسبت به حجم بنا حداقل گردد . ارتفاع کم سقف در تالار ها و اتاق های مهم و طاق راسته ها و حجره های بازارهای این مناطق نیز مشهور است .

5. بازشوهای کوچک

در این مناطق برای جلو گیری از تبادل حرارتی بین داخل و خارج بنا از بازشوهای کوچک و به تعداد کم استفاده می کنند . در صورت بزرگ بودن پنجره ها ، استفاده از سایبان الزامی است . بازشوها در ضلع جنوبی برای استفاده هر چه بیشتر از تابش آفتاب ، بزرگتر و کشیده تر انتخاب می شوند . همچنین از استقرار بازشوها در جهت بادهای سرد باید اجتناب نمود . پنجره های دو جداره نیز برای رساندن تبادل حرارتی به حداقل ممکن مناسب ترند . در ضمن به منظور جلوگیری از ایجاد سوز در داخل و خروج حرارت داخلی به خارج ساختمان ، میزان تعویض هوای هوای داخل وتهویه طبیعی را باید به حداقل ممکن رساند .

در مقایسه با اقلیم گرم و خشک ابعاد بازشوها در این حوزه اقلیمی برای استفاده از انرژی حرارتی حاصل از تابش آفتاب افزایش یافته است .

6. دیوارهای نسبتا قطور

قطر زیاد دیوارها نیز به نوبه خود از تبادل حرارتی بین فضای داخلی بنا و محیط بیرونی ساختمان جلوگیری می کند . معیارهای معماری اقلیم سرد و کوهستانی و گرم و خشک تقریبا مشابه است و تنها تفاوت آنها در منابع حرارت دهنده می باشد که در اقلیم گرم و خشک این منبع از سمت بیرونی بنا و در اقلیم سرد از سمت داخل فضا می باشد . لذا باید در این اقلیم به کمک مصالح بنایی قطر دیوارها را زیاد نمود تا این جداره بتواند به عنوان منبع ذخیره حرارت داخل بنا عمل نماید .

دیوارهای قطور ، گرما و حرارت تابش آفتاب روزانه را در طول شب حفظ و به تعدیل دمای داخل ساختمان کمک می نماید . در معماری بومی این مناطق تا حد ممکن تلاش می شود تا به شکل طبیعی یا یا با استفاده از بخاری و گرمای ناشی از حضور افراد ، پخت وپز یا حضور حیوانات ، بنا را گرم نمود .

7. بام های مسطح

ابن یه سنتی در کوهپایه های شمالی سلسله کوههای البرز دارای بام های شیب دار و در مناطق کوهستانی غالبا مسطح هستند .

بام های شیب دار در صورت مناسب بودن پوشش آن به مراتب از بام های مسطح بهترند چرا که آب باران را به سهولت از روی بام دور می کنند . ولی در صورت کاهگلی بودن پوشش بام ، قدرت آن در برابر رطوبت و باران و به ویژه برف بسیار تضعیف خواهد شد . چرا که آب ناشی از ذوب تدریجی برف وارد سقف کاهگل می گردد و بنا مرطوب و نم دار می گردد . به همین دلیل به محض بارش برف ، آن را از روی چنین بامی پارو می کنند و با غلتکی سنگی و کوچک ، بام را دوباره غلتک می کشند تا پوشش کاهگلی آن مجددا متراکم و سوراخ های ایجاد شده در اثر نفوذ آب مسدود گردند .

انتخاب بام های مسطح در اقلیم سرد مشکلی ایجاد نمی نماید چرا که با نگهداری برف بر روی بام ازآن به عنوان عایق حرارتی در مقابل سرمای زیاد هوای خارج که چندین درجه کمتر از درجه حرارت برف است استفاده می شود و همچنین فضای زیر اسکلت خرپا که کاربرد انباری دارد ، عایق مناسبی بین فضای داخل و خارج بنا خواهد بود . لذا دو جداره بودن سقف بنا در این اقلیم برای حفظ گرمای بنا حائز اهمیت است .

نوع مصالح

مصالح مورد استفاده در ابنیه سنتی در مناطق سرد و کوهستانی مانند سایر حوزه های اقلیمی از مصالح موجود در آن اقلیم است. این مصالح باید از ظرفیت و مقاومت حرارتی خوبی برخوردار باشند تا گرمای بنا را در فضای داخلی آن حفظ نماید .

لذا بدنه این ابنیه از سنگ ( یا چوب ، ملات کاهگل ، خشت و آجر ) و پوشش سقف و بام از تیر های چوبی و کاهگل می باشد . از سنگ و مصالح مقاوم و سنگین برای برای پی سازی بنا استفاده می کنند و در برخی نقاط ، کرسی چینی با مصالح سنگین جهت جلو گیری از رطوبت به کار می رود ، هر چند ابنیه این مناطق ، به طور کلی ، بر روی زمین بنا می شوند .

آشنایی با کانی‌ها و سنگ‌ها و کاربرد آنها :

آشنایی با کانی‌ها و سنگ‌ها و کاربرد آنها :

سنگ

سنگ به موادی از پوسته زمین گفته می‌شود که از ترکیب یک یا چند نوع کانی با یکدیگر تشکیل می‌شوند.

معرفی کانی‌ها

هر کانی متشکل از یک یا چند نوع عنصر است که در طبیعت بهم پیوسته و جامدی متبلور و غیرآلی را به وجود آورده‌اند. به طور کلی می‌توان گفت که هر کانی باید دو ویژگی داشته باشد : « جامد » باشد و « طبیعی ». هر کانی دارای ساختار درونی مشخص است که در آن اتم ها به نسبت‌های معینی وجود دارند و طبق الگوی هندسی منظمی در کنار هم قرار گرفته‌اند. این نظم اتمی یکی از بارزترین خصوصیت کانی‌ها محسوب می‌شود و در تمام قسمت‌های آنها به طور یکنواخت وجود دارد و اگر تبلور در شرایط ایده آل صورت گرفته باشد ، حاصل آن پدیدار شدن سطوح بلورین کامل خواهد بود. حال اگر چند کانی - از یک نوع یا از انواع مختلف - با هم ترکیب شوند ، همانگونه که گفته شد سنگ به وجود می‌آید.

شناسایی کانی‌ها به کمک خواص فیزیکی

 هر کانی علاوه بر داشتن ساختار درونی معین ، از ترکیب شیمایی مشخص برخوردار است ، که فقط در محدوده معینی تغییر می‌کند؛ بنابراین هر کانی دارای خواص فیزیکی ویژه‌ای است. بیشتر خواص فیزیکی به نحو بارزی ثابت هستند. ساختمان بلورین کانی قابل جانشین شدن توسط اتمهای اصلی هستند و از این نظر به آجرهایی از جنس‌های مختلف می‌ماند که اندازه‌های تقریبا نزدیک هم دارند. بنابراین می‌توانند بدون تغییر شکل خارجی دیـــوار ، در جــای همدیگــر قرار گیــرند؛ به ایــــن جانشینــی « محلول جامد » یا « ایزومورفیسم » می‌گویند. کانی در این حالت درای ساختمان بلورین ثابت اما ترکیبی است ، که در محدوده معینی تغییر می‌کند و بعضی از خواص آن قابل تغییر است.

مهمترین خواص فیزیکی و روشهای شناسایی کانیها :

 1- شکل بلور

  ۲- سختی

  ۳- رنگ کانی

 ۴- رنگ شعله

۵- واکنش پذیری

۶- جلای مرواریدی

۷- زاویه شکستگی کانی

چند نوع کانی

  کوارتز : یکی از فراوانترین کانی‌های پوسته زمین است ، که جزء اصلی بسیاری از انواع سنگ‌ها (آذرین ، رسوبی ، و دگرگونی) می‌باشد. خوشه‌ی بلورهای کوارتز معمولا به صورت گروه‌هایی از منشورهای باریک شش وجهی - با نوک هرمی - تشکیل می‌دهند. کوارتز یک کانی تقریبا بی‌رنگ و شفاف است.

  فلنیت : یک سنگ آتش زنه و به رنگ صدفی است.

  آگات : نوعی کالسدونی است ، که به علت تناوب رسوب‌گذاری لایه‌های رنگی وجود دارد.

  فلدسپات‌ها :  سیلیکات‌هایی از پتاسیم و سدیم و کلسیم بوده و از نظر خواص فیزیکی و شکل ظاهری بسیار شبیه هم هستند. فلدسپات‌ها را به دو زیر گروه پلاژیوکلاز (فلدسپات‌های منیزیم دار) و ارتوکلاز (فلدسپات‌های پتاسیم دار) تقسیم می‌کنند. رنگ پلاژیوکلازها سفید تا خاکستری کمرنگ و رنگ ارتوکلازها کرم روشن تا صورتی است. بیوتیت‌ها : یکی از انواع میکاها هستند که دارای رخ کامل و جلای مرواریدی شیشه‌ای هستند. همچنین ورقه‌های جدا شده ، دارای قابلیت انعطاف هستند و رفتاری لاستیکی دارند. این نوع کانی‌ها سختی کمی دارند.

  تالک : یک کانی ثانویه است؛ بدین معنی که در نتیجه دگرسانی کانی‌های سیلیکانی منیزیم دار (مثل اولیوین و پیروکسن و آمفیبول) تشکیل می‌شود.

تفاوت سنگ با خاک

در علم زمین شناسی ، سنگ به موادی از پوسته‌ی زمین اطلاق می‌شود که از ترکیب یک یا چند نوع کانی ، درست شده است ؛ اما خاک توده‌ای از ذرات با دانه‌های منفصل یا دارای پیوند سست است که بر اثر هوازدگی سنگ‌ها برجای مانده است. البته در مهندسی و کارهای ساختمانی « قابلیت حفاری مصالح زمین شناسی » به عنوان شاخصی در طبقه‌بندی این گونه مواد به دو گروه سنگ و خاک مورد استفاده قرار می‌گیرد.

منشأ شکل گیری سنگ‌ها و خرده سنگ‌ها

دو فرایند کوه زایی و کوه سایی در زمین ، موجب پدید آمدن محصولات سنگی می‌شود.

* عوامل کوه زایی

فشارهای مواد مذاب درون زمین را ، که به پوسته‌ی جامد وارد می‌شود ، می‌توان عامل فرآیند کوه‌زایی و خشکی زایی نامید.

* عوامل کوه سایی یا هوازدگی

 هر فرآیندی را که باعث خرد شدن و تغییر شکل مواد سخت سطح زمین (سنگها) شود ، هوازدگی یا کوه‌سایی می‌نامند. عوامل فرسایش یا هوازدگی به دو گروه فیزیکی و شیمیایی تقسیم می‌شوند :

۱- هوازدگی شیمیایی

 محصول هیدراتاسیون ، انحلال ، اکسیداسیون و یا عکس‌العمل آب‌های اسیدی با املاح تشکیل‌دهنده سنگ‌ها است. در این نوع هوازدگی ترکیب شیمیایی سنگ‌ها عوض خواهد شد.

2هوازدگی فیزیکی

در این نوع هوازدگی ، سنگ‌ها خرد شده و تغییر شکل می‌دهند ، اما ترکیب شیمیایی آنها بدون تغییر باقی می‌ماند. این پدیده در اثر عواملی چون انجماد آب در داخل درزو شکاف سنگ‌ها ، تغییرات دمای شبانه روزی و در نتیجه انبساط و انقباض سنگ ، نیروی جاذبه زمین ، رشد ریشه گیاهان در داخل سنگ‌ها ، باد ، جریان آب ، عمل حفاری جانوران خاک زی و حتی فعالیت‌های انسان در زمینه صنعت و بهره‌برداری از منابع زیرزمینی ایجاد می‌شود.

طبقه‌بندی سنگ‌ها از نظر ترکیب شیمیایی

چون کانیهای تشکیل دهنده سنگ‌ها متنوع هستند ، بسته به میزان وجود بعضی دیگر از ترکیبات شیمیایی که در آنها است ، سنگ‌ها را به چهار دسته تقسیم می‌کنند :

 ۱- کربنات‌ها

۲- سولفات‌ها

 ۳- اکسیدها

  ۴- سیلیکات‌ها

طبقه‌بندی سنگ‌ها از نظر نحوهٔ تشکیل

سنگ‌ها از نظر نحوه تشکیل به سه گروه زیر تقسیم می‌شوند :

 ۱- سنگ‌های آذرین

 ۲- سنگ‌های رسوبی

 ۳- سنگ‌های دگرگون‌شده

سنگ‌های آذرین

به آن دسته از سنگهایی که مستقیما در اثر سرد شدن ماگما (مواد مذاب درون زمین که از ذوب سنگها حاصل شده است) به وجود می‌آیند ، سنگ آذرین می‌گویند. مواد مذاب گاهی به سطح زمین راه پیدا کرده و در روی زمین سرد می‌شوند (آذرین بیرونی) ، اما گاهی نمی‌توانند به سطح زمین برسند و در درون زمین سرد می‌شوند (آذرین درونی). سنگ‌های آذرین از بلورهای ریز یا درشت تشکیل شده‌اند. گرانیت ، گابرو و بازالت نمونه‌هایی از سنگ آذرین هستند.

سنگ‌های رسوبی

بعضی از سنگ‌ها بر اثر ته نشین شدن مواد داخل آب به وجود می‌آیند. رودها مقدار زیادی مواد را با خود به دریاها و دریاچه‌ها می‌برند. این مواد به دلیل سنگینی به ته دریا می‌روند. روی هم قرار می‌گیرند و پس از سخت شدن سنگ‌هایی را به وجود می‌آورند که به آنها سنگ‌های رسوبی گفته می‌شود. سنگ‌های رسوبی لایه لایه هستند ، که رنگ یا جنس هر لایه با لایه‌ی دیگر متفاوت است. سنگ‌های رسوبی در کوه‌های البرز و زاگرس به فراوانی یافت می‌شوند. ماسه‌سنگ ، سنگ نمک (هالیت) ، سنگ گچ (ژیپس) و سنگ‌های آهکی نمونه‌هایی از سنگ‌های رسوبی هستند.

سنگ‌های دگرگون شده

 اگر سنگ‌های آذرین و رسوبی مدت زمان زیادی در اعماق زمین بمانند ، بدون آنکه ذوب شده یا خرد شوند ، در اثر فشار و گرمای زیادی که بر آنها وارد می‌شود ، تغییر پیدا می‌کنند. این سنگ‌ها مانند آجر پخته شده و شکل قبلی خود را از دست می‌دهند؛ به همین دلیل به آنها سنگ‌های دگرگونی یا دگرگون شده می‌گویند. (مانند سنگ مرمر ، گنیس ، کوارتزیت و الماس)

کاربرد سنگها و کانی‌ها

 سنگها و کانی‌ها در گذشته جهت ساختن وسایل زندگی ، خانه و جان پناه ، و سپس برای استخراج فلز و بعدها برای به دست آوردن زیورآلات مورد استفاده‌ی آدمی قرار گرفته‌اند. امروزه کاربرد سنگها و کانیها آنقدر متنوع شده است که کمتر فعالیت انسانی را می‌توان یافت که ارتباط مستقیم یا غیرمستقیمی با آنها نداشته باشد.به طور کلی ، سنگها و کانی‌ها در تأمین انرژی (تولید نفت و زغال‌سنگ) ، مواد اولیه صنایع ، پزشکی و جواهرسازی کاربردهای فراوانی دارند.

انواع سنگ‌های ساختمانی

سنگ تراورتن موج دار

این سنگ‌ها در دسته‌های گوناگون و متنوعی نامگذاری می‌شوند ، که بعضا نام معدن سنگ به عنوان اسم آن استفاده می‌شود. رایج ترین سنگ‌های ساختمانی عبارتند از :

 ۱- گرانیت

 ۲- ماسه سنگ‌ها

۳- سنگ‌های آهکی

 ۴- کوارتزیت

 ۵- سنگ‌های رسی

 ۶- تراورتن

مشخصات کلی انتخاب سنگ برای مصارف ساختمانی

سنگ‌های مورد استفاده در کارهای ساختمانی باید دارای مشخصات زیر باشند :

 ۱- بافت سنگ باید ساختمانی سالم داشته باشد؛ یعنی بدون شیار ، ترک و رگه‌های سست باشد (یا به عبارتی کرمو نباشد).

۲- بدون هر گونه خلل و فرج باشد.

 ۳- پوسیدگی نداشته باشد.

 ۴- یکدست ، یکنواخت و همگن باشد.

 ۵- سنگ ساختمانی نباید آب زیاد جذب کند؛ بنابراین نباید :

     الف- در آب متلاشی یا حل شود.

    ب- تمام یا قسمتی از آن ، بیش از ۸ درصد وزن خود ، آب بمکد.

 ۶- سنگ ساختمانی نباید آلوده به مواد طبیعی و مصنوعی باشد.

۷- سنگ باید شرایط فیزیکی و شیمیایی محیط را تحمل کند؛ لذا باید :

   الف- در برابر باد ، یخبندان ، تغییرات دما و کلیه عوامل فرسایش مقاومت کند.

   ب- در برابر محیطهای اسیدی و قلیایی و همچنین عمل آبکافت و اکسیداسیون مقاومت کند

  ۸- مقاومت فشاری برای قطعات باربر نباید کمتر از ۱۵۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع باشد.

  ۹- در مقابل سایش مقاوم باشد.

طبقه‌بندی سنگ‌های طبیعی بر اساس BS812

 - گروه بازالت : آندزیت ، بازالت ، پرفیریت‌های قلیایی ، دولومیت‌ها ، اپیدیوریت و لامپروفیر

- گروه فلینت : چرت و فلینت

- گروه گابرو : دیوریت قلیایی ، گنیس قلیایی ، گابرو ، هورن بلند ، نوریت ، پریدوتیت ، پیکریت و سرپانتینت

  - گروه گرانیت : گنیس (گنایس) ، گرانیت ، گرانودیوریت ، پگناتیت ، کوارتز-دیوریت و سینیت

  - گروه سنگ‌های ماسه‌ای و آذرین : آرکوز ، گریویک ، ماسه‌سنگ و توف

  - گروه هورن فل : همه سنگ‌های ناشی از دگرگونی غیر از مرمر

 - گروه سنگ آهک : دولومیت ، سنگ آهک و مرمر

- گروه شیست‌ها : فیلیت ، شیست و اسلیت

- گروه پروفیری : آپلیت ، داسیت ، فلسیت ، گرانوفیر ، گراتوفیر ، ریولیت ، کوارتز-پروفیـریت ، پروفیـری ، میکرو گرانیت و تراشیت

- گروه کوارتزیت : گانیستر ، ماسه‌سنگ‌های کوارتزیتی و کوارتزیت دوباره بلوری شده

فساد در سنگ

عامل اصلی فساد در سنگ‌ها اثر نمک‌های محلول بر آنها می‌باشد. آلودگی محیط ، یخبندان و پوسیدگی در قطعات فلزی و وجود رگه‌های ضعیف و همچنین عملیات اجرایی ضعیف نیز موجب تخریب سنگ‌ها می‌شود.

۱- اثر نمک‌های محلول :

چنانچه رطوبتی همراه خود نمک‌های محلول دار ، از سطح سنگ تبخیر شود ، مقداری نمک در سطح آن به صورت شوره و لایه‌ای هم در خلل و فرج سنگ باقی می‌گذارد. تداوم دور رطوبت - تبخیر موجب افزایش حجم بلورها و پوسته شدن سطح سنگ می‌گردد. لذا سنگ‌هایی که متخلخل‌ترند در برابر نمک‌های محلول حساس‌ترند.

۲- آلودگی محیط :

- سنگ‌های دارای کانی کربنات کلسیم ، به خصوص در برابر محیط‌های اسیدی ، حساس هستند. اکسید گوگرد در محیط مرطوب و اکسیژن موجود در هوا تولید اسید سولفوریک می‌کند ، که بر سنگ‌های آهکی اثر می‌گذارد و تولید سولفات کلسیم می‌نماید. سنگ‌های آهکی و ماسه‌سنگ‌های آهکی در این مورد حساس‌ترند.

- در مورد سنگ‌های آهکی ، سولفات کلسیم حاصل شده در سطح ، به وسیله آب شسته می‌شود. ولی در سطوحی که قابل شستشو نیستند ، سطح به وسیله دوده سیاه شده و مبدل به پوسته‌های سخت و برآمدگی‌هایی می‌شود که گرد آهکی در اطراف آن وجود دارد.

- در انواع سنگ‌های آهکی منیزیم دار ، ایجاد سولفات منیزیم ، روند فساد را تسریع می‌کند.

 - در ماسه‌سنگ‌ها خلل و فرج توسط گچ (سولفات کلسیم ) پر می‌شوند و پوسته‌های سخت ایجاد شده ، اغلب به علت تفاوت انبساط حرارتی فرو می‌ریزند. ماسه‌سنگ‌های سیلیسی گرچه مستقیما بر اثر تهاجم اسیدهای موجود در هوا آسیب نمی‌بینند ، ولی سنگ گچ تولید شده توسط سنگ آهک موجب خرابی در آنها می‌شود.

- مرمر که اساسا کربنات کلسیم است مورد هجوم اسیدهای موجود در هوا قرار می‌گیرد و سطح صیقلی آن در مرور زمان زبر می‌شود ، ولی به علت بافت متراکم و چگال آن کمتر تحت تاثیر عمل تبلور قرار می‌گیرد.

۳- اثر یخبندان :

تخریب بر اثر یخبندان در قسمت‌هایی از ساختمان نظیر محل درپوش‌ها ، سایبان‌ها ، کرسی بنا و کف پنجره‌ها بیشتر دیده می‌شود. عموما سنگ آهک و دولومیت بیش از ماسه‌سنگ در معرض تهاجم اثر یخبندان هستند.

مرمر و گرانیت به علت تخلخل اندک تحت تأثیر یخبندان واقع نمی‌شوند.

۴- پوسیدگی فلزات :

 آب بارانی که از سطوح مس و آلیاژهای آن به سطح سنگ آهکی می‌ریزد ، باعث ایجاد لکه‌های سبز رنگی می‌شود. زنگ زدگی حاصل از مواد آهنی و فولادی بسیار سخت و دشوار از روی سطوح متخلخل سنگ‌ها پاک می‌شــوند. بیشتــرین آسیب‌دیدگی ناشی از انبســـاط  زنگ زدن قطعــات آهنـــی و فــولادی ، داخل سنگ کاری نما رخ می‌دهد؛ به این منظور کلیه قطعات فلزی مورد استفاده در نصب سنگ‌نما باید ضد زنگ باشند.

۵- آتش :

آتش به ندرت موجب تخریب کلی در کارهای سنگی می‌شود ، ولی سطح نمای گرانیت ، مرمر و ماسه‌سنگ‌ها ممکن است در اثر آتش ، سیاه یا خرد شوند. سنگ‌های آهکی عموما تحت تاثیر آتش قرار نمی‌گیرند ، فقط سنگ‌های با رنگ روشن به علت اکسید شدن ، آهن موجود در آنها برای همیشه صورتی رنگ می‌شوند.

آشنایی با کامپوزیت ها

آشنایی با کامپوزیت ها

 
در کاربردهای مهندسی، اغلب به تلفیق خواص مواد نیاز است.  به عنوان مثال در صنایع هوافضا، کاربردهای زیر آبی، حمل و نقل و امثال آنها، امکان استفاده از یک نوع ماده که همه خواص مورد نظر را فراهم نماید، وجود ندارد.  به عنوان مثال در صنایع هوافضا به موادی نیاز است که ضمن داشتن استحکام بالا، سبک باشند، مقاومت سایشی و UV خوبی داشته باشند و...

از آنجا که نمی توان ماده‌ای یافت که همه خواص مورد نظر را دارا باشد، باید به دنبال چاره‌ای دیگر بود.  کلید این مشکل، استفاده از کامپوزیتهاست.  کامپوزیتها موادی چند جزیی هستند که خواص آنها در مجموع از هرکدام از اجزاء بهتر است.  ضمن آنکه اجزای مختلف، کارایی یکدیگر را بهبود می‌بخشند.  اگرچه کامپوزیتهای طبیعی، فلزی و سرامیکی نیز در این بحث می‌گنجند، ولی در اینجا ما تنها به کامپوزیتهای پلیمری می‌پردازیم.

در کامپوزیتهای پلیمری حداقل دو جزء مشاهده می‌شود:

1.        فاز تقویت کننده که درون ماتریس پخش شده است.

2.        فاز ماتریس که فاز دیگر را در بر می‌گیرد و یک پلیمر گرماسخت یا گرمانرم می‌باشد که گاهی قبل از سخت شدن آنرا رزین می‌نامند.

خواص کامپوزیتها به عوامل مختلفی از قبیل نوع مواد تشکیل دهنده و ترکیب درصد آنها، شکل و آرایش تقویت کننده و اتصال دو جزء به یکدیگر بستگی دارد. از نظر فنی، کامپوزیتهای لیفی، مهمترین نوع کامپوزیتها می باشند که خود به دو دسته الیاف کوتاه و بلند تقسیم می‌شوند.  الیاف می‌بایست استحکام کششی بسیار بالایی داشته، خواص لیف آن (در قطر کم) از خواص توده ماده بالاتر باشد.  در واقع قسمت اعظم نیرو توسط الیاف تحمل می‌شود و ماتریس پلیمری در واقع ضمن حفاظت الیاف از صدمات فیزیکی و شیمیایی، کار انتقال نیرو به الیاف را انجام می‌دهد.  ضمناً ماتریس الیاف را به مانند یک چسب کنار هم نگه می‌دارد و البته گسترش ترک را محدود می‌کند.  مدول ماتریس پلیمری باید از الیاف پایینتر باشد و اتصال قوی بین الیاف و ماتریس بوجود بیاورد.  خواص کامپوزیت بستگی زیادی به خواص الیاف و پلیمر و نیز جهت و طول الیاف و کیفیت اتصال رزین و الیاف دارد.  اگر الیاف از یک حدی که طول بحرانی نامیده می‌شود، کوتاهتر باشند، نمی‌توانند حداکثر نقش تقویت کنندگی خود را ایفا نمایند.  الیافی که در صنعت کامپوزیت استفاده می‌شوند به دو دسته تقسیم می‌شوند:
 الف)الیاف مصنوعی ب)الیاف طبیعی.

کارایی کامپوزیتهای پلیمری مهندسی توسط خواص اجزاء آنها تعیین میشود.  اغلب آنها دارای الیاف با مدول بالا هستند که در ماتریسهای پلیمری قرار داده شدهاند و فصل مشترک خوبی نیز بین این دو جزء وجود دارد. ماتریس پلیمری دومین جزء عمده کامپوزیتهای پلیمری است.  این بخش عملکردهای بسیار مهمی در کامپوزیت دارد.  اول اینکه به عنوان یک بایندر یا چسب الیاف تقویت کننده را نگه میدارد.  دوم، ماتریس تحت بار اعمالی تغییر شکل میدهد و تنش را به الیاف محکم و سفت منتقل میکند. 
سوم، رفتار پلاستیک ماتریس پلیمری، انرژی را جذب کرده، موجب کاهش تمرکز تنش میشود که در نتیجه، رفتار چقرمگی در شکست را بهبود میبخشد. تقویت کننده ها معمولاً شکننده هستند و رفتار پلاستیک ماتریس میتواند موجب تغییر مسیر ترکهای موازی با الیاف شود و موجب جلوگیری از شکست الیاف واقع در یک صفحه شود.  بحث در مورد مصادیق ماتریسهای پلیمری مورد استفاده درکامپوزیتها به معنای بحث در مورد تمام پلاستیکهای تجاری موجود میباشد.  در تیوری تمام گرماسختها و گرمانرمها میتوانند به عنوان ماتریس پلیمری استفاده شوند.  در عمل، گروههای مشخصی از پلیمرها به لحاظ فنی و اقتصادی دارای اهمیت هستند. در میان پلیمرهای گرماسخت پلی استر غیر اشباع، وینیل استر، فنل فرمآلدهید(فنولیک) اپوکسی و رزینهای پلی آمید بیشترین کاربرد را دارند.  در مورد گرمانرمها، اگرچه گرمانرمهای متعددی استفاده میشوند، PEEK، پلی پروپیلن و نایلون بیشترین زمینه و اهمیت را دارا هستند.  همچنین به دلیل اهمیت زیست محیطی، دراین بخش به رزینهای دارای منشأ طبیعی و تجدیدپذیر نیز، پرداخته شده است.  از الیاف متداول در کامپوزیتها می‌توان به شیشه، کربن و آرامید اشاره نمود.  در میان رزینها نیز، پلی استر، وینیل استر، اپوکسی و فنولیک از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. 

برچسب‌ها: کامپوزیت

آشنایی با قوانین و مقررات شهرداری

آشنایی با قوانین و مقررات شهرداری

تاریخ : چهارشنبه 15 شهریور1391

انواع پروانه
پروانه ساختمانی: مجوز قانونی ای که از طرف شهرداری برای هرگونه ساخت و ساز برای صاحبان املاک صادر می گردد.
تخریب و بازسازی: پروانه ای که با تخریب بنای قدیمی و احداث بنای جدید براساس طرح تفصیلی صادر می گردد.

اضافه اشکوب: مجوز احداث طبقاتی برروی طبقات موجود (توسعه بنا در ارتفاع)

تبدیل: مجوزی که برای تبدیل یک واحد مسکونی به دو واحد ، تبدیل واحد مسکونی به اداری و یا تبدیل قسمتی از مسکونی به واحد تجاری و… صادرمی گردد.

تعمیرات: پروانه ای که منظور انجام تعمیرات و تغییرات جزئی و کلی صادر گردد.

تمدید پروانه: در صورت منقضی شدن مهلت پروانه و یا عدم شروع عملیات ساختمانی از طرف مالک ، اعتبار پروانه تمدید و با همان مشخصات صادر خواهد شد.

تعاریف و واژه ها:

انواع پروانه
پروانه ساختمانی: مجوز قانونی ای که از طرف شهرداری برای هرگونه ساخت و ساز برای صاحبان املاک صادر می گردد.

تخریب و بازسازی: پروانه ای که با تخریب بنای قدیمی و احداث بنای جدید براساس طرح تفصیلی صادر می گردد.

اضافه اشکوب: مجوز احداث طبقاتی برروی طبقات موجود (توسعه بنا در ارتفاع)

تبدیل: مجوزی که برای تبدیل یک واحد مسکونی به دو واحد ، تبدیل واحد مسکونی به اداری و یا تبدیل قسمتی از مسکونی به واحد تجاری و… صادرمی گردد.

تعمیرات: پروانه ای که منظور انجام تعمیرات و تغییرات جزئی و کلی صادر گردد.

تمدید پروانه: در صورت منقضی شدن مهلت پروانه و یا عدم شروع عملیات ساختمانی از طرف مالک ، اعتبار پروانه تمدید و با همان مشخصات صادر خواهد شد.

تغییر نقشه: در صورت تقاضای مالک و به شرط عدم شروع عملیات ساختمانی نسبت به تغییرات یا جابجایی فضاها یا توسعه بنای پروانه های معتبر ، پروانه تغییر نقشه صادر خواهد شد.

ابطال پروانه: در صورت تقاضای مالک با اخذ اصل پروانه صادره و ابطال آن و پیوست به پرونده بصورت مکانیزه نیز پروانه باطل و تصویر به مراجع ذیربط اعلام می گردد و با رعایت ضوابط و مقررات پرداختی های مالک عودت گردد.

تعویض مهندس ناظر یا مجری: در صورت درخواست مالک و با رعایت ضوابط و مقررات و موافقت ناظر و مجری و مراجع ذیصلاح و معرفی ناظر و مجری جدید مجوز فوق صادر می گردد.

انواع گواهی :

عدم خلاف: در صورت شروع به کار ساختمانی طبق پروانه صادره برای هرگونه معامله و یا انقضای مهلت پروانه (برای ادامه عملیات ساختمانی یا بروز خلاف، پس از رسیدگی ،‌گواهی جدیدی به نام عدم خلاف صادر می گردد.

بلامانع ناحیه: در موارد بروز تخلفات جزئی که منجر به جلوگیری شود، پس از رفع خلاف یا رسیدگی به آن ، مجوز ادامه کار از شهرسازی منطقه به ناحیه مربوطه صادر خواهد شد.

بلامانع شهرسازی: درصورت درخواست انواع پروانه و کشف خلاف در بنا و رسیدگی به آن برای سهولت روند اداری و ادامه کار ، بلامانع شهرسازی صادر خواهد شد.

پایان کار: در صورت پایان عملیات ساختمانی و عدم وجود تخلف و ارائه گواهی صحت اجرا از جانب مهندس ناظر گواهی پایان کار ساختمانی توسط شهرداری صادر می شود.

پایان کار آپارتمانی: صدور گواهی پایان ساختمان یا عدم خلاف در مورد هریک از آپارتمان های یک مجتمع بشرطی که در اختصاصیات و مشاعات تخلفی حادث نشده باشد .

پایان کار قبل از 49: جهت بناهایی با هر کاربری که قبل از اردیبهشت سال 1349 احداث و بهره برداری گردیده اند( شامل مقررات طرح جامع تهران نمی باشند) پایان ساختمانی قبل از 1349 صادر می گردد.

تمدید پایان کار: در صورت انقضای اعتبار پایان کار و عدم وجود هرگونه خلاف یا تغییرات در بنا پایان کار مذکور با همان مشخصات مجدداً‌ تمدید می گردد.

مشخصات املاک در کاربری مسکونی:

مساحت زیربنا: مجموع سطوح در هرطبقه از ساختمان های یک ملک را مساحت زیربنای آن طبقه گویند.

مساحت کل بنا: عبارت است از مجموع سطوح ساخته شده در کلیه طبقاتی که در یک ملک احداث می شود یا شده است که شامل زیرزمین یا زیرزمین ها ، همکف، طبقات فوقانی اعم از قسمت های مفید و اختصاصیات و یا مشاعات در طبقات ساختمان می باشد.

متوسط مساحت زمین: عبارت است از نسبت کل مساحت زمین ها به تعداد اراضی بلوک یا ضریب سطح اشغال: عبارت است از نسبت درصد مساحت سطح مجاز احداث بنا به مساحت قطعه زمین در طبقه همکف

متوسط مساحت کل بنا: عبارت است از نسبت مساحت کل بنا در املاک موجود به تعداد اراضی بلوک یا ناحیه یا محله یا منطقه یا شهر

ضریب تراکم مجاز: عبارت است از نسبت درصد سطح زیربنای کل ساختمان به سطح قطعه زمین مورد ساخت با کاربری مجاز طبق طرح تفصیلی (مشاعات و انبار و پارکینگ در زیرزمین و پارکینگ در همکف جزء این ضریب محاسبه نمی گردند.)

تراکم استفاده شده : عبارت است از سطح زیربنای کل ساختمان به سطح قطعه زمین مورد ساخت با هرکاربری (مشاعات و پارکینگ و انباری در زیرزمین و پارکینگ درهمکف جزء این سطوح محاسبه نمی گردد)

بنای مفید: مجموع زیربنای کل طبقات بجز سطح پارکینگ ها و انباری ها و مشاعات

مساحت زیربنای مشاعات در مسکونی: شامل مجموع مساحت تاسیسات ، راهرو ، راه پله،‌آسانسور ، لابی،‌سالن اجتماعات ، استخر و سونا و ورزشی، سرایداری، شوت زباله ، نگهبانی، نورگیرها، سرویس بهداشتی و انباری مشاع جزء سطوح مشاعات می باشند.

درصد بنای مفید استفاده شده: درصد مجموع زیربنای مفید طبقات در طبقات، نسبت به مساحت ملک(طبق سند مالکیت) . (زیربنای کل ، منهای مشاعات و پارکینگ و انباری)

انواع اراضی:
دایر: اراضی دارای ساختمان و تاسیسات و دیوارکشی متناسب با ملک و یا املاکی که باغ و مشجر و یا زراعی باشد، می گویند.

بایر: به اراضی فاقد ساختمان و تاسیسات می گویند که سابقه دایر بودن را داشته اند.

موات: به املاکی که فاقد ساختمان و تاسیسات باشد و هرگونه سابقه عمران و آبادی و یا باغ و کشاورزی نداشته اند گویند.

مشخصات کاربری ملک :
مسکونی: به سطوحی اطلاق می گردد که براساس نقشه کاربری اراضی جهت احداث واحدهاو مجموعه های مسکونی اختصاص یافته اند.

تجاری: این اراضی برای فعالیت های بازرگانی ، مغازه ها و فروشگاه ها ، کسب و پیشه و دوایر نمایندگی های مختلف و دفاتر تجاری براساس سلسله مراتب طرحهای تفصیلی (خرده فروشی، عمده فروشی، دفاتر) پاساژ، تیمچه، سرا درنظر گرفته شده است.

مختلط : عبارت است از ترکیب چندعملکرد از کاربری های مختلف دریک قطعه زمین با کاربری مختلط (تجاری اداری، تجاری مسکونی ، مسکونی اداری و اختلاطی از کاربری های فرهنگی ،‌ورزشی، آموزشی) با توجه به طرح تفصیلی می باشند.

باغ: عبارت است از زمین محصور و یا غیر محصوری که در آن درخت به تعدادی که قانون مشخص نموده است کاشته باشند و یا در طرح تفصیلی به صورت باغ تعیین شده باشد.

مذهبی: انواع کاربریهای مذهبی در سلسله مراتب خدمات شهری به شرح ذیل می باشد.

اراضی مذهبی رده محله: شامل مساجد کوچک، تکایاو حسینیه ها.

اراضی مذهبی رده ناحیه شامل: مساجد و فاطمیه ها ‌اراضی مذهبی رده منطقه شامل مساجد بزرگ و هیئت ها.

اراضی مذهبی رده حوزه شامل: مجتمع های مذهبی ، دارالتبلیغ ها و مهدیه ها.

اراضی مذهبی رده شهر و فراتر: شامل مساجد اصلی شهر، خانقاه،‌ کلیساها و کنیسه ها، امامزاده ها، بقاع متبرکه، ‌مصلی،‌ آتشکده ها و معابد.

آموزشی: این اراضی بسته به سلسله مراتب خدمات شهری با توجه به رده های مختلف کاربری آموزشی به احداث ساختمان های آموزشی اختصاص دارد. فعالیت های مجاز در این اراضی آموزشی رده های مختلف به شرح ذیل می باشد.

اراضی آموزشی رده محله: شامل مهدکودک، آمادگی ،‌مدرسه ابتدایی مدارس راهنمایی و دبیرستان ها.

اراضی آموزشی رده ناحیه: شامل کلاس های نهضت سواد آموزی، مراکز آموزش حرفه ای و هنرکده ها.

اراضی آموزشی رده منطقه شامل: مدارس اسلامی ،‌موسسات آموزش زبان های خارجی وهنرستان های صنعتی.

اراضی آموزشی رده حوزه ای: شامل مدارس ویژه نابینایان ،‌مدارس ویژه معلولین کرو و لال و مدارس ویژه سایر معلولین.

اراضی آموزشی رده شهر و فراتر: شامل مدارس ویژه خارجیان مقیم تهران و مدارس ویژه کودکان استثنایی

فرهنگی: انواع کاربری های فرهنگی بنا به سلسله مراتب خدمات شهری به شرح ذیل می باشد. *‌ اراضی فرهنگی رده محله ای: شامل کتابخانه کودکان و کتابخانه های درجه 5 * اراضی فرهنگی رده ناحیه ای : شامل کتابخانه های درجه 4 و سالن های اجتماعات. * اراضی فرهنگی رده منطقه : شامل کتابخانه های درجه 3، بنیادهای ارشادی و کانون ها*اراضی فرهنگی رده شهر و فراتر : شامل اماکن و محوطه های تاریخی ، موزه ها، موسسات انتشاراتی، کتابخانه های ملی و سایر کتابخانه های بزرگ ،‌نمایشگاهها، انجمن ها ،‌بناهای یادبود،‌آرامگاه مشاهیرو فرهنگستان ها.

بهداشتی: این اراضی در رده محله مطرح شده و شامل گرمابه ها و رختشویخانه ها می گردد.

ورزشی: انواع این کاربری برحسب سلسله مراتب خدمات شهری به شرح ذیل می باشد. * اراضی ورزشی رده محله: شامل زمین های بازی کوچک . * اراضی ورزشی رده ناحیه : شامل زمین های ورزشی و سالن های کوچک. *‌اراضی ورزشی رده منطقه شامل زمین های ورزشی سالن های متوسط – سالنهای استخر سرپوشیده و اراضی ورزشی رده شهر، استادیوم ها و …می باشد.

فضاهای سبز-پارک عمومی: ملکی که دارای طرح پارک ، حریم سبز ، جنگل مصنوعی و … طبق طرح تفصیلی و جامع می باشد، بارده بندی باغ کودک ،‌پارک محله، پارک منطقه ای و پارک های عمومی شهری ،‌حریم سبز بزرگراهها ، اتوبانها ، بزرگراه ها ، کمربند سبز شهری

منبع : معماری نیوز

آشنایی با فهرست بهای پایه ی رشته ی ابنیه

آشنایی با فهرست بهای پایه ی رشته ی ابنیه

دستورالعمل

کلیات

فصل اول:عملیات تخریب

فصل دوم:عملیات خاکی با دست

فصل سوم:عملیات خاکی با ماشین

فصل چهارم:عملیات بنایی با سنگ

فصل پنجم:قالب بندی چوبی

فصل ششم:قالب بندی فلزی

فصل هفتم:کارهای فولادی با میلگرد

فصل هشتم:بتن درجا

فصل نهم:کارهای فولادی سنگین

فصل دهم:سقف سبک بتنی

فصل یازدهم:آجرکاری و شفته ریزی

فصل دوازدهم:بتن پیش ساخته و بلوک چینی

فصل سیزدهم:عایق کاری رطوبتی

فصل چهاردهم:عایق کاری حرارتی

فصل پانزدهم:کارهای آزبست سیمان

فصل شانزدهم:کارهای فولادی سبک

فصل هفدهم:کارهای آلومینیومی

فصل هجدهم:اندود و بند کشی

فصل نوزدهم:کارهای چوبی

فصل بیستم:کاشی و سرامیک کاری

فصل بیست و یکم:فرش موزاییک

فصل بیست و دوم:کارهای سنگی با سنگ پلاک

فصل بیست و سوم:کارهای پلاستیکی

فصل بیست و چهارم:برش و نصب شیشه

فصل بیست و پنجم:رنگ آمیزی

فصل بیست و ششم:زیر اساس و اساس

فصل بیست و هفتم:آسفالت

فصل بیست و هشتم:حمل و نقل

فصل بیست و نهم:کارهای دستمزدی

پیوست 1:مصالح پای کار

پیوست 2:ضریب طبقات

پیوست 3:شرح اقلام هزینه های بالاسری

پیوست 4:دستورالعمل تجهیز و برچیدن کارگاه

پیوست 5 :کارهای جدید

آشنایی با صورت وضعیت نویسی

آشنایی با صورت وضعیت نویسی

تاریخ : چهارشنبه ٢٩ آذر ۱۳٩۱ | ٧:٥٠ ‎ب.ظ | نویسنده : مهدی محمدی

صورت وضعیت یعنی : گزارش ریز مقادیر انجام عملیات و مالی کردن آن به طور کامل به نام درخواست مالی دریافت وجه در قالب موضوع پیمان از بابت عملیات انجام شده و قیمتهای توافق شده.

صورت وضعیت می تواند موقت و می تواند قطعی باشد. پیمانکار معمولا در انتهای هر ماه مقادیر کارکرد عملیاتش در آن ماه را در قیمتهای توافق شده ضرب کند و با ضرائب توافق شده درخواست مالی خود را ارائه کند.مهلت پرداخت صورت وضعیتهای موقت ۱۰ روز رسیدگی در مشاور و ۱۰ روز رسیدگی و پرداخت در کارفرما می باشد.

قیمت کار جدید

پس از شروع عملیات اجرایی، پیمانکار با وضعیتی در اجراء روبرو می شود که شرح آن عملیات بصورت آیتم فهرست ( پایه ) و بصورت ستاره دار ( غیر پایه ) در فهرست بهای منضم به پیمان دیده نشده است. پیمانکار بر اساس ماده ۲۹ شرایط عمومی پیمان بایستی آنالیز هزینه اجراء آن عملیات را به مشاور و کارفرما کتبا اعلام نماید و پس از توافق از نظر قیمت آن عملیات را انجام می دهد که به نام قیمت جدید معروف است.

به عبارت دیگر می شود بدین گونه تعریف کرد که :

در طول اجرای پروژه پیمانکار عملیاتی جهت اجراء برایش ابلاغ می شود.(از طرف مشاور یا کارفرما) که در فهرست بهای منظم به پیمان نه بصورت ردیف و نه بصورت ستاره دار در قیمت واحد پیش بینی نشده است. مانند مواد افزودنی بتن یا سازه space frame یا پوشش سقف ZIP و … . در اینصورت ماده ۲۹ شرایط عمومی پیمان در مورد قیمت جدید جاری است.

تذکر: تهیه آنالیز قیمت جدید باید توسط امضاء کنندگان قرارداد تهیه شود وگرنه با امضاء سرپرست کارگاه از نظر حقوقی ایراد دارد.

تذکر: در یک پروژه حداکثر سقف ریالی اقلام قیمت جدید ۱۰ درصد مبلغ پیمان است.

آیتم های ستاره دار
در زمان انجام برآورد مهندسین مشاور به عملیاتی برخورد می کند که در فهرست بهای منظم آن مناقصه شرح عملیات یا قیمت واحد ندارد که قیمت واحد و هزینه آن عملیات را آنالیز می نماید و پس از تصویب کارفرما در فهرست بهای منضم به مناقصه (قرارداد آینده) می گنجاند.این آیتم ها به آیتم های ستاره دار موسومند. از اینرو آیتم های فهرست را به نام ردیفهای پایه و آیتم های ستاره دار را به نام ردیف های غیر پایه می شناسیم.

تذکر: میزان ردیفهای غیر پایه از نظر ریالی حداکثر ۲۰ درصد مبلغ هر رشته می باشد.( ابنیه جدا و … )

تذکر: کارفرما بر روی قیمت واحد اقلام ستاره دار نظر می دهد

به عنوان مثال:

اگر در پروژه ای مبلغ بخش ابنیه ۱۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال ( که ۷.۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰ آن فهرست پایه و ۲.۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰ آن غیر پایه ) و مبلغ برق ۸۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال که ( ۷۵.۰۰۰.۰۰۰ پایه و ۵.۰۰۰.۰۰۰ آن غیر پایه )باشد در اینصورت با توجه به اینکه عدد بدست آمده از تقسیم رقم غیر پایه به رقم کل ابنیه در این پروژه بیشتر از ۲/۰ می باشد لذا باید به کمیسیون برنامه بودجه برود و مجوز بگیرد( پروژه های عمرانی) اما در مورد برق مشکلی وجود ندارد.

سایر توضیحات در بند ۲-۶ فهرست بهای ابنیه در صفحات ۱ و ۲ مربوط به دستورالعمل کاربرد ذکر شده است

دستور کار

در طول مدت اجراء به مواردی بر می خوریم که در نقشه های اولیه جزئیات کاملی ندارد و یا تغییر مشخصات دارد که نیاز است توسط دستگاه نظارت ( با هماهنگی دفتر مرکزی مشاور ) دستور کار لازم جهت اجراء صحیح به پیمانکار داده شود.

صورتجلسه

در یک پروژه دو مزیت دارد.صورتجلسه مقدار و صورتجلسه هماهنگی

صورتجلسات هماهنگی: عمدتا جهت تصمیم گیری های کلان و تصویب مصالح انجام میگیرد.

صورتجلسه مقدار : هر آنچه که در نقشه ها بعد ندارد و یا دفنی است و پوشیده می شود و یا در آینده جهت کنترل آن نیاز به مطالب تکمیلی است مانند عملیات خاکبرداری ، لوله کشی ، کابل کشی و … به جهت تسریع در روند رسیدگی آینده و حضور به ذهن داشتن افراد مقیم توصیه شده است صورتجلسه گردد. 

زمان ارائه صورت وضعیت

در برخی پروژه ها مدت زمان ارائه صورت وضعیت ( که بصورت ماهانه می باشد ) ممکن است بیشتر از یک ماه بشود. این تاخیر ممکن است به علت عملیاتی از قبیل : کند شدن عملیات به علت سرما یا گرمای شدید، کمبود نقدینگی کارفرما و ... باشد.

 لازم به ذکر است اگر دوره زمانی صورت وضعتی بیشتر از یک ماه بود مشکلی در روند اصول قراردادی ایجاد نمینماید.

------------------

در انتهای پروژه پیمانکاران معمولا عملیاتی انجام می دهند که در زمان تحویل موقت موفق به تهیه و تائید ریزمتره و صورتجلسات و یا قیمت های جدید نمی شوند لذا طبق ماده ۳۴ شرایط عمومی پیمان، پیمانکار به مدت یک ماه بعد از تاریخ تحویل موقت وقت خواهد داشت تا صورت وضعیت ماقبل قطعی (آخرین صورت وضعیت موقت) را تهیه و به کارفرما ارائه نماید.

-----------------

پس از گواهی رفع نقص و تحویل کامل پروژه به بهره بردار (کارفرما)، پیمانکار مدارک و مستنداتی از جمله : دستور کار، صورتجلسات و همچنین کسری قیمتهای جدید احتمالی را تهیه می کند و به تائید مشاور و کارفرما می رساند. سپس صورت وضعیت قطعی که شامل کلیه عملیات موضوع پیمان حد فاصل تاریخ تحویل زمین تا تاریخ گواهی رفع نقص است در قالب :

ریزمتره ------- خلاصه متره ------ خلاصه مالی هر فصل ----------- خلاصه مالی کل ------- روکش

تهیه می نماید و برای تائید به کارفرما ارسال می کند.

زمان بررسی صورت وضعیت قطعی: ۳ ماه نزد مشاور و ۲ ماه نزد کارفرما

 

اینده شغلی معماری در ایران

اینده شغلی معماری در ایران

آشنایی با شغل معماری

بنام خدا

تعریف شغل : مجموعه ای از مهارت های قابلیتهای فردی و شغلی جهت ارایه خدمات معماری – ساختمانی به متقا ضیان در شرایط مختلف .
رشته ( گروه شغلی ) : عمران و معماری و محاسبات و ...
شرح وظایف اصلی شغل : شرایط مذکور را برای متقاضی یا مراجعه کننده بازگو کرده و سپس با توجه به نرخ مورد نظر برای تهیه نقشه اقدام به برداشت کروکی از محل مورد نظر کرده و پس از آن برای تهیه نقشه اقدام می کنیم تا آن را به مرجع زیر صلاح ارجاع نماییم .
اهمیت و ضرورت شغل : نظارت بر روی تمامی زمین های شهری و روستایی و کنترل جمعیت و مقاوم سازی در مورد ساختمان های شهری و روستایی و چگو نگی ساخت و ساز در حوزه شهر و روستا .
مدارک تحصیلی لازم برای احراز شغل : ( لیسانس معماری کارشناسی ، نقشه کشی ساختمان )
مهارتها ، تجارب و دوره های اموزشی ویژه برای احراز شغل : تحصیلات عالیه 2 ساله در دانشگاهای معماری . داشتن تجربه از قبل ، سابقه کاری ، داشتن اعتماد به نفس ، علاقه به کار .
شرایط محیط کار : فضای سر پوشیده
وسایل و ابزار مناسب برای انجام شغل : کلیه لوازم مورد نیاز برای ترسیم نقشه های ساختمانی از قبیل خط کش ، گونیا ، مداد اتود ، ....
خصو صیات جسمانی و توانایی های لازم برای انجام شغل : از سلامت جسمانی در برابر خستگی برخوردار باشد . داشتن اعتماد به نفس .
خصوصیات روانی و توانمندی های لازم برای انجام شغل : نداشتن اعصاب وروان کافی و سرعت عمل و هوش فراوان برای طراحی و ترسیم خط در نقشه های ساختمانی .
رغبت های مورد نیاز برای انجام شغل معماری: علاقه به کار و داشتن حوصله زیاد .
ویژگی های شخصیتی ( عاطفی ، اجتماعی و رفتاری ) لازم برای انجام شغل : قبول مس‍ولیت و توانایی کار در شرایط دشوار .
محل های اشتغال و استخدام : در کلیه مراکزو شرکتهای دولتی و خصوصی و دفاتر خدمات فنی و مهندسی و ...
جنبه های مالی و حقوقی : در امد حقوق غیر ثابت
مزا یای فوق العاده شغل : داشتن اختیار از طرف خود فرد برای انجام کار.
نحوه ترفیع : کار خوب و برخورد مناسب با ارباب رجوع و پیشرفت در کار نقشه کشی .
حق مسکن : با توجه به بومی بودن فرد به او مسکن تعلق نمی گیرد.
نحوه استخدام و ورود به شغل : اعلام کردن از طرف شرکت برای گرفتن تست از متقاضی
ارتباط های شغلی : داشتن ارتباط با رشته عمران و محاسبات .
مطلوبیت های شغل معماری : بستگی به علاقه و حوصله فرد دارد .
اتحادیه و یا انجمن و تشکیلات وابسته به شغل : بنیاد مسکن هر شهر یا استان .
اینده شغلی :
از نظر اقتصادی : میزا ن در آمد در این شغل به صورت آزاد مشخص نمی باشد ولی در ادارات و شرکتها حقوق به صورت ثابت می باشد .
از نظر اجتماعی : دارای جایگاه خاصی نمی باشد .
مراحل و جریان یک روز عادی برای شغل : انجام دستورات رییس اداره و بخش نامه های جدید در مورد نرخ روز برای تهیه نقشه برای متقاضی .
محل و راههای کسب اطلاعات بیشتر درباره شغل : مراجعه به مشاوره شغلی و کتا بهای معماری .
توصیه لازم برای متقاضیان ورود به این شغل : داشتن علاقه و حوصله زیاد ، انجام هر گونه پروژه های مختلف ، داشتن اعتماد به نفس ، کار زیاد .

آشنایی با شتاسنامه فنی و ملکی ساختمان برای مهندسان ناظر ساختمان

آشنایی با شتاسنامه فنی و ملکی ساختمان برای مهندسان ناظر ساختمان

شناسنامه فنی و ملکی ساختمان سندی است که حاوی اطلاعات فنی و ملکی ساختمان بوده و توسط سازمان نظام مهندسی استان صادر می گردد چگونگی رعایت مقررات ملی ساختمان و ضوابط شهرسازی باید در شناسنامه فنی و ملکی ساختمان قید گردد.

مجریان مکلفند پس از اتمام کار برای تهیه شناسنامه فنی و ملکی ساختمان به ترتیبی که وزارت مسکن و شهرسازی تعیین می نماید اطلاعات فنی و ملکی ساختمان گواهی مهندس ناظر و تأییدیه های لازم در اختیار سازمان نظام مهندسی استان قرار دهند یک نسخه از شناسنامه فنی و ملکی ساختمان در اختیار شهرداری و یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان برای پایان کار قرارداد می‌شود.

هزینه های خدمات مهندسی ای که در قالب شناسنامه فنی و ملکی به مالک ساختمان ارائه می شود براساس تعرفه خدمات فوق که سالانه به پیشنهاد شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی به تصویب وزارت مسکن و شهرسازی می رسد در قالب ماده (37) قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان دریافت می شود.

شناسنامه فنی و ملکی ساختمان در کلیه نقل و انتقالات ساختمانهایی که پس از ابلاغ این آئین نامه پروانه ساختمانی دریافت می دارند همراه با نقشه های چون ساخت باید تحویل خریدار گردد تا از مشخصات ساختمانی که خریداری می نماید مطلع شود.

ابعاد، شکل، عناوین و محتوای شناسنامه فنی و ملکی ساختمان که در سراسر کشور یکسان است توسط وزارت مسکن و شهرسازی تهیه و ابلاغ خواهد شد.

شهرداری ها و سایر مراجع صدور پروانه ساختمان مکلفند تمامی وظایف و الزاماتی که به موجب این آئین نامه بر عهده مالک – ناظر – مجری ساختمان و سایر عوامل دخیل در طرح و اجرای ساختمان نهاده شده به اطلاع متقاضی پروانه و عوامل فوق برسانند.

شهرداری ها و سایر مراجع صدور پروانه ساختمان در مورد ساختمانهایی که پس از ابلاغ این آئین نامه برای آنها پروانه ساختمان صادر می کنند در زمان خاتمه کار و تقاضای پایان کار موظفند شناسنامه فنی و ملکی ساختمان را از متقاضی مطالبه و گواهی پایان کار را براساس آن صادر نمایند.

مدارک لازم جهت اخذ شناسنامه فنی و ملکی و گواهی پایان کار

1- کپی شناسنامه

2- کپی کارت ملی

3- کپی سند مالکیت

مراحل تهیه شناسنامه فنی و ملکی

1- تحویل دفترچه اطلاعات و پیش نویس شناسنامه فن و ملکی تکمیل شده

2- تسویه حساب با امور مالی

3- بازدید از ساختمان بمنظور ارزیابی ساختمان از نظارت مهندس ناظر و کیفیت اجرا

4- تهیه تنظیم و تحویل شناسنامه فنی و ملکی به مالک یا نماینده قانونی

مبلغ هزینه یا تعرفه دریافتی ساختمان های آجری فلزی بتونی

نکته 1: تعرفه براساس سال پایان کار محاسبه می گردد.

شناسنامه فنی و ملکی ساختمان در قوانین

شناسنامه فنی و ملکی ساختمان سندی است که حاوی اطلاعات فنی و ملکی ساختمان بوده و توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان صادر می گردد و درکلیه نقل و انتقالات ساختمانی ھمراه با نقشه ھای چون ساخت، تحویل خریداران میگردد تا از مشخصات ساختمانی که خریداری مینماید مطلع شوند. شناسنامه فنی و ملکی ساختمان به لحاظ مشخصات ظاھری دارای ابعاد 16.5×22.5 سانتی متر بوده و برگھای اصلی آن از جنس کاغذ کتان و مجلد به جلد گالین گور طلایی رنگ می باشد، شناسنامه فنی و ملکی ساختمان در کل کشور توسط وزارت مسکن و شھرسازی به صورت ھمسان تھیه شده و در اختیار سازمانھای استانھا قرار میگیرد.

یک نسخه از شناسنامه فنی و ملکی ساختمان نیز به منظور صدور پایان کار ساختمان تحویل مرجع صدور پروانه ساختمان می شود.صدور شناسنامه فنی و ملکی ساختمان مستلزم تھیه و تکمیل دفترچه اطلاعات ساختمان می باشد که مشتمل بر جداول مربوط به روند تھیه طرح، اجرا، نظارت و اطلاعات ساختمان است و نھایتا منجر به صدور شناسنامه فنی و ملکی ساختمان می شود که این دفترچه ھا به تعدادکافی در اختیار دفاتر مھندسی طراحی و طراحانحقوقیساختمان قرار داده میشود.

مراحل تھیه شناسنامه فنی و ملکی ساختمان:

1.       صاحب کار با در دست داشتن درخواست صدور پروانه ساختمان به شھرداری یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان مراجعه نموده و با ارایه مدارک لازم تشکیل پرونده میدھد.

2.       مرجع صدور پروانه ساختمان پس از بررسی مدارک و درخواست صاحب کار نسبت به صدور مجوز تھیه نقشه (دستور نقشه)اقدام مینماید.

3.       صاحبکار با در دست داشتن مجوز تھیه نقشه (دستور نقشه)به یکی از دفاتر مھندسی یا اشخاص حقوقی طراحی ساختمان جھت تھیه طرح موضوع این شیوهنامه مراجعه مینماید.

4.       طراح ساختمان ضمن تھیه نقشه معماری منطبق بر ضوابط شھرسازی و مقررات ملی ساختمان یک نسخه از نقشه ھای معماری تھیه شده را جھت کنترل ضوابط شھرسازی تحویل مرجع صدور پروانه ساختمان مینماید و شھرداری در صورتی که در نقشه ھای معماری دارای نقص یا ایراد باشد، موارد را رسماً و کتباً به طراح اعلام نموده وآن را برای اصلاح به طراح عودت میدھد.

5.       مرجع صدور پروانه ساختمان در صورت کامل بودن نقشه ھای معماری، نسبت به صدور صورتحساب عوارض مربوطه اقدام و درخواست تھیه و تکمیل نقشهھای اجرایی را مینماید.

6.       طراح ساختمان نقشه ھای اجرایی معماری، سازه ای و تأسیساتی را تھیه کرده و جداول دفترچه اطلاعات ساختمان را تکمیل و تایید می نماید و یکسری کامل از نقشه ھای تھیه شده را جھت کنترل مقررات ملی ساختمان به سازمان استان آن ارایه مینماید.

7.       سازمان استان ضمن بازبینی مدارک ارایه شده، نقشه ھای مربوط را با توجه به مقررات ملی ساختمان و ضوابط شھرسازی، کنترل نموده و در صورت نداشتن ایراد زیربنایی ساختمان یا مجتمع یا مجموعه ساختمان را در بخش مربوط به طراحی ساختمان در دفترچه اطلاعات ساختمان ثبت مینماید.

8.       در صورتی که نقشه ھای ارایه شده دارای ایراد باشد، سازمان استان کتباً و رسماً به طراح اعلام مینماید و طراح نسبت به اصلاح و ارسال آن به سازمان استان اقدام خواھد نمود، در ھر حال مدت بررسی نقشهھا و تایید آن توسط سازمان استان نباید از یکماه تجاوز نماید.

9.       سازمان استان پس از معرفی مجری مورد نظر مالک به سازمان استان، با دریافت یک نسخه از قرارداد مالک و مجری، دفترچه اطلاعات ساختمان تکمیل شده توسط طراح را تحویل مجری نموده و وی را به ھمراه ناظران حقیقی یا حقوقی ساختمان به مرجع صدور پروانه ساختمان معرفی می نماید، یک نسخه از معرفی نامه ناظران مذکور به مالک و مجری نیز تحویل می گردد در ضمن تعداد و زیربنای کار مورد نظر توسط سازمان استان در دفتر کنترل ظرفیت اشتغال مجریان ثبت میگردد.

10.   شھرداری یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان پ س از صدور پروانه ساختمان یک نسخه از آن را به ھمراه نقشهھای مصوب در اختیار مجری و یک نسخه به ھریک از مھندسان ناظر قرار میدھد.

11.   مجری مکلف است تصویر پروانه ساختمان و یک نسخه از نقشه ھای مصوب را به سازمان استان تحویل نماید.

12.   مجری مکلف است اطلاعات عملیات اجرایی را مرحله به مرحله در دفترچه اطلاعات ساختمان وارد نموده و تاییدیه ھای ناظران را در ھر مرحله اخذ نماید .پ س از تکمیل و تایید جداول مربوطه در پایان کار دفترچه را به منظور صدور شناسنامه فنی و ملکی ساختمان به سازمان استان تحویل دھد.

13.   سازمان استان براساس اطلاعات و تاییدیه ھای موجود در دفترچه اطلاعات ساختمان، شناسنامه فنی و ملکی ساختمان را حداکثر ظرف ١٥روز صادر نموده و جھت ارایه به مرجع صدور پروانه ساختمان در اختیار مجری قرار میدھد.

14.   مجری مکلف است جھت دریافت گواھی پایان کار، شناسنامه فنی و ملکی ساختمان صادر شده توسط سازمان استان را در اختیار مرجع صدور پروانه ساختمان قرار داده و مراجع مذکور مکلفند گواھی پایان کار را براساس شناسنامه فنی و ملکی ساختمان صادر نمایند.

15.   استنکاف از ثبت اطلاعات ساختمان از جانب طراحان، ناظران و مجریان به عنوان تخلف محسوب و توسط سازمان استان قابل پیگرد میباشد.

16.   در مجموعه ھایی که با یک پروانه ساختمانی ساخته می شوند پ س از صدور شناسنامه فنی و ملکی ساختمان، به ازا ھر واحد یک نسخه مصدق شناسنامه فنی و ملکی ساختمان با قید توضیحات لازم بنابر تقاضای مالکان توسط سازمان استان صادر و در اختیار آنھا قرار میگیرد.

17.   صدور المثنی طبق ضوابطی که توسط سازمان تعیین میشود بلامانع است.

18.   ھر نھاد یا شخص وارد کننده اطلاعات فقط در قبال اطلاعات خود مسوول می باشد و در برابر صحت وسقم اطلاعات وارد شده توسط نھاد یا شخص دیگر مسوولیتی ندارد.

آشنایی با سقف کامپوزیت کرومیت(تیرچه فلزی)

آشنایی با سقف کامپوزیت کرومیت(تیرچه فلزی)

سقف کامپوزیت کرومیت
سقف کرومیت اولین سیستم سقف بدون شمع بندی در ایران

در این سیستم از تیرچه های فولادی با جان باز در ترکیب با بتن، که از یک نبشی در بال فوقانی و یک تسمه در بال تحتانی و نیز یک میلگرد خم شده درجان استفاده می شود . برای پر کردن فضای خالی بین تیرچه ها از قالب های ثابت مانند بلوک های سیمانی،پلی استایرن،طاق ضربی،قالب های موقت فولادی(کامپوزیت) و یا هر پر کننده سبک استفاده می شود.فاصله بین تیرچه ها از 73 تا 100 سانتی مترمتغیر است و بتن روی سقف از 4 تا 10 سانتی مترضخامت دارد.تیرچه ها خود ایستا بوده و نیاز به شمع بندی نداردتیرچه ها به نحوی طراحی شده که به تنهایی وزن بتن خیس وعوامل اجرایی را تحمل می کند .

مزایای سقف کرومیت

عدم نیاز به شمع بندی

به دلیل اینکه خود تیرچه ها به تنهایی (قبل از گرفتن بتن) وزن بتن خیس وعوامل اجرایی را تحمل می کند .

سرعت و سهولت اجرا
که در آن 48 ساعت بعد از بتن ریزی روی سقف قابل رفت و آمد و بارگذاری سبک بوده و به نسبت سیستم های مشابه آسانتر و با سرعت بیشتری انجام می شود .


امکان اجرای همزمان چند سقف

به دلیل عدم وجود شمع بندی می توان عملیات بتن ریزی را بر روی چند سقف به صورت هم زمان انجام داد .

یکپارچگی سقف و اسکلت

به علت جوش شدن تیرچه ها به اسکلت پس از گرفتن بتن ،سقف و اسکلت یکپارچه شده و می تواند مانند یک دیافراگم صلب عمل کند.

امکان حذف کش ها

به علت یکپارچگی سقف و اسکلت می توان کش ها(اعضای غیر باربر)را حذف کرد و علاوه بر صرفه جویی در مصرف فولاد باعث یکنواختی زیر سقف می شود .در سقف های تیرچه بلوک معمولی به علت عدم امکان اتصال مکانیکی بین تیرچه های بتنی و پل های فلزی،فرض بر این است که هماهنگی تغیر مکان جانبی قابها به وسیله کش ها تامین گردد .

کاهش مصرف بتن و وزن کمتر سقف

به علت فاصله زیاد تیرچه ها از مصرف بتن حدود 20 % کاسته می شود و در نهایت سقف سبک تر می گردد.

یکنواختی زیر سقف و مصرف گچ و خاک کمتر

پایین بودن تنش در بتن

امکان طراحی و اجرای سقف با دهنه هاو باربری خاص

تا کنون سقف با دهنه 5/12 متر و سقف با شدت 7 تن بر متر مربع اجرا و به تایید رسیده .
حذف رد فولاد زیر سقف به علت پایین بودن سطح بلوک از تیرچه ها پوشش گچ و خاک زیر تیر چه ها نسبت به نقاط دیگر بیشتر است و باعث کاهش جذب ذرات معلق می گردد.


سهولت اجرای داکت( بازشو)

به علت فاصله زیاد زیاد تیرچه ها از هم برای عبور لوله های تاسیساتی و... نیاز به قطع کردن تیرچه ها نمی باشد.


اجرای این سقف بر روی اسکلت های فولادی،بتنی و دیوارهای باربر امکانپذیر می باشد.
در این سقف با استفاده ازقالب های فلزی فضاهای خالی بین تیرچه ها قالب بندی شده و نهایتأ با حذف قالب ها پس از بتن ریزی،سقفی سبک در اختیار خواهیم داشت .ضمنأ در این سیستم به علت غرق شدن کامل جان تیرچه ها در بتن لرزش کمتری را در مقایسه با سیستم های مشلبه کامپزیت(دال بتنی روی پروفیل های شکل)مشاهده می کنیم.


اینم چند تا عکس از تیرچه های کرومیت

آشنایی با سقف کامپوزیت عرشه فولادی

آشنایی با سقف کامپوزیت عرشه فولادی

تاریخ : چهارشنبه 15 شهریور1391

معرفی سقف عرشه فولادی
سقف عرشه فولادی با ورق های گالوانیزه ذوزنقه ای شکل آجدار بدون استفاده از میلگرد و حذف قالب بندی اجرا می شود.وزن این سقف نسبت به سقف های مشابه حدود30 تا 60 درصدکمتر می باشد و سرعت اجرای این سقف حدود12 برابر بیشتر از سقف های معمولی مانند دال بتنی و تیرچه بلوک می باشد.




ویژگی های سقف عرشه فولادی
-بتن ریزی در این سقف از سطح بسیار صاف ویکپارچه برخوردارست که پس از آن نیاز به کف سازی و پوکه ریزی نمی باشد وبا سرعت بالا آماده عملیات نازک کاری می باشد.

-در این سیستم،قالب بندی که یکی از مشکلات اجرایی ساختمان می باشد،حذف گردیده و اجرای سقف را با سرعت بالا عملی می کند و این امکان وجود دارد که بعد از تکمیل شبکه های تاسیساتی به صورت یکجا نسبت به بتن ریزی تمام سقف وطبقات اقدام نمود.

-نصب ورقه ها بدون جوشکاری و فقط بامیخ های فولادی انجام می شود.

-در این سیستم امکان اجرای سقف و بتن ریزی در کلیه طبقات ساختمان های چند طبقه در یک زمان قابل انجام می باشد.




مراحل اجرا
1- دپو و انتقال به طبقات : ورق های کامپوزیت پس از انتقال به کارگاه و دپو در یک فضای کوچک ،به کمک نیروی انسانی و بدون نیاز به ماشین آلات و تنها با کمک یک بالابر به تراز های مختلف طبقات منتقل می شود.

2- جا گذاری عرشه های فولادی : این عرشه ها شامل گیره های نر ومادگی هستند که براحتی توسط نیروی انسانی نیمه ماهر در یکدیگر چفت می شوند و پس از این مرحله ، رفت وامد در طبقات بسیار ساده می شود و سرعت کار به طرز قابل ملاحظه ای افزایش می یابد.

3- نصب میلگرد و گل میخ : در محلی که عرشه های فولادی برروی تیرها قرار گرفته اند،برای اتصال این دو،از گل میخ استفاده می شود و این عمل باعث کاهش وزن تیرهای فولادی مصرفی می شود.

4- بتن ریزی : پس از اتصال میلگردها، بتن ریزی انجام می شود،ضخامت کم دال و یکنواختی سطح صفحات موجب خروج سریع هوا و ساده تر شدن عمل می شود.

آشنایی با سرامیک

آشنایی با سرامیک

سرامیک مشتق از کلمه keramos یونانی است که به معنی سفالینه یا شئی پخته شده است. در واقع منشا پیدایش این علم همان سفالینه‌های ساخته شده توسط انسان­های اولیه هستند. در واقع قبل از کشف و استفاده فلزات، بشر از گل­های رس به علت وفور و فراوانی آنها و همچنین شکل‌گیری بسیار خوب آنها در در صورت مخلوط شدن با آب و درجه حرارت نسبتاً پایین پخت آنها استفاده می‌کرد. آلومینوسیلیکات­ها که خاک­های رسی خود آنها به حساب می‌آیند، از عناصر آلومینیوم، سیلیسم و اکسیژن ساخته می‌‌شوند که این سه عنصر بر روی هم حدود 85 درصد پوسته جامد کرة زمین را تشکیل می‌دهند. این سه عنصر فراوانترین عناصر پوسته زمین هستند

صنعت ساخت سفالینه‌ها در 4000 سال قبل از میلاد مسیح پیشرفت زیادی کرده بود. اکنون، سرامیک را به طور کلی به عنوان هنر و علم ساختن و به کار بردن اشیاء جامدی که اجزاء تشکیل­دهنده اصلی و عمدة آنها مواد غیرآلی و غیرفلزی می‌باشند، تعریف می‌کنیم و بررسی ساختمان و خواص اینگونه مواد نیز جزء این علم است.

فرآورده‌های سرامیکی:

این فرآورده‌ها را می‌توان به دو گروه عمده تقسیم کرد:

   1- سرامیک­های سنتی: اساساً مواد تشکیل­دهنده صنایع سیلیکاتی یعنی محصولات رسی، سیمان و شیشه‌های سیلیکاتی و چینی‌ها هستند.

فرآورده‌های شیشه‌ای بزرگترین بخش صنعت سرامیک محسوب می‌شوند. سایر بخش­ها به ترتیب اولویت عبارتند از:

محصولات سیمانی داخلی ( مانند سیمان­های هیدورلیکی که در صنایع ساختمانی به مصرف می‌رسند.)

سفیدآلات، ( Whiteware): شامل سفالینه‌ها، چینی‌‌ها و ترکیبات چینی مانند هستند.

لعابهای چینی

محصولات رسی ساختمانی: که به­طور عمده از آجرها و کاشی‌ها تشکیل می‌شوند.

دیرگدازها

صنعت سازنده مواد ساینده: عمدتاً ساینده‌های سیلسیم کاربیدی و آلومینائی

   2- سرامیک­های نوین: این دسته برای جوابگوئی به نیازهای مخصوص مانند مقاومت حرارتی بیشتر، خواص مکانیکی بهتر و خواص الکتریکی ویژه و مقاومت شیمیایی افزونتر به وجود آورده‌اند.

گروهی از انواع این نوع سرامیک­ها عبارتنداز:

سرامیک­های اکسیدی خالص با ساختمانی یکنواخت: به عنوان اجزاء الکتریکی با دیرگداز   بکار می‌روند. اکسیدهایی مانند آلومینا (Al2O3)، زیرکونیا (ZrO2)، توریا (ThO2)، بریلیا (BeO) و منیزیا (MgO) بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

سرامیک­های الکترواپتیکی (الکترونیکی– نوری): مانند نایوبیت لیتیم ( LiNbO3) و تیتانات که اینها محیطی را فراهم می‌آورند که بوسیله آن علائم الکتریکی به نوری تبدیل می‌شوند.

سرامیک­های مغناطیسی: این مواد اساس واحدهای حافظه مغناطیسی را در کامپیوترهای بزرگ تشکیل می‌دهند.

تک بلورها

سرامیک­های نیتریدی: مانند نیترید آلومینیوم، نیترید سیلسیم و نیترید بور که بسیار دیرگداز و استحکام خوبی در درجه حرارت­های بالا دارند.

لعاب­های سرامیکی: به عنوان پوشش فلز آلومینیوم تولید می‌شوند.

مواد مرکب کامپوزیت (فلزی – سرامیکی): هر دو فاز فلزی و سرامیکی در این مواد وجود دارد.

کاربید‌های سرامیکی: به عنوان ساینده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بوریدهای سرامیکی: از نظر استحکام و مقاومت اکسیده شدن در درجه حرارت­های بالا حائز اهمیت هستند.

سرامیک­های فروالکتریکی: دارای ثابت دی‌الکتریک بسیار بالائی بوده و به­عنوان اجزاء الکترونیکی در خازن­ها کاربرد دارد.

شیشه سرامیک­ها

 علم سرامیک:

به طور کلی علم سرامیک را می‌توان به دو شاخه سرامیک فیزیکی و سرامیک صنعتی تقسیم کرد.

سرامیک فیزیکی درباره ساختمان مواد سرامیکی و خواص آنها بحث می‌کند. در این شاخه ساختمان اتم، اتصالات بین اتم­ها، ساختمان­های بلوری، ساختمان شیشه، معایب ساختمانی، استحاله‌های فازی، رشد دانه‌ها، تبلور مجدد و مباحثی نظیر آنها مورد بحث قرار می‌گیرد. علاوه بر این خواص الکتریکی، مغناطیسی، نوری، حرارتی و مکانیکی سرامیک­ها هم مورد بحث قرار می‌گیرند.

در سرامیک صنعتی از تکنولوژی ساخت سرامیک­ها صحبت می‌شود.اصولاً مراحل ساخت هر جسم سرامیکی به صورت زیر است:

انتخاب مواد اولیه و تغلیظ و تخلیص آن.

آماده‌سازی مواد اولیه (خردکردن- دانه‌بندی- مخلوط کردن )

شکل دادن 

خشک کردن                                

پختن (زینتر کردن

خواص سرامیک ها ( بیوسرامیک ها)
مواد سرامیکی خواص ویژه ای از خود نشان می دهند به طوری که این امر موجب می گردد که جایگزین دیگری با مواد دیگر نداشته باشد وبنابراین نقش ویژه ای در تهیه انواع بیشماری از ادوات و تجهیزات بازی می کند. برای ایجاد یک خواص خوب و مناسب ودر نتیجه بکارگیری صحیح مواد سرامیکی دانستن اطلاعات درمورد رابطه بین خواص و ریزساختار مواد سرامیکی ضروری است. ریزساختار مواد بستگی زیادی به فرآیند تولید و روش تهیه دارد. سرامیک های پیشرفته امروز کاربردهای بسیار فراوانی دارند و امروزه سعی بر تولید مواد سرامیکی است که به شکل کامل تولید شده و بعد از تولید نیاز به ماشین کاری و در نتیجه تحمیل هزینه اضافی به سیستم حذف گردد.

مواد جدیدی که امروزه اهمیت ویژه ای برای تحقیق و توسعه این مواد در نظر گرفته می شوند در زمینه سرامیک به شرح زیر می باشند :
بیوسرامیک ها که تاثیر به سزایی در رشد صنعت پزشکی و بهبود وضعیت سلامتی جوامع انسانی داشته اند، مواد ساینده نظیر ابزار برش و چرخ های ساینده که کاربری آن در صنایع کاربردی فلزات و ... است. سرامیک های سخت و بسیار سخت (hard and Super hard ceramics ) موادی هستند که مطالعه بر روی آن ها بسیار پر اهمیت و البته هزینه بر است.

روش های مطالعه رفتار مواد در دماهای بالا، فیلترها، خوردگی مواد نیز نیاز به تقویت دارد. تجزیه SO و NO در فرآیند احتراق محصولات سرامیکی در دماهایی پائین از طریق احیای کاتالیتیک (Catalytic reduction ) مورد بررسی قرار گیرد.

اجزای سرامیکی برای هایپر فیلتراسیون (Hyper filtration ) گازی در اندازه مولکولی در مایع آب مناسب هستند. الکتروسرامیک ها کاربردهای بسیار متنوعی داشته و شامل سرامیک های با هدایت یونی (کاربرد در باتری ها و سنسورها )، عایق های الکتریکی، نیمه هادی ها و سوپرهادی ها می گردند.

سرامیک های فروالکتریک کاربردهای بسیار زیادی در خازن ها، سنسورها، سرامیک های پیزوالکتریک، اجزای الکترواپتیک ترمیتورها دارند که بسیار مورد توجه محققان هستند. سرامیک های فرو مغناطیس نقش اساسی در صنعت الکترونیک ایفا کرده و کاربرد آن در سیستم های ذخیره سازی، ارتباطات ماهواره ای، تلویزیون و سایر سیستم های الکترونیکی است.
اجزای کوچک شده الکتروسرامیک ها (Miniaturization ) موادی هستند که در آینده کاربردهای زیادی خواهند داشت

آشنایی با سازه های فولادی (ساختمانهای فلزی و سازه های فولادی و معماری و فولادی)

آشنایی با سازه های فولادی (ساختمانهای فلزی و سازه های فولادی و معماری و فولادی)

فولاد ، آلیاژی از آهن و کربن است که کمتر از 2 درصد کربن دارد. در فولاد ساختمانی عموما" در حدود 3 درصد کربن و ناخالصیهای دیگری مانند فسفر ، سولفور ، اکسیژن و نیتروژن و چند ماده دیگر موجود می باشد . ساخت فولاد شامل اکسیداسیون و جدانمودن عناصر اضافی و غیر ضروری موجود در محصول کوره بلند و اضافه کردن عناصر مورد نیاز برای تولید ترکیب دلخواه است. برای ساخت فولاد ، از چهار روش اصلی استفاده می شود. این روشها عبارتند از : روش کوره باز ، روش دمیدن اکسیژن ، روش کوره برقی ، روش خلاء . آنچه فولاد را به عنوان یک مصالح ساختمانی مناسب معرفی کرده می تواند شامل موارد زیر باشد : - تغییر شکل در اثر بارگذاری و ایجاد تنش یکنواخت   - وجود خاصیت الاستیک و پلاستیک   - شکل پذیری   - خاصیت چکش خواری و تورق   - خاصیت خمش پذیری   - خاصیت فنری و جهندگی   - خاصیت چقرمگی   - خاصیت سختی استاتیکی و دینامیکی   - مقاومت نسبی بالا    - ضریب ارتجاعی بالا    - جوش پذیری   - همگن بودن    - امکان استفاده از ضایعات   - امکان تقویت مقاطع

طراحی ساختمانهای فولادی

انتخاب نوع مقطع ، روش ساخت ، روش بهره برداری و محل ساخت ساختمان ، خصوصیات و ویزگیهای متنوعی برای ساخت اسکلت باربر یک ساختمان بوجود می آورد. مزیتهای هر سیستم سازه ای و مصالح مورد نیاز آن سیستم را در صورتی می توان بکار برد که خصوصیات و ویژگیهای آن مصالح و سیستمها در مرحله طراحی به حساب آورده شود و طراح باید در مورد هر یک از مصالح به درستی قضاوت کند. این موضوع بویژه در ساختمانهایی که اسکلت فولادی دارند ضروری است. معیارهای سازه ای زیر اهمیت زیادی در طراحی کلی و ستون گذاری ساختمان دارد : - نوع مقطع  - آرایش و روش قرار گیری مقاطع  - فواصل تکیه گاهی  - اندازه دهانه های سقف  - نوع مهاربندی  - نوع سیستم صلب کننده  - محل قرارگیری سیستم صلب کننده
سیستم فضاسازی داخلی
برای استفاده بهینه از خواص مطلوب ساختمانهای فولادی ، سیستم فضاسازی داخلی باید بگونه ای اختیار شود که : - متشکل از قطعات پیش ساخته باشد ، بدین منظور که سرعت بیشتر نصب و برپایی سازه ، موجب کوتاه شدن زمان کلی ساخت می شود.  – قطعات سبک باشد تا وزن کلی ساختمان به حداقل ممکن برسد.  – نوع سیستم انتخاب شده ، سازگار با سیستم سازه ای انتخاب شده باشد.  – با یک روش اقتصادی قابل محافظت در برابر آتش باشد.
فضاهای داخلی ساختمان فلزی معمولا" شامل : - سقفها   - بام  - دیوارهای خارجی       - دیوارهای داخلی     - سیستم رفت و آمد ( پله و آسانسور )    می باشد که با هماهنگی دقیق و علمی ، این امکان بوجود می آید که اقتصادی ترین روش ساخت و اجرای ساختمان بدست آید.

طراحی با توجه به روش مهاربندی

تمام ساختمانها باید برای مقاومت در برابر نیروی زلزله و باد و یا دیگر نیروهای افقی صلب شوند سیستم صلب کننده باید :
-          نیروهای جانبی را به فونداسیون منتقل کند.     
-          تغییر مکانهای افقی را محدود کند.
در ساختمانهای بلند باید ملاحظات ویژه ای برای جلوگیری از ایجاد نوسانات ناشی از باد در نظر گرفته شود. بزرگی نیروهای افقی اعمال شده در اثر باد به عوامل زیر بستگی دارد:
- سرعت باد    - شکل آیرودینامیکی ساختمان       - وضعیت سطح نما         - روشهای صلب کردن
یک قاب سازه ای فولادی را می توان به یکی از روشهای زیر مهاربندی کرد : - سیستمهای قاب صلب   - سیستمهای قاب بادبندی    - دیوارهای بتنی بصورت دیوارهای برشی یا هسته های بتنی
انتخاب روش صحیح مهاربندی ، اهمیت عمده ای در طراحی سازه ای دارد و حتی ممکن است کل اندیشه طراحی یک ساختمان بلند مرتبه را تحت تاثیر قرار دهد. مهار بندی به وسیله اعضای بادبندی یا دیوارهای بتنی به صورت دیافراگم صلب ، نقاط ثابتی را در ساختمان ایجاد می کند ، به گونه ای که آزادی عمل در جانمایی و معماری داخل ساختمان را محدود می کند.

طراحی با توجه به اجزای تشکیل دهنده فضاهای داخلی ساختمان

انتخاب سیستم مناسب برای اجزای داخلی ساختمان به عوامل مختلفی بستگی دارد. روشهای زیر به طور رایج در ساخت سقفهای متکی به تیرهای فولادی به کار می روند :
-          دال بتنی درجا بر روی قالب مناسب
-          دال بتنی پیش ساخته
-          عرشه فولادی با بتن درجا
عملکرد مرکب بین دال بتنی و تیر فولادی که در هر سه روش امکان پذیر است ، سبب اقتصادی شدن ساخت می گردد. مسئله حفاظت قسمتهای فولادی سقف در برابر آتش سوزی باید در اجرای سقف در نظر گرفته شود. استفاده از سقف کاذب می تواند این کار را به خوبی انجام دهد. در سازه های اسکلت فلزی ، معمولا" دیوارهای خارجی باربر نیستند، برای ساخت این دیوارها ، بنابر شرایط موجود ، از مصالح مختلف استفاده می شود.

لزوم محافظت در برابر حریق ، خوردگی و عایق بندی صوتی

اغلب اظهار می شود که هزینه لازم برای محافظت ساختمانهای فلزی در برابر آتش سوزی و خوردگی و عایق بندی صوتی بسار زیاد است ، ولی استفاده از راههای معقول و مناسب برای هر ساختمان ، با توجه به سیستم بکار رفته در آن ، می تواند باعث کاهش این هزینه شود. ایجا یک سیستم محافظت در برابر آتش سوزی در تمام ساختمانهای فلزی لازم و ضروری است. آنچه از اقتصادی در این مسئله حائز اهمیت است ، استفاده از روش صحیح حفاظت اجزای فلزی است. اغلب المانهای داخلی ساختمان مانند سقف و دیوارهای داخلی و خارجی آن بعنوان یک سیستم محافظت در برابر آتش سوزی در ساختمان قابل استفاده است. تیرها و ستونهای فلزی می تواند به روش مناسب در بین این اجزا مدفون شود. در غیر اینصورت باید با روش مناسب اسکلت فولادی ساختمان محافظت شود.
از آنجایی که زنگ زدگی در قطعات داخلی ساختمان فولادی با توجه به رطوبت ناچیز موجود در هوا بعید به نظر می رسد ، محافظت در برابر خوردگی برای این قطعات یک مشکل جدی محسوب نمی شود. بنابراین حفاظت در برابر خوردگی فقط برای قطعات بیرونی و اجزایی که در معرض رطوبت هوا قرار دارند لازم و ضروری است.
مشخصات صوتی یک ساختمان ، بستگی به خواص اجزای داخلی آن دارد مانند نوع سقف و سیستم دیوارهای جداکننده و تیغه ها . در این بین ، سیستم اسکلت باربر ساختمان نقش کمتری دارد رفتار اسکلت یک ساختمان بتنی و فولادی ، با یک سیستم فضاسازی داخلی مشابه ، یکسان است .

توجیه اقتصادی سازه های فولادی
در ارزیابی اقتصادی یک ساختمان فولادی ، فقط در نظر گرفتن قیمت مصالح ساختمانی و نیروی کارکفایت نمی کند و بقیه عوامل موثر در این موضوع باید مورد بررسی قرار گیرد. موارد زیر در اقتصاد یک ساختمان موثر است :
-          قیمت زمین : بدلیل کوچک بودن مقاطع عرضی در ساختمانهای فولادی ، فضای کمتری توسط اسکلت سازه اشغال شده و در مقایسه با سازه های بتنی ، ساختمانهای فلزی در پلان دارای سطح موثر بیشتری هستند. بنابراین هزینه زمین در هر متر مربع مفید ساختمان ، در ساختمانهای فلزی کمتر خواهد بود.
-          مصالح در دسترس
-          ارزش نهایی ساختمان : هرچه مدت زمان ساخت یک ساختمان کوتاهتر باشد ، هزینه نهایی آن ساختمان کمتر خواهد بود. با توجه به روشهای مختلف ساخت سازه ، متوجه می شویم که در مقایسه با سایر روشها ، ساخت سازه های فلزی زمان کمتری صرف می کند.
-          هزینه اسکلت اصلی سازه ( سفت کاری )
-          تاثیر نازک کاری
-          تاثیر نصب تجهیرات و تاسیسات
-          نحوه تاثیر این عوامل در بهره برداری بهینه از ساختمان
-          هزینه ایجاد تغییرات داخلی و بهسازی در ساختمان
-          هزینه تخریب ( در ساختمانهای با عمر کوتاه )

بررسی میزان مصرف فولاد در ساختمانهای فلزی

در ساختمانهای فلزی ، هزینه با توجه به میزان مصرف فولاد در هر متر مربع مساحت کف ( تصویر افقی ) یا متر مکعب ساختمان محاسبه می شود. هزینه ساخت و میزان مصرف فولاد به عوامل زیر بستگی دارد :
-          تعداد طبقات
-          بار اعمال شده به طبقات ( مرده و زنده )
-          دهانه ها در اطراف ستون
-          ضخامت سقف
-          سیستم سازه ای ( سیستم انتقال بارهای قائم و جانبی )

انتقال بار در سازه های فولادی

سازه های فولادی مشتمل بر تعدادی تیر و ستون به شکل قاب و نیز شامل تعدادی تقویت کننده ، به منظور ایستایی بیشتر می باشد. بدیهی است انتقال بارهای افقی و قائم از طریق این اجزاء صورت می گیرد. به این صورت که :         - سقف ، بارهای عمودی را تحمل کرده و بصورت افقی ، از طریق تیرها به تکیه گاههای تیر منتقل می کند.        – سیستم باربر قائم ( ستونها ) ، بارها را از تکیه گاههای دو سر تیر به فونداسیون انتقال می دهد.      – همچنین سیستم های مهاربندی قائم و افقی ، بارهای جانبی ناشی از باد ، زلزله ، فشار زمین و ... را به فونداسیونها منتقل می نمایند.
ماهیت انتقال بار از طریق تیرها به تکیه گاهها و روش قرارگیری تیرها ( تیر ریزی ) به عوامل زیر بستگی دارد :
-          نوع مقطع قابل استفاده با توجه به طراحی معماری
-          فواصل تکیه گاهها و طول دهانه تیر با توجه به طراحی سازه ها
-          روش انتقال بار توسط اجزای باربر
-          سیستم تکیه گاهی انتخاب شده ( صلب ، نیمه صلب ، ساده )

آشنایی با روش های طراحی در مهندسی

آشنایی با روش های طراحی در مهندسی

انواع روش های طراحی و تحلیل و رابطه بین انها
1- روش طراحی تنش مجاز

2- روش طراحی مقاومت نهایی
3- روش طراحی حالات حدی
4- روش طراحی خمیری

در کل 3 روش طراحی داریم. روش تنش مجاز و روش خمیری و روش بار و مقاومت یا همان LRFD
حال خود روش LRFD خود دو گونه است. روش حدی که همان روش استفاده شده در مبحث نهم می باشد و دیگری روش مقاومت نهایی که روش استفاده شده در ACI می باشد.

:  *انواع روش های تحلیل
1- روش تحلیل خطی 
2- روش تحلیل غیر خطی
3- روش تحلیل p - delta 
4- روش تحلیل دینامیکی

در روش تحلیل نیز به دو دسته کلی تقسیم می شود.1- تحلیل خطی 2-تحلیل غیر خطی
حال خود این 2روش به 2 زیر گزینه تقسیم می شود. روش استاتیکی و روش دینامیکی.
یعنی می شود: روش تحلیل خطی استاتیکی و روش خطی دینامیکی و روش غیرخطی استاتیکی(که به عنوان روش پوش آور عنوان می شود) و روش غیر خطی دینامیکی.
حال یک نکته دیگری وجود دارد و آن اینست که روش دینامیکی نیز بسته به اینکه خطی باشند یا غیر خطی خود به 2 صورت می باشند. دینامیکی طیفی و دینامیکی تاریخچه زمانی.

حال کاملترین روش، روش تحلیل غیرخطی تاریخچه زمانی می باشد که بسیار پیچیده و وقت گیر می باشد و نیاز به فرد صاحب صلاحیت دارد.
.

چنانچه مسیر بار گذاری و بار برداری رفتاری خطی داشته باشد به آن مصالح ، مصالح خطی و در غیر اینصورت به اینگونه مصالح ، مصالح غیر خطی می گوییم

با این تعاریف به طور کلی می توانیم چهار حالت در کلیه مصالح در نظر داشته باشیم . نرم افزارهای طراحی سازه ای که روش آنالیز آنها به روش ماتریسی می باشد ( همانند ETABS و ... ) با فرض استفاده از مصالح با رفتار

نحوه انتخاب روش تحلیل با توجه به روش طراحی
1- روش طراحی تنش مجاز------- چون این یه روش طراحی خطی است پس حتما باید روش تحلیلی ان نیز خطی باشد.
2- روش طراحی مقاومت نهایی------- چون این یه روش طراحی غیر خطی است پس حتما باید روش تحلیلی ان نیز غیر خطی باشد. ولی چون روشهای تحلیل غیر خطی بسیار مشکل و وقت گیر و هزینه بر می باشد ایین نامه اجازه تحلیل به روش خطی را داده است.

3- روش طراحی حالات حدی------ چون این یه روش طراحی غیر خطی است پس حتما باید روش تحلیلی ان نیز غیر خطی باشد. ولی چون روشهای تحلیل غیر خطی بسیار مشکل و وقت گیر و هزینه بر می باشد ایین نامه اجازه تحلیل به روش خطی را داده است.
4- روش طراحی خمیری ------ در این روش هم روش طراحی غیر خطی است و هم روش تحلیل غیر خطی است . و اجازه تحلیل خطی به دلیل تفاوت زیاد در نتایج را نمی دهد.

جایی که اشاره فرمودین روش طراحی مقاومت نهایی یک طراحی غیر خطی می باشد کاملا اشتباه می باشد. چون دقیقا این روش بر فرضیات خطی و قانون هوک استوار می باشد.
پس:

طراحی های تنش مجاز و ضرایب بار و مقاومت بر فرض تحلیل خطی استوارند.
اما روش طراحی خمیری خود مجزاست که البته آن نیز به صورت خطی و بار روش کار مجازی تحلیل می شود و البته با ترفندهایی نتایج را به نتایج روش غیرخطی سوق می دهند.

در واقع تمام روش های طراحی موجود تماما بر فرض قاونون هوک استوارند. فقط ممکن است سوالی بوجود بیاید و اینکه روش تحلیل های غیر خطی پس کجا کاربرد دارد.
خب از روش های تحلیل غیر خطی برای طراحی استفاده نمی شود بلکه برای کنترل استفاده می شود.مثلا سازه ای قبلا با روش های موجود خطی طراحی شده اند و حال با روش های غیرخطی کنترل می کنند که آیا این مقاطع پاسخگوی بارهای وارده در محدوده غیر خطی هستند یا خیر.
موفق باشید.

 Linear - Elastic آنالیز سازه را انجام می دهند . چراکه روش حل ماتریسی سازه ها بر این اساس استوار است

تفاوت روش طراحی تنش مجازASD با مقاومت نهایی LRFD

1- روش الاستیک : تا سال 1950این نوع سازه ها براساس روش ASD یا تنش مجاز طراحی می شدند و به عبارت دیگر طراحی اعضاء فلزی این نوع سازه بگونه ای صورت می گرفت که اعضاء براثر بارهای وارده از حد الاستیک خود خارج نشوند و استفاده از این روش تاکنون نیز در اکثر کشورهای جهان از جمله ایران ادامه داشته و آئین نامه های داخلی کشور ایران و فصل دهم مقررات ملی ساختمان نیز براساس این روش تدوین گردیده است .
ضریب اطمینان بارهای وارده و مقاومت در این روش طراحی به شکل زیر است :

= ضریب مقاومت = ضریب بار
برای مثال ضریب اطمینان مقاومت کششی فولاد 0.6 یعنی fb=0.6fy می باشد .

2- روش پلاستیک یا خمیری
از سال 1980 با افزایش کیفیت مصالح و ارتقاء سطح کیفی اجرا ، روش پلاستیک یا مقاومت نهایی LRFD بعنوان یک روش علمی ترو اقتصادی تر در بعضی از کشورها جایگزین روش ASD یا الاستیک گردید .
در این روش به اعضاء سازه ها اجازه داده می شود براثر بار وارده ناشی از بارگذاری از حد الاستیک خود خارج و به حد پلاستیک یا خمیری خود برسند و همین موضوع باعث افزایش مقاومت اعضاء و کاهش هزینه ساخت و اقتصادی تر شدن سازه می گردد .
ضریب اطمینان بارهای وارده در بارگذاری این نوع سازه های و ضریب اطمینان مقاومت به شکل زیر می باشد :

= ضریب مقاومت = ضریب بار

همانگونه که می بینیم ضرایب تنها در بار اعمال می شوند .

این روش بدلیل نیاز به رعایت استانداردهای مصالح و افزایش کیفیت اجرا در بیشتر کشورها از جمله ایران مورد استفاده قرار نگرفته است و اجرای این روش طراحی می بایست متناسب با افزایش کیفیت مصالح و ارتقاء کیفی اجرایی سازه های فلزی در کشورهای مختلف صورت گیرد .

روش های طراحی این دو نیز در ETABS بگیم خالی از لطف نیست .
این آیین نامه هایی که الان میگم بر اساس مقررات ملی مبحث 10 با ویرایش 87 می باشد :
برای روش تنش مجاز :
باید در ETABS از ایین نامه AISC-ASD89 که تطابق خیلی نزدیکی با مبحث دهم دارد استفاده کنیم
برای روش حدی نهایی :
باید در ETABS از آیین نامه AISC360-05/IBC2006 استفاده کنیم که این آیین نامه هم تطابق در حد 95 درصد با مبحث دهم دارد

آشنایی با روستای کندوان - آذربایجان شرقی

آشنایی با روستای کندوان - آذربایجان شرقی

سفر > ایرانگردی - محمد ملاحسینی:
روستای کندوان در دامنه سر سبز سلطان داغی، در ۱۸ کیلومتری جنوب اسکو و ۶۲ کیلومتری جنوب غربی تبریز قرار دارد

روستای کندوان

روستای کندوان - تبریز

·        

·        

·        

·        

·        

·        

·        

·        

·        

·        

·        

·        

·        

·        

·        

خانه های سنتی و باستانی کندوان از نظر نوع معماری در ایران نظیر ندارند و به عقیده تعدادی از محققین احداث این خانه‌ها به قرن ۷ هجری همزمان با یورش مغول‌ها برمی‌گردد.

در تاریخ این منطقه، این گونه نقل شده که نخستین کسانی که به کندوان پا گذاشته اند، ساکنان روستایی به نام حیله ور- که در 2 کیلومتری غرب کندوان قرار داشته- بوده اند که در قرن هفتم هجری برای در امان ماندن از حمله مغول ها به دشتی در مقابل کندوان فعلی مهاجرت کرده اند و در طول مدت زمانی به تدریج درون کران‌ها را حفاری کرده و پناهگاهی امن برای خود ساخته اند.

کندوان روستایی است بنا شده در صخره و تنها سازه این دهکده را سنگ‌ها تشکیل می دهند. خانه ها هرمی شکل هستند و برای دام ها نیز حفره هایی در سنگ ها بنا شده است.

کندوان یکی از 3 روستای صخره‌ای جهان است که موجب جذابیت بی نظیر آن شده است. معماری روستای کندوان و جاری بودن زندگی مردم در قالب بافت قدیمی آن یک استثنا در دنیا به حساب می آید. چرا که دیگر در ترکیه و آمریکا کسی در کاپادوکیه و داکوتا زندگی نمی کند.

کوه سهند یکی از 5 کوه آتشفشانی مهم ایران در استان آذربایجان شرقی و در جنوب تبریز واقع است. در دامنه های این کوه و در نزدیکی شهر اسکو، روستایی با نام کندوان قرار دارد که از نظر جاذبه های زمین شناسی و معماری دارای اهمیت است.

صخره های کله قندی و غارهای دستکن توسط انسان که به عنوان خانه های مسکونی مورد استفاده قرار می گیرد، یکی از شگفت انگیزترین روستاهای صخره ای جهان را پدید آورده است.

شیوه بنای خانه‌های این روستا از نوع معماری صخره ای و به شکل مخروطی یا کله قندی می‌باشد. برخی از باستان شناسان قدمت این روستا را به دوره های پیش از اسلام نسبت می‌دهند.

در دل این تپه‌های بلند که ارتفاع بعضی از آنها به 40 متر می‌رسد صدها آغل، انبار و اتاقک حفر شده که بسیار دیدنی است. همچنین آب معدنی گوارایی از دل یکی از تپه های این روستا می جوشد که از شهرت فراوانی برخوردار است و برای امراض کلیوی بسیار مفید تشخیص داده شده است.

این روستا به سبب ویژگی معماری صخره ای و بافت مخصوص آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

در اثر فعل و انفعالات آتشفشانی کوههای سهند، چنین منظره‌ای در یکی از خوش آب و هواترین نقاط ایران ایجاد شده است. توده ها و گدازه های مذاب آتشفشانی، به وسیله باد، برف و باران در طی هزاران سال متمادی شکل گرفته و به فرم کران درآمده است.

خانه های این روستا به مانند کندوی عسل در دل کوه کنده شده اند و جالب اینجاست که عسل یکی از مهمترین محصولات این روستا می باشد.

کندوان منطقه‌ای ییلاقی از رشته کوه های سهند است که مراتع سرسبزش عشایر زیادی را به آن جا می‌کشاند.

معماری خاص این روستا موجب شهرت جهانی آن شده است. دامداری و کشاورزی و باغداری عمده فعالیت مردمان این روستاست، لوله کشی آب و برق در دل این سنگ ها همزیستی مسالمت آمیز بشر با محیط زیست را نشان می‌دهد. کندوان نمونه زیبای استفاده از طبیعت در زندگی انسان است.

آنچه به کندوان هویت باستانی داده وجود 117 خانوار و منزل مسکونی در درون توده های مخروطی و هرمی شکل صخره ای است. روستاییان کندوان داخل این توده ها برای خود خانه مسکونی، آغل، انبار و کارگاه ایجاد کرده‌اند.

معماری صخره‌ای، حاکی از صحنه‌های مبارزه و جدال انسان با طبیعت و در خدمت گرفتن صخره های طبیعی است. در معماری معمولی، به وسیله مصالح ساختمانی گچ، آهک و خشت، هیئت اصلی بنا را به وجود می آورند، در صورتی که در معماری صخره‏ای فضای مورد نظر در درون توده سنگ هویدا می‌گردد و سنگ، مانند کالبدی، قشری مستحکم در اطراف این فضا ایجاد می‌کند.

ارتباط طبقات بالایی کران‌ها با خارج، از طریق پلکان های بسیار زیبایی از بدنه خود کران تامین گشته است. طبقه هم‌کف، اکثرا اصطبل بوده و طبقات دوم و سوم و چهارم به عنوان سکونت‌گاه استفاده می‌شود. در بعضی موارد از طبقه چهارم به عنوان انبار نیز استفاده کرده‌اند.

آبریزها اکثرا در کنار معابر و در خارج از کران ها و محیط مسکونی قرار داشته و هر چند خانواده به طور مشترک دارای یک آبریز هستند. آبریزها اکثرا دارای چند محل نشیمن و انباره می‏باشد که بستگی به شیب زمین دارد.

به خاطر قطر و ضخامت زیاد کران‌ها، ایجاد نورگیر در طبقات پایین کار بسیار مشکلی است، بدین مناسبت نورگیرها اغلب در طبقات بالا واقع شده‌اند. جنس پنجره‌ها از چوب بوده اغلب به شکل شطرنجی و در آنها قطعات کوچک شیشه تعبیه شده است.

آثار معماری صخره‌ای در اغلب نقاط جهان به چشم می‌خورد که در اکثر آنها اکنون دیگر سکنه ای زندگی نمی‌کند؛ ولی معماری صخره ای از نوع کندوان فقط در یک منطقه دیگر در روی زمین ایجاد شده و آن در دره زیبای گورمه ترکیه است.

بافت قدیمی روستای کندوان که یکی از زیباترین و منحصر به فردترین روستاهای تاریخی کشور و تنها روستای زنده صخره‌ای محسوب می شود، با ساخت و سازهای جدید که متفاوت با بافت گذشته است با تهدیدی جدی رو به رو شده است.

وجود آب معدنی، خانه‌های منحصر به فرد، دره‌های سرسبز و خرم، آب و هوای مطبوع و لبنیات و عسل مرغوب کوهستان، سبب جذب تعداد کثیری مسافر از نقاط دور و نزدیک به این روستا به خصوص در فصول مساعد سال می شود.

این روستا به سبب ویژگی معماری صخره ای و بافت مخصوص آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. توده‌ها و گدازه‌های مذاب آتشفشانی، به وسیله باد، برف و باران در طی هزاران سال متمادی شکل گرفته و به این فرم درآمده است. کران‌ها در تابستان‌ها خنک و در زمستان‌ها گرم است.

این روستا طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1375، دارای 137 خانوار و ٧٥٠ نفر جمعیت بوده است که به کار کشاورزی و دامداری و صنایع دستی اشتغال دارند.

روستای کندوان دارای مسجد، حمام، مدرسه و آسیا می‌باشد و کران مسجد یکی از بزرگ‌ترین کران‌های روستا را تشکیل داده است. به دلیل شکل مخروطی خاص، اغلب کران‌های دارای طبقات مختلف، از داخل با یکدیگر ارتباط ندارند، کران ها عموما دارای دو طبقه بوده و در بعضی موارد سه و حتی چهار طبقه نیز در آ نها ایجاد کرده اند.

آثار معماری صخره‌ای در اغلب نقاط جهان به چشم می خورد که در اکثر آن‌ها اکنون دیگر سکنه‌ای زندگی نمی‌کند ولی معماری صخره‌ای از نوع کندوان فقط در یک منطقه دیگر در روی زمین ایجاد شده و آن در دره زیبای گورمه ترکیه است.

کندوان جزو سه روستای شگفت انگیز دنیاست که توجه گردشگران داخلی و خارجی را به خود جلب کرده است به طوری که سالانه ٣٠٠ هزار گردشگر از این روستای تاریخی بازدید می‌کنند.

آشنایی با رشته مهندسی راه آهن

آشنایی با رشته مهندسی راه آهن

تاریخ : سه‌شنبه ٢٢ اسفند ۱۳٩۱ | ٩:٢۸ ‎ب.ظ | نویسنده : مهدی محمدی

امروزه شناساندن راه آهن، قطار، لوکوموتیو، مترو، ترن‌هوایی برای دانش آموز به نقطه‌ای رسیده است که اطلاعات این بخش را تخصصی کرده و ارتباط با این بخش برای ملت‌ها به جهت توسعه آن بیشتر گشته. امروز صحبت از کاهش هزینه حمل، ایمنی بیشتر کاهش مصرف سوخت، حفظ محیط زیست به مسائلی پیش پا افتاده و معمولی تبدیل شده و همه مزایای استفاده از خطوط ریلی را به خوبی می‌شناسند.

حرکت بر روی مغناطیس ایجاد شده بین قطار و ریل و سرعت بیش از 600 کیلومتر در ساعت اکثر قطارهای پیشرفته جهان و پیشتازی ژاپن در این بخش، همچنین توسعه قابل توجه در ترانزیت کالا و ارزی که از این جهت نصیب کشورها میشود از حرفهای تازه این رشته است. دانشکده راه آهن با 1200 متر مبرع زیربنا در 7 طبقه در داشنگاه علم و صنعت تاسیس شده زمینه ادامه تحصیل در رشته مهندسی راه آهن که مربوط به مجموعه راه آهن و شرکت‌های تابعه آن می‌باشد فراهم شده و تا مقطع کارشناسی ارشد در داخل کشور و تا مقطع دکترای تخصصی راه آهن در خارج از کشور امکان ادامه تحصیل را فراهم نموده.

رشته مهندسی راه آهن با 3 گرایش خط و ابنیه، بهره‌برداری و جریه به سه رشته مهم ارتباط پیدا میکند که به ترتیب گرایش‌های فوق عبارتند از رشته عمران، صنایع و مکانیک و بخش عمده دروس تخصصی این رشته با رشته‌های مکانیک، عمران و صنایع یکسان می‌باشد طول دوره تحصیل این رشته 4 سال است و ضریب درس ریاضی 4 و درس فیزیک 3 می‌باشد. به علت نوپا بودن این رشته در کشورمان و کمبود منابع و کمیت مرجع و علمی در این زمینه به زبان فارسی تسلط به زبان انگلیسی جهت درک و مطالعه این کتب و مراجع بسیار ضروریست بهترین منابعی که می‌تواند شما دانش‌آموزان را در زمان تحصیل این رشته موفق‌تر سازد آشنایی به زبان آلمانی، روسی و چینی می‌باشد، چون این کشورها سابقه طولانی در این رشته دارند.

صنعت و بازار کار

طبق آنچه در مقدمه رشته بیان شد بازار کار این رشته از رونق و وسعت خوبی برخوردار است و فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند:
در طراحی و نظارت بر گراف‌های حرکت قطارها، نظارت، اجرا و تعمیر و نگهداری مهندسی خط و ساخت لکوموتیو و واگن برنامه ریزی و مدل سازی حمل و نقل ریلی. مهارت لازم را کسب و در راه آهن سراسری ایران، راه آهن‌های شهری )مترو) ، شرکت‌های وابسته راه آهن، و شرکت‌های مهندسی مشغول کار بشوند.

استخدام قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء در سراسر کشور

استخدام قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء در سراسر کشور

قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ص) سپاه برابر تبصره ۲ ماده ۵ قانون خدمت وظیفه عمومی،‏‏ از بین مشمولان بسیجی فارغ التحصیل مقطع کارشناسی و بالاتر برای خدمت سربازی در پروژه ها و کارگاه ها در هر دوره طبق ضوابط سپاه، جذب می نماید.

تذکر: تکمیل فرم ثبت نام هیچگونه تعهدی برای پذیرش سربازی در قرارگاه ایجاد نمی کند.
به پذیرفتگان نهایی، تا یک ماه قبل از تاریخ اعزام به خدمت به نحو مقتضی اطلاع رسانی خواهد شد.
پذیرفته شدگان قطعی موظفند در مهلت مقرر مدارک مورد نیاز را به آدرسی که اعلام می گردد تحویل نمایند. شرایط :
۱- فارغ التحصیلان با مدرک تحصیلی کارشناسی و بالاتر در یکی از رشته های زیر:

ردیف	رشته تحصیلی	ردیف	رشته تحصیلی
۱	مهندسی عمران	۸	بهداشت ایمنی و محیط زیست (HSE)
۲	مهندسی مکانیک	۹	مهندسی صنایع
۳	مهندسی برق	۱۰	مهندسی معدن
۴	حقوق	۱۱	مدیریت
۵	مهندسی رایانه و فناوری اطلاعات	۱۲	حسابداری
۶	مهندسی شیمی	۱۳	مترجمی زبان انگلیسی
۷	بهداشت حرفه ای	۱۴	مدیریت پروژه

۲- دانشگاه های محل تحصیل با رعایت شرط معدل تعیین شده در جدول زیر:

ردیف	نام دانشگاه	معدل کارشناسی	معدل ارشد	ردیف	نام دانشگاه	معدل کارشناسی	معدل ارشد
۱	دانشگاه تهران	۱۴	۱۴.۵	۳۰	دانشگاه سیستان و بلوچستان	۱۴.۵	۱۵
۲	دانشگاه صنعتی شریف	۱۴	۱۴.۵	۳۱	دانشگاه شاهد	۱۴.۵	۱۵
۳	دانشگاه علوم پزشکی تهران	۱۴	۱۴.۵	۳۲	دانشگاه صنعتی شاهرود	۱۴.۵	۱۵
۴	دانشگاه تربیت مدرس	۱۴	۱۴.۵	۳۳	دانشگاه امام صادق (ع)	۱۴.۵	۱۵
۵	دانشگاه علم و صنعت	۱۴	۱۴.۵	۳۴	دانشگاه جامع امام حسین (ع)	۱۴.۵	۱۵
۶	دانشگاه صنعتی امیرکبیر	۱۴	۱۴.۵	۳۵	دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا… (ع)	۱۴.۵	۱۵
۷	دانشگاه شیراز	۱۴	۱۴.۵	۳۶	دانشگاه سهند تبریز	۱۴.۵	۱۵
۸	دانشگاه صنعتی اصفهان	۱۴	۱۴.۵	۳۷	سایر دانشگاههای دولتی	۱۵	۱۵.۵
۹	دانشگاه شهید بهشتی	۱۴	۱۴.۵	۳۸	دانشگاه آزاد اسلامی (سایت اصلی)	۱۵.۵	۱۶
۱۰	دانشگاه فردوسی مشهد	۱۴	۱۴.۵	۳۹	دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج	۱۵.۵	۱۶
۱۱	دانشگاه علوم پزشکی شیراز	۱۴	۱۴.۵	۴۰	دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان	۱۵.۵	۱۶
۱۲	دانشگاه صنعتی خواجه نصیر	۱۴	۱۴.۵	۴۱	دانشگاه آزاد اسلامی تهران جنوب	۱۵.۵	۱۶
۱۳	دانشگاه تبریز	۱۴	۱۴.۵	۴۲	دانشگاه آزاد اسلامی مشهد	۱۵.۵	۱۶
۱۴	دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی	۱۴	۱۴.۵	۴۳	دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد	۱۵.۵	۱۶
۱۵	دانشگاه اصفهان	۱۴	۱۴.۵	۴۴	دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات	۱۵.۵	۱۶
۱۶	دانشگاه علوم پزشکی اصفهان	۱۴	۱۴.۵	۴۵	دانشگاه آزاد اسلامی تبریز	۱۵.۵	۱۶
۱۷	دانشگاه علوم پزشکی تبریز	۱۴	۱۴.۵	۴۶	دانشگاه آزاد اسلامی قزوین	۱۵.۵	۱۶
۱۸	دانشگاه مازندران	۱۴	۱۴.۵	۴۷	دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان اصفهان	۱۵.۵	۱۶
۱۹	دانشگاه بو علی سینا همدان	۱۴	۱۴.۵	۴۸	دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز	۱۵.۵	۱۶
۲۰	دانشگاه گیلان	۱۴	۱۴.۵	۴۹	دانشگاه آزاد اسلامی علوم پزشکی تهران	۱۵.۵	۱۶
۲۱	دانشگاه شهید باهنر کرمان	۱۴.۵	۱۵	۵۰	دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد	۱۵.۵	۱۶
۲۲	دانشگاه رازی کرمانشاه	۱۴.۵	۱۵	۵۱	دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان	۱۵.۵	۱۶
۲۳	دانشگاه تربیت معلم	۱۴.۵	۱۵	۵۲	دانشگاه آزاد اسلامی تهران شمال	۱۵.۵	۱۶
۲۴	دانشگاه کاشان	۱۴.۵	۱۵	۵۳	سایر دانشگاه های آزاد مراکز استانها	۱۶	۱۶.۵
۲۵	دانشگاه علوم پزشکی مشهد	۱۴.۵	۱۵	۵۴	سایر دانشگاه های آزاد شهرستانها	۱۶.۵	۱۷
۲۶	دانشگاه ارومیه	۱۴.۵	۱۵	۵۵	دانشگاه های پیام نور	۱۷	۱۷.۵
۲۷	دانشگاه یزد	۱۴.۵	۱۵	۵۶	دانشگاه علمی کاربردی	۱۷.۵	۱۸
۲۸	دانشگاه شهید چمران اهواز	۱۴.۵	۱۵	۵۷	دانشگاه غیر انتفاعی	۱۸	۱۸.۵
۲۹	دانشگاه زنجان	۱۴.۵	۱۵	۵۸	سایر مراکز آموزش عالی	۱۸	۱۸.۵

 تذکر: مشمولان بسیجی فعال که عضو شورای حوزه مقاومت می باشند با ارائه حکم مسئولیت، اعضای گردان های بسیج با ارائه گواهی معتبر، فرزندان جانبازان، ایثارگران و پاسداران شاغل و بازنشسته و برادر شهید به شرط داشتن سایر شرایط با نیم نمره معدل کمتر می توانند ثبت نام نمایند.
۳- دارابودن حداقل شش ماه عضویت عادی بسیج با گواهی صادره از سوی نواحی مقاومت بسیج.
۴- دارا بودن برگ اعزام به خدمت از سوی نیروی انتظامی.
تذکر ۱: مشمولانی که در ماههای قبل محل خدمت آنان توسط نیروی انتظامی غیر از سپاه تعیین شده باشد نمی توانند ثبت نام نمایند.
تذکر۲: مشمولانی که سابقه خدمت قبلی در ارتش ، ناجا و وزارت دفاع داشته اند نیز نمی توانند ثبت نام نمایند. کلیه داوطلبین موظفند در تاریخ اعزام به آدرسی که نیروی انتظامی در برگ اعزام به خدمت آنان مشخص می نماید مراجعه فرمایند.

برای ثبت نام اینجا کلیک نمایید

---

آگهی استخدام اسفند ۹۱

به اطلاع می­رساند قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء^(ص)‏ به منظور شناسایی و جذب نیروهای متعهد و توانمند در سراسر کشور و در راستای توسعه عدالت اجتماعی از طریق جذب شایسته ترین افراد، اقدام به راه اندازی سامانه ثبت نام و رتبه بندی متقاضیان کار نموده است. متقاضیان محترم می توانند در صورت تمایل آمادگی خود را جهت همکاری با قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ص) در دو حوزه مشاغل دانش محور و یا مهارت محور و یا هر دو از طریق این سامانه اعلام نمایند.

مشاغل دانش محور: مشاغلی هستند که متقاضی برای تصدی شغل مربوطه بایستی دارای تحصیلات دانشگاهی حداقل کاردانی باشند.

مشاغل مهارت محور: مشاغلی هستند که متقاضی برای تصدی شغل مربوطه نیازمند تحصیلات دانشگاهی نبوده و داشتن مهارت انجام کار و تخصص ملاک جذب است. در این مشاغل ارائه گواهینامه های فنی و حرفه ای و سایر مدارک تخصصی ضروری است.

تذکر: تکمیل فرم ثبت‌نام جهت تهیه بانک اطلاعات داوطلبان می‌باشد و هیچگونه الزام یا تعهدی برای استخدام یا بکارگیری در قرارگاه ایجاد نمی کند. بدیهی است در صورت نیاز به خدمات افراد واجد شرایط، مشخصات متقاضیان جهت انجام اقدامات بعدی از طریق تماس تلفنی و یا همین پایگاه اطلاع‌رسانی خواهد شد. تاکید می گردد تکمیل فرم ثبت نام به هیچ عنوان تعهد استخدامی ایجاد نمی‌نماید.

شرایط عمومی داوطلبان:

1. اعتقاد به مبانی اسلام ناب محمدی (ص)،انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی ایران.
2. اعتقاد و التزام عملی به ولایت فقیه.
3. التزام عملی به احکام اسلام و قوانین جمهوری اسلامی و رعایت موازین اخلاق اسلامی.
4. عدم عضویت و هواداری از احزاب و گرو ها و سازمانهای سیاسی.
5. نداشتن سابقه عضویت و یا هواداری از احزاب وگروهها و سازمانهای غیر اسلامی، التقاطی، الحادی و غیر قانونی.
6. عدم اعتیاد به موادمخدر و محکومیت به محرومیت از خدمات دولتی.
7. داشتن شرایط تحصیلی و یا تخصصی مورد نیاز .
8. داشتن سلامت و توانائی جسمی و روانی متناسب با خدمت مورد نیاز.
9. داشتن حسن شهرت وعدم سوء سابقه .
10. دارا بودن کارت پایان خدمت یا معافیت دائم .
11. داشتن حداقل ۱۸ سال سن تمام و حداکثر ۴۵ سال سن .
12. حداکثر سن برای داوطلبان مقطع کارشناسی ۳۰ سال و کارشناسی ارشد و بالاتر ۴۵ سال می باشد.
13. مدت زمان خدمت سربازی به حداکثر سن داوطلبانی که خدمت نظام وظیفه خود را انجام داده باشند افزوده می شود.
14. مدت سابقه کار داوطلبانی که تجربه کاری در واحدهای تابعه قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ص) داشته باشند و یا بصورت قرارداد تمام وقت بر اساس ضوابط مصوب در قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ص) شاغل باشند، در صورت پرداخت حق بیمه در مدت سابقه کار، به حداکثر سن اضافه می گردد. همچنین سابقه کار خارج از قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ص)افرادی که تجربه کاری مفید و مرتبط با شغل مورد نیاز دارند در صورت ارائه مدارک لازم و گواهی پرداخت حق بیمه بابت سوابق مذکور، تا پنج (۵) سال به حداکثر سن اضافه می گردد.
15. شرط حداکثر سن در مورد ایثارگران براساس قانون مصوب مجلس شورای اسلامی به تاریخ ۲۲/۲/۷۱ با رعایت موارد زیر افزایش می یابد :
    الف) داوطلبانی که در جبهه به طور داوطلبانه خدمت نموده اند به میزان حضور در جبهه و همچنین مدت زمان بستری شدن و یا استراحت پزشکی رزمندگان داوطلب در اثر مجروحیت در جبهه
    ب) داوطلبان آزاده به میزان مدت اسارت و حضور در جبهه و همچنین مدت زمان بستری و یا استراحت پزشکی در اثر مجروحیت در جبهه های نبرد یا دوران اسارت
    ج) خانواده شهدا (همسر ، فرزندان ، پدر ، مادر ، برادر و خواهر) ، جانبازان، همسر و فرزندان جانبازان از کار افتاده کلی (حالت اشتغال)و مشمولین بند’ب’ فوق ،حداکثر به میزان پنج (۵) سال

بررسی اجمالی سیستم های سازه ای ساختمانی در ایران

موقعیت 

بررسی اجمالی سیستم های سازه ای ساختمانی در ایران

سیستم های سازه ای مورد بررسی
1- قاب فولادی مفصلی با بادبند
2- قاب فولادی مفصلی با دیوار برشی
3- قاب فلزی صلب جوشی
4- قاب فلزی صلب پیچ و مهره ای
5- قاب صلب بتنی
6- قاب صلب بتنی با دیوار برشی
7- سیستم نوین سوپر پانل
8- سیستم نوین  ساندویچی با بتن پاششی
9- سیستم نوین قاب فولادی سرد نورد شده جدار نازک
10- سازه بتنی پیش ساخته
11-سیستم بتنی تونلی

قاب فولادی مفصلی با بادبند
مزایا:
الف – سرعت برپایی این نوع ساختمانها و در مقایسه با نوع بتنی آن زیاد بوده و با توجه به سرعت کار، این امکان بوده که با برنامه صحیح قطعات را در محل دیگری ساخت وسریعا در محل نصب کرد.
ب – با توجه به الاستیک بودن فولاد و شکل پذیری بالا درمقابل زلزله مقاومت و عملکرد مناسبی خواهد داشت .
ج- در سایزهای پائین و مقاطعی عمومی به وفور در بازار موجود بوده ولی برای مقاطع خاص نیاز به تامین از مبادی متفاوت و صرف زمان و هزینه زیاد دارد.
از طرفی می توان با توجه به تولید ورق فولادی درکارخانه نورد کاویان وفولاد مبادله می توان از تولیدات آن کارخانه نیز در ساخت تیرها وستونهای ورقی ویا ترکیب مقاطع نورد شده و ورق بهره گرفت.
معایب و محدودیت ها:
الف - کیفیت اجرای جوشکاری اسکلت فلزی در مشهد پایین است و کنترل کمی و کیفی آن ضروری بوده و نیاز به کنترل مستمر به خصوص در اتصالات دارد.
ب – مقاومت سازه ای فولادی در مقابل آتش سوزی کم است . در دمایی حدود 700 درجه سانتیگراد از بین می رود و خرابی و خسارات در بر خواهد داشت. البته می توان با ایجاد پوشش هایی از رنگ خاص و نیز سیمان و مصالح بنایی این مقاومت حرارتی را بالا برد اما این امر به دقت بیشتر در طراحی اجرا و نظارت نیاز دارد.
ج -  استفاده از اسکلت فلز نیاز به تامین سرمایه زیاد در ابتداء پروژه میباشد که معمولا با ساختار دریافت وام از طرف تعاونی مسکن ها از بانکها مغایرت دارد. ولی به لحاظ پائین بودن قیمت آهن آلات در مقطع کنونی مناسب می باشد.
د: با افزایش طبقات و ارتفاع ساختمان مقاطع ستون و بادبند و کف ستون افزایش زیادی یافته و نیاز به تعداد زیادی بادبند دارد که با محدودیت های معماری ممکن است قابل اجرا نباشد.

قاب فولادی مفصلی با دیوار برشی
مزایا:
الف – سرعت برپایی این نوع ساختمانها و در مقایسه با نوع بتنی آن زیاد بوده و با توجه به سرعت کار، این امکان بوده که با برنامه صحیح قطعات را در محل دیگری ساخت وسریعا در محل نصب کرد. ولی در مقایسه با سیستم بادبندی سرعت کمتری دارد.
ب – با توجه به الاستیک بودن فولاد و شکل پذیری بالا درمقابل زلزله مقاومت و عملکرد مناسبی خواهد داشت .
ج- در سایزهای پائین و مقاطعی عمومی به وفور در بازار موجود بوده ولی برای مقاطع خاص نیاز به تامین از مبادی متفاوت و صرف زمان و هزینه زیاد دارد.
از طرفی می توان با توجه به تولید ورق فولادی درکارخانه نورد کاویان وفولاد مبادله می توان از تولیدات آن کارخانه نیز در ساخت تیرها وستونهای ورقی ویا ترکیب مقاطع نورد شده و ورق بهره گرفت .
معایب و محدودیت ها:
الف - کیفیت اجرای جوشکاری اسکلت فلزی در مشهد پایین است و کنترل کمی و کیفی آن ضروری بوده و نیاز به کنترل مستمر به خصوص در اتصالات دارد.
ب – مقاومت سازه ای فولادی در مقابل آتش سوزی کم است . در دمایی حدود 700 درجه سانتیگراد از بین می رود و خرابی و خسارات در بر خواهد داشت. البته می توان با ایجاد پوشش هایی از رنگ خاص و نیز سیمان و مصالح بنایی این مقاومت حرارتی را بالا برد اما این امر به دقت بیشتر در طراحی اجرا و نظارت نیاز دارد.
ج -  استفاده از اسکلت فلز نیاز به تامین سرمایه زیاد در ابتداء پروژه میباشد که معمولا با ساختار دریافت وام از طرف تعاونی مسکن ها از بانکها مغایرت دارد. ولی به لحاظ پائین بودن قیمت آهن آلات در مقطع کنونی مناسب می باشد.
د: سرعت اجرا با توجه به نیاز به قالب بندی طبقه به طبقه دیوار برشی نسبت به سیستم بادبندی کمتر بوده و نیز دیوار برشی بار مرده بیشتری را به سازه تحمیل می نماید.
و: از طرفی با معماری قابلیت وفق بهتری با معماری برای ایجاد دیوارهای برشی دارد از طرفی ضخامت و بسته بودن دیوار مشکلاتی را برای معماری ایجاد می نماید.

قاب خمشی فولادی با اتصالات جوشکاری
مزایا:
الف: کلیه مزایای بیان شده برای سیستم های قبلی را دارد.
ب: نیازی به در نظر گرفتن فضای اختصاصی برای بادبند و دیوار برشی نداشته و قابلیت انطباق بیشتری با معماری دارد.
ج: به علت مشارکت بیشتر اعضا در تحمل بارها و درجه نامعینی بالاتر از اطمینان بیشتری برخوردار است.
معایب و محدودیت ها:
الف: در مقابل آتش سوزی نیاز به محافظت بیشتری دارد.
ب: مقاطع ستونها و تیرها عموما بزرگ شده و باعث اشغال معماری ساختمان و افزایش ضخامت سقف می گردد.
ج: قیمت تمام شده آن با توجه مصرف زیاد آهن آلات و نیاز به صرف وقت بیشتر در ساخت بالاتر است.
د: نیاز به عوامل اجرایی کارآزموده تر دارد. 

قاب خمشی فولادی با اتصالات پیچ و مهره ای
مزایا:
کلیه مزایای قاب صلب با اتصالات جوشی را دارد ضمن اینکه قابلیت پیش ساخته سازی بیشتری داشته و سرعت اجرای بااتری دارد.
معایب:
مشابه سیستم جوشی بوده ولی نیاز به دقت بالاتر در ساخت داشته که هزینه بیشتری را به سازه تحمیل می نماید.

قاب خمشی بتنی
مزایا:
الف – در این نوع سازه ها با استفاده از مقاومت فشاری بتن و مقاومت کششی فولاد از مصالح استفاده بهینه می شود .
ب – شن، ماسه و سیمان که عوامل اصلی تشکیل دهنده سازه اند و به وفورو قیمت مناسب ولی با کیفیت نه چندان مناسب یافت می شوند
ج – با توجه به اجرای یکپارچه این سیستم اتصالات استحکام و عملکرد بهتری دارند.
د- در مقابل زلزله و آتش سوزی مقاوم بوده ودوام مصالح فولادی با پوشش بتنی خود بخود تامین می شود .
ه – هزینه نگهداری و حفاظت سازه آن گونه که در اسکلت فلزی مصالح است در اینجا مطرح نیست
و- فولاد که مصالح گرانتری است در این روش کمتر مورد نیاز است ضمن اینکه استفاده از فولادهای اعلاتر با قیمت یکسان که در کشور به صورت میل گرد و نه پروفیل در اختیار می باشد ممکن است که بالطبع باعث کاهش وزن فولاد مصرفی می گردد سرعت اجرایی آن نسبتا کم است و به زمان بیشتری برای انجام بتن ریزی از مرحله یک به مرحله دیگر نیاز است .
معایب:
الف: ابعاد زیاد تیرها و ستونها محدودیت هایی برای معماری و نیز عبور لوله های تاسیساتی ایجاد می نماید.
ب- وزن این نوع ساختمان در مقایسه با سیستمهای فولادی و یا مرکب و نیمه مرکب بالاست این اضافه وزن می تواند خود در بارگذاریهای عادی و زلزله اثرات شدیدتری در افزایش نیروهای داخلی در طرح و نیز ابعاد اعضا ایجاد کند .
ج – سرعت اجرایی آن نسبتا کم است و به زمان بیشتری برای انجام بتن ریزی از مرحله یک به مرحله دیگر نیاز است. ضمن اینکه در صورت نبود سیستم مناسب اجرا و کنترل نسبت به تامین کیفیت مناسب و یکنواخت نمی توان اطمینان داشت.

قاب خمشی بتنی با دیوار برشی
مزایا:
کلیه مزایای قید شده برای قاب صلب بتنی را دارد ضمن اینکه سیستم از نظر طبقه بندی آئین نامه زلزله سیستم دوگانه بوده و برای ساختمانهای بلندتر از 50 متر قابل استفاده می باشد.
مقاطع در این سیتم از سیستم قبلی کوچکتر شده و باعث کاهش هزینه ها می گردد.
معایب:
مشابه سیستم قاب صلب بتنی بوده و وجود دیوارها باعث ایجاد محدودیت هایی در بازشوها می گردد.

سیستم نوین دیوار باربر بتنی با قالب ماندگار (سوپر پانل)
مزایا:
الف- مزایا بیان شده برای سیستم های قاب بتنی با دیوار برشی را دارد.
ب - سرعت اجرای بالایی را دارد.و در شرایط آب و هوایی سرد امکان کار بیشتری نسبت به سایر سیستم ها دارد.
ج- تبادل حرارتی آن در قیاس با سایر سیستم ها بسیار کمتر می باشد.
معایب:
الف- تمامی محدودیت های بیان شده برای سیستم بتنی با دیوار برشی را در بر دارد.
ب- ابعاد دیوارها به علت وجود قالبها در سازه و نیز نازک کاری خشک بر روی آن بیشتر خواهد شد و لازم است دیوار‌های طبقات مختلف درست در یک راستا قرار داشته باشند. این امر محدودیت در زمینه معماری محسوب می‌شود.
ج- مجری و تولیدکننده آن محدود بوده و وابستگی به کانال خاص تامین آن را ایجاد می نماید.
د- استفاده بیش از حد از میلگرد برای هم‌پوشانی میلگرد‌ها از دیگر محدودیت‌هایی است که این محصول را برای انبوه‌سازی نامناسب می‌کند. با توجه به این نکته که برای سهولت اجرا، میل‌گرد‌های عمودی کوتاه و با هم‌پوشانی متعدد در نظر گرفته می‌شوند، دور ریز میلگرد و آن به طور محسوسی بیش از روش‌هایی مانند روش تونلی است.

سیستم نوین ساندویچی با بتن پاششی(3D پانل)
مزایا:
الف: وزن تمام شده کمتری نسبت به سیستم های قاب بتنی دارد.
ب- مشارکت دیوارهای جدا کننده در تحمل بار باعث صرفه جویی در فضا و مصرف مصالح و نهایتا قیمت تمام شده دارد.
ج- تبادل حرارتی پائینی دارد.
معایب:
الف - فضاهای بیشتری برای تامین دیوارهای باربر مورد نیاز است.
ب- تعداد طبقات قابل اجرا با این سیستم محدودیت دارد.
ج- به علت نبود ماشین آلات بتن پاشی مناسب و عدم تراکم بتن پاششی سازه دچار ترک و چروک در اثر افت بتن در دراز مدت می گردد.
د- فوم داخلی در دراز مدت در اثر عوامل مختلف ثبات نداشته و مشکلاتی را ایجاد می نماید.


سیستم قاب سبک فولادی
مزایا:
الف- سبکی بسیار زیاد سازه
ب- سرعت بالای نصب
ج- مقاومت زیاد سازه در برابر رطوبت
معایب:
الف- محدودیت در تعداد طبقات : 2طبقه با اعضای مهاربند قطری و5 طبقه با دیوار برشی بتنی
ب- محدودیت در معماری به لحاظ محدودیت دهانه تیرها و نیز وجود دیوارهای باربر فلزی میانی
ج- نیاز به تکنولوژی ساخت بالا و نبود تولید کنندگان زیاد در حال حاضر
د- صداهای ناشی از انقباض و انبساط فولاد ناشی از عدم اجرای کامل دتایلها و حساسیت به نحوه ساخت و نصب
و- مقاومت کم در برابر اتش سوزی
ز- وجود فضاهای خالی و امکان لانه گیری حشرات و حیوانات موذی در این فضاها

سیستم های پیش ساخته بتنی در انواع مختلف
مزایا:
الف- تمامی مزایای عمومی ساختمانهای بتنی
ب- سرعت بالا در ساخت و نصب با توجه به امکان ساخت همزمان قطعات در مکانی دیگر
ج- امکان بازرسی و کنترل بیشتر روند ساخت
معایب:
الف- نیاز به ماشین آلات پیشرفته تر
ب- اشکالات در طراحی و اجرای اتصالات قطعات به هم
ج- نبود امانات کافی در کشور

سیستم بتنی تونلی
مزایا:
الف- مقاومت و شکل پذیری مناسب در برابر زلزله و بار قائم
ب- سرعت بالاتر نسبت به اسکلت بتنی ضمن داشتن عمده مزایای ساختمان بتنی
معایب:
الف- فقط برای سیستم معماری با مدول مکعب مستطیل قابل اجرا بوده و دیوارهای زیاد سازه ای برای معماری مزاحمت دارند.
ب- هزینه نسبتا بالای تامین قالب و امکانات اجرایی و مواد افزودنی بتن مثل روان کنندها و تسریع کننده گیرش بتن
ملاحظات خاص معماری جهت بستن و باز کردن قالبهای تونلی و محدودیتهای اجرا در خصوص ابعاد قالب و قالب گذاری

مقایسه سیستم های مختلف سقف

1- طاق ضربی
2- تیرچه بتنی
3- تیرچه فولادی با جان باز
4- مرکب بتن و فولاد (کامپوزیت)
5- دال بتنی درجا
6- دال بتنی پس کشیده

تاق ضربی
مزایا:
الف- استفاده از مصالح سنتی و آشنایی عوامل اجرایی
ب- هزینه اجرایی متوسط
معایب:
الف- عدم یکپارچگی مناسب و محدودیت های آئین نامه زلزله
ب- وزن زیاد
ج- مقاومت کم در مقابل آتش و انتقال حرارت زیاد
د- محدودیت در دهانه های بزرگ از نظر اقتصادی و ضخامت بالای تیرها

تیرچه و بلوک با تیرچه پاشنه بتنی
مزایا:
الف- پیوستگی و صلبیت مناسب سقف
ب- فراوانی مصالح مربوطه و آشنایی عوامل اجرایی
ج- سبک بودن و عایق حرارتی و صوتی مناسب در صورت استفاده از بلوک پلی استایرن
معایب:
الف- نیاز به شمع بندی و زمان بری ناشی از آن
ب- سنگینی سقف برای بلوک های سفالی و سیمانی
ج- مقاومت کم در برابر آتش سوزی برای بلوک های پلی استایرن
د- ضخامت نسبتا زیاد سقف

تیرچه فولادی با جان باز
مزایا:
الف- فراوانی و در دسترس بودن مصالح
ب- سرعت اجرای نسبتا مناسب با توجه به عدم نیاز به شمع بندی
ج-سایر مزایای سقف تیرچه و بلوک بتنی
معایب:
الف- کیفیت بسیار نامناسب تیرچه های فولادی و تهیه با مصالح نامرغوب و مستعمل توسط افراد بی تجربه که برطرف کردن این موارد موجب افزایش هزینه ها خواهد شد.
ب- وزن نسبتا زیاد در صورت استفاده از بلوک سفال و سیمانی
ج- مقاومت کم در برابر آتش سوزی بخصوص در صورت استفاده از بلوک پلی استایرن
د- ضخامت نسبی زیاد سقف
و- عمر مفید کم به علت کاربرد ورق فولادی نازک بدون محافظت در مقابل رطوبت

مرکب بتن و فولاد (کامپوزیت)
مزایا:
الف- یکپارچگی و صلبیت مناسب سقف
ب- استفاده بهینه از ظرفیت مصالح بتنی و فولادی
ج- سرعت مناسب اجرایی بخصوص در طراحی بدون شمع بندی و نیز استفاده از قالب ماندگار سازه ای
د- امکان عبور تاسیسات از زیر سقف و کاهش بار مصالح پرکننده کف
و- مقاومت مناسب در برابر آتش سوزی و حرارت
ز- امکان پوشش دهانه های بزرگ
معایب:
الف- لزوم اجرای سقف کاذب در زیر سقف
ب- ضخامت نسبتا زیاد سقف
ج- ارتعاش زیاد در صورت طراحی نامناسب
د- سرعت کم در صورت طرح بهینه با شمع بندی

دال بتنی دو طرفه درجا
مزایا:
الف- یکپارچگی و صلبیت مناسب
ب- ضخامت نسبتا کم در قسمت دال
ج- مقاومت بالا در برابر آتش سوزی
معایب:
الف- سرعت اجرایی پائین و ضرورت قالب بندی کامل سقف
ب- هزینه اجرایی بالا
ج- عمر مفید مناسب
د- وزن نسبتا زیاد سقف بخصوص برای دهانه های بزرگ

دال بتنی درجا با مفتول های پس کشیده
مزایا:
الف- کلیه مزایای بیان شده برای دال بتنی درجا
ب- امکان پوشش دهانه های بزرگ با ضخامت کم دال
معایب:
الف- نبود تکنولوژی در دسترس و انحصاری بودن نسبی روش
ب- هزینه اجرای بالا

بررسی سیستم های مختلف دیوار
1- تیغه سفالی
2- دیوار ساندویچی با بتن پاششی
3- دیوار خشک
4- دیوارچینی با بلوک بتن سبک

تیغه  سفالی
مزایا:
الف- در دسترس بودن مصالح مورد استفاده و عدم نیاز به نیروی تخصصی
ب- وزن نسبتا مناسب و ضخامت قابل قبول
ج- تبادل حرارتی و صوتی کم مناسب برای تیغه چینی دیوارهای داخلی
د- مقاومت موضعی کافی در برابر نیروهای ضربه ای
معایب:
الف- نیاز به کلاف بندی مناسب فولادی برای رعایت ضوابط لرزه ای
ب- سرعت نسبتا کم اجرا
ج- ضریب انتقال حرارتی نسبتا بالا که برای دیوارهای پیرامونی با ضخامت کم قابل اجرا نمی باشد.

دیوار ساندویچی با بتن پاششی
مزایا:
الف- یکپارچگی و مقاومت بسیار مناسب و عدم نیاز به کلاف بندی فولادی خاص
ب- مقاومت خوب در برابر انتقال صورت و حرارت
ج- سرعت اجرای بالا
د- موجود بودن نسبی مصالح
و- امکان کاهش ضخامت دیوار بخصوص برای دیوارهای خارجی
معایب:
الف- نیاز به تجهیزات برای اجرای مناسب بتن پاشی
ب- ضرورت در نظر گرفتن تاسیسات قبل از اجرای بتن پاشی و قبل از اتمام سفت کاری
ج- هزینه اجرایی نسبتا زیاد
د- از بین رفتن لایه پلی استایرن میانی در حرارت بالا به خصوص در اطراف دودکش ها و اشکالات ثانوی ناشی از آن

دیوار خشک
مزایا:
الف- سرعت بالای اجرا
ب- وزن کم
معایب:
الف - مقاومت به نسبت کم در مقابل عوامل محیطی و ضربه
ب- احساس ناخوشایند استفاده کننده
ج- انتقال صوت

دیوار چینی با بلوک بتن سبک
مزایا:
الف- وزن نسبتا کم و سرعت نسبی بالا در اجرا
ب- ضریب انتقال حرارتی پائین تر از بلوک سفال
ج- عدم نیاز به عوامل اجرای با تخصص ویژه
د-برش آسان بلوک جهت اجرای تاسیسات برقی
ه –نیاز به ضخامت کم جهت انجام نازک کاری
معایب:
الف- عدم یکپارچگی همانند سیستم های ساندویچی
ب- نیاز به کلاف بندی فولادی و در نتیجه افزایش قیمت
ج- افت بتن در طول زمان در نمونه های تولیدی در استان
د- هزینه بالا در نمونه های تولیدی در خارج استان و هزینه حمل بالا
و- ضخامت زیاد برای دیوارهای محیطی

مقایسه بین سیستم های مختلف دیوارچینی
برای دیوارهای محیطی خارجی ساختمان ها و دیوارهای بین واحدی و نیز دیوارهای داخلی واحدها  اهمیت پارامترهای مختلف متفاوت می باشند لذا در ادامه با تفاوت وزن پارامترها به جدول مقایسه هر یک از روشها پرداخته می شود.

نتیجه گیری
ا- برای سیستم سازه ای مناسب ترین گزینه قاب ساده فولادی با دیوار برشی و سپس همین سیستم با گزینه بادبندی حائز بیشترین امتیاز گردید. که می توان سیستم جوشی و یا سیستم پیچ و مهره را نیز با اولویت جوشی اختیار نمود. پس از آن قاب خمشی بتنی با دیوار برشی مناسب ترین گزینه تعیین شد.
2- در گزینه های مختلف سقف ها سقف مرکب بتن و فولاد یا کامپوزیت مناسب ترین گزینه بوده و سپس تیرچه و بلوک سقف دارای امتیاز بالاتر بعدی می باشد.
3- برای گزینه های مختلف دیوارها برای دیوارهای خارجی و بین واحدی دیوار ساندویچی با بتن پاششی و برای دیوارهای داخلی دیوار خشک انتخاب شده است. گزینه دوم در این بین می تواند دیوارچینی با بتن سبک باشد.
4- امکان ترکیب در برخی گزینه های برتر سازه ای و سقف با هم در برخی موارد وجود ندارد بطور مثال در صورت انتخاب سیستم بتنی امکان اجرای سقف کامپوزیت نمی باشد و باید الزاما به سراغ سقف تیرچه و بلوک رفت.

نحوه صحیح برخورد با مشتریان

نحوه صحیح برخورد با مشتریان

برخورد با مشتری کار ساده ای نیست چون خیلی از آنها تندخو و بی صبر هستند. تکنیک من این است که آنها را با مهربانی مطیع خود میکنم. فقط کافی است که تا جایی که از عهده تان برمی آید به آنها کمک کنید و برخوردی مثبت و دوستانه داشته باشید. تازمانیکه این کارها را انجام دهید، هیچ مشکلی برایتان پیش نخواهد آمد. نباید اجازه دهید که یک مشتری گستاخ و بی ادب روزتان را خراب کند. باید یک طوری با او کنار بیایید چون مشتری بعدی ممکن است مثل قبلی نباشد.

وقتی ساعات کارتان طولانی باشد، برخورد با مشتری ها سخت تر هم می شود. می دانم که ممکن است خسته و بی حوصله شوید اما نباید آن را به رو بیاورید. نباید اجازه دهید که مشتریان بفهمند که شما خسته اید و دوست دارید به خانه برگردید. این طور کار کردن اصلاً خوب نیست. مشتریان دوست دارند که به یک محیط دوستانه قدم بگذارند و با کارمندان خوش برخورد روبه رو شوند. اگر خسته هستید باید سعی کنید که آن را پنهان کنید. اگر حوصله ندارید باید لبخند بزنید. خیلی زود آن روز هم تمام می شود.

در زیر به برخی از بایدها و نبایدها در برخورد با مشتری اشاره می کنیم.

بایدها

1. سریع و به نوبت به مشتریهای خود رسیدگی کنید.

2. اگر تعداد مشتری ها بالا رفت از همکارانتان کمک بگیرید.

3. باید اطلاع کافی از محصولات شرکت داشته باشید. همچنین باید بدانید که هر محصول کجا گذاشته شده است.

4. همیشه با لبخند به مشتریها خوشامدگویی کنید.

5. یادتان باشد که حق همیشه با مشتری است حتی وقتی حق با آنها نباشد.

6. همیشه از مشتری سوال کنید که به کمک شما نیاز دارند یا خیر.

7. همیشه بهترین محصولات خود را به مشتری پیشنهاد کنید.

8. درمقابل مشتری های سالخورده یا ناتوان جسمی توجه بیشتری نشان دهید.

9. اگر پاسخی برای سوال مشتری ندارید، یک پاسخ پیدا کنید. از اینکه پاسخ را از مدیرتان بپرسید واهمه نداشته باشید.

10. سخت کار کنید و همیشه لبخند بر لب داشته باشید.

نبایدها

 1. هیچوقت با مشتری وارد بحث نشوید.

2. هیچوقت مشتری را آزرده خاطر نکنید.

3. هیچوقت به مشتری ها دروغ نگویید. حتی اگر یک دروغ کوچک باشد.

4. هیچوقت به مشتری ها نخندید و مسخره شان نکنید.

5. با محصولات بازی نکنید.

6. مشتری را زیاد معطل نگذارید چون ممکن است صبرش تمام شود. اگر نیاز به کمک داشتید، حتماً کمک بگیرید.

7. درمقابل مشتری ها با همکارانتان غیبت نکنید و خنده راه نیندازید.

8. با مشتریان سالخورده یا ناتوان جسمی بدرفتاری نکنید.

9. مشکلات شخصیتان را وارد کار نکنید.

10. به مشتری بی محلی نکنید.

الان 5 سال است که من در حرفه خرده فروشی مشغول به کار هستم. یکسال بعنوان صندوقدار در یک شرکت کفش کار می کردم و الان چهار سال است که در یک خواربار فروشی مشغولم. شاید فکر کنید که تجربه زیادی در این حرفه ندارم چون فقط 5 سال در این زمینه کار کرده ام اما به حرفم اعتماد کنید. من در این 5 سال با انواع  و اقسام مشتری ها برخورد داشته ام. همه عمرم هم مشتری بوده ام. و این مقدار تجربه برای من کافی است. از فروشندگی چیزهای زیادی یاد گرفته ام . درمورد آدم ها خیلی چیزها فهمیده ام. یاد گرفته ام که اکثر ما صبحها که از خواب بیدار می شویم سرحال و خوش خلق نیستیم. یاد گرفته ام که آدم ها عجول و بی صبر هستند. یاد گرفته ام که اکثر ما نمی توانیم روی یک چیزی تصمیم بگیریم. این را هم فهمیده ام که بیشتر نژاد انسان صبور، دوست داشتنی، صادق، مهربان، مفید و سخاوتمند هستند. همه این چیزها را از فروشندگی آموخته ام.

اگر شما هم شغلی در فروشگاه داشته باشید، حال چه بعنوان فروشنده، مدیر، انباردار یا ...، احتمالا می دانید که کار اول شما کمک به مشتری است. مشتری ها هستند که موفقیت شرکت شما را تضمین می کنند. دلیل اول برای اینکه مردم برای خرید به یک فروشگاه خاص می روند، قیمت هاست. دلیل دوم رفتار و برخورد مسئولین فروشگاه است. اگر فروشگاه شما به داشتن فروشنده ها و مسئولین بی ادب معروف باشد، دیگر هیچ کسی از شما خرید نخواهد کرد. مردم دوست ندارند در فروشگاهی خرید بکنند که کارکنان آن بی توجهی می کنند، بحث می کنند و دروغ می گویند. مردم دوست دارند در فروشگاهی خرید کنند که مسئولین آن بامحبت و خوش برخورد باشند و با دقت و سرعت به نیازهای آنها پاسخ گویند. کارهایی اضافه بر سازمان انجام دهید تا مشتری ها متوجه شوند که برای آنها اهمیت قائلید. محیط کارتان را همیشه تمیز و مرتب نگه دارید. فروشگاه باید همیشه مملو از جنس های جدید باشد و هیچ کم کسری در محصولات مشاهده نشود. به جایی که در آن کار میکنید افتخار کنید و با مشتریانتان طوری برخورد کنید که دوست دارید با شما برخورد شود.

نحوه صحبت کردن با مشتری

آمار نشان می دهد که تاثیر اولیه که شخصی روی شما می گذارد عبارت است از:

55% غیرکلامی است: ظاهر و زبان بدن

38% تن صدا

7% کلامی است: کلماتی که به زبان می آورید.

کلمات تاثیر عمیقی روی افراد دارد. کلمات 7% تاثیر شما را روی کسی که برای اولین بار با او ملاقات می کنید تشکیل می دهد. مطمئناً همه ما می دانیم که حتی با یکی دو کلمه می توان به سادگی دل کسی را شکست یا برعکس احساسی به طرف مقابل داد که انگار مهمترین انسان روی زمین است.

اجازه بدهید نگاهی به طبقه بندی های کلمات بیندازیم که اگر در کار به درستی استفاده شوند، بین شما و مشتری هایتان رابطه خوبی ایجاد می کنند.

کلمات شاهانه: وقتی به درستی استفاده شوند باعث می شوند فرد احساس خاص بودن کند.

"اجازه دارم؟"

از مشتری هایتان اجازه بگیرید. اینکار باعث می شود احساس خاص بودن کنند.

"همانطور که می دانید..."

این چند کلمه اگر در ابتدای حرفی به زبان آید نشان می دهد که مشتری شما اطلاعات و دانش کافی درمورد محصول یا خدمات شما دارد و شما فقط آن نکات را برای او یادآور می شوید.

"متشکر می شوم اگر..."

این کلمات را می توانید زمانی استفاده کنید که می خواهید مشتری برایتان کاری انجام دهد که می تواند مفید باشد مثلاً "متشکر می شوم اگر دفعه بعد که به ما سر زدید آگاهمان کنید که دخترخانمتان این دستبند را دوست داشته است یا نه..."

"خواهش می کنم"

اگر نمی دانید کی از این اصطلاح استفاده کنید، از مادرتان بپرسید!

"باعث افتخار است که..."

اجازه بدهید مشتریتان بداند که حاضرید برای رفاه حال او فراتر از مسئولیتتان هم خدمت کنید.

"متشکرم"

{ کیفیت صدا }

1-       برای آنکه مطالب شما بطور واضح فهمیده شود بایستی آرام صحبت کنید.

2-       کارشناسان بر این عقیده اند که نقل 140 تا 160 کلمه در دقیقه میزان اطمینانبخشی است.

3-       در مکالمات تلفنی دهانتان را باز کنید. لبه تلفن را در فاصله 5 سانتیمتری دهانتان نگه دارید.

4-       احساس آرامش کنید، خنده رو باشید.

5-       مؤدب باشید، از عبارات مؤدبانه مانند " لطفاً " " خواهش میکنم" " مرا ببخشید" " از شما متشکرم" و "متأسفم" استفاده کنید.

6-       هرگز نگذارید کسی پشت تلفن بیش از 30 ثانیه منتظر بماند، به جای استفاده از دکمه انتظار(HOLD) دست خود را روی دهانه تلفن نگذارید، در غیر اینصورت مشتری تصور میکند شما سعی در پنهان نمودن مطلبی را از وی دارید.

7-       در صورتی که احساس می کنید خط تلفن را بیش از 30 ثانیه معطل خواهید کرد به مخاطب بگوئید که دوباره به وی تلفن خواهید کرد.

8-       همیشه بعد از مخاطب گوشی را بگذارید. این امر شخص مخاطب را مطمئن می کند که هر چه می خواسته بگوید تمام کرده است.

{ انتظار}

1-       منتظر ماندن پشت خط (HOLD) برای هیچ کس خوشایند نیست، گوش دادن به آهنگ در هنگام انتظار اهمیی ندارد. خود انتظار است که ناخوشایند است.

2-       برای بسیاری از افراد انتظار به معنای "بی توجهی و فراموشی" شده است. بدتر از همه زمانی است که نمک روی زخم پاشیده شود یعنی بعد از یک انتظار طولانی کسی روی خط می آید و می گوید " با چه کسی کار دارید".

3-       به خاطر داشته باشید که 40 ثانیه حداکثر زمانی است که یک فرد بدون عصبانی شدن منتظر خواهد ماند .

4-       اگر مجبورید مشتری را پشت خط نگهدارید اولین کار کسب اجازه از مشتری می باشد " ممکنه لطفاً چند لحظه منتظر بمانید" اما تا زمانی که مشتری پاسخ مثبت نداده است هرگز او را در انتظار قرار ندهید.

5-       حتی الامکان مشتری را از علت انتظار آگاه فرمائید.

6-       به مشتری اجازه دهید بین منتظر ماندن و یا بعداً تماس گرفتن یکی را انتخاب کند" آیا منتظر میمانید یا ترجیح می دهید من بعداً با شما تماس بگیرم؟"

7-       از مشتری به خاطر منتظر ماندنش تشکر کنید.

8-       اگر مجبور شدید شخصی را بیشتر پشت خط نگه دارید بهتر است بعد از چهل ثانیه ارتباط را برقرار و بگوئید" ببخشید کار شما مدتی طول میکشد آیا وقت دارید منتظر بمانید یا ترجیح می دهید من بعداً با شما تماس بگیرم؟"

بدیهی است با استفاده از عقل سلیم و نزاکت شما می توانید " انتظار های ترمینالی" را از حداقل به "انتظار های قابل تحمل" تبدیل نمائید.

{ مشتری عصبانی}

1-   هیچ کس از گوش دادن به صدای یک مشتری عصبانی لذت نمی برد اما بعضیها مجبور به اینکار هستند، احساس دلسوزی را از خود نشان دهید و اظهار کنید که شکایت مشتری برای شما باارزش می باشد:

-          بله احساس شما را می فهمم.

-          بله قبول می کنم که این مشکل است.

-          می دانم که این مسئله باید شما را ناراحت کرده باشد.

-          منظورتان را درک می کنم.

-          شما حق دارید اینگونه فکر کنید.

-          از اینکه ما را در جریان گذاشتید بسیار متشکرم.

2-   یک مشتری عصبانی می تواند بهترین مشتری شما باشد زیرا چنین فردی کارهای غلط و نادرست شما را گوشزد می کند.

3-   هرچه فرد ناراحت و عصبانی بلند تر فریاد می زند شما صدای خود را پایین تر بیاورید، هر چه کلمات و عبارات زشت و خشن پشت سرهم و به سرعت از دهان وی خارج می شود شما آهسته تر و شمرده تر صحبت کنید این مسئله باعث آرام تر شدن مشتری عصبانی و حتی شما خواهد شد، این مسئله بسیار حائز اهمیت است زیرا اگر شما کنترلتان را از دست بدهید در واقع بازی را باخته اید و احتمالاً یک مشتری را از دست خواهید داد.

4-   وقتی که مشتری خشم و عصبانیت خود را خالی نمود به او بگوئید" متشکرم از اینکه در این رابطه با ما تماس گرفتید" " بهر حال اسم من... است و سعی میکنم مسئله شما را دقیقاً مورد بررسی قرار دهیم".

5-  با کمی صبر، دلسوزی، سکوت، تصدیق، و ارادت شما می توانید هر مشتری عصبانی و آتشی را آرام کنید.

{رسیدگی به شکایات}

1-       خونسرد باشید و وجهه دفاعی به خود نگیرید، سعی کنید دلسوز باشید و درک کنید که شما هم جای مشتری بودید احتمالاً ناراحت می شدید.

2-       شکایات را برحسب اهمیتشان اولویت بندی نمائید:

الف- جدیت واقعی و حقیقی موقعیت

ب  - خسارتی که در صورت عدم اصلاحی وارد خواهد آمد.    

 3- از مشتری بپرسید" از ما می خواهید برایتان چه کاری انجام دهیم" با این کار او را آرام نموده و عصبانیتش را کاهش خواهید داد.

4-   از عباراتی که بوی تشریفات بیش از حد اداری و تأخیر در کار را می دهد از قبیل" به شکایت شما رسیدگی خواهد شد" " موضوع را مورد بررسی قرار خواهیم داد" پرهیز نمائید.

5-   موانع فیزیکی و روانی را برطرف نمائید، هنگامی که یک مشتری و در کنار او سرمیز دیگر بنشینید، کاری کنید محیط برای مشتری جنبه خصوصی پیدا کند و در صورت امکان چای یا قهوه ای هم برای او بیاورید.

6-   سعی کنید افراد درگیر را باعنوان و سمتاشان معرفی نمائید" آقای ..." اطلاعات اندکی را در اختیار مشتری قرار خواهد داد و مشتری عصبانی خواهد گفت " آقای... کیه و چه کاری می تواند انجام دهد که شما نمی توانید" " چرا اینقدر مرا سر می دوانید"  بنابراین عبارت آقای .... رئیس... در نظر مشتری بسیار با اهمیت تر خواهد بود.

چگونگی برخورد با مشتری بی ادب

نویسنده: پارسا حسینی   طبقه بندی: پای درس استاد، 

شاید شما هم در جریان  فروش تان شخصیتی به نام "مشتری بی ادب" را تجربه کرده باشید. شاید هم هر روزتان با وجود چندتایی از این تیپ آدم ها سپری شود.

مشتریان بی ادب همه جا هستند. در هر گروه شغلی پیدا می شوند. گاهی رفتار آنها توهین آمیز و تحقیر کننده است و در بعضی اوقات دیگر فقط باعث کمی آزردگی می شوند.

آیا با این دسته از آدم ها برخورد داشته اید؟ در برابر رفتار بی ادبانۀ آنها چه واکنشی از خودتان نشان داده اید؟ عصبانی شده اید؟ او را بر سر جایش نشانده اید؟ دعوا کرده اید؟ بی تفاوت بوده اید؟ شما هم متقابلاً بی ادبی کرده اید؟ چه کرده اید؟ آیا قانون "حق با مشتری است" را به خوبی رعایت کرده اید یا بد و بیراه را نصیب بنیانگذار این قانون کرده اید؟

در ایران ما رفتار "بی ادبانه" در قالب فرهنگ و آداب ایرانی تعریف می شود. یک رفتار بی ادبانه ممکن است برای یک نفر خیلی بد و توهین آمیز باشد و برای یکی دیگر چنین شدتی نداشته باشد. همچنین ممکن است رفتاری خاص در یک منطقۀ جغرافیایی- فرهنگی کاملاً بی ادبانه باشد و در یک منطقۀ فرهنگی- جغرافیایی دیگر چنین رفتاری بی ادبی تصور نشود. مثلاً ممکن است بعضی از رفتارهای اجتماعی جوانان تهرانی،که کاملاً معمولی به نظر می رسند، در یک شهرستان و یا یک نقطۀ جغرافیایی دیگر در ایران رفتاری کاملاً بی ادبانه و گستاخانه تلقی شود و بالعکس. به هرحال رفتار بی ادبانه نوعی رفتار ناهنجار و خاص است که به تناسب شرایط و موقعیت های رفتاری در یک قالب اجتماعی خاص تعریف می شود.

 در دنیای فروش و بازاریابی، بنابر اینکه دنیایی انسانی است، وجود رفتارهای بی ادبانه کاملاً قابل تصور است و ممکن است این رفتار از هر دو گروه فروشنده یا مشتری ابراز شود.

برای اینکه در برخورد با رفتارهای بی ادبانه بتوانید رفتارهای حرفه ای (منظور من رفتارهای ویژۀ حرفۀ فروشندگی است) از خود بروز دهید، به توصیه هایی که در ادامه بیان می کنم، عمل کنید. خود من نیز بارها با چنین رفتارهایی مواجه شده ام و نکاتی را که بیان می کنم بر اساس تجربه های شخصی خودم، دوستان دیگرم و مطالعاتی است که در این زمینه صورت داده ام.  

خودتان را آماده کنید

خودتان را برای چنین رفتارهای احتمالی از سوی مشتریان از قبل آماده کنید. منظور من این است که بخشی از خودتان را برای روزهای مبادا پس انداز کنید. نمی خواهم گمان کنید که  این آمادگی به معنای این است که حتماً به استقبال چنین رفتارهایی بروید، نه! ممکن است یک مشتری بی ادب هیچگاه بر سر راه کاری شما قرار نگیرد. ولیکن ... ممکن هم هست که قرار بگیرد. به هرحال آماده بودن برای وقوع زلزله به معنای بروز حتمی زلزله نیست.

خودتان را مدیریت کنید

داشتن اعتماد به نفس مناسب، برخورداری از قدرت درک موقعیت های متفاوت، خوش بینی، شاد بودن، بزرگ منش بودن، خوش اخلاق بودن، متبسم بودن، و ... ابزارهای بسیار مناسبی برای مدیریت بر خود هستند. سعی کنید که آدمی با این خصوصیات مهم باشید.

بپذیرید که باید رفتاری متفاوت داشته باشید

اگر شما فروشنده نبودید، می توانستید رفتاری داشته باشید که به تناسب نوع تربیت ارادی یا غیر ارادی شما باشد؛ و این رفتار می توانست به هر صورت ممکن باشد. ولی شما فروشنده اید و شما یک مشتری دارید. رفتار شما باید متفاوت از رفتار عادی دیگران باشد. سود و زیان شما، کیفیت زندگی شما بستگی به شخص مهمی به نام مشتری دارد، پس باید این موقعیت را درک کنید که رفتار متفاوتی نسبت به دیگران داشته باشید. شما باید رفتاری حرفه ای داشته باشید؛ رفتاری مناسب حرفۀ فروشندگی.

رفتار مناسب به معنای تحمل تحقیر و توهین نیست

هیچ کس، از جمله شخص پارسا حسینی، حق ندارد که به شما بگوید: «اجازه بدهید تا به شما توهین کنند چون شما فروشنده اید و او مشتری است.» هیچ کس چنین حقی ندارد. رفتار حرفه ای هم چنین چیزی نیست. شما در برخورد با یک مشتری بی ادب باید بتوانید صحیح رفتار کنید و صحیح رفتار کردن اصلاً و اصلاً به معنای زیر بار توهین رفتن نیست.

نوع و میزان رفتار را سریعاً بسنجید

مثل انبار باروت نباشید که با یک جرقه به سرعت منفجر می شود. زود واکنش نشان ندهید. ابتدا به خودتان فرصت کوتاهی بدهید تا رفتار مورد نظر را به سرعت اندازه گیری کند. این رفتار چقدر بد است؟ توهین آمیز است؟ تحقیر آمیز است؟ اگر این رفتار با شخص دیگری صورت می گرفت، او هم نظری مشابه من داشت؟ من اشتباه نمی کنم؟ شاید او منظور بدی نداشته باشد! شاید من اشتباه می کنم!

شاید این رفتار بی ادبانه نباشد

گاهی وقت ها "ما" آستانۀ تحمل مان کم است. یا اینکه جزو آن دسته از آدم هایی هستیم که از دیگران خیلی انتظار داریم که خلی محترمانه رفتار کنند و با کوچکترین ناملایمتی خون مان به جوش می آید. اگر احتمال می دهیم این چنین ایم، بهتر است کمی بیشتر دربارۀ یک فروشنده خوب بودن یاد بگیریم. یاد بگیریم که صبر و حوصلۀ بیشتری داشته باشیم و رفتارهای دیگران را بدبینانه نگاه نکنیم.

پیشداوری نکنید

زود قضاوت نکنید. در بیشتر مواقع فرد مقابل نمی داند که رفتارش بی ادبانه است. سعی کنید هیچ قضاوتی دربارۀ آن رفتار نکنید. کمی بیشتر صبر کنید تا دلایل بیشتری به دست بیاورید.

صبر کنید

اگر با مشتری ارتباطی تلفن دارید، نفس عمیقی بکشید و تا پنج شماره بشمارید. اگر با مشتری ارتباطی حضوری دارید، در ذهنتان تا پنج شماره بشمارید و سعی کنید لبخندی کوتاه مدت بزنید. به هرحال سعی کنید موقعیت بد ذهنی تان را به یک موقعیت خوب و عادی تبدیل کنید؛ به هر روشی که راحت ترید و تأثیر بیشتری دارد موقعیت فکری و احساسی تان را عادی کنید.

احساس تان را به مشتری بگویید

در بیشتر مواقع سعی کنید که خیلی صادقانه به مشتری تان بگویید که رفتار او باعث ناراحتی شما شده است. به او بگویید که شما دوست دارید محترمانه رفتار کند. او را دعوت کنید که رفتار خود را اصلاح کند تا ارتباطی سالم میان شما وجود داشته باشد. او را آگاه سازید که در یک ارتباط سالم سود بردن دوجانبه بهتر و طبیعی تر است.

مشتری خود را آگاه کنید

مشتری را از رفتارش آگاه کنید. رفتار او را برایش توضیح بدهید و از او بخواهید که خودش را به جای شما بگذارد. به او بگویید که اگر با او و یا یکی از نزدیکان او چنین رفتاری می شد، خود او چه واکنشی نشان می داد.

مشتری را بر روی هدف ارتباطی متمرکز کنید

به مشتری بفهمانید که این ارتباط برای چه هدفی ایجاد شده است. به او بگویید که چنین ارتباطی مجال خوبی برای رفتار بد نیست. به او بگویید که خرید یا عدم خرید در فضایی محترمانه بهتر صورت می پذیرد.

بعضی وقتها ندیده بگیرید

ندیده گرفتن در بعضی وقتها خود نوعی پاسخ است. به قول اکبر اکسیر: «سکوت پستۀ لال دندان شکن است»

نه به خاطر مشتری، به خاطر خودتان نجنگید

هیچ گاه اجازه ندهید که یک مشتری بتواند "دزد لبخند" شود. شما به روحیۀ خوب خود نیاز دارید. این روحیه را با یک مشتری از بین نبرید. به هیچ وجه با مشتری وارد دعوی نشوید. بر افروخته نشوید. آرام باشید و به او "نه" بگویید.

اشتباه نکنید شما معلم نیستید

اصلاً وارد این راه اشتباه نشوید که بخواهید رفتار مشتری را اصلاح کنید. جایگاه خودتان را حفظ کنید.

یادتان باشد

در آخر به یاد داشته باشید که همیشه و همیشه خود ما نیز در ایجاد و یا عدم ایجاد یک رفتار بی ادبانه سهم فراوانی داریم. برای پیدایش یک مشتری بی ادب زمینه سازی نکنید.

امروزه فرهنگ مشتری مداری (CRM)به عنوان یک استراتژی بازرگانی، شیوه اجرایی سازمان‌ها را دگرگون ساخته، به گونه ای که فعالیت های کاری آنها را- از داد و ستد تا رابطه خرید و فروش- دچار تغییر نموده است و توجه به مشتری، مرکز تمام فعالیت‌های سازمان‌ها قرار گرفته است و شرکت‌ها می‌کوشند تا روش‌هایشان نیازهای مهم و ضروری مشتریان تنظیم نمایند.
شاید انگیزه انتقادی از یک چنین تغیر تکان دهنده در جهت آشناسازی مشتری این واقعیت باشد که مشتری واقعاً یک سرمایه کاری است، فردی که به درستی می تواند ارزش اقتصادی با ثباتی را برای یک سازمان در همه اوقات بوجود آورد. این همان واقعیتی است که سازمان های بدون برنامه به آن بی اعتنا هستند و در راه دشواری که به سوی روشنگری دارند، موج عظیمی از مشتری را در جهت پروراندن یک مشتری جدید تجربه می کنند.
● تعیین و ترسیم حدود 
با اشاره به کلمه مشتری توجه سازمانهای بسیاری به آن جلب می شود و بیشتر آنها اغلب نمی توانند خدمات اولیه به مشتری را در جزییات بیشتری ارایه دهند. آنها به مشتریان با ارزششان توجه و تعهد را عرضه کرده اند. 
اکنون سازمانها احتیاج دارند تا دیدگاه چگونگی خدمت به مشتری و روش های مناسب توزیع و تحویل را بازبینی کنند تا مرزی آشکار بین مفهوم خدمت به مشتری و توجه به مشتری را به وجود آورند. 
برخلاف بخش خدمت به مشتری که بیشتر تمایل دارد تا به طور کلی و مشخص خدماتی را برای تمامی مشتریانش داشته باشد، بخش توجه به مشتری در رابطه با فراهم کردن خدمات سفارشی برای مشتریان خصوصی است. یک چنین اعتقادی نشانگر این است که انتقال به بخش توجه به مشتری یک روند تکاملی است. این روند مستلزم فرآیندهای کاری سازمان‌ها، تولیدات و ایجاد خدمات است. پخش و فروش هم باید سازماندهی شود و به صورت پیوسته بازنگری شود تا بتواند پاسخ گوی نیازها و خواسته های مشتریان خصوصی باشد. حمایت از این نیاز، حقیقی انکار‌ناپذیر است که مشتری به طور دایم نیازمند تغییر و پیشرفت می باشد، مگر اینکه سازمان‌ها پاسخگوی این نیاز باشند و این نیازها را با تغییرات داخلی هماهنگ سازند. در غیر این صورت، رقبای هوشیار پیروز خواهند شد.
● تمرکز و توجه مشتریان 
نظریه پردازن بر این باورند که توجه به مشتری، یعنی داشتن یک استراتژی خدماتی واضح که با نگرش و هدف تکامل یافته، به وسیله هدف‌ها و آمارهای روشن کنترل شده است.(ماکالی و کلدک۱۹۹۸،شیم، یاوس و زایری در سال۱۹۹۹)و اگر به طور دقیق نگاه کنیم، در کانون این سیاست مشتری قرار دارد. 
گاهی سازمان‌ها وانمود می‌کنند که می‌دانند مشتری چه چیزی می‌خواهد و البته این خطر اغلب تصویری ساده‌لوحانه است، چرا که نگرش نزدیک بینانه را پیشنهاد می کند و چیزی را که مشتریان می‌خواهند، ذکر می کند. 
این یک امر حیاتی است که سازمان‌ها توجه اصلی شان را به سوی مشتریان معطوف دارند و سعی کنند تا به آنها نزدیک شوند، آنها را بشناسند، آنها را درک کنند و نیازهای آنها را روشن سازد، در نگرانی‌هایشان سهیم شوند و متقابلاً نیازهای آینده شان را گسترش دهند. تا آنجاییکه زایری در سال۱۹۹۹ پیشنهاد کرد: فرآیند شناختن مشتریان باید از انضباط خوبی برخوردار باشد و رعایت شود. 
مشتریان مشتاقانه نیازمند هستند تا یاد بگیرند که چگونه نیازهایشان را شناسایی کنند و انتقال دهند. به این منظور در سازمان‌ها گروه‌ها و بخش‌های مربوط به مشتریان افزایش یافته و تک‌تک این بخش‌ها با هر نوع اطلاعات جدید گسترش پیدا کرده اند. 
هر سازمانی که کثرت مشتری دارد، با مراکزی از قبیل مرکز سهام- سایت اینترنی- بخش فروش و حتی فروشگاه های خرده فروشی نیز در ارتباط است. این عوامل های زیادی را برای جمع آوری اطلاعات راجع به مشتریان فراهم می کنند. این اطلاعات و آگاهی از مشتری نیازمند داشتن ساختار، تشکیلات و تجزیه و تحلیل کارآمد برای رشد و توسعه و نیز ارتباط کاربردی یک پایگاه داده‌ها است که نیازهای آینده را با دقت اداره کند و به روز باشد. 
این مطلب مهم است که سازمان‌ها رفتار سازگار با مشتری را در تقابل با تمامی نکات ارتباط با مشتری بکار گیرند تا تجربیات مشتری و فعل و انفعالات مثبتی که در آن مسیرها مشتریان به سرعت به آن می‌پردازند، تضمین شود. 
در تمام مسیرهایی که متعلق به مشتری است، سازمان‌ها می‌بایست استانداردها را به کار گیرند و بر مبنای یک چنین استانداردهای بالا سازمان‌ها باید در جهت تکمیل مسیرها به منظور ایجاد کردن و نشان دادن یک نگرش یکسان از مشتری فعالیت کنند. 
سطح همبستگی هم باید توسط نیازهای مشتری ایجاد شود و سازمان‌ها را به جمع‌آوری و مستقر کردن اطلاعات مربوط، برای تمامی کانال‌های ارتباط با مشتری در جهت بالا بردن و گسترش اطلاعات و امکان پخش آن از طریق مشتری کارایی را ارزیابی کنند.
● دوباره ساختن و نو‌آفرینی سازمان 
انتقال فرهنگ توجه به مشتری، موجب تغییر ضروری در شیوه ها و امکانات لازم برای تنوع در توزیع خدمات می شوند. کلید این موفقیت هم تغییر دادن روش کار بر اساس گرفتن اطلاعات با جزییات بیشتری از مشتریان می باشد. به همین دلیل ضروری است که مدیران عالی سازمان به شکل صریح و روشن متعهد به انجام این امر شوند و برای آماده سازی سازمان، تغییر از یک حالت به حالت دیگر را حمایت و هدایت نمایند. آنها باید کارمندهایی را بر گزینند که از هدف‌های استراتژیک جدید آگاه هستند و آنها را به سهیم بودن در برنامه‌های خرید و فروش تشویق کنند. سازمان‌ها همچنین می‌بایست کارمندان را از منفعت‌هایی که از طریق توجه به فرهنگ مشتری مداری عایدشان می‌شود، آگاه سازند. آنها نیازمند آگاهی از هدف‌ها و دلیل های سازمانشان جهت تغییر هستند. کارکانان باید یک فهم گویا از برنامه های کاری سازمان داشته باشند. نقش آنها در نایل شدن به اهداف و آن چیزی که مدیران عالی از آنها انتظار دارند، مستلزم نظم و ترتیب و قرار گرفتن در راهی است که آن راه کارمندان را درباره کمک به مشتریان نیرومند می کند. 
به منظور پذیرش و حمایت از مشارکت دیدگاه ها ونگرش ها، بایستی به کارمندان اختیار بدهند تا با نوآوری و خلاقیت بتوانند نیازهای مشتری را تحت پوشش قرار دهند و پاسخگوی حل مشکلات مشتری باشند تا بدینوسیله شوق و وفاداری را در مشتری به وجود آورند. آنها باید با این نکته عجین شوند که رضایت مشتری هدف اصلی همه سازمانها است و هر کس مسوول و پاسخگو برای خوشحال کردن و جلب رضایت مشتری است. شیم ول و یاواس در سال۱۹۹۸ تاسیس انجمن های بهسازی مشتریان را پیشنهاد کردند تا به عنوان یک نیروی تغییر فرهنگی در داخل یک سازمان عمل کنند و جهت، استراتژی، اشتراک متقابل و انگیزه‌هایی برای تغییر و پیشرفت‌ها را فراهم نمایند. ساختار های سازمانی بایستی با لایه‌لایه کردن کردن و تخت شدن قادر شوند تا فرایند هدایت مشتریان را هموار نمایند. مشتری باید عامل اداره مجدد این فرایند باشد. 
ساخترا نیز بایستی مشتری جذب شده را در رسیدن به کسانیکه در سازمان تصمیم گیرنده هستند، یاری رساند و مطابق آن، بایستی جریان و گردش اطلاعات وارتباطات آسان شود و کارمندان قادر باشند که به تقاضاهای مشتریان علاقه و توجه نشان ندهند و درک کنند که نحوه کار سازمان، اطلاعات و ارتباطات تنها راه بقا سازمان است. بنابراین، آنها می توانند پاسخگوی مشتری درون یک چارچوب زمانی قابل قبول باشند. 
ارتباط و مکالمه نیز بسیار مهم است. اسچوینگ(۱۹۹۹)می گوید: سازمان های روشنفکر حلقه ارتباطی نزدیکی را با مشتریان ایجاد می کنند. این ارتباط باید غالباً پیوسته و دو طرفه باشد و سازمان را در کنترل عملکردهایش از دید مشتری توانمند نماید. ارتباطی که با مشتریان ایجاد می شود، مستلزم پایه‌ریزی کردن یک سیستم قوی است که همیشه خواستار دریافت نگرش‌ها، ارزیابی کردن نیازهای آینده، رسیدگی به نتایج، گسترش برنامه‌های کار، کنترل سطوح رضایت و تضمین وفاداری و نگهداری مشتریان می‌باشد (زایری۱۹۹۸، ریدی۱۹۹۲ و کریفت ات ۲۰۰۱).
● ارزیابی و اندازه‌گیری توسعه ارتباط با مشتری 
گذار از فرهنگ توجه به مشتری، یک فرایند تکاملی است که باید به طور پیوسته سنجیده و ارزیابی شود و نجات سازمان را در مقابل اهداف و تلاش های صورت گرفته تضمین نماید. مهمترین راه تشخیص موفقیت کلی سازمان، مطابق با دیدگاه مشتری، تهیه یک منبع اطلاعاتی از بازار، تنظیم و تعدیل اهداف و اصلاح روش‌های انجام کار می باشد(ادوبونجو، کوهر ۲۰۰۱). 
این اندازه گیری ممکن است شامل سطح رضایت، میزان شکایات، ارایه محصول، برگشت محصول، نیازهای مشتری، اشکال فروش و محک زدن عملکرد موثر و عکس‌العمل زمانی نسبت به درخواست‌ها و سوالات مشتری باشد. اگر چه اندازه گیری و ارزیابی بعضی معیارها مشکل است، ولی می‌بایست در این زمینه تلاش بیشتری نمود. 
ارزیابی و اندازه‌گیری ضمناً‌ بایستی دیدگاه های مشتری را در برداشته باشد و استانداردها هم باید عواملی چون مدت پاسخ، ارتباط کارمندان، قابلیت اعتماد و بالاترین سطح خدمات را تعریف نمایند. 
پیروی از مثال زیر هم ممکن است مفید باشد: در صورت بروز مشکل و سختی برای مشتری، آنها را فرا بخوانید و از آنها بخواهید تا شرح دهند که چه چیزی غلطی در فرآیندهای سازمان انجام می‌شود؟ و آیا سازمان خدمات را روی حمایت و پشتیبانی آنان پیش می‌برد یا خیر؟ و میزان پاسخگویی آنها چه میزانی است؟ بدیهی است که منابع اطلاعاتی که می‌توانند در این زمینه سازمان را آنان پیش می‌برد یا خیر؟ و میزان پاسخگویی آنها چه میزانی است؟ بدیهی است که منابع اطلاعاتی که می‌توانند در این زمینه سازمان را یاری دهد، اطلاعات وابسته به واکنش مشتری می باشد که می‌تواند نسبت ترک کردن سازمان، زمان‌های تلف شده در گروه‌های فرآیندی(تولید) و... باشد. 
شکایت‌ها نیز منبع با ارزش اطلاعاتی دیگر هستند. بنابراین، دیدگاه یک ساختار خوب بایستی با شکایت‌ها سازگار باشد. 
پتانسیل برگرداندن مشتری ای که ارتباط خود با سازمان را قطع کرده و اداره کردن نارضایتی مشتری، منجر به افزایش وی(مشتری) خواهد شد، چرا که مشتریان رضایتمند تجربیاتشان را با پنج و شش نفر تقسیم می کنند، ولی مشتریان که ارتباط خود با سازمان را قطع کرده اند، تجربیاتشان را به ۱۰ نفر منعکس می‌کنند که خود برای سازمان مشکل زاست. بنابراین، بایستی به اطلاعات بنیان نهاده شده توسط مشتری تکیه نمود و مهمتر آنکه سازمان‌ها باید فعالانه از مشتریان اطلاعات بگیرند. به طور ساده، توجه به مشتریان، موجب به دست آوردن اطلاعات با ارزشی می‌شود که از هیچ منبع اطلاعاتی دیگری بدست نمی‌آید.
● به سوی هدف نهایی 
فرهنگ سازمانی تکامل یافته است. از آنجاییکه ماکالی و کلارک(۱۹۹۸)اشاره کرده اند: هستی هست، و تقویت می شود، خلق و درباره خلق می‌شود و تضمین سازمان حول محور مشتری و تمرکز بر روی آن تا زمانی است که یک کارمند سازمانش را به مشتری معرفی می‌کند. سطح رضایتمندی مشتریان نیازمند هدایت سازمان به سوی مزیت‌های رقابتی است. به هر حال این مهمترین اصل است. 
تلاش بیش از اندازه در یک دوره زمانی پیدا می‌کند. بحث و گفتگوی این استراتژی‌ها می‌تواند ما را امیدوار نماید که این چرخه و شرایط انتقال و گذار این فرایند هموار می‌شود .

بسیاری از مشتریان، حتی اگر ضرری متوجه آنان شود شکایت نمی‌کنند؛ زیرا این کار، خود زمان زیادی را خواهد گرفت؛ ضمن اینکه مشتری راه آسان‌تری را پیدا کرده است و آن راه نخریدن از شما است.

در صورتی که شکایت می‌تواند بسیاری از نارسایی‌ها و کاستی‌های موجود در کسب و کار شما را بیان کند و به کارتان رنگ و جلایی دیگر ببخشد. اگر مشتری احساس نارضایتی خود را اعلام نکند، شاید نارسایی‌های کار ما نیز مشخص نشود. باید معلوم شود که: کیفیت کالای ما خوب نبوده است؟ آیا ما مطابق شان و شخصیت او رفتار نکرده‌ایم و در این واقع رییس خود را ناراحت کرده‌ایم؟
در بازار رقابتی امروز که می‌توان آن را بازار بی‌رحم نامید، مشتریان برای مراجعه مجدد و خرید از ما گارانتی نمی‌دهند و خیلی راحت می‌توانند به سراغ فروشنده یا شرکت دیگری بروند. برای رونق در کسب‌وکارها لازم است به شکایت مشتری توجه کنیم و در صدد پاسخگویی مناسب و رفع کاستی‌ها برآییم.
مشتری ناراضی می‌تواند با تبلیغات دهان به دهان و افواهی، برای ما تاثیر منفی ایجاد کند؛ پس به شکایت آنها گوش کنید. گاهی مشتری فقط نیاز دارد که صحبت کند؛ حتی بابت خسارتی که ممکن است شما به او زده باشید چیزی طلب نکند و چون به حرف‌های او گوش کرده‌اید، از نظر روانی راضی شده باشد. اگر بتوانید این وظیفه مهم را انجام دهید، همین مشتری ناراضی به مشتری وفادار شما تبدیل خواهد شد و به عنوان وکیل مدافع شما در بازار عمل خواهد کرد.
وقتی مشتری شاکی، داد می‌زند: بسیار شایسته است و تاکید می‌کنم حتما به شکایت مشتری، چه به صورت شفاهی بیان کند و چه به صورت کتبی یا به صورت تلفنی، توجه کنید و از آن به راحتی نگذرید. وقتی مشتری شاکی ،داد می‌زند، پیامی‌را می‌دهد و آن پیام این است که او قبلا از دیگران با صدای آرام شکایت می‌کرده است و آنها به او توجه نکرده‌اند و چون فروشنده‌های دیگر به شکایت او توجه نکرده‌اند، این بار شکایتش را با فریاد اعلام می‌کند. اگر بتوانید خوب گوش کنید، وجوه تمایز خود را اعلام کرده‌اید و این نشانه ضعف فروشنده نیست.
اگر کسب و کار شما کوچک است،شرایطی را فراهم کنید که مشتریان ناراضی، شکایت خود را به صورت شفاهی بیان کنند و اگر سازمان شما بزرگ است،‌ترتیبی دهید تا مشتریان شکایت خود را به صورت کتبی اعلام کنند. اما مهم‌تر از گوش کردن و دریافت شکایت، رسیدگی به آن است؛ چرا که مشتری منتظر پاسخ مناسب است.اگر مشتری شکایت کند و شما گوش دهید، اما جوابی برای آن نداشته باشید یا شکایت را بی پاسخ بگذارید، اثر فوق‌العاده منفی ایجاد خواهد کرد.
طبق آخرین تحقیقات به عمل آمده، تنها حدود 5درصد مشتریان ناراضی، لب به شکوه می‌گشایند و حدود 95درصد بقیه، بدون ابراز کوچک‌ترین انتقادی، صرفا از مراجعه بعدی به آن شرکت خودداری می‌کنند.
آیا شما فکر می‌کنید مشتری ناراضی، باز هم از ما خرید خواهد کرد؟ بپذیریم که شکایت می‌تواند یک هشدار برای کسب و کار ما قلمداد شود . بیشتر مشتریان، زحمت شکایت کردن را به خود نمی‌دهند. اگر مشتری از شما شکایت کرد، آن را غنیمت شمارید؛ زیرا شاید نشانه‌هایی از ضعف و نارسایی سیستم شما را بیان می‌کند. اگر به شکایت مشتریان با روش مناسب رسیدگی کنید، مشتریانتان وفادار می‌شوند و تحقیقات نشان می‌دهد اگر در زمان مناسب و سریع به شکایت مشتریان ناراضی رسیدگی شود، 95درصد وفاداری بیشتری به شما خواهند داشت. 
شیوه برخورد با مشتری بسیار اهمیت دارد. همه ما دوست داریم مورد توجه و احترام قرار بگیریم. به بیان دیگر، آنچه برای خود نمی‌پسندی، برای دیگران نیز مپسند. بنابراین اولین نکته در خصوص چگونگی برخورد با شکایت، احترام است. کسانی که به دیدگاه مشتری اهمیت نمی‌دهند و احترام ایشان را نگه نمی‌دارند، حکم نابودی کسب‌وکار خود را امضا کرده‌اند؛ حتی اگر مشتری پس از شکایت، به حق و حقوق خود رسیده باشد. 

معرفی برج نقاره خانه از بقایای دوره سلجوقی در ری

معرفی برج نقاره خانه از بقایای دوره سلجوقی در ری
برج نقاره خانه مشهور به "گنبد اینانج" یا "برج یزید" در شمال امین آباد شهرری و بر بالای دامنه کوه طبرک بنا شده است . این برج حدود یک هزار سال پیش به دست شخصی به نام "بزرگ امید" برای استفاده شخصی ساخته شد . برج نقاره خانه متعلق به دوره سلجوقیان (نزدیک 800 سال پیش) است و پژوهش ها و کاوش های علمی نشان می دهد که برج نقاره خانه آرامگاه یکی از شهریاران سلجوقی بوده است . این برج به صورت هشت ضلعی ساخته شده و دارای سردابی است که با راهرویی در بیرون آن به زیر برج راه دارد . برج آجری نقاره خانه که ارتفاع آن به سه متر می‌رسد ، دارای ساختاری متشکل از لاشه سنگ و گچ است و نمای آن تزیینات آجرکاری به همراه قوس های جناغی تزیینی دارد . این برج دارای هشت ترک است که سبب زیبایی و استحکام آن شده است‌ . شهرستان ری با مساحت دو هزار و 293 کیلومتر مربع در دشت گسترده ای در جنوب تهران قرار دارد و دارای 28 قلعه ، هشت کاروانسرا ، 21 خانه و عمارت قدیمی ،31 تپه و محوطه باستانی ، 6 مسجد قدیمی ، 47 بقعه و آرامگاه و پنج حمام تاریخی است .

در دامنه کوه طبرک در شهرری،برجی وجود دارد به نام برج نقاره خانه ری که مردم محلی به آن برج یزید نیز می گویند.

بنا به روایات تاریخی، این برج در حدود هزار سال پیش به دستور شخصی به نام " بزرگ امید " ( بوزرجمید) به عنوان مدفن ساخته شده است. البته مورخان اعتقاد دارند  "بزرگ امید" دین زرتشتی داشته واین مقبره (استودان ) را ساخته و تزئین کرده است تا پس از مرگش استخوان های وی را در آنجا دفن کنند. همانطور که میدانید پیروان دین زرتشت،خاک را از جمله عناصر پاک به حساب می آوردند،لذا از دفن مردگان خود در داخل زمین خودداری کرده ،بلکه اجساد مردگان را درارتفاعی قرارداده تا خوراک پرندگان شوند.سپس این استخوانها را جمع آوری کرده و در داخل کوزه هائی در محل هائی به نام استودان(استخوان) قرار می دادند. 

این برج زیبا یه صورت هشت ضلعی ساخته شده است و دارای سردابه ای در زیر برج است که توسط راهرویی که در بیرون تعبیه شده به زیر برج راه دارد. ارتفاع برج حدودا" 3 متر است و چنین به نظر می رسد تزیینات زیبای حاشیه بالای برج (کاشی ها طلایی ) در اواخر دوره قاجاریه غارت شده یا از بین رفته است .
با توجه به این که این برج در یک نقطه سوق الجیشی بنا شده است در گذشته آن را " دیده سپاه سالاران " نیز می گفتند .

همچنین در نزدیکی این محل،دو سایت باستانی دیگر نیز وجود دارد یکی معروف به برج اینانج که گفته می شود گورستان سلطنتی از دوران سلجوقیان بوده و قبر یکی از سرداران به نام آن دوران به نام اینانج بوده و دیگری قلعه ای نظامی مسوم به قلعه طبرک.

جالبه بدونید با کاوشهائی که در این منطقه صورت گرفته پارچه های فاخری از دوران آل بویه در گورستان سلطنتی پیدا شده.بنای برج اینانج به صورت مدور با قطر دایره ای حدودا" 36 متر ساخته شده است.همانطور که گفته شد اینانج یکی از سرداران به نام سلاجقه بوده است که در سال 548 شمسی به دست غلامانش به قتل رسید و جسدش در این مکان دفن گردید.

برج مراقبت پرواز فرودگاه

مراقبت پرواز سیستمی است که برای جلوگیری از تصادفات و ایجاد بستری مناسب و کارآمد برای حرکت روان ترافیک (عبور و مرور) هوایی، راهنمایی های لازم را به کلیه یگانهای پروازی (هواگردها) ارائه می‌دهد.

مراقبت پرواز به سه زیر مجموعه تخصصی عمده قابل تفکیک می‌باشد که می‌توان از آنها با عناوین واحد کنترل ترافیک فرودگاه و واحد کنترل تقرب و واحد کنترل مسیر پرواز نام برد. واحد کنترل ترافیک فرودگاه مسئول هدایت ترافیک هوایی در محدوده 5-7ناتیکال مایلی هر فرودگاه می‌باشد، در حالیکه ترافیک موجود در مسیر بین پایانه‌های اصلی و همچنین نقاطی که به دلیل نداشتن ترافیک قابل توجه، نیازی به یک پایانه مجهز ندارند، توسط واحد مرکز کنترل (ACC)هدایت می‌شوند و هماهنگی بین مرکز کنترل و فرودگاهها یا در مناطقی که بدلیل وجود چند فرودگاه حجم ترافیک هوایی و درگیری ترافیک هوایی ایجاب می‌کند واحد کنترل تقرب مسول هدایت ترافیک هواییست.

افرادی که مسئول کنترل ترافیک پایانه‌ای هستند و بطور مصطلح آنان را کنترلر می‌نامند، در مجموئه اماکن و تأسیساتی مشغول به کار هستند که انها را بترتیب برج مراقبت پرواز یا بطور اختصار ( ATCTs ) و پایانه کنترل تقرب به‌وسیله رادار یا بطور اختصار ( TRACON )، می‌نامند. در بعضی از نقاط پرسنل مورد نیاز بطور مشترک و هم‌زمان در ATCT و TRACON با یکد یگر همکاری می‌کنند، در حالیکه در دیگر نقاط، برج مراقبت و TRACON کاملاً از یکد یگر جدا بوده و بطور مستقل عمل می‌کنند. برای مثال فرود گاه بین المللی هنولولو دارای تأسیسات مشترک می‌باشد، در صورتی که برج مراقبت فرود گاه اوهارای شیکاگو در محل فرودگاه واقع می‌باشد، ولی تأسیسات کنترل تقرب رادار آن در فاصله‌ای دورتر و در الجین ایلینویز واقع می‌باشد.

کنترلرهای یک پایانه موظف هستند با ایجاد جدایی بین یگانهای پروازی که در تاکسیرو ها taxiways) یا مسیرهای ارتباطی فرعی ) و باندهای پروازی یک فرودگاه در حال حرکت می‌باشند، و همچنین برای آن دسته از هواپیماهایی که در محدوده هوایی آن فرودگاه در حال پرواز می‌باشند، شرایطی ایجاد نمایند تا هواپیماهای مذکور بتوانند حرکتی روان و کارآمد داشته باشند. مناطقی که در نزد یکی محدوده فرود گاه واقع شده‌اند عمد تا از داخل سازه‌ای بلند، که دور تا دور آن تعدای پنجره تعبیه شده است ( برج مراقبت )، تحت نظارت قرار دارند. هماهنگ و مرتب کردن هواپیماهای ورودی برای نشستن د ر باند فرود گاه، و توضیع هواپیماهای خروجی وارجاع کنترل آنها به واحدهای کنترل مسیر پرواز، توسط واحد رادار انجام می‌پذیرد که در واحد TRACON واقع شده است.

تأسیسات و اماکنی که کنترلرهای ترافیک هوایی مسیر پرواز در آن مشغول به کار هستند، به ترتیب مرکز کنترل (مسیر) ترافیک هوایی ( ARTCCs ) و د یگری مرکز کنترل منطقه‌ای ( ACCs ) نامیده می‌شوند، که عموماً تمامی آنها به نام مرکز( کنترل ) شناخته می‌شوند. هر مرکز(کنترل) مسئولیت کنترل منطقه‌ای به وسعت هزاران مایل را به عهده دارد. مراکزی که کنترل هواپیماهایی را به عهده دارند که بر فراز اقیانوسها وبین قاره‌ها پرواز می‌کنند، منطقه وسیعی را تحت نظارت خود دارند. برای مثال مرکز کنترل ترافیک هوایی اوکلند واقع در ایالت کالیفرنیا مناطق زیادی از اقیانوس آرام را که مابین سواحل غربی آمریکا و گوام قرار دارند کنترل می‌کنند. در آنسوی مرز های ایالات متحده این گونه مناطق را به نام FIRs می‌شناسند.

مراکز کنترل عموماً ترافیک هوایی را به کمک رادار های دوربرد کنترل می‌کنند. در نقاطی که دسترسی به رادار میسر نمی‌باشد کنترل و ایجاد جدایی بین هواپیماها با بهره گیری از روش پیچیده و سنتی کنترل بدون رادار صورت می‌پذ یرد.

نرم‌افزارهای کنترل ترافیک هوایی

تا کنون مبالغ زیادی برای طراحی نرم افزار هایی که بتوان از آنها در بهینه سازی روش کنترل ترافیک هوایی استفاده کرد، هزینه شده است. ولی با این حال کماکان در برخی از مراکز کنترل ترافیک اطلاعات مربوط به هر پرواز بر روی نوار های کاغذی، که مخصوص این کار در اختیار کنترلرهای ترافیک می‌باشد، ثبت می‌شود، و در ادامه و تکمیل اطلاع رسانی در مورد مسیر پروازهای یاد شده برخی از اطلاعات مستقیما بین کنترلرها رد و بدل می‌شود. در مراکز کنترل جدید تر برای ثبت اطلاعات پروازی نشاندهنده‌های رایانه‌ای جایگزین نوارهای کاغذی شده اند. به همان سرعت که دستگاه‌ها ی جدید تر وارد سیستم کنترل ترافیک می‌شود مراکز کنترل ترافیک بیشتری نیز استفاده از نوارهای کاغذی ثبت اطلاعات را متوقف می‌کنند. تخصیص ونامگذاری خطوط هوایی مسافری، با بکارگیری علائم شناسائی خاص ( نام رادیوئی )، که حداکثر شامل چهار عدد می‌باشد که به دنبال نام اختصاصی خطوط هوائی قرار می‌گیرد، شرط لازم برای ایمنی پرواز و ایجاد جدائی کافی بین هواپیماها می‌باشد. دراین راستا همواره بهتر است که در برنامه پروازی هر هواپیما در طول هفته یک نام وعلامت شناسائی ثابت در نظر گرفته شود، حتی اگر زمان تعیین شده برای پرواز از فرودکاه مبداء در روزهای هفته به مقدار جزئی تغیر داشته باشد. در مسیر برگشت نیز غالبآ فقط آخرین عدد از علائم شناسائی هر پرواز، نسبت به پرواز رفت، تغییر می‌کند. در مراقبت پرواز قطعه یا بخشی از فضا که از نظر ابعاد مشخص می‌باشد و کنترل ترافیک هوائی آن به یکی از کنترلر ها سپرده شده اصطلاحآ sector ویا به عبارت دیگر" ناحیهٌ پروازی" اطلاق می‌شود. بر مبنای شرایط حاکم ( از قبیل حجم ترافیک و غیره... )، هر کنترلر می‌توان در مقاطع خاص مسئولیت کنترل یک یا دو ناحیه ( sector ) را راسآ در اختیار داشته باشد.

سیستم مراقبت پرواز همواره فن آوری های قابل توجه‌ای را مورد استفاده و بهره برداری قرار می‌دهد. بهره گیری از سیستم‌های رادار "اولیه" و رادار "ثانویه"، آگاهی و شناخت بهتر از موقعیت و محدوده فضای تحت نظارت هر کنترلر را مقدور می‌سازد. نحوه عملکرد سیستم های راداری بد ین گونه است که: امواج الکترومغناطیسی که توسط آنتن رادار ها ارسال می‌شود، پس از برخورد به پوسته خارجی بد نه انواع هواپیماها که اکثرآ از جنس فلز می‌باشد، منعکس شده، و به نسبت بزرگی بدنه هواپیماهای مذ بور بر روی صفحهٌ نمایشگر ( مانیتور) رادار به نحوی نشان داده می‌شود که برای کنترلر مراقبت پرواز قابل روئیت باشد، و هم‌زمان با این فرآیند هواپیماهائی که مجهز به سیستم پاسخگر (transponder) باشند توسط ردیاب ( interrogator) رادار ثانویه رد یابی شده، و اطلاعاتی از قبیل: کد معرف ( mode A )، ارتفاع ( mode C ) و علا ئم شناسائی و یا به عبارت دیگر نام رادیوئی ( mode S ) هر هواپیما بر روی صفحه نشاندهنده رادار نمایش داده می‌شود. انعکاس شرایط جوی خاص نیز معمولآ بر روی صفحه نشاندهنده رادار قابل روئیت می‌باشد.

با تلفیق کلیه اطلاعات دریافتی از رادارهای موجود در مناطق مختلف می‌توان هم‌زمان شمائی عمومی از کل فضای پروازی در اختیار داشت. برخی از اطلاعات در یافتی از رادارها قابل پردازش و محاسبه می‌باشند که از تبد یل آنها می‌توان مواردی چون سرعت هواپیما نسبت به زمین و سمت حرکت( مغناطیسی) هواپیما را بدست آورد.

با بهره گیری از" سیستم‌های نمایشگر عملیات پروازی" پیشرفته، کنترلها قادر به ایجاد ارتباط و کسب آگاهی از طرحهای پروازی الکترونیک، خواهند بود.

در مجموع لازم به یادآوری است که در مناطق مختلف همواره ابزار متفاوتی در دسترس هر کنترلر می‌باشد که می‌توان برخی از آنها را به ترتیب زیر نام برد

§         هشدار خطر تصادف ( CA) : وسیله ایست برای هشدار به کنترلر در صورت وجود احتمال برخورد در گذرگاههای هوائی.

§      اعلام خطر کاهش ارتفاع امن ( MSAW ) : سیستم اعلام خطری است که کنترلر به‌وسیله آن خلبان را در صورت کاهش ارتفاع، بیشتر از حد مجاز، آگاه می‌سازد.

§      سیستم هماهنگ کننده (SYSCO) : که کنترلر را قادر می‌سازد همآهنگی های لازم برای انتقال کنترل هواپیما از یک ناحیه (sector ) به ناحیه دیکر را انجام دهد.

§         اعلام خطر ورود به مناطق ممنوعه ( APW ) : برای آگاهی کنترلر در صورت ورود هواپیماهای غیرمجاز به مناطق ممنوعه.

§         مدیریت پروازهای ورودی و خروجی: برای مرتب و تنظیم کردن طرح ورود و خروج هواپیماها از یک فرودکاه.

برج طغرل

برج طغرل

برج طغرل در شرق آرامگاه ابن بابویه در شهر ری واقع شده‌است و از آثار به جا مانده از دورهٔ سلجوقیان می‌باشد. ارتفاع برج حدود ۲۰ متر می‌باشد (بدون احتساب گنبد مخروطی شکلی که امروزه اثری از آن نمانده) به عقیدهٔ برخی از کارشناسان این برج شبیه عقربه‌های ساعت بوده و می‌توان از روی تابش آفتاب بر روی کنگره‌های آن زمان را تشخیص داد.^[۱][۲][۳]

چالش‌ها دربارهٔ شخصیت مدفون در بنا

چالش و اختلافات فراوانی میان کارشناسان و مورخان دربارهٔ شخصیت مدفون در این بنا وجود دارد. عده‌ای آن را آرامگاه طغرل بیک سلجوقی می‌دانند و در مجمل‌التواریخ صفحهٔ ۴۶۵ اینگونه آمده‌است که «سلطان طغرل‌بیک شهر ری وفات رسید و تربتش آنجا برجاست». مورخ نامی ترکیه، فارق سومر نیز محل دفن طغرل را همین مکان می‌داند.[۴]

در صورتی که از زمان سلجوقیان تا زمان قاجاریه در هیچ یک از کتبی که وصفی در باره ی آثار ری دارد نامی از مقبره ی طغرل سلجوقی ندارد.[۵]

عده‌ای دیگر از نویسندگان این مکان را محل دفن خلیل سلطان از فرزندان تیمور لنگ و همسر او شادالملک در قرن پانزدهم می‌دانند.

در کتاب جامع ری باستان تالیف حسن کریمیان نیز آمده‌است که گروهی این بنا را منتسب به فخرالدوله می‌دانند.

استاد سید محمد محیط طباطبایی با توجه به تحقیقات مفصلی که پیرامون این اثر تاریخی و شخصیت مدفون در آن داشته‌است این بنا را متعلق به ابراهیم خواص می‌داند. پیکر محمد طباطبایی پس از مرگ در جوار این برج در سال ۱۳۷۱ به خاک سپرده‌شد.[۳]

کاربردهای برج طغرل[۶]

این برج علاوه بر آن که یادآور فرزانگان و دلاوران عصر خود هست استاد سازنده آن کاربردهای دیگری را در جاودانه ساختن آن به کار برده و معماری پنهانی را برای پی بردن به اسراری با آن عجین کرده است. از جمله کاربرد این برج استفاده در شب های تار با استفاده از روشن کردن آتش بر باروی بلند آن برای راهنمای مسافران جاده ابریشم که از جانب خراسان به جانب ری می‌آمدند، بوده و در روز احتیاجات گاه شماری مردم را مرتفع نموده است. بنا به گفته فرزانه اندیشمند استاد منوچهر آرین پژوهش گر خراسانی عرصه تاریخ علم کشور در مقاله نگاه دیگری به برج ها اطلاق واژه برج به این بنا و بناهای مشابه از آن جا که برج به منازل عبور حرکت سالانه خورشید در دائره‌البروج گفته می‌شود حکایت از این مطلب دارد که گذشتگان از این روی سایه‌های این ابنیه و دریچه‌های گذر نور خورشید که در روی آن ها تعبیه شده پی به برجی که خورشید در آن غوطه ور می‌باشد می‌بردند زیرا که در هر برجی خورشید ارتفاع خاصّی در آسمان نسبت به افق و میل خاصّی نسبت به جهات جغرافیایی مناطق دارد. لاجرم سایه‌ها و طرز تابش آن متفاوت خواهد بود که از این تغییرات می‌توان در تعیین روزها و برج‌ها بهره‌ برد و این فناوری به کار رفته در این ساختمان هاست که کلمة برج را زیبنده نام آن کرده است. برج طغرل علاوه بر این ویژگی فوق‌العاده، ویژگی منحصر به فرد دیگری در خود نهفته دارد که سرود زیبای اندیشه استاد سازنده خود را جلوه‌گر می‌کند و آن ساعت آفتابی منحصر به فردی است که در دل کنگره‌های آن پنهان دارد. که شاید مورد مشابه آن در تاریخ علم کمتر یافت می‌شود. حول این برج از نمای بیرونی 24 کنگره با زاویة حاده جلوه‌گر شده که اگر در روبروی درگاه آن بایستید گویی شیری با دهانی باز به شما می‌نگرد. در دقّت در این بنا از آن جا که این کنگره‌ها درو تا دور این اثر را فرا گرفته به گونه‌ای خاصّ طرّاحی شده که اگر چنان چه طلوع آفتاب اتفاق بیافتد در جانب شرق بنا کم‌کم یکی از کنگره‌ها روشن می‌شود و آفتاب درون آن می‌تابد، اگر نیم ساعت از طلوع آفتاب بگذرد، نصف کنگره روشن می‌شود. اگر یک ساعت از طلوع خورشید بگذرد یک کنگره به طور کامل روشن می‌شود و اگر چنان چه 2ساعت بگذرد و کنگره روشن می‌شود، همین طور اگر 3ساعت بگذرد 3کنگره تا هنگامی که به لحظه‌ای می‌رسیم که خورشید روی نصف النهار منطقه قرار می‌گیرد. یعنی بیش ترین ارتفاع خود را از افق دارد، در این هنگام خورشید درست در بالای سر در جنوبی برج قرار می‌گیرد چرا که درب های برج کاملاً شمالی جنوبی بوده و روی نصف النهار واقع است در این هنگام سایه تیغه‌ای که بالای سر سردرب ورودی است درست در بالای تبری ضربی گونه سر در قرار گرفته و حکایت از لحظه اذان ظهر می‌کند و در زمستان که ارتفاع خورشید پایین‌تر است در لحظه ظهر خورشید از درب جنوبی درست وسط برج می‌تابد. اگر چنان چه خورشید از لحظه ظهر زوال پذیر و به جانب غرب گرایش یابد حال کنگره‌های جانب غرب شروع به روشن شدن می‌کند. اگر نیم‌ ساعت از لحظه ظهر بگذرد نیمی از کنگره از جانب غرب روشن می‌شود اگر یک ساعت بگذرد یکی از کنگره‌ها و اگر 2ساعت از ظهر بگذرد نیمی از کنگره‌ها روشن می‌شود و همین گونه تا خورشید غروب کند. پس از روی کنگره‌های این برج و روشن شدن آن توسط خورشید می‌توان مقدار گذشت زمان را از لحظه طلوع آفتاب، لحظه ظهر ، و مقدار گذشت زمان از لحظه ظهر را محاسبه و تعیین نمود.

مرمت و بازسازی

برج طغرل برای نخستین بار در سال ۱۳۰۱ هجری قمری و در پایان ۳۵امین سال پادشاهی ناصرالدین شاه مرمت و بازسازی شد. این مرمت به دستور شاه و به دست وزیرش امین السلطان و توسط ابوالحسن خان معمارباشی انجام گرفت و لوحه‌ای مرمر بر سردر بنا نصب گردید. این بازسازی بنا را از خطر نابودی نجات داد ولی ظرافت کاری‌های قدیمی و بقعهٔ کتیبهٔ کوفی آن را از بین برد.

بعد از انقلاب ۱۳۵۷ سالها این بنا متروک بود تا در اوایل دههٔ هفتاد بار دیگر مورد بازسازی قرار گرفت و بطور جدی در نیمهٔ سال ۱۳۷۷ آغاز و در زمستان ۱۳۷۹ به پایان رسید.

در حال حاضر بازسازی بنا به دست منطقه ۲۰ شهرداری تهران در محوطه‌ای به وسعت ۲ هکتار و به منظور گسترش و ساختن فرهنگسرا، کتابخانه، موزه و رستوران در حال انجام می‌باشد.

منابع

    ↑ تهران میراث

    ↑ کتاب اول

    ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ خبرگزاری میراث فرهنگی

    ↑ اغوزها (ترکمن‌ها)، فارق سومر، ترجمه آنا دردی عنصری، انتشارات حاج طلایی سال ۱۳۸۰، ص ۱۵۸

    ↑ مجله کیهان فرهنگی-شماره ی 40

    ↑ پایگاه اطلاع رسانی یمنا

برج‌های دوقلوی پتروناس در مالزی

برج‌های دوقلوی پتروناس در مالزی از بلندترین برج‌های جهان به شمار می‌آیند که در ساخت آنها سبک خاصی از معماری به کار گرفته شده است. این برج‌ها در واقع به دلیل تلفیق معماری مدرن سنتی منحصر به فرد بوده و نماد کشور مالزی هستند.  شاید این مساله خیلی رایج نباشد که یک بنا، نماد یا سمبل یک کشور یا ملت محسوب شود، اما بناهایی همچون برج ایفل در فرانسه ، ساختمان امپایراستیت در ایالات متحده و برج‌های پتروناس در مالزی این گونه هستند.  برج‌های دوقلوی مالزی همزمان با شکوفایی اقتصادی قاره آسیا در مالزی واقع در کرانه اقیانوس آرام ساخته شدند. شرکت ملی نفت مالزی برای توسعه عملیات اجرایی خود نیاز به مقری جدید داشت که این امر در نهایت منجر به ساخت این برج‌ها شد.  به خاطر سبک خاص و جالب توجهی که در معماری این برج‌ها به کار رفته است، تصاویر آنها در فیلم‌ها، تلویزیون‌ها، کتاب‌ها و حتی بازی‌های کامپیوتری مورد استفاده قرار گرفته است. این برج‌ها به دلیل شیشه‌ای بودن دیواره‌شان ظاهری پرزرق و برق دارند، اما در عین حال از ستون‌هایی کنگره‌دار تشکیل شده‌اند که به آنها جلوه‌ای زیبا و ملموس می‌دهند. برج‌های دوقلوی پتروناس با یک پل هوایی که در طبقه 42 نصب شده است به یکدیگر مرتبط می‌شوند.

تعداد طبقات	88
ارتفاع	451.9 متر از سطح خیابان
ارتفاع بدون قسمت راس	378 متر
محل پل هوایی	طبقات 41 و 42
طول پل هوایی	58.4 متر
ارتفاع پل هوایی	170 متر از سطح خیابان
ارتباط عمودی	29 آسانسور سریع در هر برج
تعداد پله برقی	10 عدد در هر برج
روکش فولاد ضد زنگ	65000 متر مربع
بتن	160000 متر مکعب در کل سازه
فولاد	36910 تن
پی	4.5 متر ضخامت و زیر هر برج با 104 شمع 60 تا 115 متری حمایت شده

این پل 192فوت طول (58.5 متر) و از سطح زمین 558 فوت (170 متر) ارتفاع دارد و دو پایه موقعیت آن را ثابت حفظ می‌کند. فضایی که برج‌های پتروناس اشغال می‌کنند به شکل یک ستاره 8 گوشه با برجستگی‌های دایره مانند است که در آسیا و اسلام متداول است و در واقع سمبل صلح و رستگاری محسوب می‌شود. برای ساختمانی با این ویژگی‌های خاص چگونگی رفت و آمد مردم در اطراف آن مساله‌ای است که توسط طراحان این برج‌ها مورد توجه قرار گرفته است.

از ورودی اصلی این برج‌ها، افرای که قصد دارند به طبقات زوج بروند می‌توانند سوار آسانسور شوند، کسانی هم که قصد رفتن به طبقات فرد را دارند می‌توانند با پله برقی یک طبقه بالا رفته تا سوار سری دوم همان آسانسورها شوند. به این ترتیب یک مجموعه آسانسور به دو طبقه همزمان می‌تواند سرویس دهد.

هر یک از این برج‌های 88 طبقه، فضایی معادل 218 هزار متر مربع را به خود اختصاص داده‌اند که در فاصله سال‌های 1992 تا 1998 ساخته شده‌اند. طراحان این برج‌ها «سزار پلی» و شرکایش بودند که پروژه ساخت این دو برج دوقلوی منحصر به فرد را در مرکز کوالالامپور پایتخت مالزی به مرحله اجرا درآوردند. 

ساخت این برج‌ها هزار و 600 میلیارد دلار هزینه در برداشته است. این دو برج با 32 هزار پنجره و 1483 فوت (452 متر) ارتفاع بلندترین بناهای دنیا به شمار می‌روند که البته در این مورد اختلافاتی وجود دارد. اگر بر بالای بالاترین طبقه برج سیرز (Sears) در شیکاگو بایستیم 200 فوت (70 متر) بالاتر از آخرین طبقه برج‌های پتروناس خواهیم بود. 

بلندترین طبقه برج‌های پتروناس 1242 فوت(378.5 متر) از سطح زمین ارتفاع دارد و بقیه بنا یک اثر معماری مخروطی شکل است. در حالی که ارتفاع بلندترین طبقه برج سیرز از سطح زمین 1450 فوت (442 متر) است، اما بالای این برج تنها آنتنی که ارتفاع برج را به 1730 فوت (527.5 متر) می‌رساند، قرار گرفته است.

ارزیابی کارکنان

مقدمه

بدون شک نیروی انسانی در هر سازمان جدای از حجم و اندازه آن بعنوان مؤثرترین و مهمترین عامل تعیین کننده در بقاء رشد و پویایی سازمان به شمار آمده و بزرگترین سرمایه و دارایی آن محسوب می گردد.

لذا هر فرد در سازمان مربوطه برای پیشرفت و نیل به اهداف تعیین شده شغلی نیاز به آگاهی از موقعیت خود دارد. این آگاهی موجب می شود که او از نقاط قوت و ضعف عملکرد و رفتار خود مطلع گردد و تمهیدات لازم را برای اثربخشی بیشتر کوششهایش به کار برد. بدیهی است که عدم توجه دستگاه به احساسات، نیازها و عملکرد کارکنان صدمات جبران ناپذیری در ادامه انجام مأموریت و اهداف سازمان وارد خواهد نمود.

ارزشیابی ابزاری است که سازمانها و کارکنان را در تأمین این نیازها کمک می‌کند و بعنوان یکی از مؤثرترین و کارآمدترین ابزار شناخت و کنترل، نقش مهمی ایفاء می‌کند زیرا با اجرای یک طرح مناسب ارزشیابی میتوان در جهت اثربخشی، بهسازی، رشد و تعالی، جلب رضایت، ایجاد سیستمی عادلانه (برای ارتقاء گروه، ترفیع، انتصاب به پستهای مدیریتی، تشویق و تنبیه، تعیین نیازهای آموزشی) مشخص نمودن نقاط قوت و ضعف و ایجاد روابط عادلانه همراه با محیطی مناسب توأم با حسن تفاهم در بین مدیران و کارکنان اقدام نمود. از همین منظر نظر مدیران و مسئولین محترم را به این نکته جلب می نمایم که با توجه به اهمیت ارزشیابی کارکنان در مدیریت منابع نیروی انسانی و از آنجائیکه اطلاعات دقیق و صحیح حاصل از اجرای برنامه ارزشیابی کارکنان تحت سرپرستی مبنای تصمیمات مهم مربوط به افزایش سنواتی، افزایش فوق العاده شغل ارتقاء گروه، آموزش و بهسازی و… قرار می گیرد و مالاً عدالت استخدامی را در دستگاه محقق می سازد از این رو نظارت و کنترل بر فرآیند اجرای برنامه ارزشیابی به منظور تضمین ارزشیابی دقیق و واقعی امری الزامی است.

در جهت تحقق این هدف به منظور کنترل و محدود نمودن تأثیر خطاهای رایج در ارزشیابی کارکنان به ویژه خطال هاله ای، خطای گرایش به ارفاق، خطای سهل گیری که موجب ارزشیابی غیر واقعی و بزرگ نمایی رفتار و عملکرد ارزشیابی شوندگان می‌گردد. کلیه ارزشیابی کنندگان مکلفند نسبت به ارزشیابی دقیق و واقعی کارکنان تحت امر اقدام نمایند، لذا به منظور آشنایی عزیزان ارزشیابی کننده از دستورالعمل ها و آئین نامه های مربوط به ارزشیابی بر آن شدیم تا گزیده ای هرچند  مختصر تهیه و تدوین و در اختیار آنان قرار دهیم امید است که مسئولین عزیز با مطالعه دقیق این مختصر ما را در انجام ارزشیابی واقعی، عادلانه و بدور از سلیقه های شخصی و بر اساس ضوابط مربوطه یاری نمایند.

ارزشیابی بایستی یکی از شاخص های مهم انتخاب افراد به پستهای مدیریتی و سرپرستی مد نظر مدیران و مسئولین عزیز قرار گیرد اما متأسفانه تا کنون این مهم مورد قرار نگرفته است به هر حال عدم دقت و آگاهی ارزشیابی کنندگان در سنجش معیارهای عملکردی و رفتاری و اخلاقی کارکنان میتواند موجبات نارضایتی عده اتی از همکاران خدوم را فراهم و یا باعث بزرگ نمایی بیش از اندازه عملکرد عده ای دیگر شود.

انشاءالله که بتوانیم با همکاری و هماهنگی یکدیگر در انجام ارزشیابی کارآمد، واقعی و عادلانه اقدام نمائیم تا اهمیت این مهم بعنوان بهترین ابزار تشویق و تنبیه و جلب رضایت کارمند مورد شناخت و توجه دقیق مدیران و کارکنان قرار گیرد.

خلاصه طرح و چرخه مستمر ارزشیابی:

1-گفتگو یا مصاحبه آغاز دوره:

در آغاز دوره ارزشیابی (فروردین تا اردیبهشت هر سال) واحد ارزشیابی مؤسسه بایستی فرمهای ارزشیابی کلیه کارکنان هر واحد سازمانی را که مشخصات کامل ارزشیابی شونده در قسمتهای مربوطه درج گردیده است برای مدیریتها و ادارات و قسمتهای مختلف ارسال نماید مسئولین مربوطه بایستی در مرحله نخست جلسه مصاحبه ای که آن را جلسه مصاحبه آغاز دوره می نامند با کارکند تحت سرپرستی تشکیل دهند و در مورد کارهایی که در طول دوره بایستی کارمند به انجام برساند برنامه ریزی کنند. به عبارت دیگر سرپرست بایستی شرح وظایفی را که کارمند در طول دوره موظف به انجام آن می‌باشد و حدود انتظارات خویش را به اطلاع وی برساند.

لازم به توضیح است در صورتیکه مدیران شرح وظایف مدونی در مورد کارمند در اختیار نداشته باشند از طریق واحد ارزشیابی مؤسسه شرح وظایف پستهای مربوطه در حد امکان در اختیار آنان قرار خواهد گرفت.

فرم ارزشیابی کارمند بایستی در طول دوره ارزشیابی (فروردین تا اسفند) نزد مسئول واحد (ارزشیابی کننده نگهداری و نامبرده موظف است در طول سال نقاط قوت و ضعف عملکرد و رفتار کارمند تحت سرپرستی را در صفحه 4 فرم که به همین منظور اختصاص پیدا نموده با ذکر تاریخ ثبت نماید. این مسئله بسیار مهم و ضروری است که متأسفانه ارزشیابی کنندگان در خیلی از موارد اقدام به بایگانی فرمهای ارزشیابی می‌نمایند و نسبت به درج نقاط ضعف و قوت در طول دوره اقدام نمی نمایند بنابراین ممکن است در هنگام امتیازدهی چنانچه کارمند خدمات برجسته ای را انجام داده باشد و یا خدای نکرده سهل انگاری در انجام امور محوله در طول دوره داشته باشد از نظر خاطر ارزشیابی کننده دور بماند و موجبات ارزشیابی غیرواقعی و ناعادلانه را فراهم آورد.

بعلاوه درج نقاط قوت و ضعف با ذکر تاریخ در ستون مربوطه میتواند در صورت اعتراض کارکند به امتیاز ارزشیابی ملاک خوبی برای بررسی در کمیته رسیدگی به شکایات ارزشیابی مورد استفاده قرار گیرد.

2-گفتگو یا مصاحبه دوره:

ارزشیابی کننده بایستی در پایان سال جلسه ای تحت عنوان جلسه مصاحبه پایان دوره با کارمند تشکیل دهد این جلسه بایستی در محیطی آرام و با حضور ارزشیابی شونده و سرپرست برگزار گردد و ارزشیابی شونده فرصت اظهار نظر و دفاع از خود داشته باشد در این جلسه عملکرد کارمند در طول دوره مورد بحث و بررسی قرار گرفته، نقاط قوت و ضعف او مشخص و از امتیاز ارزشیابی خود آگاه می گردد و سپس نسبت به امضای فرم ارزشیابی خود اقدام می نماید.

لازم به توضیح است که امضای فرم توسط ارزشیابی شونده فقط به منظور اطلاع وی از امتیاز مکتسبه بوده و امتناع از آن خللی در ادامه کار ارزشیابی بوجود نخواهد آورد.

ضمناً جلسه مصاحبه پایان دوره و آغاز دوره بعدی میتواند بصورت یکجا و در اسفند ماه هر سال برگزار گردد.

3-دوره ارزشیابی از اول فروردین ماه هر سال تا اسفند ماه همان سال می‌باشد و کارکنانی که در هر دوره ارزشیابی حداقل شش ماه اعم از پیوسته یا منقطع به خدمت اشتغال داشته باشند در پایان دوره مورد ارزشیابی قرار می گیرند.

4-ارزشیابی کننده(سرپرست بلافصل) مسئولی است که از لحاظ سازمانی حداقل رئیس اداره، قسمت، گروه، بخش و عناوین مشابه بوده و مسئولیت ارجاع کار به کارمند و سرپرستی وی را بعهده دارد.

5-در مؤسسه تحقیقات واکسن و سرمسازی رازی رؤسای ادارات و بخشها بعنوان ارزشیابی کننده، مدیران تأیید کننده و معاونین در شاخه مربوطه به عنوان تأیید کننده نهایی محسوب می گردند.

لازم به یادآوری است که به منظور عدم اشتباه در این مورد واحد ارزشیابی سازمان نام ارزشیابی کننده، تأیید کننده و تأیید کننده نهایی را در ردیفهای 18 تا 20 فرم ارزشیابی درج خواهد نمود.

کاربرد نتایج ارزشیابی:

طبق بند 4 مصوبه شماره 3140 مورخع 28/3/72 شورای عالی اداری:

به منظور اعمال ضابطه شایستگی در تصمیمات اداری و وضعیت خدمتی کارکنان از نتایج ارزشیابی سالانه به طور وسیع در موارد ذیل استفاده می شود:

v                    تشخیص خدمت برجسته

v                    انتصاب به پستهای مدیریت و سرپرستی

v                    ارتقاء گروه

v                    افزایش فوق العاده شغل

v                    تعیین ضریب افزایش سنواتی

v                    تغییر شغل

v                    کاهش فوق العاده شغل

v                    تعیین نیازهای آموزشی و بهسازی کارکنان

v                    پرداخت پاداش معادل دو ماه حقوق و مزایا

v                    پرداخت فوق العاده کارانه

v                    اخراج

که بطور مختصر در رابطه با تعدادی از موارد فوق توضیحاتی ارائه خواهد شد:

1-تشخیص خدمت برجسته:

v                    خدمت برجسته در طرح ارزشیابی کارکنان به دو طرق مشخص می گردد:

الف: تشخیص از طریق ارزشیابی:

خدمت برجسته از طریق ارزشیابی عبارت است از کسب بالاترین امتیاز ارزشیابی در سه سال متوالی یا پنج سال غیر متوالی در واحد محل خدمت، به این دسته از کارکنان یک گروه تشویقی اعطاء می گردد.

برای این منظور با توجه به تعداد کارکنان هر واحد طبق ذیل نسبت به اعطای گروه تشویقی اقدام خواهد شد:

ردیف	تعداد افراد شاغل در واحد سازمانی	تعداد افراد منتخب
1		1 نفر
2		2نفر
3		3نفر
4		4 نفر

به همین ترتیب به ازای هر پنجاه نفر اضافه یک نفر به سهمیه مزبور اضافه خواهد گردید.

ذکر این نکته ضروری است که فردی واجد شرایط اعطاء گروه فوق می‌باشد که در سه سال متوالی و یا پنج سال غیرمتوالی بالاترین امتیاز را در واحد خود کسب نموده است نه اینکه فقط برجسته شده باشد(مراجعات زیادی صورت می گیرد که کارمند بعد از سه سال برجستگی خود را مشتحق گروه تشویقی می داند).

در صورتیکه تعداد کارکنان در هر واحد سازمانی کمتر از 15 نفر باشد آمار واحد مزبور با آمار کارکنان واحد دیگری که تحت نظارت یک شاخه معاونت انجام وظیفه می‌نمایند جمع گردیده و سپس طبق دستور العمل فوق با آنان رفتار خواهد شد. بطور مثال چنانچه یکی از ادارات زیر مجموعه معاونت اداری و مالی کمتر از 15 نفر باشند برای تعیین فرد واجد شرایط دریافت گروهی تشویقی با اداره یا مدیریت دیگری که تحت نظر همان معاونت انجام وظیفه می نماید ادغام و سپس از مجموع آنها در صورت وجود فرد یا افراد واجد شرایط دستورالعمل فوق اجزاء خواهد شد.

v                    در صورت تساوی امتیازات ارزشیابی در هر واحد سازمانی نظر تأکید کننده نهایی ملاک تعیین کارکند برجسته خواهد بود.

v                    امتیاز معیار رفتار اخلاقی برای این دستورالعمل در دوره های مزبور نباید کمتر از 2 باشد.

v                    حداکثر گروه تشویقی موضوع این دستورالعمل در طول مدت خدمت کارکنان دو گروه بوده و در صورت شرایط اعطاء می گردد.

v                    تاریخ اعطای گروه تشویقی بر اساس این دستورالعمل از 1/1 خواهد بود بطور مثال کارکنانی که بر اساس نتایج ارزشیابی سالهای 78، 79، 80 واجد شرایط اعطای گروه قرار می گیرند مزایای گروه فوق را از 1/1/81 دریافت خواهند نمود.

ب. تشخیص از طریق بروز لیاقتهای ویژه:

عبارتست از تلاش چشمگیرانه و ارائه خدمت ارزنده در حیطه شغلی به گونه ای که موجب تحول ثمربخش در امور اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اداری کشور یا تسریع تحقق اهداف طرحها و برنامه های سازمانی و یا بهبود و افزایش قابل ملاحظه حجم تولید و کمیت و کیفیت خدمات و به طور کلی ارتقاء سطح اثر بخشی و کارآیی دستگاه گردد. به این قبیل کارکنان نیز یک تا دو گروه تشویقی میتواند تعلق گیرد که بایستی از طریق کمیته اجرایی طرح طبقه بندی مشاغل به همراه صورتجلسه و با امضای بالاترین مقام سازمان به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ارسال گردد و بعد از انجام مراحل تحقیق و بررسی سازمان مزبور در صورت تأیید صورتجلسه تنظیمی اقدام لازم صورت می گیرد که با توجه به اینکه بروز چنین امری به ندرت اتفاق می‌افتد، لذا از توضیح بیشتر در این زمینه خودداری می نمایم.

2-استفاده از نتایج ارزشیابی در انتصاب به پستهای مدیریت و سرپرستی

دستگاهها مکلفند در انتصاب کارکنان خود به پستهای مدیریت و سرپرستی ضمن رعایت سایر مقررات مربوط، نتیجه ارزشیابی آنان را مورد لحاظ قرار داده و کارکنانی را به پستهای فوق الذکر انتخاب نمایند که امتیاز ارزشیابی بالاتری را دارا باشند. این مسئله اهمیت اجرای دقیق و عادلانه ارزشیابی را مورد توجه قرار داده و انشاءالله که ارزشیابی کنندگان گرامی واقعاً در دادن امتیازات ارزشیابی نهایت دقت و حساسیت را اعمال نمایند تا خدای نکرده  حقی از کسی ضایع نگردد و شایستگان در رأس امور قرار گیرند.

3-استفاده از نتایج ارزشیابی در ارتقاء گروه:

v                    ارتقاء گروه استحاقی کارکنان که در هر دوره ارزشیابی امتیاز 17 تا 30 را کسب نمایند بر اساس قوانین و مقررات استخدامی صورت خواهد گرفت.

v                    زمان ارتقاء گروه کارکنانی که امتیاز ارزشیابی آنها 14 تا 17 باشد به مدت شش ماه به تعویق خواهد افتاد.

v                    زمان ارتقاء گروه کارکنانی که امتیاز ارزشیابی سالانه آنها کمتر از 14 باشد به مدت یکسال به تعویق خواهد افتاد.

4-استفاده از نتایج ارزشیابی در افزایش فوق العاده شغل:

دستگاه های مسئول قانون نظام هماهنگ مکلفند فوق العاده شغل کارکنانی را که در هر دوره ارزشیابی بالاترین امتیازات را در واحد سازمانی خود کسب می نمایند به شرط اینکه از سقف مقرر در ماده 4 قانون نظام هماهنگ تجاوز ننمایند برای مدت یکسال به شرح ذیل افزایش دهند.

v                    افزایش فوق العاده شغل (برجستگی) به میزان 20 درصد برای 10 درصد کارکنان که بیشترین امتیازات را کسب نموده اند.

v                    افزایش فوق العاده شغل (برجستگی) به میزان 10 درصد برای 10 درصد کارکنان که دارای بالاترین امتیازات بعدی می باشند.

v                    برای این قبیل افراد امتیاز معیار رفتار اخلاقی نباید کمتر از 2 باشد.

v                    در صورت تساوی امتیازات مشمولان ردیفهای فوق نظر مدیر واحد ملاک عمل برای واحد ارزشیابی خواهد بود.

v                    در صورتیکه کارکنان واحدی کمتر از ده نفر باشد در این دستورالعمل آمار واحد مزبور با آمار واحد دیگری که تحت نظارت یک شاخه معاونت انجام وظیفه می‌نمایند ادغام گردد و سپس اقدام لازم صورت می پذیرد.

v                    چنانچه در محاسبه آمار کارکنان با توجه به نسبتهای تعیین شده، ارقام اعشاری بدست آید کسر نیم و بالاتر یک به حساب می آید و کسر کمتر از نیم محاسبه نمی‌گردد بعنوان مثال چنانچه تعداد کارکنان 2 واحد به ترتیب 23 و 26 نفر باشند برای محاسبه تعداد افراد مشمول 20 درصد افزایش فوق العاده شغل به ترتیب زیر عمل می شود.

با توجه به اینکه 10 درصد کارکنان مجموعه می توانند از برجستگی 20 درصد استفاده نمایند در واحد اولی 10 درصد 23 نفر 3/2 می شود که کسر کمتر از نیم به حساب نمی آید بنابراین فقط 2 نفر به عنوان برجسته 20 درصد انتخاب می گردند اما در واحد دومی 10 درصد 26 نفر 6/2 می شود که کسر بیشتر از نیم یک بحساب می آید، لذا برای چنین واحدی سه نفر بعنوان برجسته 20 درصد انتخاب می گردند. برای برجسته 10 درصد نیز به همین طریق محاسبه انجام خوانده شد.

v                    مدیران و معاونین آنها جزء آمار واحد سازمانی خود محسوب نمی گردند و افزایش فوق العاده شغل آنان بر اساس نتایج ارزشیابی در مقایسه با یکدیگر در سطح سازمان و با رعایت مفاد فوق انجام خواهد شد.

v                    کلیه کارکنان رسمی، پیمانی یا موقت که مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت حقوق کارکنان دولت هستند مشمول مقررات این دستورالعمل می باشند.

5-تعیین ضریب افزایش سنواتی با استفاده از نتایج ارزشیابی:

ضریب افزایش سنواتی برای کارکنان مشمول نظام هماهنگ بر اساس نتایج ارزشیابی به میزان 3،4 یا 5 درصد خواهد بود.

کلیه کارکنان رسمی، ثابت، قراردادی که امتیازات کسب شده آنها 27 و بالاتر باشد از 5 درصد افزایش سنواتی بهره مند می گردند.

برای امتیازات پائین تر نیز واحد ارزشیابی طبق بخشنامه های موجود عمل خواهد نمود.

ضریب افزایش سنواتی برای همکارانی که به مدت کمتر از 6 ماه با حفظ پست سازمانی به دستگاههای دیگر مأمور می شوند بر عهده دستگاه متبوع خواهد بود

تعیین ضریب افزایش سنواتی همکارانی که بیش از 6 ماه و بدون حفظ پست سازمانی به دستگاههای دیگر مأمور می شوند بر عهده دستگاه محل مأموریت خواهد بود.

v                    درصد افزایش سنواتی کارکنانی که بیش از 6 ماه در مأموریت آموزشی بسر می‌برند با کسب نظر از مؤسسه آموزشی مربوطه توسط واحد ارزشیابی سازمان تعیین می گردد.

v                    کارکنان پیمانی که به رسمی آزمایشی تبدیل وضع می نمایند تا زمان رسمی قطعی از 2 درص افزایش سنواتی بهره مند خواهند گردید

v                    تعیین ضریب افزایش سنواتی کارکنانی که کمتر تاز 6 ماه به خدمت اشتغال داشته باشند با نظر معاونت مربوطه بر عهده واحد ارزشیابی دستگاه می‌باشد.

6-استفاده از نتایج ارزشیابی در آموزش و بهسازی کارکنان:

واحد ارزشیابی دستگاه با توجه به نقاط قوت و ضعف مندرج در صفحه 4 فرم ارزشیابی نیازهای آموزشی کارکنان را استخراج و به واحد آموزش دستگاه منعکس می نماید این آموزشها میتواند حسب مورد آموزشهای شغلی، اصول سرپرستی و مدیریت، معارف اسلامی، کارآموزی و آموزشهای بلند مدت را شامل شود:

توضیح درباره کاربرد نتایج ارزشیابی در ردیفهای 6،7،9،10،11 از حوصله این مقوله خارج بوده و نظر به اختصار مجموعه از آن خودداری می نمائیم.

v                    کلیه ارزشیابی کنندگان مکلفند در مواردیکه رفتار و عملکرد کارکنان تحت سرپرستی خود را در سطوح بسیار بالاتر از حد انتظار یا کاملاً مطلوب ارزشیابی می‌نمایند گزارش توجیهی از رفتار و عملکرد کارمند تهیه و همراه با فرم ارزشیابی جهت بررسی به واحد ارزشیابی سازمان ارائه نمایند.

v                    با این توضیح قطعاً امتیازات بالاتر از 29 مشمول این بند خواهند بود و لذا الزامی است ارزشیابی کنندگان محترم در تعیین بالاترین امتیاز مجموعه دقت کافی معمول و از دادن امتیازات غلوآمیز خودداری فرمایند.

v                    نکته بسیار مهم و حائز اهمیتی که ذکر آن الزامی است اینکه کلیه واحدهای مؤسسه تحقیقات واکسن و سرمسازی رازی که جداقل 15 نفر کارمند داشته باشند در مجموعه خود و نسبت به یکدیگر سنجیده می شوند لذا ارزشیابی کنندگان محترم بایستی افراد تحت سرپرستی خویش را نسبت به هم ارزیابی نموده و امتیازات سایر مجموعه های مؤسسه را به هیچوجه ملاک ارزشیابی کارکنان خود قرار ندهند.

v                    ضمناً از نظر واحد ارزشیابی مدیری در ارزشیابی صحیح کارکنان خود موفق تر و با دقت تر است که امتیازات داده شده در مجموعه تحت سرپرستی دارای دامنه تغییرات قابل قبولی باشند زیرا طبیعی است که تمامی افراد یک مجموعه در عوامل عملکرد رفتار شغلی و اخلاقی یکسان نیستند و لذا بایستی تفاوت در امتیازات محسوس باشد متأسفانه در سالهای گذشته بعضی ارزشیابی کنندگان محترم جهت راضی نگه داشتن اکثر کارکنان خود امتیازات تکراری زیادی را لحاظ می کنند که این روش علاوه بر اینکه در یک نگاه نحوه ارزشیابی آن مجموعه را زیر سؤال خواهد برد در سالهای آتی خود وی را در تعیین افراد برجسته و… با مشکل زیادی روبرو خواهد ساخت و با مجموعه عظیمی از افراد با شرایط یکسان و مدعی روبرو خواهد گردید.

بهمین منظور بایستی تمامی موارد مندرج در فرم ارزشیابی به دقت مطالعه و بر اساس شناختی که سرپرست از کارمندان خود دارد امتیاز واقعی به او داده شود و تفاوتها حتی به میزان اندک نیز مد نظر ارزشیابی کنندگان باشد.

نحوه رسیدگی به شکایات ارزشیابی:

در جهت استقرار نظام عادلانه ارزشیابی و ممانعت از اعمال سلیقه و نظریات شخصی ارزشیابی کنندگان و تأیید کنندگان در تکمیل فرمهای ارزشیابی و نیز به منظور جلوگیری از تضییع حق کارکنانی که نسبت به نتیجه ارزشیابی خود معترض می باشند رسیدگی به شکایات ارزشیابی به شرح ذیل اجراء می شود. کمیته ای با ترکیب اعضاء کارشناس مسئول ارزشیابی و دو نفر به انتخاب بالاترین مقام سازمان تحت عنوان کمیته رسیدگی به شکایات ارزشیابی تشکیل می گردد.

v                    کارکنانی که نسبت به نتیجه ارزشیابی خود معترض باشند و احساس نمایند حقی از آنان تضییع شده است می توانند شکایت خود را حداکثر ظرف مدت یکماه پس از رویت امتیاز ارزشیابی خود به کمیته رسیدگی به شکایات تسلیم کنند.

v                    شکایات ارزشیابی کارکنانی که ارزشیابی کننده و تأیید کننده فرم ارزشیابی آنان عضو رسیدگی به شکایات مؤسسه باشد در کمیته رسیدگی به شکایات مرکز (وزارتخانه) طرح و رسیدگی می شود و شکایات سایر کارکنان در کمیته رسیدگی به شکایات ارزشیابی مؤسسه طرح و رسیدگی خواهد شد.

v                    کارشناس مسئول ارزشیابی در سازمان بعنوان دبیرخانه کمیته رسیدگی به شکایات عمل خواهد کرد و ضمن دریافت شکایات ارزشیابی کارکنان نسبت به جمع آوری اطلاعات لازم در مورد موضوع شکایت اقدام و نتیجه را به منظور اتخاذ تصمیم مقتضی و صدور رأی به کمیته رسیدگی به شکایات ارسال می نماید.

v                    کمیته رسیدگی به شکایات پس از بررسی نتایج تحقیقات بعمل آمده با اکثریت آراء تصمیم خود را مبنی بر تأیید و یا رد نتیجه ارزشیابی کارمند شاکی به کارشناس مسئول ارزشیابی حداکثر ظرف مدت دو ماه اعلام می‌کند.

v                    کارشناس مسئول ارزشیابی موظف است در صورت تغییر نتیجه ارزشیابی توسط کمیته مزبور ضمن انعکاس رأی کمیته به کارمند شاکی، نسخ فرم ارزشیابی را جهت اقدام مقتضی به اداره کارگزینی و واحد متبوع کارمند ارسال کند. بدیهی است در اینصورت کلیه حقوق معوقه کارمند شاکی از تاریخ استحقاق به وی اعطاء خواهد شد.

v                    چنانچه در بررسی محرز گردد که نتیجه ارزشیابی عمداً موجب تضییع حق ارزشیابی شونده گردیده است مسئول ارزشیابی موضوع را به اطلاع ریاست سازمان جهت اتخاذ تصمیمات مقتضی در مورد ارزشیابی کننده و تأیید کننده خواهد رساند.

v                    به کارکنانی که در سه دوره متوالی نتوانند حداقل 17 امتیاز از مجموع 30 امتیاز فرم ارزشیابی را کسب کنند شغل دیگری متناسب با استعدادهای و توانائیهای آنان بدون تغییر گروه داده خواهد شد.

دستورالعمل تکمیل فرمهای ارزشیابی:

به طور کلی چهار نمونه فرم ارزشیابی توسط واحد ارزشیابی سازمان تهیه و با توجه به مدرک تحصیلی و پست سازمانی کارکنان در اختیار واحدهای مربوطه قرار داده خواهد شد.

1-فرم ارزشیابی مدیران:

این فرم جهت کلیه معاونین سازمان مدیران واحدهای مختلف و معاونین مدیران توسط واحد ارزشیابی تهیه و در اختیار آنها قرار خواهد گرفت، کلیه همکارانی که فرم ارزشیابی مدیران در اختیار آنها قرار می گیرد در یک مجموعه تحت عنوان مجموعه مدیران نسبت به هم سنجش و مورد ارزشیابی قرار می گیرند. این مجموع با واحدهای زیر مجموعه خود محاسبه نگردیده و فوق العاده شغل و سایر مزایای مربوط به ارزشیابی در گروه خود محاسبه می گردد.

2-فرم ارزشیابی سرپرستان: این فرم جهت مسئولین ادارات، واحدها و قسمتها تهیه می‌گردد و معمولاً با مجموعه خود مورد ارزشیابی قرار می گیرند.

3-فرم ارزشیابی کارشناسان: این فرم جهت همکارانی که دارای مدارک کارشناسی و بالاتر باشند تهیه و در اختیار واحدهای مربوطه قرار خواهد گرفت.

4-فرم ارزشیابی کارکنان: این فرم جهت سایر کارکنانی که در مجموع های فوق قرار نداشته باشند صادر می گردد. تمامی فرمهای فوق کاملاً شبیه به هم بوده و تفاوتهایی در مجموع عوامل فرآیندی (معیارهای رفتار شغلی و رفتار اخلاقی)دارند. فرم ازرشیابی دارای 4 صفحه می‌باشد در صفحه اول فرم ردیفهای 1 تا 13 برای هر فرد توسط واحد ارزشیابی سازمان تکمیل می گردد.

به جهت عدم بروز اشتباه حتی المقدور نام و نام خانوادگی ارزشیابی کننده، تأیید کننده و تأیید کننده نهایی در ردیفهای 18 تا 20 نیز توسط واحد ارزشیابی درج خواهد گردید.

در صفحه دوم فرم ارزشیابی در ردیف 22عوامل عملکردی درج گردیده است و در جدول مربوطه 4 ردیف وجود دارد که مسئول واحد (ارزشیابی کننده) می بایست شرح وظایف ارزشیابی شونده را که قبلاً توضیح داده شد در جلسه مصاحبه آغاز دور به اطلاع کارمند برساند در این ردیفها ثبت نماید و در صورتیکه ارزشیابی کنندگان محترم شرح وظایف مدونی در این مورد نداشته باشند واحد ارزشیابی حتی المقدور نسبت به همکاری در این خصوص اقدام خواهد نمود.

در پایان سال بایستی ارزشیابی کننده با توجه به قرار دادن نقاط قوت و ضعف کارمند در طول دوره میزان رضایت خویش را از عملکرد کارکند در هر ردیف باعلامت ضربدر در ستون مربوطه اعلام نماید.

بعنوان مثال چنانچه شخصی دارای پست مسئول دفتر باشد و در ردیف 1 وظایف شغلی ایشان تنظیم ملاقاتها و اراتباطات تلفنی (تنظیم اوقات ملاقات، احترام و توجه به مراجعان، راهنمایی مراجعان و…) درج گردیده است.

ارزشیابی کننده میزان رضایت خود از این بند وظایف نامبرده را به طریق زیر مشخص می نماید.

1-در صورت رضایت بسیار کمتر از حد انتظار در ستون مربوط به عدد 1 علامت * می‌گذارد.

2- در صورت رضایت کمتر از حد انتظار در ستون مربوط به عدد 2 علامت * می گذارد

1-در صورت رضایت در حد انتظار در ستون مربوط به عدد 3 علامت * می گذارد

1-در صورت رضایت بالاتر از حد انتظار در ستون مربوط به عدد 4 علامت * می گذارد

1-در صورت رضایت بسیار بالاتر از حد انتظار در ستون مربوط به عدد 5 علامت * می‌گذارد.

علامت ضربدر در هر ستونی که قرار گیرد معرف همان امتیاز در ردیف مربوطه خواهد بود.

علامت ضربدر در هر ستونی که قرار گیرد معرف همان امتیاز در ردیف مربوطه خواهد بود.

جمع امتیازات مربوط به عوامل عملکردی 20 امتیاز (حداکثر 4 ردیف 5 امتیازی)خواهد بود. امتیاز عوامل عملکردی برای هر فرد از جمع عددهای در نظر گرفته شده در ردیفهای مذبور بدست می آید و عدد حاصله در پائین جدول مقابل جمع امتیاز و همچنین در ردیف 14 صفحه اول درج می گردد نکته قابل توجه در این مورد این است که چنانچه ارزشیابی کننده حداقل در بیش از دو مورد از ردیفهای عوامل عملکردی ستون مربوط به بسیار بالاتر از حد انتظار را انتخاب نماید بایستی گزارش توجیهی از عوامل مزبور را همراه با فرم ارزشیابی کارمند مربوطه به واحد ارزشیابی ارسال نماید.

در صفحه سوم فرم ارزشیابی و در ردیف 23 عوامل فرآیندی درج گردیده است.

عوامل فرآیندی شامل: معیارهای رفتار شغلی و معیار رفتار اخلاقی می‌باشد در ستون مربوط به معیار رفتار شغلی 7 ردیف وجود دارد که شرح معیار فوق در آن درج گردیده و دارای امتیاز از صفر تا حداکثر یک می باشند. همانطور که در پائین جدول مزبور مشاهده می گردد ارزش عددی مربوط به شرح ذیل می باشند.

اساساً مطلوب نیست (0) چندان مطلوب نیست (25/0) قابل قبول (5/0) تقریباً مطلوب (75/0) و کاملاً مطلوب (1) ارزشیابی کننده بایستی به مطالعه دقیق هر ردیف مثلاً ردیف 1 که رعایت مقررات و انضباط اداری است بایستی میزان رضایت خویش از کارمند مربوطه را بر اساس نکات فوق انتخاب و در ستون مربوط به همان عدد علامت ضربدر * بگذارد فرضاً اگر حد قابل قبول را برای این ردیف انتخاب نمود بایستی در ستون مربوط به عدد 5/0 ضربدر بگذارد. بقیه ردیفها به همین ترتیب عمل خواهد شد. حداکثر امتیاز این جدول 7 می‌باشد که جمع امتیاز مکتسبه هر فرد در پائین جدول فوق و همچنین در ردیف 15 صفحه اول درج می گردد.

در صفحه 3 فرم ارزشیابی و در ردیف 24 جدول مربوط به معیار رفتار اخلاقی است که تمام توضیحات در آن درج گردیده و حداکثر دارای سه امتیار می‌باشد.

ارزشیابی کنند با مطالعه تمامی بندهای جدول نظر خود را با گذاشتن علامت * در کنار عدد مربوطه اعلام و عدد را مقابل امتیاز که در زیر جدول نوشته شده است و نیز در ردیف 16 صفحه اول درج خواهد نمود.

در پایان ارزشیابی کننده با جمع ردیفهای 14، 15، 16 صفحه اول امتیار کل یا نتیجه ارزشیابی را در ردیف 17 همان صفحه درج و نسبت به امضای فرم در ردیف 18 اقدام خواهد نمود

پس از امضای ارزشیابی کننده فرم جهت امضای تأیید کننده نزد وی ارسال می گردد و نامبرده موظف است در صورتیکه امتیاز داده شده مورد تأیید اوست نسبت به امضای فرم در ردیف 19 اقدام و چنانچه تشخیص داد نیاز به اصلاح و تجدید نظر در مورد امتیاز داده شده می‌باشد با هماهنگی ارزشیابی کننده اقدام خواهد نمود.

در مواردی که خدمت کارمند برجسته و یا غیر قابل قبول تشخیص داده شود فرم مزبور بایستی به امضاء تأیید کننده نهایی برسد در غیر این صورت نیاز به امضای تأیید کننده نهایی نمی باشد.

خدمت برجسته به کارکنانی تعلق می گیرد که جزء 20 درصد بالاترین امتیازات مجموعه باشند.

خدمت غیر قابل قبول برای کارکنانی منظور می شود که حداقل 17 امتیاز از مجموع 30 امتیاز فرم ارزشیابی را کسب نکند.

در صفحه 4 فرم ارزشیابی نیز همانطور که قبلاً توضیح داده شد نقاط قوت و ضعف کارمند در طول سال با ذکر زمان وقوع توسط مدیر یا مسئول مربوطه درج می گردد تا در پایان سال هنگام امتیازدهی مورد استفاده وی قرار گیرد.

در پایان نظر ارزشیابی کنندگان عزیز را به این نکته جلب می نمایم که:

ارزشیابی کارکنان یکی از مؤثرترین ابزارهای ارتقاء کارآمدی، توانمندی و بهسازی نیروی انسانی است. به کمک اطلاعاتی که از طریق ارزشیابی دقیق عملکرد نیروی انسانی بدست می آید. برنامه ریزی شغلی، تصمیمات اداری، تشویقات و تنبیهات از مبانی موثق و قابل دفاع برخوردار می شوند و در نتیجه ضابطه شایستگی در وضعیت خدمتی و سرنوشت اداری کارکنان بکار گرفته شده و مناسبات منطقی و عادلانه را در سازمان حاکم خواهد کرد.

حاکمیت شایستگی و ایجاد فضای سالم و مناسبات عادلانه موجب انگیزش سخت کوشی و تلاش فوق العاده کارکنان در اجرای اثربخشی وظایف شغلی و نیل به اهداف سازمان می گردد.

مجموعه این فعالیتها کارایی و بهره وری مؤسسه را افزایش داده، موقعیت و پیشرفت آن را تسهیل می نماید. با عنایت به مراتب فوق و با توجه به اهمیت و تأثیر ارزشیابی در ارتقاء کارآیی کارکنان و مؤسسه، امید است مسئولین محترم و خصوصاً ریاست محترم موسسه رازی با حمایت و پشتیبانی قاطع از امر ارزشیابی کارکنان امکانات و تسهیلات لازم را جهت اجرای مطلوب طرح فراهم نموده و بدین ترتیب گام مؤثری در راه تحول اداری بردارند.س/6

موفقیت همه شما را از درگاه ایزدمنان خواستارم

واحد ارزشیابی مؤسسه تحقیقات واکسن و سرمسازی رازی

آشنایی با دستگاه های دستی و ماشینی کشیدن و شاغولی کردن ستون ها

آشنایی با دستگاه های دستی و ماشینی کشیدن و شاغولی کردن ستون ها:

از جمله ی این دستگاه ها می توان به تیفور ،جیم پلاک و ... اشاره کرد ولی به تازگی کشیدن و شاغولی کردن ستون ها با تیفور بدلیل بریدن ناگهانی جوش و رهایی ستون ،بعد از کشیدن با آن ممنوع شده است.

آشنائی با دستگاه بتن ساز البا ELBA Batching

آشنائی با دستگاه بتن ساز البا ELBA Batching

به درخواست دوستان مقاله بررسی بچینگ پلانت های البا مجددا در صفحه اول سایت ارائه میگردد تا دوستانی که دسترسی به دانلود ندارند بتوانند از این مطلب استفاده کنند

البا در سال ۱۹۴۸ تاسیس شد و از همان ابتدا هدف خود را تولید تجهیزات و ماشین آلات صنعت بتون با کیفیت و استانداردهای بالا قرار داد. دستگاههایی که از نظر کیفی، عملکرد و قیمت مناسب همیشه پیشرو بوده اند

. البا با داشتن بیش از ۱۸۰ پرسنل مجرب همیشه در حال جستجوی راههای بهتری برای نیل به کیفیت بالاتر است. همه قطعات در اتلینگن آلمان (منطقه ای که البا در آن قرار دارد) طراحی و ساخته می شود. سپس قبل از تحویل به مشتری عملکرد همه دستگاهها و سیستمهای کنترل در البا تست می شود. مهندسی و طراحی پیشرفته یکی از شعارهای اصلی الباست. حتی در سال ۱۹۴۹ نیز البا اولین دراگلاین الکتریکی دنیا را با نام "Ettlinger hand scraper" تولید کرد. دیگر محصولات ابتکاری البا بدین شرح هستند:

اولین دستگاه تولید بتون فشرده فول متحرک، اولین دراگلاین فول اتوماتیک، اولین سیستم کنترل کامپیوتری.

DIN EN ISO 9001:2000 ضامن کیفیت خوب محصولات الباست.

این نوع بچینگ پلانت دارای ظرفیت ۳۸ الی ۱۰۵ متر مکعب در ساعت بوده، که معمولا ظرفیتهای پایین آن، ۳۸ الی ۶۰ متر مکعب، آن مورد استفاده قرار می گیرند. 

استفاده از این نوع بچینگ پلانت نیاز به لودر جهت شارژ مصالح را از میان برداشته یا بسیار کم می کند. سیستم دراگلاین مصالح را به سمت بالای دپو می کشاند و مصالح به صورت ثقلی از زیر آن به باکت تخلیه شده و پس از توزین در باکت به سمت میکسر حرکت کرده و به همراه سایر مواد بتون مخلوط شده و بتون آماده را تشکیل می دهد.

از این بچینگ پلانت ها در موارد زیر استفاده می شود: 

- بتون با دانه بندی حداکثر ۳۷ میلی متر

- در مناطق معتدل یا سردسیر (با توجه به تابش آفتاب به مصالح)